1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Tema komplikovanih pregovora

2
00:00:03,000 --> 00:00:05,000
me podseća na jednu moju omiljenu priču

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,000
sa Bliskog Istoka,

4
00:00:07,000 --> 00:00:10,000
o čoveku koji je trojici svojih sinova
ostavio 17 kamila.

5
00:00:10,000 --> 00:00:13,000
Prvom sinu ostavio je polovinu kamila;

6
00:00:13,000 --> 00:00:15,000
drugom je ostavio trećinu kamila;

7
00:00:15,000 --> 00:00:17,200
a najmlađem sinu je ostavio
deveti deo kamila.

8
00:00:17,200 --> 00:00:19,110
Tako su tri sina počela da pregovaraju.

9
00:00:19,110 --> 00:00:21,000
17 nije deljivo sa dva.

10
00:00:21,000 --> 00:00:23,000
Nije deljivo sa tri.

11
00:00:23,000 --> 00:00:25,000
Nije deljivo ni sa devet.

12
00:00:25,000 --> 00:00:27,000
Napetost među braćom je počela da raste.

13
00:00:27,000 --> 00:00:29,000
Napokon, u očajanju,

14
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
otišli su da se konsultuju
sa mudrom staricom.

15
00:00:32,000 --> 00:00:35,060
Mudra starica je razmišljala
o njihovom problemu dugo vremena,

16
00:00:35,060 --> 00:00:36,000
i najzad je rekla,

17
00:00:36,000 --> 00:00:38,000
"Ne znam da li vam mogu pomoći,

18
00:00:38,000 --> 00:00:40,420
ali barem, ako želite,
daću vam jednu moju kamilu."

19
00:00:40,420 --> 00:00:42,000
Tako su onda oni imali 18 kamila.

20
00:00:42,000 --> 00:00:45,000
Prvi sin je uzeo svoju polovinu -
polovina od 18 je devet.

21
00:00:45,000 --> 00:00:48,000
Drugi sin je uzeo svoju trećinu -
trećina od 18 je šest.

22
00:00:48,000 --> 00:00:50,000
Najmlađi sin je uzeo svoju devetinu -

23
00:00:50,000 --> 00:00:52,000
devetina od 18 je dva.

24
00:00:52,000 --> 00:00:54,000
Dobije se 17.

25
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
Imali su jednu kamilu viška.

26
00:00:56,000 --> 00:00:58,000
Vratili su je mudroj starici.

27
00:00:58,000 --> 00:01:00,000
(Smeh)

28
00:01:00,000 --> 00:01:02,000
Ako razmislite o priči za trenutak,

29
00:01:02,000 --> 00:01:04,000
mislim da ona predstavlja

30
00:01:04,000 --> 00:01:07,000
mnogo komplikovanih pregovora
u koje smo uključeni.

31
00:01:07,000 --> 00:01:09,470
Počinju baš kao 17 kamila -
nema načina da se reši.

32
00:01:09,470 --> 00:01:11,000
Nekako, ono šta treba da uradimo

33
00:01:11,000 --> 00:01:14,000
je da izađemo iz tih situacija,
kao ta mudra starica,

34
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
da pogledamo situaciju svežim očima

35
00:01:16,000 --> 00:01:19,000
i pronađemo 18. kamilu.

36
00:01:20,000 --> 00:01:22,000
Nalaženje 18. kamile u svetu konflikata

37
00:01:22,000 --> 00:01:25,000
je moja životna strast.

38
00:01:25,000 --> 00:01:28,000
Ja zapravo vidim čovečanstvo
kao ona tri brata:

39
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
mi smo svi jedna porodica.

40
00:01:30,000 --> 00:01:32,000
Naučno je dokazano da su,

41
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
zahvaljujući revoluciji komunikacija

42
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
sva plemena na svetu, svih 15000,

43
00:01:37,000 --> 00:01:40,000
međusobno u kontaktu.

44
00:01:40,000 --> 00:01:42,000
To je velika porodično okupljanje.

45
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
Pa ipak, kao i mnoga porodična okupljanja,

46
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
ni u njima ne vlada mir sve vreme.

47
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
Postoji mnogo sukoba.

48
00:01:48,000 --> 00:01:50,000
A pitanje je,

49
00:01:50,000 --> 00:01:52,000
kako se borimo sa razlikama?

50
00:01:52,000 --> 00:01:54,450
Kako izlazimo na kraj
sa našim najdubljim razlikama,

51
00:01:54,450 --> 00:01:56,450
s' obzirom na ljudsku sklonost sukobima

52
00:01:56,450 --> 00:01:58,000
i ljudsku genijalnost

53
00:01:58,000 --> 00:02:01,000
u osmišljavanju oružja
za masovne destrukcije?

54
00:02:01,000 --> 00:02:03,000
To je pitanje.

55
00:02:03,000 --> 00:02:06,000
Kako sam dobar deo
poslednje tri decenije -

56
00:02:06,000 --> 00:02:08,000
skoro četiri -

57
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
proveo putujući po svetu,

58
00:02:10,000 --> 00:02:13,000
pokušavajući da radim,
uključujući se u konflikte

59
00:02:13,000 --> 00:02:16,000
od Jugoslavije do Bliskog Istoka

60
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
od Čečenije do Venecuele,

61
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
neke od najkonfliktnijih regiona u svetu,

62
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
postavljao sam sebi to pitanje.

