WEBVTT 00:00:01.290 --> 00:00:03.000 ئەمەوێ دەست بەن لە دەموچاوتان. 00:00:03.586 --> 00:00:04.857 دەی. 00:00:05.586 --> 00:00:06.989 هەست بەچی دەکەن؟ 00:00:07.013 --> 00:00:08.896 نەرمی؟ ئیسفنجی؟ 00:00:09.493 --> 00:00:12.103 هی خۆتانە وانییە؟ هەست بە خۆتان دەکەن؟ 00:00:13.109 --> 00:00:14.812 ڕاستییەکەی، بەو شێوەیە نییە. 00:00:15.387 --> 00:00:18.632 ڕاستییەکەی هەست بە هەزارەها بوونەوەری میکرۆسکۆپی ئەکەن 00:00:18.656 --> 00:00:21.197 کە لەسەر دەم و چاو و پەنجەکانتان دەژین. 00:00:22.481 --> 00:00:24.203 هەست بە هەندێک لە کەڕووەکان دەکەن 00:00:24.227 --> 00:00:27.107 کە لە پاکەرەوەی هەوای ژوورەکانەوە هاتووەتە خوارەوە. 00:00:27.131 --> 00:00:29.098 هۆکاری هەستیاری پێستمانن و 00:00:29.122 --> 00:00:30.674 ئەو بۆنی کەڕووەکەی کە لێماندێت. 00:00:32.045 --> 00:00:36.189 هەست بە هەندێک لەو سەد ملیار بەکتریایە دەکەن 00:00:36.213 --> 00:00:37.859 کە لەسەر پێستمان دەژین. 00:00:38.453 --> 00:00:42.359 خەریکی خواردنی ڕۆنی سەر پێستتان و خۆزیادکردن بوون، 00:00:42.383 --> 00:00:44.645 ئەو بۆنانە درووست دەکەن کە لە لەش دێت. 00:00:45.564 --> 00:00:48.479 تەنانەت ئەگەریشی زۆرە دست بۆ بکتریاکانی پیسایی بەرن 00:00:48.503 --> 00:00:52.163 کە دوایین جار لە تەوالێت دوای ئاو پیاکردن بەرتان کەوتبێت، 00:00:52.187 --> 00:00:55.311 یان بەکتریاکانی لە بۆرییەکانی ئاودا دەژین و 00:00:55.335 --> 00:00:57.794 دوایین جار کە خۆتان شتووە هاتووەتە سەر لەشتان. 00:00:58.666 --> 00:00:59.817 ببورن. NOTE Paragraph 00:00:59.841 --> 00:01:01.309 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:01:01.333 --> 00:01:04.897 تەنانەت لەوانەشە لێدانەوەیەکی مایکرۆسکۆپیشت کردبێت 00:01:04.921 --> 00:01:08.646 لەگەڵ دووان لەو جۆرە مۆرانانەی لەسەر ڕووخسارمان دەژین، 00:01:08.670 --> 00:01:10.338 ڕووخساری هەموومان. 00:01:10.877 --> 00:01:13.523 شەویان لەسەر دەم و چاوتان بەسەربردووە و 00:01:13.547 --> 00:01:16.395 لەوانەیە تەنانەت لەسەر لوتیشتان جووت بووبێتن. NOTE Paragraph 00:01:16.419 --> 00:01:19.009 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:01:19.970 --> 00:01:24.132 تەنانەت زۆرێکیان ئێستا شتەکانی ناو سکیان دەکەنە کونەکانی پێستتانەوە. NOTE Paragraph 00:01:24.156 --> 00:01:26.212 (پێکەنین) NOTE Paragraph 00:01:26.236 --> 00:01:27.700 سەیری پەنجەکانتان بکەن. 00:01:28.366 --> 00:01:30.467 هەست بە چی دەکەن؟ قێزەون؟ 00:01:30.491 --> 00:01:32.871 زۆر بەحەسرەتن دەستتان بە سابون و تایت بگات؟ 