1
00:00:06,749 --> 00:00:11,494
Bạn sẽ làm gì khi đất nước
đang trên đường đến với chủ nghĩa độc tài?

2
00:00:11,494 --> 00:00:15,761
Nếu bạn thấy một người đang nắm quá nhiều 
quyền lực, bạn sẽ ngăn ông ta lại chứ?

3
00:00:15,761 --> 00:00:20,079
Cho dù đó là một người bạn, 
người đồng chí thân thiết nhất của bạn?

4
00:00:20,079 --> 00:00:27,251
Những câu hỏi này đã ám ảnh nghị sĩ La Mã
Marcus Junius Brutus năm 44 TCN

5
00:00:27,251 --> 00:00:31,294
khi Julius Caesar bị ám sát.

6
00:00:31,294 --> 00:00:35,549
Phản đối quyền lực chưa giám sát
không chỉ là vấn đề chính trị với Brutus

7
00:00:35,549 --> 00:00:37,170
mà còn là vấn đề cá nhân.

8
00:00:37,170 --> 00:00:40,385
Ông tự xưng là hậu duệ của 
Lucius Junius Brutus,

9
00:00:40,385 --> 00:00:45,345
người đã giúp lật đổ vị vua độc tài
được biết với tên gọi Tarwuin Kiêu Hãnh.

10
00:00:45,345 --> 00:00:47,485
Thay vì nắm toàn bộ quyền lực trong tay,

11
00:00:47,485 --> 00:00:51,135
Brutus cha đã tuyên thệ với người dân

12
00:00:51,135 --> 00:00:54,617
rằng sẽ không bao giờ cho phép 
một vị vua nào cai trị đất nước.

13
00:00:54,617 --> 00:00:56,003
Rome trở thành nước Cộng hoà

14
00:00:56,003 --> 00:01:00,239
dựa trên nguyên tắc không có bất kỳ ai
nắm quá nhiều quyền lực.

15
00:01:00,239 --> 00:01:04,753
Giờ đây, 4 thế kỷ rưỡi sau,
nguyên tắc đó có nguy cơ bị phá vỡ.

16
00:01:04,893 --> 00:01:08,384
Sự nổi lên của Julius Ceasar với chức vụ
quan chấp chính đầy quyền lực

17
00:01:08,384 --> 00:01:10,080
đã rất được quan tâm.

18
00:01:10,080 --> 00:01:14,374
Nhiều năm thắng lợi về quân sự đã đưa
ông trở thành người giàu có nhất ở Rome.

19
00:01:14,374 --> 00:01:18,777
Và sau khi bánh bại đối thủ Pompey Vĩ đại
trong một cuộc nội chiến ác liệt,

20
00:01:18,777 --> 00:01:21,460
quyền lực của ông đã lên đến đỉnh cao.

21
00:01:21,460 --> 00:01:25,301
Những chiến thắng và sáng kiến của ông
như phân phát đất đai cho người nghèo,

22
00:01:25,301 --> 00:01:27,138
đã giúp ông nổi tiếng với dân chúng,

23
00:01:27,138 --> 00:01:31,963
và rất nhiều nghị sĩ đã cầu cạnh sự ưu ái
bằng cách tôn sùng ông.

24
00:01:31,963 --> 00:01:34,832
Các tượng đài được dựng lên,
các ngôi đền dành riêng cho ông,

25
00:01:34,832 --> 00:01:39,817
và tên ông được đặt cho một tháng,
ngày nay nó chính là tháng 7.

26
00:01:39,817 --> 00:01:42,654
Quan trọng hơn,
danh hiệu nhà độc tài,

27
00:01:42,654 --> 00:01:45,957
được trao tạm thời cho quyền lực 
khẩn cấp trong chiến tranh,

28
00:01:45,957 --> 00:01:50,443
lại được trao cho Caesar
nhiều lần liên tiếp.

29
00:01:50,443 --> 00:01:54,438
Vào năm 44 TCN, ông được biết đến
như ''dictator perpetuo'',

30
00:01:54,438 --> 00:01:57,942
tức là nhà độc tài có khả năng
vô thời hạn.

