0:00:00.949,0:00:03.270
Kijk eens naar dit potlood.

0:00:03.270,0:00:06.407
Het is een ding. [br]Voor de wet is het een ding.

0:00:06.407,0:00:09.379
Net als de boeken die je hebt[br]en de auto's die je bezit.

0:00:10.319,0:00:12.258
Het zijn juridisch allemaal dingen.

0:00:12.258,0:00:15.881
De mensapen die jullie achter me zien,

0:00:15.881,0:00:19.549
zijn juridisch gezien ook dingen.

0:00:19.549,0:00:23.352
Ik kan dit doen met een ding.

0:00:23.352,0:00:26.471
Ik kan doen wat ik wil [br]met mijn boek of mijn auto.

0:00:27.243,0:00:32.970
De foto's van deze mensapen [br]zijn gemaakt door James Mollison,

0:00:32.970,0:00:36.464
die het boek schreef:[br]'James & andere mensapen'

0:00:36.464,0:00:39.227
Hij vertelt in dit boek [br]dat iedere mensaap,

0:00:39.227,0:00:41.525
bijna iedere mensaap, wees is,

0:00:41.525,0:00:45.140
die zijn moeder en vader[br]voor zijn ogen zag sterven.

0:00:45.960,0:00:47.748
Het zijn wettelijk gezien dingen.

0:00:47.748,0:00:50.441
Al eeuwenlang bestaat er[br]en grote juridische muur

0:00:50.441,0:00:53.785
die juridische 'dingen' scheidt[br]van rechtssubjecten.

0:00:53.785,0:00:57.500
Enerzijds zijn 'dingen'[br]onzichtbaar voor rechters.

0:00:57.500,0:00:59.530
Ze tellen niet mee voor de wet.

0:00:59.530,0:01:01.195
Ze hebben geen rechten.

0:01:01.195,0:01:03.699
Hun hoedanigheid [br]sluit wettelijke rechten uit.

0:01:03.699,0:01:05.836
Het zijn slaven.

0:01:05.836,0:01:08.660
Aan de andere kant van die muur[br]staan rechtssubjecten.

0:01:08.660,0:01:11.187
Rechtssubjecten zijn[br]erg zichtbaar voor rechters.

0:01:11.607,0:01:13.192
Ze tellen voor de wet.

0:01:13.192,0:01:15.039
Ze kunnen veel rechten hebben.

0:01:15.039,0:01:18.362
In hun hoedanigheid kunnen ze [br]oneindig veel rechten bezitten.

0:01:18.362,0:01:20.510
En ze zijn meester.

0:01:21.300,0:01:25.779
Op dit moment zijn alle [br]niet-menselijke dieren 'dingen'.

0:01:25.779,0:01:28.660
Alle mensen zijn rechtssubjecten.

0:01:28.660,0:01:31.469
Maar mens zijn

0:01:31.469,0:01:37.112
is nooit synoniem geweest met [br]een rechtssubject zijn.

0:01:37.112,0:01:40.478
Mensen en rechtspersonen[br]zijn niet synoniem.

0:01:40.478,0:01:43.018
Enerzijds,

0:01:43.018,0:01:47.081
zijn er door de eeuwen heen[br]veel mensen geweest

0:01:47.081,0:01:49.464
die juridisch gezien 'dingen' waren.

0:01:49.464,0:01:51.147
Slaven waren 'dingen'.

0:01:51.147,0:01:54.719
Vrouwen en kinderen waren soms 'dingen'.

0:01:55.329,0:01:59.146
Een belangrijk deel van de [br]eeuwenlange strijd voor burgerrechten

0:01:59.146,0:02:02.389
ging over gaten prikken[br]in die juridische muur

0:02:02.389,0:02:08.713
en menselijke 'dingen' door die muur [br]heen rechtssubjecten te laten worden.

0:02:08.713,0:02:12.182
Maar dat gat is nu helaas gedicht.

0:02:12.692,0:02:14.819
Aan de andere kant staan rechtssubjecten,

0:02:14.819,0:02:18.952
maar die zijn nooit beperkt geweest [br]tot menselijke wezens.

0:02:18.952,0:02:22.940
Er zijn bijvoorbeeld vele rechtssubjecten[br]die niet eens leven.

0:02:22.940,0:02:24.227
In de VS,

0:02:24.227,0:02:28.270
zijn we ons ervan bewust [br]dat bedrijven rechtspersonen zijn.

0:02:28.270,0:02:29.845
In koloniaal India

0:02:29.845,0:02:33.619
vond de rechtbank dat een Hindoe-[br]afgodsbeeld een rechtspersoon was,

0:02:33.619,0:02:35.200
en een moskee.