00:01:34.372 --> 00:01:35.986 ئێستا هەست بەوە دەکەن، 00:01:36.010 --> 00:01:38.622 بەڵام لەمەودوا هەست بەوە ناکەن. NOTE Paragraph 00:01:39.454 --> 00:01:41.379 بۆ سەد ساڵی پێشوو، 00:01:41.403 --> 00:01:43.380 پەیوەندییەکی دووژمنکارانەمان هەبووە 00:01:43.404 --> 00:01:46.019 لەگەڵ ژیانە مایکرۆسکۆپییەکانی نزیکمان. 00:01:46.043 --> 00:01:48.165 ئەگەر پێتان بڵێم مێرووێک لە ماڵەکەتاندایە یان 00:01:48.189 --> 00:01:49.423 بەکتریایەک لە دەستشۆرەکەتاندایە. 00:01:49.447 --> 00:01:51.774 چارەسەرێکی مرۆیی دەبوو تایبەت بۆ ئەوە، 00:01:51.798 --> 00:01:54.934 بەرهەمێک بۆ لەناوبردن، و کووشتن، و 00:01:54.958 --> 00:01:56.251 پاککردنەوە. 00:01:56.843 --> 00:02:00.718 ئێستا هەوڵێکی زۆر دەدەین بۆ لابردنی ژیانە مایکرۆسکۆپییەکانی جیهانەکەمان. 00:02:01.822 --> 00:02:06.515 بەڵام بەوە، ئێمە باشترین سەرچاوەی تەکنەلۆجیای نوێ فەرامۆش دەکەین 00:02:06.539 --> 00:02:07.755 لەسەر ئەم هەسارەیە. 00:02:08.624 --> 00:02:14.270 سەد ساڵی پێشوو چارەسەرە مرۆییەکانی بەخۆیەوە دیوە بۆ کێشە میکرۆبییەکان، 00:02:14.294 --> 00:02:19.758 بەڵام سەد ساڵی دواتر چارەسەرە میکرۆبییەکان دەبێت بۆ کێشە مرۆییەکان. NOTE Paragraph 00:02:20.511 --> 00:02:22.880 من زانام، و لەگەڵ توێژەرەوەکان کاردەکەم 00:02:22.904 --> 00:02:26.180 لە زانکۆی ویلایەتی کارۆلاینای باکور و زانکۆی کۆلۆرادۆ 00:02:26.204 --> 00:02:29.798 بۆ پەردەهەڵدانەوە لە ژیانە مایکرۆسکۆپییەکەی نزیکمان، و 00:02:30.817 --> 00:02:34.685 ئەوەی زۆر جار لە نزیکترین ژینگەی چواردەورمانە 00:02:34.709 --> 00:02:37.867 لەژێر قەنەفەکانمان بێت، لە حەوشەی پشتەوە، 00:02:37.891 --> 00:02:39.310 یان لە ناوکی سکماندا. 00:02:40.083 --> 00:02:42.953 بۆیە ئەم کارە دەکەم چونکە دەرکەوت زۆر کەم دەزانین 00:02:42.977 --> 00:02:45.298 لەسەر ژیانە مایکرۆسکۆپییەکەی زۆر نزیکە لێمانەوە. 00:02:46.281 --> 00:02:48.754 هەتا چەند ساڵێکیش لەمەوبەر، هیچ زانایەک نەیدەتوانی پێتان بڵێت 00:02:48.778 --> 00:02:51.391 چی مێروو یان میکرۆب لە ماڵەکانتاندا دەژی -- 00:02:52.508 --> 00:02:55.931 ماڵەکانتان، شوێنەکەی لەهەموو شوێنێک باشتر شارەزایین. NOTE Paragraph 00:02:56.607 --> 00:02:58.347 من و چەند کەسێکی تری تیمەکە 00:02:58.371 --> 00:03:00.564 گوێ پاکەرەوە و مووکێش و 00:03:00.588 --> 00:03:02.454 تەکنەلۆجیای دی ئێن ئەی پێشکەوتوومان پێیە 00:03:02.478 --> 00:03:05.070 بۆ دۆزینەوەی ژیانە مایکرۆسکۆپییەکەی نزیکمان. 