31
00:01:58,766 --> 00:02:01,772
Với các nguyên lão, điều đó
vượt quá sức chịu đựng,

32
00:02:01,772 --> 00:02:06,628
khi hình dung sự trở lại chế độ quân chủ 
mà tổ tiên đã chiến đấu để loại bỏ,

33
00:02:06,628 --> 00:02:09,144
và cũng như với những ai 
có quyền lực và tham vọng

34
00:02:09,144 --> 00:02:12,036
sợ rằng sự cai trị của Caesar
sẽ gây trở ngại.

35
00:02:12,456 --> 00:02:15,786
Một nhóm các chủ mưu tự gọi mình
là những nhà giải phóng

36
00:02:15,786 --> 00:02:20,018
bắt đầu bí mật bàn về
kế hoạch ám sát.

37
00:02:20,018 --> 00:02:23,451
Chỉ huy họ là nguyên lão
Gaius Cassius Longinus

38
00:02:23,451 --> 00:02:26,928
cùng với bạn ông, 
đồng thời là anh rể của ông, Brutus.

39
00:02:26,928 --> 00:02:30,616
Tham gia vào âm mưu lật đổ
là một quyết định khó khăn của Brutus.

40
00:02:30,616 --> 00:02:34,432
Mặc dù Brutus đã cùng phe với Pompey
trong cuộn nội chiến bất hạnh đó,

41
00:02:34,432 --> 00:02:38,512
nhưng Caesar đã đích thân can thiệp
và cứu lấy mạng sống của Brutus,

42
00:02:38,512 --> 00:02:42,890
và không chỉ dành cho ông sự ân xá
mà còn xem ông như một cố vấn thân cận,

43
00:02:42,890 --> 00:02:45,708
thậm chí còn bổ nhiệm ông 
vào các vị trí quan trọng.

44
00:02:45,708 --> 00:02:50,399
Brutus đã do dự khi âm mưu chống lại
người đã đối xử với mình như con đẻ,

45
00:02:50,399 --> 00:02:51,454
nhưng cuối cùng,

46
00:02:51,454 --> 00:02:53,175
sự thuyết phục của Cassius

47
00:02:53,175 --> 00:02:57,905
và nỗi sợ hãi của chính Brutus trước
tham vọng của Caesar đã thắng thế.

48
00:02:57,905 --> 00:03:01,347
Thời khắc mà họ chờ đợi
đã đến, vào ngày 15 tháng 3.

49
00:03:01,347 --> 00:03:02,950
Tại cuộc họp của Viện nguyên lão,

50
00:03:02,950 --> 00:03:07,016
tổ chức ngay trước khi Caesar xuất chinh,

51
00:03:07,016 --> 00:03:10,207
khoảng 60 kẻ chủ mưu bao vây ông,

52
00:03:10,207 --> 00:03:15,546
rút dao dấu dưới lớp áo choàng
và đâm vào ông từ mọi phía.

53
00:03:15,546 --> 00:03:17,058
Mọi thứ diễn ra như thế,

54
00:03:17,058 --> 00:03:21,627
Caesar chống trả quyết liệt 
cho đến khi ông nhìn thấy Brutus.

55
00:03:21,627 --> 00:03:25,183
Ngoài câu nói 'Là ngươi ư, Brute?'' 
nổi tiếng được viết bởi Shakespeare,

56
00:03:25,183 --> 00:03:28,509
chúng ta không biết thực sự Caesar 
đã nói gì trước khi chết.

57
00:03:28,509 --> 00:03:31,077
Vài nguồn lịch sử nói rằng
ông không nói một lời nào,

58
00:03:31,077 --> 00:03:33,852
một số khác ghi lại câu nói:
''Cả con nữa à, con trai?''

59
00:03:33,852 --> 00:03:39,192
tạo suy đoán rằng Brutus có thể chính là 
con trai ngoài giá thú của Caesar.

60
00:03:39,192 --> 00:03:43,072
Nhưng tất cả đều xác nhận khi Caesar
thấy Brutus trong số những kẻ tấn công,

61
00:03:43,072 --> 00:03:46,739
ông che mặt lại và bỏ cuộc,

62
00:03:46,739 --> 00:03:51,681
ông gục ngã sau 23 nhát đâm.