63
00:02:23,000 --> 00:02:25,000
I mislim da sam otkrio, u neku ruku,

64
00:02:25,000 --> 00:02:27,000
šta je tajna miru.

65
00:02:27,000 --> 00:02:30,000
To je zapravo iznenađujuće jednostavno.

66
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
Nije lako, ali je jednostavno.

67
00:02:33,000 --> 00:02:35,000
Nije čak ni novo.

68
00:02:35,000 --> 00:02:37,530
To je možda jedno od najstarijih
nasleđa čovečanstva.

69
00:02:37,530 --> 00:02:40,000
Tajna miru smo mi.

70
00:02:40,000 --> 00:02:42,000
Mi smo ti koji deluju

71
00:02:42,000 --> 00:02:44,000
kao zajednica koja okružuje

72
00:02:44,000 --> 00:02:46,000
oko svakog sukoba

73
00:02:46,000 --> 00:02:48,000
i koji igraju konstruktivnu ulogu.

74
00:02:48,000 --> 00:02:51,000
Da vam dam jedan primer.

75
00:02:52,000 --> 00:02:54,190
Pre jedno 20 godina
bio sam u Južnoj Africi,

76
00:02:54,190 --> 00:02:56,000
radeći sa stranama u konfliktu

77
00:02:56,000 --> 00:02:58,000
i imao sam jedan mesec viška,

78
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
tako da sam proveo neko vreme živeći

79
00:03:00,000 --> 00:03:02,000
sa nekoliko grupa San Bušmana.

80
00:03:02,000 --> 00:03:05,000
Zanimalo me je kako oni žive
i kako rešavaju konflikte.

81
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
Jer u okvirima poznate istorije,

82
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
oni su bili lovci i sakupljači hrane,

83
00:03:10,000 --> 00:03:13,050
koji žive život u priličnoj meri
kao što su i naši preci živeli

84
00:03:13,050 --> 00:03:15,000
u možda 99 procenata ljudske priče.

85
00:03:15,000 --> 00:03:18,000
I svi muškarci imaju te otrovne strele
koje koriste za lov -

86
00:03:18,000 --> 00:03:20,000
smrtonosne.

87
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
Pa kako se oni bore sa svojim razlikama?

88
00:03:22,000 --> 00:03:24,000
Ono što sam ja naučio

89
00:03:24,000 --> 00:03:27,000
jeste to da kad god tenzija poraste
u tim zajednicama,

90
00:03:27,000 --> 00:03:30,000
neko sakrije otrovne strele u žbunje

91
00:03:30,000 --> 00:03:34,000
i potom svi sednu u krug ovako,

92
00:03:34,000 --> 00:03:37,000
sednu i pričaju i pričaju.

93
00:03:37,000 --> 00:03:39,310
To može trajati dva dana,
tri dana, četri dana,

94
00:03:39,310 --> 00:03:41,000
ali oni se ne odmaraju

95
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
dok ne pronađu rešenje,

96
00:03:43,000 --> 00:03:45,000
ili još bolje, dok se ne pomire.

97
00:03:45,000 --> 00:03:47,000
A ukoliko je tenzija i dalje visoka,

98
00:03:47,000 --> 00:03:50,180
oni onda pošalju jednu od
zavađenih strana u posetu nekoj rodbini

99
00:03:50,180 --> 00:03:51,120
dok se ne "ohladi".

100
00:03:51,120 --> 00:03:53,000
Takav sistem

101
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
nas je verovatno
i održao u životu do danas,

102
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
s obzirom na naše ljudske sklonosti.

103
00:03:58,000 --> 00:04:01,000
Ja taj sistem nazivam trećom stranom.

104
00:04:01,000 --> 00:04:03,000
Jer ako razmislite o tome,

105
00:04:03,000 --> 00:04:06,000
kada razmišljamo o konfliktu,
kada ga opisujemo,

106
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
uvek postoje dve strane.

107
00:04:08,000 --> 00:04:11,190
Tu su Arapi protiv Izraelaca,
radnička klasa nasuprot kapitalista,

108
00:04:11,190 --> 00:04:13,770
muž nasuprot supruge,
republikanci protiv demokrata,

109
00:04:13,770 --> 00:04:15,000
ali ono što vidimo često

110
00:04:15,000 --> 00:04:17,000
jeste to da uvek postoji i treća strana.

111
00:04:17,000 --> 00:04:19,000
A treća strana konflikta smo mi,

112
00:04:19,000 --> 00:04:21,000
okružujuća zajednica,

113
00:04:21,000 --> 00:04:23,000
to su prijatelji, saveznici,

114
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
članovi porodica, komšije.

115
00:04:25,000 --> 00:04:28,000
Možemo igrati neverovatno
konstruktivnu ulogu.

116
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
Možda najosnovniji način

117
00:04:30,000 --> 00:04:33,000
na koji treća strana može pomoći

118
00:04:33,000 --> 00:04:36,000
jeste da podseti strane
šta je zaista ulog.

119
00:04:36,000 --> 00:04:38,000
Za dobrobit dece, porodice,

120
00:04:38,000 --> 00:04:41,000
za dobrobit zajednice, budućnosti,

121
00:04:41,000 --> 00:04:44,000
prestanimo da se bijemo za trenutak
i počnimo da razgovaramo.