00:03:06.222 --> 00:03:10.282 لەو کارەیا، زیاتر لە ٦٠٠ جۆر مێروومان دۆزییەوە 00:03:10.306 --> 00:03:12.206 کە لە ماڵەکانی ئەمریکادا دەژین، 00:03:12.230 --> 00:03:14.727 هەموو شتێک لە جاڵجاڵۆکە و قالونچەوە 00:03:14.751 --> 00:03:17.319 بۆ مۆرانە بچووکەکانی خۆیان بە پەڕەوە هەڵدەواسن. و 00:03:18.090 --> 00:03:23.415 زیاتر لە ١٠٠,٠٠٠ جۆری بەکتریا و کەڕوومان دۆزییەوە 00:03:23.439 --> 00:03:25.454 کە لەناو تەنەکەخۆڵەکانماندا دەژین، 00:03:25.478 --> 00:03:29.012 هەزارەهای تریش لەسەر جلەکانمان یان لە گەرماوەکانماندا دەژین. 00:03:30.326 --> 00:03:31.870 زیاتر ڕۆشتین، و 00:03:31.894 --> 00:03:33.610 سەیری میکرۆبەکانیشمان کرد 00:03:33.634 --> 00:03:37.762 کە لەناو لەشی هەر یەکێک لەو مێروانەیا دەژین لە ماڵەکانمان. 00:03:38.508 --> 00:03:41.918 لە هەر مێروێکدا، بۆ نموونە، لە زەردەواڵەیەکدا 00:03:41.942 --> 00:03:46.152 دارستانێکی مایکرۆسکۆپی دەبینین لەناو قاپێکی پێتریدا، 00:03:46.176 --> 00:03:49.453 جیهانێکی چنەندین جۆری بونەوەر. 00:03:49.477 --> 00:03:51.930 سەیری گەردوونە زیندەییەکە بکەن! 00:03:53.531 --> 00:03:55.960 زۆرێک لە جۆرەکانی سەیری دەکەن تەنانەت تا ئێستاش 00:03:55.984 --> 00:03:57.211 هیچ ناوێکیان نییە. 00:03:57.903 --> 00:04:00.726 زۆرێک لە ژیانەکانی چواردەورمان بە نەزانراوی ماونەتەوە. NOTE Paragraph 00:04:01.830 --> 00:04:05.333 بیرمە یەکەم جار کە جۆرێکی نوێم دۆزییەوە و ئەبوو ناوی بنێم. 00:04:05.357 --> 00:04:08.851 کەڕوێک بوو کە لە هێلانەی زەردەواڵەدا دەژیا. 00:04:08.875 --> 00:04:11.100 سپی و گەندەموو بوو، و 00:04:11.124 --> 00:04:13.668 ناوم نا "موکۆر نیدیکۆلا،" 00:04:13.692 --> 00:04:16.695 بە لاتینی واتا ئەوەی لە هێلانەی ئەوی تردا دەژی. 00:04:17.952 --> 00:04:20.796 ئەمە وێنەکەیەتی لەسەر دەیناسۆرێک گەشە دەکات، 00:04:20.820 --> 00:04:23.917 چونکە هەمووان دەیناسۆرەکانیان بەلاوە سەرنجڕاکێشە. 00:04:24.686 --> 00:04:27.002 ئەوکاتە لە زانکۆ بووم، و 00:04:27.026 --> 00:04:30.748 زۆر دڵخۆش بووم کە ئەم جۆرە ژیانە نوێیەم دۆزییەوە. 00:04:30.772 --> 00:04:32.548 باوکمم بانگ کرد و وتم، 00:04:32.572 --> 00:04:35.990 "باوکە! جۆرێکی نوێم لە بوونەوەری مایکرۆسکۆپی دۆزییەوە." 00:04:36.574 --> 00:04:38.075 پێکەنی و پێی وتم، 00:04:38.099 --> 00:04:41.367 "زۆر باشە، هیوادارم چارەسەرێکیش دۆزیبێتەوە بۆی." NOTE Paragraph 00:04:41.391 --> 00:04:42.837 (پێکنین) NOTE Paragraph 00:04:42.861 --> 00:04:44.033 "چارەسەرکردنی." NOTE Paragraph 00:04:45.202 --> 00:04:47.909 باوکم گەورەترین هەوادارمە، 00:04:47.933 --> 00:04:52.303 لەو ساتە ناخۆشەدا کە دەیویست ئەو شێوە نوێیەی ژیان بکوژم، 00:04:52.327 --> 00:04:54.873 بۆم دەرکەوت کە نائومێدم کردووە، 00:04:54.897 --> 00:04:57.058 وەک کچێک و وەک زانایەکیش. 