1
00:00:06,283 --> 00:00:09,193
Czy zdarzyło wam się godzinami
siedzieć w poczekalni u lekarza

2
00:00:09,193 --> 00:00:12,083
mimo ustalonej godziny wizyty?

3
00:00:12,083 --> 00:00:16,133
Czy jakiś hotel odwołał
waszą rezerwację, bo był pełny?

4
00:00:16,143 --> 00:00:20,264
A może wyrzucono was z samolotu,
choć zapłaciliście za lot?

5
00:00:20,264 --> 00:00:22,803
To "nadrezerwacja",

6
00:00:22,803 --> 00:00:25,015
praktyka stosowana
przez firmy i instytucje,

7
00:00:25,015 --> 00:00:29,034
które sprzedają albo rezerwują
więcej niż mogą.

8
00:00:29,034 --> 00:00:31,264
Choć często rozwściecza klientów,

9
00:00:31,264 --> 00:00:33,715
nadrezerwacja zwiększa zyski firm

10
00:00:33,715 --> 00:00:37,805
i pozwala na optymalizację zasobów.

11
00:00:37,805 --> 00:00:40,466
Firmy wiedzą, że nie wszyscy
pojawią się na wizytach,

12
00:00:40,466 --> 00:00:41,495
rezerwacjach

13
00:00:41,495 --> 00:00:42,485
i lotach,

14
00:00:42,485 --> 00:00:46,217
więc udostępniają więcej
niż mogą zaoferować.

15
00:00:46,217 --> 00:00:48,455
Linie lotnicze to klasyczny przykład,

16
00:00:48,455 --> 00:00:51,455
bo takie przypadki
zdarzają się u nich często.

17
00:00:51,455 --> 00:00:55,407
Około 50 tysięcy ludzi rocznie
nie załapuje się na swój lot.

18
00:00:55,407 --> 00:00:59,426
Ta liczba nie jest niespodzianką
dla linii lotniczych,

19
00:00:59,426 --> 00:01:04,207
które używają statystyk do ustalenia,
ile biletów powinny sprzedać.

20
00:01:04,207 --> 00:01:05,607
To delikatna operacja.

21
00:01:05,607 --> 00:01:08,886
Sprzedając za mało, marnują miejsca.

22
00:01:08,886 --> 00:01:12,507
Sprzedając za dużo, ponoszą koszty,

23
00:01:12,507 --> 00:01:17,727
jak zwroty pieniędzy, darmowe loty,
hotele i zdenerwowani klienci.

24
00:01:17,727 --> 00:01:21,556
Oto uproszczony przykład,
jak wyglądają ich obliczenia.

25
00:01:21,556 --> 00:01:24,268
Od wielu lat linie lotnicze
zbierają informacje o tym,

26
00:01:24,268 --> 00:01:28,389
kto zjawia się na lot, a kto nie.

27
00:01:28,389 --> 00:01:31,047
Wiedzą, że na danej trasie

28
00:01:31,047 --> 00:01:37,047
prawdopodobieństwo, że każdy z klientów
pojawi się na czas, wynosi 90 procent.

29
00:01:37,051 --> 00:01:38,513
Dla uproszczenia

30
00:01:38,513 --> 00:01:41,372
załóżmy, że każdy z nich podróżuje sam,

31
00:01:41,372 --> 00:01:44,182
a nie z rodziną czy w grupie.

32
00:01:44,182 --> 00:01:49,652
Jeśli w samolocie jest 180 miejsc
i sprzeda się 180 biletów,

33
00:01:49,652 --> 00:01:54,832
najbardziej prawdopodobny wynik
to 162 pasażerów na pokładzie.

34
00:01:54,832 --> 00:01:59,092
Może się okazać,
że będzie ich więcej lub mniej.

35
00:02:00,121 --> 00:02:02,773
Prawdopodobieństwo
każdego wyniku opisuje

36
00:02:02,773 --> 00:02:04,976
tak zwany rozkład dwumianowy,

37
00:02:04,976 --> 00:02:07,783
który osiąga szczyt na najbardziej
prawdopodobnym wyniku.

38
00:02:07,783 --> 00:02:09,764
Teraz spójrzmy na przychód.

39
00:02:09,764 --> 00:02:11,913
Linie zarabiają na każdym bilecie

40
00:02:11,913 --> 00:02:15,095
i tracą na każdej odrzuconej osobie.

41
00:02:15,095 --> 00:02:20,984
Powiedzmy, że bilet kosztuje 250 dolarów
i nie można go wymienić na późniejszy lot.

42
00:02:20,984 --> 00:02:24,834
Koszt odrzucenia pasażera to 800 dolarów.