0:02:35.200,0:02:37.630
In 2000 vond het Indiase hooggerechtshof

0:02:37.630,0:02:41.173
dat de heilige schriften van de Sikh[br]een rechtspersoon was,

0:02:41.173,0:02:43.472
en in 2012, nog maar kort geleden,

0:02:43.472,0:02:47.233
is er een verdrag gesloten tussen[br]de inheemse volkeren van Nieuw Zeeland

0:02:47.233,0:02:50.694
en de Kroon, waarin men afsprak [br]dat een rivier een rechtspersoon is,

0:02:50.694,0:02:53.525
die zijn eigen rivierbedding bezit.

0:02:53.525,0:02:56.776
Ik heb Peter Singers boek in 1980 gelezen,

0:02:56.776,0:03:00.500
toen ik een hoofd [br]vol weelderig bruin haar had,

0:03:00.500,0:03:02.558
en het raakte me,

0:03:02.558,0:03:05.876
want ik ben advocaat geworden [br]om op te komen voor hen

0:03:05.876,0:03:07.951
die zichzelf niet kunnen verdedigen.

0:03:07.951,0:03:11.503
Ik had me nooit gerealiseerd hoe weerloos

0:03:11.503,0:03:15.769
de biljoenen, miljarden[br]niet-menselijke dieren zijn.

0:03:15.769,0:03:18.978
Ik ging werken als een advocaat [br]voor de bescherming van dieren.

0:03:18.978,0:03:23.664
Tegen 1985 besefte ik dat ik [br]iets probeerde te bereiken,

0:03:23.664,0:03:25.591
dat letterlijk onmogelijk was,

0:03:25.591,0:03:28.215
omdat al mijn ciiënten,

0:03:28.215,0:03:31.497
al die dieren wier belangen [br]ik probeerde te verdedigen,

0:03:31.497,0:03:34.182
wettelijk gezien dingen waren;[br]ze waren onzichtbaar.

0:03:34.182,0:03:36.102
Het zou niet gaan werken, dus besloot ik

0:03:36.102,0:03:40.256
dat het enige wat zou werken,[br]was dat sommige van hen

0:03:40.256,0:03:44.730
door een opnieuw geopend gat[br]in die muur geloodsd zouden worden

0:03:44.730,0:03:47.310
zodat bepaalde niet-menselijke dieren

0:03:47.310,0:03:50.336
weer rechtssubjecten zouden worden.

0:03:50.986,0:03:56.426
Destijds was er weinig bekend [br]en werd nauwelijks gesproken

0:03:56.426,0:03:58.794
over echte dierenrechten,

0:03:58.794,0:04:03.235
over het idee van juridische erkenning [br]of rechten voor niet-menselijke dieren,

0:04:03.235,0:04:06.005
en ik wist dat het lang zou gaan duren.

0:04:06.005,0:04:09.405
In 1985 bedacht ik dat het[br]zo'n 30 jaar zou duren,

0:04:09.405,0:04:13.434
voordat we zelfs konden beginnen [br]met een strategische juridische strijd,

0:04:13.434,0:04:18.716
een lange-termijncampagne, om weer [br]een gat in die muur te kunnen maken.

0:04:18.716,0:04:25.586
Het bleek dat ik pessimistisch was,[br]het duurde maar 28 jaar. (Gelach)

0:04:26.801,0:04:33.240
Om een begin te maken [br]moesten we niet alleen

0:04:33.240,0:04:37.922
artikelen schrijven, lesgeven, [br]boeken schrijven,

0:04:37.922,0:04:40.650
maar we moesten de fijne kneepjes leren

0:04:40.650,0:04:42.875
van hoe je zo'n rechtszaak aanpakt.

0:04:42.875,0:04:46.908
Het eerste wat we moesten uitzoeken,[br]was wat de grond zou zijn,

0:04:46.908,0:04:48.367
de wettelijke grond.

0:04:48.367,0:04:51.554
Een wettelijke grond is iets[br]dat advocaten gebruiken

0:04:51.554,0:04:56.720
om hun zaak voor de rechter te brengen.

0:04:56.720,0:04:59.744
Er blijkt een zeer interessante [br]zaak te zijn,

0:04:59.744,0:05:04.348
die meer dan 250 jaar geleden in Londen[br]speelde: Somerset tegen Stewart,

0:05:04.348,0:05:07.444
waar een zwarte slaaf [br]het rechtssysteem gebruikte

0:05:07.444,0:05:10.423
om in juridisch opzicht [br]van een ding een persoon te worden.