63
00:03:51,681 --> 00:03:52,984
Không may cho Brutus,

64
00:03:52,984 --> 00:03:57,208
ông và những kẻ lật đổ khác
đã đánh giá thấp sự ảnh hưởng của Caesar

65
00:03:57,208 --> 00:03:58,856
đối với dân chúng La Mã,

66
00:03:58,856 --> 00:04:01,284
rất nhiều người xem
ông như một vị lãnh đạo tài ba,

67
00:04:01,284 --> 00:04:04,431
và xem Viện nguyên lão như tầng 
lớp quí tộc tham nhũng.

68
00:04:04,431 --> 00:04:08,764
Thời điểm Caesar bị ám sát,
thành Rome rơi vào hoảng loạn.

69
00:04:08,764 --> 00:04:11,154
Hấu hết các quan chức khác bỏ chạy,

70
00:04:11,154 --> 00:04:14,853
trong khi những kẻ sát nhân tự bảo vệ mình
trên đồi Capitoline.

71
00:04:14,933 --> 00:04:17,895
Mark Antony, một người bạn 
và đồng quan chấp chính của Caesar,

72
00:04:17,895 --> 00:04:20,498
đã nhanh chóng nắm được thế thượng phong,

73
00:04:20,498 --> 00:04:24,250
khi phát biểu đầy cảm xúc
trong đám tang của Caesar

74
00:04:24,250 --> 00:04:28,229
cuốn đám đông vào cơn lốc
đau thương và phẫn nộ.

75
00:04:28,229 --> 00:04:31,304
Kết quả là những kẻ giải phóng
buộc phải rời khỏi Rome.

76
00:04:31,304 --> 00:04:35,287
Quyền lực không còn nằm trong tay kẻ nào 
đã dẫn đến các cuộc nội chiến,

77
00:04:35,287 --> 00:04:40,629
trong lúc đó, Brutus bị đánh bại 
và ông đã tự kết liễu đời mình. 


78
00:04:40,629 --> 00:04:42,639
Mỉa mai thay, kết quả cuối cùng

79
00:04:42,639 --> 00:04:45,894
lại đi ngược lại với những gì mà
các kẻ chủ mưu mong đạt được

80
00:04:45,894 --> 00:04:47,480
chính là cái kết của nền Cộng hoà

81
00:04:47,480 --> 00:04:51,648
và mọi quyền lực đều
nằm trong tay Hoàng đế.

82
00:04:51,648 --> 00:04:55,735
Có rất nhiều ý kiến khác nhau về
cuộc ám sát Caesar ngay từ lúc đầu

83
00:04:55,735 --> 00:04:57,388
và bây giờ vẫn như thế.

84
00:04:57,388 --> 00:04:58,715
Nhắc đến Brurus,

85
00:04:58,715 --> 00:05:03,091
ông là hình mẫu cho rất nhiều nhân vật
lịch sử với những góc nhìn đối lập nhau.

86
00:05:03,091 --> 00:05:06,990
Trong trường ca ''Hoả Ngục'' của Dante,
ông bị đầy xuống tâm của địa ngục

87
00:05:06,990 --> 00:05:12,198
và mãi mãi bị quỷ Satan nhai
ngấu nghiến bởi tội phản bội.

88
00:05:12,198 --> 00:05:14,328
Nhưng trong tác phẩm 
''Gulliver du kí'' ,

89
00:05:14,328 --> 00:05:18,522
Swift miêu tả Brutus như một trong những
người sống đạo đức và nhân từ nhất.

90
00:05:18,972 --> 00:05:22,994
Brutus vừa được xem như một nhân vật đấu
tranh hết mình chống lại chế độ độc tài

91
00:05:22,994 --> 00:05:25,291
vừa được xem là một kẻ phản bội cơ hội

92
00:05:25,291 --> 00:05:28,378
đu theo trào lưu lịch sử và chính trị.

93
00:05:28,378 --> 00:05:31,330
Nhưng đến ngày nay, hơn 2000 năm sau,

94
00:05:31,330 --> 00:05:33,338
câu hỏi về ý nghĩa của sự tự do,

95
00:05:33,338 --> 00:05:37,646
sự đối lập giữa lòng trung
thành, lý tưởng chung của số đông,

96
00:05:37,646 --> 00:05:42,173
và những kết cục khó lường
vẫn còn đáng bàn luận hơn bao giờ hết.