122
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
Jer, stvar je u tome što,

123
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
kada se jednom nađemo u konfliktu,

124
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
veoma je lako izgubiti perspektivu.

125
00:04:50,000 --> 00:04:52,000
Vrlo je lako reagovati.

126
00:04:52,000 --> 00:04:55,000
Ljudska bića: mi smo mašine koje reaguju.

127
00:04:55,000 --> 00:04:57,000
I kako priča ide,

128
00:04:57,000 --> 00:04:59,000
kada ste ljuti, imaćete najbolji govor

129
00:04:59,000 --> 00:05:02,000
zbog koga ćete najviše zažaliti.

130
00:05:02,000 --> 00:05:05,000
I tako nas treća strana podseća na to.

131
00:05:05,000 --> 00:05:07,000
Treća strana nam pomaže
da odemo na balkon,

132
00:05:07,000 --> 00:05:10,000
što je metafora za perspektivu,

133
00:05:10,000 --> 00:05:13,000
odakle možemo videti nagradu.

134
00:05:13,000 --> 00:05:16,300
Da vam ispričam jednu kratku priču
iz mog pregovaračkog iskustva.

135
00:05:16,300 --> 00:05:19,000
Pre nekoliko godina,
bio sam uključen kao moderator

136
00:05:19,000 --> 00:05:21,000
u neke veoma teške pregovore

137
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
između lidera iz Rusije

138
00:05:23,000 --> 00:05:25,000
i lidera Čečenije.

139
00:05:25,000 --> 00:05:27,000
Tamo je bio rat u toku, kao što znate.

140
00:05:27,000 --> 00:05:29,000
Sreli smo se u Hagu,

141
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
u Palati Mira,

142
00:05:31,000 --> 00:05:34,000
u istoj prostoriji
gde su se odvijala sudjenja

143
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
za ratne zločine počinjene u Jugoslaviji.

144
00:05:36,000 --> 00:05:38,000
I pregovori su počeli jako čupavo

145
00:05:38,000 --> 00:05:40,000
kada je potpredsednik Čečenije

146
00:05:40,000 --> 00:05:43,000
započeo uperivši prstom u Ruse i rekavši,

147
00:05:43,000 --> 00:05:45,000
"Trebalo bi da ostanete na tim mestima,

148
00:05:45,000 --> 00:05:47,000
jer ćete biti optuženi za ratne zločine."

149
00:05:47,000 --> 00:05:49,000
A zatim se okrenuo prema meni i rekao,

150
00:05:49,000 --> 00:05:51,000
"Ti si Amerikanac.

151
00:05:51,000 --> 00:05:54,000
Pogledaj šta vi, Amerikanci,
radite u Porto Riku."

152
00:05:54,000 --> 00:05:57,640
A moj mozak je počeo da brzo radi:
"Porto Riko? Šta ja znam o Porto Riku?"

153
00:05:57,640 --> 00:05:59,000
Počeo sam da reagujem,

154
00:05:59,000 --> 00:06:02,000
ali onda sam se setio
da treba da odem na balkon.

155
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
I onda kada je zastao,

156
00:06:04,000 --> 00:06:06,480
i kada su svi pogledali u mene
očekujući odgovor,

157
00:06:06,480 --> 00:06:09,720
sa perspektive sa balkona, uspeo sam
da mu se zahvalim na primedbi

158
00:06:09,720 --> 00:06:12,000
i kažem, "Cenim vašu kritiku moje zemlje,

159
00:06:12,000 --> 00:06:14,360
i prihvatam to kao znak
da smo među prijateljima

160
00:06:14,360 --> 00:06:17,000
i da možemo pričati iskreno
jedni sa drugima.

161
00:06:17,000 --> 00:06:20,370
A ono zbog čega smo ovde nema veze
sa Porto Rikom niti sa prošlošću.

162
00:06:20,370 --> 00:06:23,000
Ono što treba da uradimo ovde
jeste da otkrijemo način

163
00:06:23,000 --> 00:06:26,000
da zaustavimo patnju
i krvoproliće u Čečeniji."

164
00:06:26,000 --> 00:06:29,000
Razgovor se vratio na pravi put.

165
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
To je uloga treće strane,

166
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
da pomogne stranama da odu na balkon.

167
00:06:33,000 --> 00:06:36,000
Sada mi dozvolite
da vas odvedem na trenutak

168
00:06:36,000 --> 00:06:38,930
u ono što se smatra
najkomplikovanijim svetskim konfliktom,

169
00:06:38,930 --> 00:06:40,830
ili bar najneverovatnijim konfliktom,

170
00:06:40,830 --> 00:06:42,000
a to je Bliski Istok.

171
00:06:42,000 --> 00:06:45,000
Pitanje je: gde je tamo treća strana?

172
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
Kako je moguće da tamo odemo na balkon?

173
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
Ne pretvaram se da imam odgovor

174
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
na konflikt Bliskog Istoka,

175
00:06:51,000 --> 00:06:53,000
ali mislim da znam prvi korak,

176
00:06:53,000 --> 00:06:55,000
bukvalno prvi korak,

177
00:06:55,000 --> 00:06:58,000
nešto što bi bilo ko od nas mogao
da učini kao treća strana.

178
00:06:58,000 --> 00:07:00,000
Da vam pre toga postavim jedno pitanje.