00:04:57.082 --> 00:05:01.008 لەو ساڵانەدا کە خەریکی گەڕان بووم لە تاقیگەکان و حەوشەی ماڵەکان، 00:05:01.032 --> 00:05:04.712 لێکۆڵینەوەم دەکرد لەسەر ژیانە مایکرۆسکۆپییەکەی چواردەورمان، 00:05:04.736 --> 00:05:07.272 قەت ئامانجە ڕاستەقینەکەی خۆمم بۆ ڕوون نەکردبۆوە. 00:05:08.444 --> 00:05:10.360 ئامانجی من دۆزینەوەی تەکنەلۆجیایەک نییە 00:05:10.384 --> 00:05:12.784 بۆ کووشتنی ژیانە مایکرۆسکۆپییە نوێکەی چواردەورمان. 00:05:13.315 --> 00:05:17.447 ئامانجم دۆزینەوەی تەکنەلۆجیایەک بوو لەم ژیانە نوێیە، یارمەتی ڕزگارکردنی مرۆڤ بدات. NOTE Paragraph 00:05:19.495 --> 00:05:25.247 فرەچەشنی ژیانەکەی ناو ماڵەکانمان زیاترە لە لیستێکی ١٠٠,٠٠٠ جۆری. 00:05:25.271 --> 00:05:29.239 سەد هەزار سەرچاوەی نوێی چارەسەرە بۆ کێشەکانی مرۆڤ. 00:05:30.448 --> 00:05:33.149 ئەزانم قورسە باوەڕ بکەیت شتێک ئەوەندە بچووک بێت 00:05:33.173 --> 00:05:34.331 یان یەک خانە بێت 00:05:34.355 --> 00:05:35.674 بتوانێت کارێکی بەهێز بکات، 00:05:35.698 --> 00:05:37.035 بەڵام دەتوانن. 00:05:37.059 --> 00:05:39.904 ئەم بوونەوەرانە کیمیاگەری مایکرۆسکۆپین، 00:05:39.928 --> 00:05:42.786 توانای گۆڕینی ژینگەکەی خۆیان هەیە 00:05:42.810 --> 00:05:45.129 بە زنجیرەیەک ئامرازی کیمیایی. 00:05:45.925 --> 00:05:48.908 ئەمە واتای ئەوەیە کە دەتوانن لەسەر هەرشوێنێکی ئەم هەسارەیە بێت بژین، و 00:05:48.932 --> 00:05:51.319 هەر خواردنێکیان لەچواردەور بێت دەیخۆن. 00:05:52.552 --> 00:05:56.861 واتا دەتوانن هەموو شتێک بخۆن لە پاشماوەی ژەهراویەوە بۆ پلاستیک، و 00:05:58.075 --> 00:06:02.590 دەتوانن بەرهەمی پاشماوەی وەک ڕۆن و وزەی پاتری و 00:06:02.614 --> 00:06:05.456 تەنانەت پارچەی بچووکی ئاڵتوونی ڕاستیش بەرهەم بهێنن. 00:06:06.729 --> 00:06:10.290 دەتوانن ئەوەی ناخورێت بیکەن بە شتێکی بەسوود. 00:06:10.747 --> 00:06:13.129 دەتوانن شەکر بکەن بە مەی. 00:06:13.926 --> 00:06:15.839 تام ئەیەن بە چکلێت، و 00:06:15.863 --> 00:06:17.599 هێزی گەشەسەندن ئەیەن بە گڵ. NOTE Paragraph 00:06:18.453 --> 00:06:19.620 من پێتان دەڵێم 00:06:19.644 --> 00:06:22.791 لە سەد ساڵی دوواتردا ئەم بوونەوەرە مایکرۆسکۆپییانە 00:06:22.815 --> 00:06:24.420 کێشەی زیاترمان بۆ چارەسەر دەکەن. 00:06:24.960 --> 00:06:27.233 خۆشمان کێشەی زۆرمان هەیە لێیان هەڵبژێرین. 