43
00:02:24,834 --> 00:02:27,084
To tylko przykładowe liczby,

44
00:02:27,084 --> 00:02:29,654
w rzeczywistości ceny znacznie się wahają.

45
00:02:29,654 --> 00:02:36,084
Jeśli nie sprzedacie dodatkowych
biletów, zarobicie 45 tysięcy dolarów.

46
00:02:36,084 --> 00:02:40,396
Jeśli sprzedacie 15 dodatkowych
i co najmniej 15 ludzi się nie pojawi,

47
00:02:40,396 --> 00:02:44,056
zarobicie 48 750 dolarów.

48
00:02:44,056 --> 00:02:46,115
W najlepszym przypadku.

49
00:02:46,115 --> 00:02:48,845
W najgorszym zjawią się wszyscy.

50
00:02:48,845 --> 00:02:51,999
Piętnastu pechowych pasażerów
zostanie odrzuconych

51
00:02:51,999 --> 00:02:55,669
i zarobicie tylko 36 750 dolarów.

52
00:02:55,669 --> 00:02:59,777
To mniej, niż gdybyście 
sprzedali 180 biletów.

53
00:02:59,777 --> 00:03:03,928
Znaczenie ma nie tylko to,
czy wariant jest finansowo korzystny,

54
00:03:03,928 --> 00:03:06,776
ale to, jak bardzo jest możliwy.

55
00:03:06,776 --> 00:03:09,596
Jak bardzo prawdopodobny
jest każdy scenariusz?

56
00:03:09,596 --> 00:03:13,116
Możemy to sprawdzić,
korzystając z rozkładu dwumianowego.

57
00:03:13,116 --> 00:03:15,567
W tym przykładzie prawdopodobieństwo,

58
00:03:15,567 --> 00:03:21,167
że dokładnie 195 osób pojawi się
na pokładzie, jest bliskie zeru.

59
00:03:21,167 --> 00:03:28,738
Prawdopodobieństwo 184 pasażerów
na pokładzie to 1,11 procent i tak dalej.

60
00:03:28,738 --> 00:03:32,437
W każdym przypadku
pomnóżcie te wartości przez przychód,

61
00:03:32,437 --> 00:03:33,839
dodajcie je do siebie

62
00:03:33,839 --> 00:03:38,117
i odejmijcie sumę od zarobku
przy sprzedaży 195 biletów.

63
00:03:38,117 --> 00:03:43,616
Otrzymacie spodziewany dochód
ze sprzedaży 195 biletów.

64
00:03:43,616 --> 00:03:47,038
Powtarzając obliczenia
dla różnej liczby dodatkowych biletów,

65
00:03:47,038 --> 00:03:51,087
linie lotnicze mogą ustalić,
która opcja przyniesie największy dochód.

66
00:03:51,087 --> 00:03:54,527
U nas jest to 198 biletów,

67
00:03:54,527 --> 00:03:59,737
za które linie dostaną 48 774 dolarów,

68
00:03:59,737 --> 00:04:01,117
prawie cztery tysiące więcej

69
00:04:01,117 --> 00:04:03,448
niż gdyby sprzedały
tyle biletów, ile jest miejsc.

70
00:04:03,448 --> 00:04:05,857
To dochód za zaledwie jeden lot.

71
00:04:05,857 --> 00:04:09,097
Pomnóżcie to przez milion
lotów na linię przez rok

72
00:04:09,097 --> 00:04:12,012
i liczba szybko wzrośnie.

73
00:04:12,012 --> 00:04:15,763
Faktyczne obliczenia
są dużo bardziej skomplikowane.

74
00:04:15,763 --> 00:04:19,694
Żeby stworzyć dokładniejsze modele,
linie biorą pod uwagę wiele czynników.

75
00:04:19,694 --> 00:04:21,629
Ale czy powinny?

76
00:04:21,629 --> 00:04:24,719
Według niektórych to nieetyczne,

77
00:04:24,719 --> 00:04:28,099
że za to samo pobiera się
opłatę od dwóch osób.

78
00:04:28,099 --> 00:04:31,289
Jeśli jest się w stu procentach pewnym,
że dana osoba się nie zjawi,

79
00:04:31,289 --> 00:04:33,520
odsprzedanie jej miejsca jest w porządku.

80
00:04:33,520 --> 00:04:36,520
Ale co, jeśli jest się pewnym
tylko w 95 procentach?

81
00:04:36,520 --> 00:04:38,717
75 procentach?

82
00:04:38,717 --> 00:04:43,527
Czy istnieje liczba, która rozgranicza
brak etyki i praktyczność?