179
00:07:00,000 --> 00:07:02,000
Koliko vas

180
00:07:02,000 --> 00:07:04,000
je u prošloj godini

181
00:07:04,000 --> 00:07:07,000
bilo zabrinuto zbog krize
na Bliskom istoku

182
00:07:07,000 --> 00:07:09,000
i zapitalo se šta bi iko mogao da uradi?

183
00:07:09,000 --> 00:07:11,000
Čisto iz radoznalosti, koliko vas?

184
00:07:11,000 --> 00:07:14,000
OK, velika većina nas.

185
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
A ipak, to je jako daleko odavde.

186
00:07:16,000 --> 00:07:19,000
Zašto polažemo
toliko pažnje na taj konflikt?

187
00:07:19,000 --> 00:07:21,000
Da li je to zbog broja mrtvih?

188
00:07:21,000 --> 00:07:23,230
Hiljadu puta je veći broj ljudi
koji su umrli

189
00:07:23,230 --> 00:07:25,460
zbog konflikta u Africi
nego na Bliskom Istoku.

190
00:07:25,460 --> 00:07:27,000
Ne, to je zbog priče,

191
00:07:27,000 --> 00:07:29,000
jer se osećamo lično uključeni

192
00:07:29,000 --> 00:07:31,000
u tu priču.

193
00:07:31,000 --> 00:07:33,640
Bez obzira da li smo hrišćani,
muslimani ili jevreji,

194
00:07:33,640 --> 00:07:35,000
religiozni ili ne,

195
00:07:35,000 --> 00:07:37,000
osećamo da imamo lični udeo u tome.

196
00:07:37,000 --> 00:07:40,000
Priče su važne.
Kao antropolog, ja to znam.

197
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
Priče nam služe da prenesemo znanje.

198
00:07:43,000 --> 00:07:45,000
One daju smisao našim životima.

199
00:07:45,000 --> 00:07:47,420
To je ono što radimo ovde
na TED-u, pričamo priče.

200
00:07:47,420 --> 00:07:49,000
Priče su ključ.

201
00:07:49,000 --> 00:07:52,000
I moje pitanje je,

202
00:07:52,000 --> 00:07:54,000
da, hajde da probamo da razrešimo politiku

203
00:07:54,000 --> 00:07:56,000
tamo na Bliskom Istoku,

204
00:07:56,000 --> 00:07:59,000
ali hajde takođe i da pogledamo priču.

205
00:07:59,000 --> 00:08:02,030
Hajde da pokušamo da dođemo
do samog izvora o čemu se tamo radi.

206
00:08:02,030 --> 00:08:04,590
Da vidimo da li tamo možemo
da primenimo treću stranu.

207
00:08:04,590 --> 00:08:06,540
Šta bi to značilo? Koja je njihova priča?

208
00:08:06,540 --> 00:08:08,000
Kao antropolozi, mi znamo

209
00:08:08,000 --> 00:08:11,000
da svaka kultura
ima svoju priču o poreklu.

210
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
Koja je priča o poreklu na Bliskom Istoku?

211
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
Ukratko, ona glasi:

212
00:08:15,000 --> 00:08:18,000
pre 4000 godina, čovek i njegova porodica

213
00:08:18,000 --> 00:08:20,000
su prošli kroz Bliski Istok,

214
00:08:20,000 --> 00:08:23,000
i od tada svet više nikada nije bio isti.

215
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
Taj čovek je, naravno,

216
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
bio Avram.

217
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
I ono za šta se on zalagao,

218
00:08:29,000 --> 00:08:31,000
bilo je jedinstvo svoje porodice.

219
00:08:31,000 --> 00:08:33,000
On je otac svih nas.

220
00:08:33,000 --> 00:08:35,316
Ali nije stvar samo u tome
za šta se on zalagao,

221
00:08:35,316 --> 00:08:37,053
već i koja je bila njegova poruka.

222
00:08:37,053 --> 00:08:39,550
Njegova osnovna poruka
je bila takođe ujedinjenje,

223
00:08:39,550 --> 00:08:41,270
povezanost svega i jedinstvo svih.

224
00:08:41,270 --> 00:08:44,000
A njegova osnovna vrednost
je bila poštovanje,

225
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
prijatnost prema strancima.

226
00:08:46,000 --> 00:08:49,000
To je ono po čemu je on poznat,
njegova ljubaznost.

227
00:08:49,000 --> 00:08:51,000
I u tom smislu,

228
00:08:51,000 --> 00:08:53,000
on je simbolička treća strana

229
00:08:53,000 --> 00:08:55,000
Bliskog Istoka.

230
00:08:55,000 --> 00:08:58,000
On je taj koji nas podseća

231
00:08:58,000 --> 00:09:00,000
da smo svi mi deo veće celine.

232
00:09:00,000 --> 00:09:02,000
Sada kako biste vi -

233
00:09:02,000 --> 00:09:04,000
razmislite malo na trenutak.

234
00:09:04,000 --> 00:09:07,000
Danas se suočavamo sa terorizmom.

235
00:09:07,000 --> 00:09:09,000
Šta je terorizam?

236
00:09:09,000 --> 00:09:12,000
Terorizam je u suštini
kada uzmete nevinog stranca

237
00:09:12,000 --> 00:09:15,000
i tretirate ga kao neprijatelja
koga ubijete

238
00:09:15,000 --> 00:09:17,000
kako biste stvorili strah.