00:06:27.762 --> 00:06:31.689 چەند شتێکی بچووکمان هەیە: جلەکانی بۆنیان ناخۆشە یان خواردنی سوک. 00:06:32.464 --> 00:06:34.501 کێشەی گەورەشمان هەیە: 00:06:34.525 --> 00:06:37.826 نەخۆشیی، پیسبوونی ژینگە، جەنگ. 00:06:39.326 --> 00:06:41.010 ئەمەش ئەرکی منە: 00:06:41.034 --> 00:06:44.264 نەک تەنیا ژیانە مایکرۆسکۆپییەکانی چواردەورمان تۆمارکەم، 00:06:44.288 --> 00:06:47.537 بەڵکو دۆزینەوەی ئەوەی لەچیدا زۆر باش دەتوانن یارمەتیمان بەن. NOTE Paragraph 00:06:48.681 --> 00:06:50.046 ئەمە نموونەیەکە. 00:06:50.070 --> 00:06:51.702 بە مێروێک دەستمان پێکرد، 00:06:51.726 --> 00:06:54.074 زەردەواڵەیەک کە لە زۆر ماڵدا دەژی. 00:06:54.707 --> 00:06:59.634 لەناو زەردەواڵەکەدا جۆرێک بوونەوەری مایکرۆسکۆپی کەمناسراومان دۆزییەوە 00:06:59.658 --> 00:07:01.047 کە توانایەکی تایبەتی هەیە: 00:07:01.775 --> 00:07:03.010 دەیتوانی بیرە دروستکات. 00:07:03.886 --> 00:07:07.411 ئەمە خەسڵەتێکە تەنیا چەند جۆرێکی کەمی سەر هەسارەکە هەیانە. 00:07:07.435 --> 00:07:10.296 ڕاستییەکەی، هەموو ئەو بیرە بازرگانیانەی کە هەیە 00:07:10.320 --> 00:07:13.823 ئەگەری زۆرە تەنیا لە سێ جۆری بونەوەری مایکرۆسکۆپییەوە هاتبێتن. 00:07:14.729 --> 00:07:18.811 بەڵام جۆرەکەی ئێمە دۆزیمانەوە، بیرەیەکی درووست ئەکرد تامی هەنگوین بات، و 00:07:19.596 --> 00:07:22.238 دەشیتوانی بیرەیەک درووست بکات کە کەمێک ترش بێت. 00:07:23.043 --> 00:07:26.876 ڕاستییەکەی، بوونەوەرە مایکرۆسکۆپییەکەی لە سکی زەردەواڵەکەدا دەژی، 00:07:27.607 --> 00:07:29.904 دەیتوانی بیرەیەکی ترشی بەنرخ درووست بکات 00:07:29.928 --> 00:07:33.387 باشتر لە هەر جۆرێکی تری سەر ئەم هەسارەیە. 00:07:34.676 --> 00:07:37.800 ئێستا چوار جۆر هەیە کە دەتوانن بیرەی بازرگانی درووست بکەن. 00:07:39.197 --> 00:07:41.512 ئەوەی پێشتر بەلاتەوە مەگەز بوو، 00:07:41.536 --> 00:07:44.473 ئێستا وەک سەرچاوەی بیرەیەکی تامخۆشی داهاتوو سەیریکە. NOTE Paragraph 00:07:45.925 --> 00:07:47.454 وەک نموونەی دووەم، 00:07:47.478 --> 00:07:50.834 لەگەڵ توێژەرەوەکان کارم کرد لە هەڵکەندنی گڵی حەوشەی پشتەوەی ماڵان. 00:07:51.493 --> 00:07:55.550 لەویا، میکرۆبێکمان دۆزییەوە کە دەیتوانی جۆرە دژە بەکتریایەکی نوێ درووستکات، 00:07:55.574 --> 00:07:58.707 دژە بەکتریایەک کە دەتوانێت بەهێزترین بەکتریای جیهان بکوژێت. 00:07:59.690 --> 00:08:02.899 ئەمە دۆزینەوەیەکی سەرسوڕهێنەر بوو، 00:08:02.923 --> 00:08:04.301 بەڵام با ئەم نهێنییە بزانن: 00:08:05.164 --> 00:08:07.084 لە ٦٠ ساڵی ڕابردوودا، 00:08:07.108 --> 00:08:09.397 زۆربەی دژەبەکتریاکانی بازاڕ 00:08:09.421 --> 00:08:11.630 لە بەکتریای هاوشێوەی خۆڵەوە هاتووە. 