WEBVTT

00:00:06.749 --> 00:00:11.784
Što biste učinili da mislite
da vam je zemlja na rubu tiranije?

00:00:11.784 --> 00:00:16.091
Da jedan čovjek postaje previše moćan,
biste li ga pokušali spriječiti?

00:00:16.091 --> 00:00:20.429
Čak i ako vam je on jedan od 
najbližih prijatelja i saveznika?

00:00:20.429 --> 00:00:27.331
Ta su pitanja progonila rimskog senatora 
Marka Junija Bruta 44. pr. Kr.,

00:00:27.331 --> 00:00:31.524
godine kada je ubijen Julije Cezar.

00:00:31.524 --> 00:00:35.779
Otpor neograničenoj moći za Bruta
nije bio tek političko pitanje;

00:00:35.779 --> 00:00:37.470
bila je to osobna stvar.

00:00:37.470 --> 00:00:40.385
Tvrdio je da je potomak
Lucija Junija Bruta,

00:00:40.385 --> 00:00:45.675
koji je pomogao zbaciti 
tiranskog kralja Tarkvinija Oholog.

00:00:45.675 --> 00:00:47.485
Umjesto da potom zgrabi vlast za sebe,

00:00:47.485 --> 00:00:51.135
stariji je Brut predvodio narod
u vatrenoj zakletvi

00:00:51.135 --> 00:00:54.777
da nikad više neće dopustiti
kraljevsku vlast.

00:00:54.777 --> 00:00:56.003
Rim je postao republika

00:00:56.003 --> 00:01:00.239
utemeljena na načelu da vlast ne smije 
biti u rukama samo jednog čovjeka.

00:01:00.239 --> 00:01:04.763
Četiri i pol stoljeća kasnije
to je načelo bilo ugroženo.

00:01:04.763 --> 00:01:08.384
Uspon Julija Cezara na položaj 
moćnog konzula

00:01:08.384 --> 00:01:10.080
bio je dramatičan.

00:01:10.080 --> 00:01:14.374
Višegodišnji vojni trijumfi učinili su ga
najbogatijim čovjekom u Rimu.

00:01:14.374 --> 00:01:18.777
Nakon što je porazio suparnika
Pompeja Velikog u krvavom građanskom ratu,

00:01:18.777 --> 00:01:21.540
moć mu je bila na vrhuncu.

00:01:21.540 --> 00:01:25.301
Njegove pobjede i inicijative,
kao što je dodjela zemlje siromašnima,

00:01:25.301 --> 00:01:27.138
učinile su ga popularnim među pukom,

00:01:27.138 --> 00:01:32.243
pa su se za njegovu naklonost otimali
mnogi senatori obasipajući ga počastima.

00:01:32.243 --> 00:01:34.832
Podizali su mu kipove,
posvećivali mu hramove,

00:01:34.832 --> 00:01:40.197
a preimenovan je i cijeli jedan mjesec
te se i danas zove juli.

00:01:40.197 --> 00:01:42.654
Štoviše, titula diktatora,

00:01:42.654 --> 00:01:45.957
koja je u ratu jamčila
privremenu vrhovnu vlast,

00:01:45.957 --> 00:01:50.443
Cezaru je dodijeljena
nekoliko puta zaredom.

00:01:50.443 --> 00:01:54.438
A 44. pr. Kr. postao je
„dictator perpetuo”,

00:01:54.438 --> 00:01:56.882
diktator s mogućnošću 
neograničenog mandata.

00:01:59.326 --> 00:02:01.772
Sve je to bilo previše senatorima

00:02:01.772 --> 00:02:06.628
koji su se bojali obnove monarhije,
protiv koje su se njihovi preci borili,

00:02:06.628 --> 00:02:09.144
kao i onima čiju je moć i ambicije

00:02:09.144 --> 00:02:12.036
sputavala Cezarova vlast.

00:02:12.036 --> 00:02:15.786
Prozvavši se osloboditeljima,
skupina urotnika

00:02:15.786 --> 00:02:20.018
u tajnosti je počela kovati
planove za atentat.

00:02:20.018 --> 00:02:23.451
Predvodili su ih
senator Gaj Kasije Longin

00:02:23.451 --> 00:02:26.928
i njegov prijatelj i šurjak, Brut.

00:02:26.928 --> 00:02:30.616
Brutu nije bilo lako 
odlučiti se na urotu.

00:02:30.616 --> 00:02:34.432
Iako je stao na Pompejevu stranu
u zlosretnom građanskom ratu,

00:02:34.432 --> 00:02:38.682
sam mu je Cezar spasio život.

00:02:38.682 --> 00:02:42.890
Ne samo da ga je pomilovao, već ga je
i prigrlio kao bliskog savjetnika

00:02:42.890 --> 00:02:45.708
te uzdigao na važne položaje.

00:02:45.708 --> 00:02:50.399
Brut se nerado urotio protiv čovjeka
koji se prema njemu ponio kao prema sinu,

00:02:50.399 --> 00:02:51.454
no naposljetku su

00:02:51.454 --> 00:02:58.185
Kasijevo navaljivanje i Brutov strah
od Cezarovih ambicija prevladali.