239
00:09:17,000 --> 00:09:19,000
Šta je suprotnost terorizmu?

240
00:09:19,000 --> 00:09:21,000
To je kada uzmete nevinog stranca,

241
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
tretirate ga kao prijatelja,

242
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
i primite ga u svoj dom

243
00:09:26,000 --> 00:09:28,000
u nameri da stvorite razumevanje,

244
00:09:28,000 --> 00:09:31,000
ili poštovanje, ili ljubav.

245
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
Šta ako onda

246
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
uzmete priču o Avramu,

247
00:09:36,000 --> 00:09:38,000
koji je treća strana,

248
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
šta ako bi to moglo biti -

249
00:09:40,000 --> 00:09:43,000
jer Avram znači gostoprimstvo -

250
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
šta ako bi to moglo biti
protivotrov terorizmu?

251
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
Šta ako bi to moglo biti vakcina

252
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
protiv religijske netolerancije?

253
00:09:50,000 --> 00:09:53,000
Kako biste oživeli tu priču?

254
00:09:53,000 --> 00:09:55,000
Nije dovoljno samo ispričati priču -

255
00:09:55,000 --> 00:09:57,000
i to je moćno -

256
00:09:57,000 --> 00:09:59,000
ali ljudi treba da iskuse priču.

257
00:09:59,000 --> 00:10:02,000
Treba da budu u stanju da žive priču.
Kako biste to uradili?

258
00:10:02,000 --> 00:10:05,000
I to je bilo moje razmišljanje
o tome kako biste to izveli.

259
00:10:05,000 --> 00:10:07,320
I to je prvi korak onoga
do čega smo došli ovde.

260
00:10:07,320 --> 00:10:09,190
Jer jednostavan način da se to uradi

261
00:10:09,190 --> 00:10:12,000
jeste da odete u šetnju.

262
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
Krenite u šetnju Avramovim stopama.

263
00:10:15,000 --> 00:10:18,000
Krenete Avramovim koracima.

264
00:10:18,000 --> 00:10:21,000
Jer šetanje ima pravu moć.

265
00:10:21,000 --> 00:10:24,650
Znate, kao antropolog, smatram da
je hodanje ono što nas je učinilo ljudima.

266
00:10:24,650 --> 00:10:26,000
Zanimljivo, kada hodate,

267
00:10:26,000 --> 00:10:28,000
hodate jedan kraj drugog,

268
00:10:28,000 --> 00:10:31,000
u istom pravcu.

269
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
A ukoliko bih vam prišao licem u lice

270
00:10:33,000 --> 00:10:36,000
sasvim blizu,

271
00:10:36,000 --> 00:10:39,000
osetili biste se ugroženim.

272
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
Ali ukoliko hodamo rame uz rame,

273
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
čak i ako se dodirujemo ramenima,

274
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
to nije problem.

275
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
Ko se još svađa dok hoda?

276
00:10:47,000 --> 00:10:50,000
Iz tog razloga, tokom pregovora,
kada stvari postanu teške,

277
00:10:50,000 --> 00:10:52,000
ljudi idu da se prošetaju po šumi.

278
00:10:52,000 --> 00:10:54,000
Tako sam dobio ideju

279
00:10:54,000 --> 00:10:56,000
šta ako bismo inspirisali

280
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
stazu, put -

281
00:10:58,000 --> 00:11:01,000
na primer put svile ili staze Apalačija -

282
00:11:01,000 --> 00:11:03,000
koji bi pratio korake

283
00:11:03,000 --> 00:11:05,000
Avrama.

284
00:11:05,000 --> 00:11:07,550
Ljudi su govorili,
"To je ludost. To je nemoguće.

285
00:11:07,550 --> 00:11:10,500
Ne možeš rekonstruisati Avramove korake.
Previše je nesigurno.

286
00:11:10,500 --> 00:11:12,290
Morao bi preći preko toliko granica.

287
00:11:12,290 --> 00:11:14,830
Put prolazi kroz 10 različitih zemalja
Bliskog istoka,

288
00:11:14,830 --> 00:11:16,150
jer ujedinjuje sve njih."

289
00:11:16,150 --> 00:11:18,270
Tako smo proučavali tu ideju na Harvardu.

290
00:11:18,270 --> 00:11:20,000
Marljivo smo odradili našu obavezu.

291
00:11:20,000 --> 00:11:22,000
I tako je pre par godina, grupa nas,

292
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
nas 25 iz deset različitih zemalja,

293
00:11:24,000 --> 00:11:26,990
odlučilo da ispita da li je moguće
ponoviti Avramove korake,

294
00:11:26,990 --> 00:11:29,190
krenuvši od njegovog mesta rođenja
u gradu Urfa

295
00:11:29,190 --> 00:11:32,000
u južnoj Turskoj, severnoj Mesopotamiji.

296
00:11:32,000 --> 00:11:35,000
Krenuli smo autobusom,
a jedan deo smo hodali

297
00:11:35,000 --> 00:11:37,000
i stigli u Haran,

298
00:11:37,000 --> 00:11:40,000
gde je, prema Bibliji,
on započeo svoj put.

299
00:11:40,000 --> 00:11:42,310
Onda smo prešli granicu u Siriju,
otišli u Alepo,

300
00:11:42,310 --> 00:11:44,470
koji je, ispostavilo se dobio naziv
po Avramu.

