WEBVTT

00:00:06.749 --> 00:00:11.784
Šta biste uradili, ako biste verovali
da se vaša država kreće ka tiraniji?

00:00:11.784 --> 00:00:16.091
Kada bi jedan čovek postajao suviše moćan,
da li biste pokušali da ga zaustavite?

00:00:16.091 --> 00:00:20.429
Čak iako je taj čovek jedan od vaših
najbližih prijatelja i saveznika.

00:00:20.429 --> 00:00:27.331
Ova su pitanja proganjala rimskog senatora
Marka Junija Bruta, 44. godine p.n.e.,

00:00:27.331 --> 00:00:31.524
godine kada je Julije Cezar ubijen.

00:00:31.524 --> 00:00:35.779
Suprostaviti se nekontrolisanoj moći,
za Bruta nije bilo samo političko pitanje;

00:00:35.779 --> 00:00:37.470
bilo je to pitanje lične prirode.

00:00:37.470 --> 00:00:40.385
On je tvrdio da potiče
od Lucija Junija Bruta,

00:00:40.385 --> 00:00:45.675
koji je pomogao u svrgavanju kralja
tiranina, poznatog kao Tarkinije Ponosni.

00:00:45.675 --> 00:00:47.485
Umesto da prigrabi vlast za sebe,

00:00:47.485 --> 00:00:51.135
Brut stariji je naveo ljude da se zakunu

00:00:51.135 --> 00:00:54.777
da nikada više neće dozvoliti
kralju da dođe na vlast.

00:00:54.777 --> 00:00:56.003
Rim je postao republika,

00:00:56.003 --> 00:01:00.239
zasnovana na principu da nijedan čovek
ne bi smeo da ima previše vlasti.

00:01:00.239 --> 00:01:04.763
Sada, četiri i po veka kasnije,
ovo načelo je bilo ugroženo.

00:01:04.763 --> 00:01:08.384
Uspon Julija Cezara
na visoku poziciju konzula

00:01:08.384 --> 00:01:10.080
je bio dramatičan.

00:01:10.080 --> 00:01:14.374
Godine vojnih uspeha
učinile su ga najbogatijim čovekom u Rimu.

00:01:14.374 --> 00:01:18.777
Nakon pobede nad rivalom Pompejem Velikim
u žestokom građanskom ratu,

00:01:18.777 --> 00:01:21.540
bio je na vrhuncu moći.

00:01:21.540 --> 00:01:25.301
Njegove pobede i inicijative,
poput podele zemlje siromašnima,

00:01:25.301 --> 00:01:27.138
učinile su ga popularnim u narodu,

00:01:27.138 --> 00:01:32.243
a mnogi senatori su se nadmetali
za njegovu milost, obasipajući ga častima.

00:01:32.243 --> 00:01:34.832
Gradili su mu spomenike,
posvećivali mu hramove,

00:01:34.832 --> 00:01:40.197
a čitav mesec je preimenovan
i danas se zove jul.

00:01:40.197 --> 00:01:42.624
Još važnije je da je titula diktatora,

00:01:42.624 --> 00:01:45.957
koja je obezbeđivala privremenu vlast
za vreme vanrednog ratnog stanja,

00:01:45.957 --> 00:01:50.443
predata Cezaru nekoliko puta uzastopno.

00:01:50.443 --> 00:01:54.438
A 44. p.n.e., imenovan je
dictator perpetuo-m,

00:01:54.438 --> 00:01:57.652
diktatorom s mogućnošću
neograničene vladavine.

00:01:58.856 --> 00:02:01.772
Sve ovo je bilo suviše za senatore

00:02:01.772 --> 00:02:06.628
koji su strahovali od povratka monarhije,
protiv koje su se njihovi preci borili,

00:02:06.628 --> 00:02:09.144
kao i za one čije su moć i ambicije

00:02:09.144 --> 00:02:12.036
bile sputane Cezarovom vladavinom.

00:02:12.036 --> 00:02:15.786
Grupa zaverenika
koji su sebe zvali oslobodiocima,

00:02:15.786 --> 00:02:20.018
počela je u tajnosti da
razmatra planove ubistva.

00:02:20.018 --> 00:02:23.451
Njih su predvodili
senator Gaj Kasije Longin

00:02:23.451 --> 00:02:26.928
i njegov prijatelj i zet, Brut.

00:02:26.928 --> 00:02:30.616
Pridruživanje zaverenicima
nije bio lak izbor za Bruta.

00:02:30.616 --> 00:02:34.432
Iako je Brut bio na Pompejevoj strani
u zlokobnom građanskom ratu,

00:02:34.432 --> 00:02:38.682
Cezar je lično intervenisao
kako bi mu spasao život,

00:02:38.682 --> 00:02:42.890
ne samo da ga je pomilovao,
već ga je i prihvatio za bliskog savetnika

00:02:42.890 --> 00:02:45.708
i uzvisio ga do bitnih dužnosti.

00:02:45.708 --> 00:02:50.399
Brut se nerado zaverio protiv
čoveka koji ga je tretirao poput sina,

00:02:50.399 --> 00:02:51.454
ali na kraju su

00:02:51.454 --> 00:02:58.185
Kasijevo ubeđivanje i Brutov lični strah
od Cezarovih ambicija prevladali.