00:02:58.185 --> 00:03:01.707
Trenutak koji su čekali
stigao je 15. ožujka.

00:03:01.707 --> 00:03:02.840
Na zasjedanju Senata

00:03:02.840 --> 00:03:07.166
održanom netom prije Cezarova odlaska
u sljedeći vojni pohod

00:03:07.166 --> 00:03:10.377
okružilo ga je čak 60 urotnika

00:03:10.377 --> 00:03:15.546
vadeći bodeže iz tóga i 
ubadajući ga sa svih strana.

00:03:15.546 --> 00:03:17.058
Prema predaji

00:03:17.058 --> 00:03:21.627
Cezar se žestoko borio
sve dok nije ugledao Bruta.

00:03:21.627 --> 00:03:25.183
Unatoč čuvenoj Shakespearovoj rečenici:
„Zar i ti, sine Brute?”,

00:03:25.183 --> 00:03:28.509
Cezarove posljednje riječi
zapravo nam nisu poznate.

00:03:28.509 --> 00:03:31.077
Prema nekim antičkim izvorima
nije rekao ništa,

00:03:31.077 --> 00:03:33.852
dok drugi bilježe frazu: „I ti, dijete?”,

00:03:33.852 --> 00:03:39.522
potičući nagađanja da je Brut
zapravo bio Cezarov nezakoniti sin.

00:03:39.522 --> 00:03:43.072
No svi se slažu da je ugledavši
Bruta među napadačima

00:03:43.072 --> 00:03:46.739
Cezar pokrio lice i odustao od borbe

00:03:46.739 --> 00:03:51.681
te pao na zemlju nakon 23 uboda.

00:03:51.681 --> 00:03:52.984
Na Brutovu nesreću,

00:03:52.984 --> 00:03:57.208
on i ostali urotnici podcijenili su
Cezarovu popularnost

00:03:57.208 --> 00:03:58.856
među Rimljanima,

00:03:58.856 --> 00:04:01.284
od kojih su ga mnogi smatrali
uspješnim vođom,

00:04:01.284 --> 00:04:04.621
a Senat korumpiranom aristokracijom.

00:04:04.621 --> 00:04:08.764
Odmah nakon Cezarova ubojstva,
Rim je zahvatila panika.

00:04:08.764 --> 00:04:11.264
Većina je drugih senatora pobjegla,

00:04:11.264 --> 00:04:14.853
dok su se ubojice zabarikadirali
na Kapitolu.

00:04:14.853 --> 00:04:17.895
Cezarov prijatelj i konzul
Marko Antonije

00:04:17.895 --> 00:04:20.498
brzo se domogao vlasti

00:04:20.498 --> 00:04:24.250
održavši vatreni govor
na Cezarovu pogrebu nekoliko dana kasnije,

00:04:24.250 --> 00:04:28.229
kojim je razbuktao bijes
ožalošćene gomile.

00:04:28.229 --> 00:04:31.564
Posljedica je bila protjerivanje 
osloboditelja iz Rima.

00:04:31.564 --> 00:04:35.287
Novonastali vakuum moći doveo je
do niza građanskih ratova

00:04:35.287 --> 00:04:40.629
tijekom kojih je Brut, suočen 
s izvjesnim porazom, oduzeo sebi život.

00:04:40.629 --> 00:04:42.639
Ironijom sudbine, krajnji rezultat

00:04:42.639 --> 00:04:46.104
bio je potpuno suprotan onome
što su urotnici željeli postići:

00:04:46.104 --> 00:04:47.480
kraj Republike

00:04:47.480 --> 00:04:51.648
i koncentracija moći
u carskoj funkciji.

00:04:51.648 --> 00:04:55.735
Mišljenja o Cezarovu ubojstvu
podijeljena su od početka,

00:04:55.735 --> 00:04:57.388
a tako je i danas.

00:04:57.388 --> 00:04:58.715
Što se tiče Bruta,

00:04:58.715 --> 00:05:02.701
rijetke su povijesne ličnosti nadahnule
tako oprečna stajališta.

00:05:02.701 --> 00:05:06.990
Dante ga je u „Paklu” smjestio
u samo središte pakla,

00:05:06.990 --> 00:05:12.198
gdje ga Sotona vječno proždire
zbog zločina izdaje.

00:05:12.198 --> 00:05:14.148
Ali Swift ga u „Gulliverovim putovanjima”

00:05:14.148 --> 00:05:18.522
opisuje kao jednog od najmoralnijih i 
najdobrohotnijih ljudi u povijesti.

00:05:18.522 --> 00:05:22.994
Percepcija Bruta bila je kao 
nesebičnog borca protiv diktature

00:05:22.994 --> 00:05:25.291
ili kao oportunističkog izdajnika

00:05:25.291 --> 00:05:28.378
ovisila je o povijesnim mijenama
i političkim strujama.

00:05:28.378 --> 00:05:31.330
No čak i danas,
više od 2000 godina kasnije

00:05:31.330 --> 00:05:33.338
pitanja cijene slobode,

00:05:33.338 --> 00:05:37.646
sukoba između osobne odanosti
i univerzalnih ideala

00:05:37.646 --> 00:05:42.173
te neželjenih posljedica
aktualnija su nego ikad prije.