301
00:11:44,470 --> 00:11:46,000
Zatim smo otišli u Damask,

302
00:11:46,000 --> 00:11:48,440
čija je duga istorija blisko povezana
sa Avramom.

303
00:11:48,440 --> 00:11:51,000
Potom smo stigli do severnog Jordana,

304
00:11:51,000 --> 00:11:53,000
u Jerusalim,

305
00:11:53,000 --> 00:11:56,000
koji je sav u znaku Avrama,
onda do Vitlejema

306
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
i najzad do Hebrona,

307
00:11:58,000 --> 00:12:00,000
mesta gde je sahranjen.

308
00:12:00,000 --> 00:12:02,270
Tako smo prevalili put
od materice do groba.

309
00:12:02,270 --> 00:12:05,360
Pokazali smo da je to moguće izvesti.
Bio je to neverovatan put.

310
00:12:05,360 --> 00:12:07,000
Dozvolite da vam postavim pitanje.

311
00:12:07,000 --> 00:12:09,000
Koliko vas je imalo iskustva

312
00:12:09,000 --> 00:12:11,000
da bude u nepoznatoj sredini,

313
00:12:11,000 --> 00:12:13,000
ili nepoznatoj zemlji,

314
00:12:13,000 --> 00:12:16,000
i potpuni stranac, savršen stranac,

315
00:12:16,000 --> 00:12:19,000
priđe vam i pokaže malo ljubaznosti,

316
00:12:19,000 --> 00:12:21,220
možda vas pozove u svoj dom,
ponudi vas pićem,

317
00:12:21,220 --> 00:12:23,000
skuva vam kafu, da vam da jedete?

318
00:12:23,000 --> 00:12:25,000
Koliko vas je imalo takvo iskustvo?

319
00:12:25,000 --> 00:12:27,000
To je suština

320
00:12:27,000 --> 00:12:29,000
Avramove staze.

321
00:12:29,000 --> 00:12:32,480
Ali to je ono što otkrijete kada se nađete
u tim selima na Bliskom Istoku

322
00:12:32,480 --> 00:12:34,040
gde očekujete neprijateljstvo,

323
00:12:34,040 --> 00:12:36,090
dobijete najneverovatnije gostoprimstvo,

324
00:12:36,090 --> 00:12:37,180
povezano sa Avramom.

325
00:12:37,180 --> 00:12:39,000
"U ime oca Avrama,

326
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
dozvoli mi da ti ponudim nešto hrane."

327
00:12:41,000 --> 00:12:43,000
Ono što smo mi otkrili

328
00:12:43,000 --> 00:12:46,000
jeste to da Avram za te ljude
nije samo lik iz knjige,

329
00:12:46,000 --> 00:12:49,000
on je živ, on živi u sadašnjosti.

330
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
I da skratim priču,

331
00:12:51,000 --> 00:12:53,000
u poslednjih par godina,

332
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
hiljade ljudi

333
00:12:55,000 --> 00:12:57,000
je započelo šetnju delovima Avramovog puta

334
00:12:57,000 --> 00:12:59,000
na Bliskom Istoku,

335
00:12:59,000 --> 00:13:02,000
uživajući u gostoprimstvu tamošnjih ljudi.

336
00:13:02,000 --> 00:13:04,000
Počeli su da hodaju

337
00:13:04,000 --> 00:13:06,000
u Izraelu i Palestini,

338
00:13:06,000 --> 00:13:08,000
u Jordanu, Turskoj, Siriji.

339
00:13:08,000 --> 00:13:10,000
To je jedno neverovatno iskustvo.

340
00:13:10,000 --> 00:13:12,000
Muškarci, žene, mladi i stari -

341
00:13:12,000 --> 00:13:15,000
više žena nego muškaraca,
što je interesantno.

342
00:13:15,000 --> 00:13:17,000
Za one koji ne mogu da hodaju,

343
00:13:17,000 --> 00:13:19,000
koji nisu u stanju da tamo stignu,

344
00:13:19,000 --> 00:13:21,000
ljudi su počeli da organizuju šetnje

345
00:13:21,000 --> 00:13:23,000
u gradovima, u sopstvenim zajednicama.

346
00:13:23,000 --> 00:13:25,320
U Sinsinatiju je, na primer,
organizovana šetnja

347
00:13:25,320 --> 00:13:27,000
od crkve do džamije do sinagoge

348
00:13:27,000 --> 00:13:29,000
i svi su imali zajednički Avramov obrok.

349
00:13:29,000 --> 00:13:31,000
To je bio dan Avramove staze.

350
00:13:31,000 --> 00:13:33,480
U Sao Paulu, u Brazilu,
to je postao godišnji događaj

351
00:13:33,480 --> 00:13:35,000
za hiljade ljudi koji trče

352
00:13:35,000 --> 00:13:37,000
na zamišljenoj Avramovoj putanji,

353
00:13:37,000 --> 00:13:39,000
ujedinjujući različite zajednice.

354
00:13:39,000 --> 00:13:42,000
Mediji su oduševljeni tim događajem.

355
00:13:42,000 --> 00:13:44,000
Obožavaju pažnju koja se tome posvećuje

356
00:13:44,000 --> 00:13:46,000
jer je uočljivo,

357
00:13:46,000 --> 00:13:48,000
i širi ideju,

358
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
tu ideju o Avramovom gostoprimstvu

359
00:13:50,000 --> 00:13:52,000
o ljubaznosti prema strancima.