00:02:58.185 --> 00:03:01.707
Trenutak na koji su čekali
došao je 15. marta.

00:03:01.707 --> 00:03:02.840
Na sednici senata

00:03:02.840 --> 00:03:07.166
koja se održavala neposredno pred
Cezarov odlazak u sledeću vojnu kampanju,

00:03:07.166 --> 00:03:10.377
čak 60 zaverenika ga je opkolilo,

00:03:10.377 --> 00:03:15.546
vadeći bodeže iz toga
i ubadajući ga sa svih strana.

00:03:15.546 --> 00:03:17.058
Prema predanju,

00:03:17.058 --> 00:03:21.627
Cezar se žestoko borio
sve dok nije video Bruta.

00:03:21.627 --> 00:03:25.183
Uprkos čuvenoj Šekspirovoj replici:
"Zar i ti, Brute?",

00:03:25.183 --> 00:03:28.509
ne znamo da li su to zaista
Cezarove poslednje reči.

00:03:28.509 --> 00:03:31.077
Neki antički izvori tvrde
da nije rekao ništa,

00:03:31.077 --> 00:03:33.852
dok su drugi zabeležili frazu:
"I ti, dete?",

00:03:33.852 --> 00:03:39.522
raspirujući tako spekulacije da je Brut
možda bio Cezarov nepriznati sin.

00:03:39.522 --> 00:03:43.072
Ali svi se slažu da kada je Cezar
video Bruta među napadačima,

00:03:43.072 --> 00:03:46.739
pokrio je lice i prestao da se bori,

00:03:46.739 --> 00:03:51.681
padajući na zemlju nakon 23 uboda.

00:03:51.681 --> 00:03:52.984
Na Brutovu žalost,

00:03:52.984 --> 00:03:57.208
on i drugi zaverenici
su potcenili Cezarovu popularnost

00:03:57.208 --> 00:03:58.856
među Rimljanima,

00:03:58.856 --> 00:04:01.284
koji su većinom gledali
na Cezara kao uspešnog vođu,

00:04:01.284 --> 00:04:04.621
a na senat kao korumpiranu aristokratiju.

00:04:04.621 --> 00:04:08.764
Odmah nakon Cezarovog ubistva,
Rim je zahvatila panika.

00:04:08.764 --> 00:04:11.264
Većina drugih senatora je pobegla,

00:04:11.264 --> 00:04:14.853
dok su se ubice
zabarakadirale na Kapitolu.

00:04:14.853 --> 00:04:17.895
Marko Antonije,
Cezarov prijatelj i konzul,

00:04:17.895 --> 00:04:20.498
brzo se domogao vlasti,

00:04:20.498 --> 00:04:24.250
održivši strastven govor na Cezarovoj
sahrani nekoliko dana kasnije

00:04:24.250 --> 00:04:28.229
koji je kod prisutnih
uzburkao osećanja tuge i besa.

00:04:28.229 --> 00:04:31.564
Kao posledica toga, oslobodioci
su proterani iz Rima.

00:04:31.564 --> 00:04:35.287
Novonastali vakuum moći
doveo je do niza građanskih ratova,

00:04:35.287 --> 00:04:40.629
tokom kojih je Brut, suočen sa
izvesnim porazom, oduzeo sebi život.

00:04:40.629 --> 00:04:42.639
Ironično je da će krajnji rezultat

00:04:42.639 --> 00:04:46.104
biti potpuna suprotnost onoga
što su zaverenici želeli da postignu:

00:04:46.104 --> 00:04:47.480
a to je kraj republike

00:04:47.480 --> 00:04:51.648
i koncentracija moći u carskoj funkciji.

00:04:51.648 --> 00:04:55.735
Mišljenja o Cezarovom ubistvu
su od početka podeljena

00:04:55.735 --> 00:04:57.388
i danas je tako.

00:04:57.388 --> 00:04:58.715
Što se tiče Bruta,

00:04:58.715 --> 00:05:02.701
nema mnogo istorijskih ličnosti
koje su inspirisale tako oprečne sudove.

00:05:02.701 --> 00:05:06.990
Dante ga je u "Paklu"
smestio u sami centar pakla,

00:05:06.990 --> 00:05:12.198
gde ga Satana večno žvaće
zbog njegovog zločina izdaje.

00:05:12.198 --> 00:05:14.148
Ali u Sviftovim "Guliverovim putovanjima"

00:05:14.148 --> 00:05:18.522
opisan je kao jedan od najvrlijih i
najdobroćudnijih ljudi što su ikad živeli.

00:05:18.522 --> 00:05:22.994
Doživljaji Bruta bilo kao
nesebičnog borca protiv diktature

00:05:22.994 --> 00:05:25.291
ili kao oportunističkog izdajnika

00:05:25.291 --> 00:05:28.378
menjali su se zajedno sa
istorijskim i političkim strujama.

00:05:28.378 --> 00:05:31.330
No čak i danas, preko 2000 godina kasnije,

00:05:31.330 --> 00:05:33.338
pitanja cene slobode,

00:05:33.338 --> 00:05:37.646
sukob između
lične odanosti i univerzalnih ideala,

00:05:37.646 --> 00:05:42.173
kao i neželjene posledice
aktuelniji su nego ikad pre.