00:08:12.269 --> 00:08:15.294 هەموو ڕۆژێک، ئێوەش و منیش و هەر یەکێکمان لێرە و 00:08:15.318 --> 00:08:17.060 لەسەر ئەم هەسارەیە، 00:08:17.084 --> 00:08:21.503 لەلایەن بەکتریای هاوشێوەی ناو گڵەوە ڕزگاردەکرێین کە زۆربەی دژەبەکتریاکان دروست دەکەن. 00:08:23.225 --> 00:08:24.898 ئەوەی وەک پیسی سەیر دەکرد، 00:08:24.922 --> 00:08:26.853 ئێستا وەک دەرمان سەیریکە. NOTE Paragraph 00:08:28.402 --> 00:08:31.048 لەوانەیە نموونەکەی زۆرترین گرنگی پێدەدەم هی هاوپیشەیەک بێت 00:08:31.072 --> 00:08:33.968 کە لێکۆڵینەوە لەسەر قەوزەیەکی مایکرۆسکۆپی حەوزی مەنگ دەکات، 00:08:33.992 --> 00:08:37.611 کە لەدوای ئەو پیسایی مانگایەوە ناونراوە کە تیایا دۆزراوەتەوە. 00:08:38.388 --> 00:08:42.346 شتێکی ئاسایی بەلاتەوە و ئەوەنە شایەنی باسکردن نابێت، 00:08:42.370 --> 00:08:45.892 جگە لەوەی توێژەرەوەکانی دۆزیانەوە ئەگەر وەک خواردن بیەیت بە مشک، 00:08:45.916 --> 00:08:47.967 وەک کوتانێکە دژی فشاری دەروونی دوای داخورپانی دەرونی. 00:08:49.842 --> 00:08:51.746 کوتانە دژی ترس. 00:08:53.418 --> 00:08:56.640 ئێستا ئەوەی وەک قەوزەی ئاوی مەنگ دەیبینیت، وەک هیوایەک سەیریکە. NOTE Paragraph 00:08:58.077 --> 00:09:00.481 چەندین نموونەی مایکرۆسکۆپی تر هەیە 00:09:00.505 --> 00:09:02.649 کە کاتم نییە ئەمڕۆ باسیان بکەم. 00:09:03.122 --> 00:09:08.506 نموونەم یانێ لەسەر چارەسەرەکانی کە لە سێ جۆرەوە یەن، 00:09:08.530 --> 00:09:12.876 بەڵام بیهێنەرە بەرچاوت ئەبێت ئەو ١٠٠,٠٠٠ جۆرەی تری تەنەکە خۆڵەکەت 00:09:12.900 --> 00:09:14.173 دەتوانن چی بکەن. 00:09:14.751 --> 00:09:18.079 لە داهاتووا لەوانەیە بتوانن واتلێکەن سەرنجڕاکێشتر بیت 00:09:18.758 --> 00:09:20.065 یان زیرەکتر 00:09:21.035 --> 00:09:22.912 یان زیاتر بژیت. NOTE Paragraph 00:09:24.483 --> 00:09:26.635 بۆیە ئەمەوێ دووبارە سەیری پەنجەتان بکەن. 00:09:27.185 --> 00:09:29.471 بیر لە هەموو بوونەوەرە مایکرۆسکۆپییەکان بکەنەوە 00:09:29.495 --> 00:09:30.942 کە نەزانراون. 00:09:30.966 --> 00:09:33.971 بیر بکەنەوە ئەبێ لە داهاتوودا لەوانەیە بتوانن چی بەدیبێنن 00:09:33.995 --> 00:09:35.168 یان چی بکەن 00:09:35.708 --> 00:09:37.854 یان لەوانەیە بتوانن ژیانی کێ ڕزگار بکەن. 00:09:39.071 --> 00:09:40.874 ئێستا هەست بە چی دەکەیت بۆ پەنجەکانت؟ 00:09:41.502 --> 00:09:43.007 کەمێک بەهێزن؟ 00:09:44.564 --> 00:09:46.591 ئەوە لەبەر ئەوەی هەست بە داهاتوو دەکەن. NOTE Paragraph 00:09:47.210 --> 00:09:48.372 زۆر سوپاس. NOTE Paragraph 00:09:48.803 --> 00:09:53.424 (چەپڵەلێدان)