360
00:13:52,000 --> 00:13:54,000
I pre samo par nedelja,

361
00:13:54,000 --> 00:13:56,160
bila je priča na državnoj televiziji
o tome.

362
00:13:56,160 --> 00:13:58,000
Prošlog meseca,

363
00:13:58,000 --> 00:14:00,000
bio je članak u mančesterskim

364
00:14:00,000 --> 00:14:03,000
novinama "Gardijan" o tome -

365
00:14:03,000 --> 00:14:06,000
čitave dve strane.

366
00:14:06,000 --> 00:14:09,000
Citirali su jednog seljaka

367
00:14:09,000 --> 00:14:12,000
koji je rekao: "Ova šetnja
nas povezuje sa svetom."

368
00:14:12,000 --> 00:14:15,000
Rekao je da je kao svetlo
koje je ušlo u naše živote.

369
00:14:15,000 --> 00:14:17,000
Donelo nam je nadu.

370
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
I eto, o tome se radi.

371
00:14:19,000 --> 00:14:22,000
Ali nije to samo u vezi sa psihologijom,

372
00:14:22,000 --> 00:14:24,000
već i sa ekonomijom,

373
00:14:24,000 --> 00:14:26,000
jer kako se ljudi kreću
tako i troše novac.

374
00:14:26,000 --> 00:14:29,000
I ova žena ovde, Um Ahmad,

375
00:14:29,000 --> 00:14:32,000
je žena koja živi na stazi
u severnom Jordanu.

376
00:14:32,000 --> 00:14:34,000
Ona je jako siromašna.

377
00:14:34,000 --> 00:14:37,000
Delimično je slepa,
njen muž ne može da radi,

378
00:14:37,000 --> 00:14:40,000
ima sedmoro dece.

379
00:14:40,000 --> 00:14:42,000
Ali ume da kuva.

380
00:14:42,000 --> 00:14:45,000
I tako je počela da kuva
za neke grupe šetača

381
00:14:45,000 --> 00:14:48,000
koji su prolazili kroz selo
i imali obrok u njenoj kući.

382
00:14:48,000 --> 00:14:50,000
Oni sede na podu.

383
00:14:50,000 --> 00:14:52,000
Ona nema čak ni stolnjak.

384
00:14:52,000 --> 00:14:54,000
A pravi izuzetno ukusnu hranu

385
00:14:54,000 --> 00:14:57,000
od svežih biljaka iz seoske okoline.

386
00:14:57,000 --> 00:14:59,000
I dolazilo je sve više i više šetača.

387
00:14:59,000 --> 00:15:01,000
I nedavno je počela da zarađuje dovoljno

388
00:15:01,000 --> 00:15:03,000
da izdržava svoju porodicu.

389
00:15:03,000 --> 00:15:06,000
I rekla je našem timu tamo,

390
00:15:06,000 --> 00:15:09,000
"Vi ste me učinili vidljivom

391
00:15:09,000 --> 00:15:11,000
u selu u kom je ljude nekad bilo sramota

392
00:15:11,000 --> 00:15:13,000
da me čak i pogledaju."

393
00:15:13,000 --> 00:15:16,000
To je potencijal Avramove staze.

394
00:15:16,000 --> 00:15:18,000
Postoje bukvalno stotine ovakvih zajednica

395
00:15:18,000 --> 00:15:21,000
na Bliskom istoku,
kroz koje prolazi staza.

396
00:15:22,000 --> 00:15:25,000
Potencijal je u suštini u promeni igre.

397
00:15:25,000 --> 00:15:27,790
A da bismo promenili igru,
potrebno je da se promeni model,

398
00:15:27,790 --> 00:15:29,180
način na koji vidimo stvari -

399
00:15:29,180 --> 00:15:31,000
da se promeni model

400
00:15:31,000 --> 00:15:34,000
od neprijateljstva do gostoprimstva,

401
00:15:34,000 --> 00:15:37,000
od terorizma do turizma.

402
00:15:37,000 --> 00:15:39,000
I u tom smislu, Avramova staza

403
00:15:39,000 --> 00:15:41,000
menja igru.

404
00:15:41,000 --> 00:15:43,000
Da vam pokažem samo jednu stvar.

405
00:15:43,000 --> 00:15:45,000
Imam ovde jedan žir

406
00:15:45,000 --> 00:15:47,000
koji sam pokupio dok sam hodao stazom

407
00:15:47,000 --> 00:15:49,000
ove godine.

408
00:15:49,000 --> 00:15:51,160
Žir je, naravno,
povezan sa drvetom hrasta -

409
00:15:51,160 --> 00:15:53,000
poraste u hrast,

410
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
koji je povezan sa Avramom.

411
00:15:55,000 --> 00:15:57,000
Staza je sada kao taj žir;

412
00:15:57,000 --> 00:15:59,000
još uvek je u ranoj fazi.

413
00:15:59,000 --> 00:16:01,000
Kako bi hrast izgledao?

414
00:16:01,000 --> 00:16:03,000
Sećam se svog detinjstva,

415
00:16:03,000 --> 00:16:05,530
čiji sam dobar deo proveo,
nakon rođenja u Čikagu,

416
00:16:05,530 --> 00:16:07,000
u Evropi.

417
00:16:07,000 --> 00:16:09,000
Da ste bili

418
00:16:09,000 --> 00:16:11,000
u ruševinama, recimo, Londona

419
00:16:11,000 --> 00:16:14,000
1945. ili u Berlinu

420
00:16:14,000 --> 00:16:16,000
i da ste rekli,

421
00:16:16,000 --> 00:16:18,000
"za 60 godina,

422
00:16:18,000 --> 00:16:20,780
ovo će biti najmiroljubiviji,
najnapredniji deo planete,"

423
00:16:20,780 --> 00:16:22,000
ljudi bi pomislili

424
00:16:22,000 --> 00:16:24,000
da ste sigurno ludi.

425
00:16:24,000 --> 00:16:28,000
Ali oni su to uradili zahvaljujući
zajedničkom identitetu - evropskom -

426
00:16:28,000 --> 00:16:30,000
i zajedničkoj ekonomiji.

427
00:16:30,000 --> 00:16:33,000
Dakle, moje pitanje je,
ako je to moglo biti izvedeno u Evropi,

428
00:16:33,000 --> 00:16:35,000
zašto ne i na Bliskom istoku?

429
00:16:35,000 --> 00:16:37,370
Zašto ne, zahvaljujući
zajdeničkom identitetu -

430
00:16:37,370 --> 00:16:39,270
o čemu zapravo govori priča o Avramu -

431
00:16:39,270 --> 00:16:41,000
i zahvaljujući zajedničkoj ekonomiji

432
00:16:41,000 --> 00:16:44,000
koja bi bila bazirana
dobrim delom na turizmu?

433
00:16:45,000 --> 00:16:47,000
I dozvolite mi da zaključim onda

434
00:16:47,000 --> 00:16:50,000
tako što ću reći
da se u poslednjih 35 godina,

435
00:16:50,000 --> 00:16:52,000
koliko radim

436
00:16:52,000 --> 00:16:54,250
na nekim od najopasnijih
i jako komplikovanih

437
00:16:54,250 --> 00:16:56,000
konflikata na planeti,

438
00:16:56,000 --> 00:16:59,000
još nisam susreo sa konfliktom

439
00:16:59,000 --> 00:17:02,000
za koji sam osetio
da ne može biti prevaziđen.

440
00:17:02,000 --> 00:17:04,000
Nije lako, naravno,

441
00:17:04,000 --> 00:17:06,000
ali je moguće.

442
00:17:06,000 --> 00:17:08,000
Urađeno je u Južnoj Africi.

443
00:17:08,000 --> 00:17:10,000
Urađeno je u Severnoj Irskoj.

444
00:17:10,000 --> 00:17:12,000
Može biti urađeno bilo gde.

445
00:17:12,000 --> 00:17:14,000
Prosto zavisi od nas.

446
00:17:14,000 --> 00:17:17,000
Zavisi od nas, od zauzimanja treće strane.

447
00:17:17,000 --> 00:17:19,000
Dozvolite mi da vas pozovem

448
00:17:19,000 --> 00:17:21,000
da uzmete u obzir zauzimanje treće strane,

449
00:17:21,000 --> 00:17:23,000
pa makar i samo mali korak ka tome.

450
00:17:23,000 --> 00:17:25,000
Predstoji nam pauza za trenutak.

451
00:17:25,000 --> 00:17:27,000
Samo priđite nekom

452
00:17:27,000 --> 00:17:30,000
ko je iz druge kulture, iz druge zemlje,

453
00:17:30,000 --> 00:17:32,000
drugog etničkog porekla, nekako drugačiji,

454
00:17:32,000 --> 00:17:35,000
i započnite razgovor; saslušajte ga.

455
00:17:35,000 --> 00:17:37,000
To je ponašanje treće strane.

456
00:17:37,000 --> 00:17:39,000
To je hod Avramovom stazom.

457
00:17:39,000 --> 00:17:41,000
Nakon TED govora,

458
00:17:41,000 --> 00:17:43,000
zašto ne TED šetnja?

459
00:17:43,000 --> 00:17:45,000
Dozvolite mi da vas ostavim

460
00:17:45,000 --> 00:17:47,000
sa tri stvari.

461
00:17:47,000 --> 00:17:50,000
Jedna je, tajna miru

462
00:17:50,000 --> 00:17:53,000
je treća strana.

463
00:17:53,000 --> 00:17:55,000
Treća strana smo mi,

464
00:17:55,000 --> 00:17:57,000
svako od nas,

465
00:17:57,000 --> 00:17:59,000
jednim korakom,

466
00:17:59,000 --> 00:18:02,000
može dovesti svet,

467
00:18:02,000 --> 00:18:05,000
korak bliže miru.

468
00:18:05,000 --> 00:18:07,000
Postoji stara afrička poslovica
koja glasi:

469
00:18:07,000 --> 00:18:09,000
"Ujedinjene paukove mreže,

470
00:18:09,000 --> 00:18:12,000
mogu zaustaviti čak i lava."

471
00:18:12,000 --> 00:18:14,000
Ako budemo u stanju da ujedinimo

472
00:18:14,000 --> 00:18:16,000
mreže mira naše treće strane

473
00:18:16,000 --> 00:18:19,000
moći ćemo da zaustavimo čak i lava rata.

474
00:18:19,000 --> 00:18:21,000
Hvala vam mnogo.

475
00:18:21,000 --> 00:18:23,000
(Aplauz)