0:05:10.423,0:05:14.386
Ik vond dit zo interessant, dat ik [br]er een heel boek over schreef.

0:05:14.386,0:05:19.883
James Somerset was een jongen van acht[br]toen hij uit West-Afrika ontvoerd werd.

0:05:19.883,0:05:22.720
Hij overleefde de Middenpassage

0:05:22.720,0:05:27.894
en werd in Virginia verkocht aan de [br]Schotse zakenman Charles Stewart.

0:05:27.894,0:05:32.102
Twintig jaar later nam Stewart [br]James Somerset mee naar Londen.

0:05:32.102,0:05:35.980
Eenmaal aangekomen, [br]besloot James dat hij wilde vluchten.

0:05:35.980,0:05:39.620
Het eerste wat hij deed, [br]was zich laten dopen,

0:05:39.620,0:05:41.901
omdat hij peetouders wilde,

0:05:41.901,0:05:43.712
want hij wist als 18e-eeuwse slaaf,

0:05:43.712,0:05:46.870
dat een van de belangrijkste[br]verantwoordelijkheden van peetouders

0:05:46.870,0:05:49.102
was om je te helpen vluchten.

0:05:49.102,0:05:52.558
In de herfst van 1771

0:05:52.558,0:05:55.641
had James Somerset een conflict [br]met Charles Stewart.

0:05:55.641,0:06:00.313
We weten niet precies wat er gebeurde,[br]maar James verdween.

0:06:00.313,0:06:03.309
Een woedende Charles Stewart[br]huurde slavenvangers in

0:06:03.309,0:06:05.050
om Londen uit te kammen,

0:06:05.050,0:06:08.150
hem te vinden en terug te brengen --[br]niet naar Charles Stewart,

0:06:08.150,0:06:13.903
maar naar een schip, de Ann en Mary,[br]dat in de Londense haven lag,

0:06:13.903,0:06:15.793
waar hij aan dek werd geketend.

0:06:15.793,0:06:17.797
Het schip zou naar Jamaica gaan,

0:06:17.797,0:06:20.816
waar James op de slavenmarkt[br]verkocht moest worden

0:06:20.816,0:06:24.439
en gedoemd zou zijn tot[br]de 3 tot 5 jaar die een slaaf leefde,

0:06:24.439,0:06:27.150
wanneer hij suikerriet oogstte in Jamaica.

0:06:27.150,0:06:30.359
Nu kwamen James' peetouders in actie.

0:06:30.359,0:06:32.866
Zij benaderden de machtigste rechter,

0:06:32.866,0:06:36.512
Lord Mansfield, die opperrechter was[br]aan het hof van King's Bench,

0:06:36.512,0:06:40.577
en eisten dat hij een dagvaarding[br]van habeus corpus zou uitgeven

0:06:40.577,0:06:41.971
namens James Somerset.

0:06:41.971,0:06:45.962
Gewoonterecht kunnen [br]Engelse rechters toepassen

0:06:45.962,0:06:49.699
wanneer ze niet zijn ingeperkt[br]door wetten of grondwetten,

0:06:49.699,0:06:52.695
en zo'n bevelschrift van habeus [br]corpus heet 'the Great Writ';

0:06:52.695,0:06:54.762
hoofdletter G, hoofdletter W.

0:06:54.762,0:06:59.290
Het is bedoeld om iedereen te beschermen[br]die tegen zijn wil wordt vastgehouden.

0:06:59.290,0:07:01.263
Zo'n dagvaarding wordt uitgegeven,

0:07:01.263,0:07:03.701
en de gevangennemer moet[br]de gevangene voorgeleiden

0:07:03.701,0:07:09.576
en een wettelijk afdoende reden geven[br]voor diens vrijheidsberoving.

0:07:09.576,0:07:14.570
Lord Mansfield moest acuut [br]een keuze maken,

0:07:14.570,0:07:17.354
want als James Somerset [br]juridisch een 'ding' was,

0:07:17.354,0:07:20.309
dan kon hij geen aanspraak [br]maken op habeus corpus,

0:07:20.309,0:07:22.569
dat kon hij alleen als rechtssubject.

0:07:22.569,0:07:25.487
Lord Mansfield besloot aan te nemen --

0:07:25.487,0:07:29.380
zonder het te besluiten -- dat James[br]inderdaad een rechtspersoon was.

0:07:29.380,0:07:31.761
Hij stelde de dagvaarding [br]van habeus corpus op

0:07:31.761,0:07:34.542
en James werd door de kaptiein[br]naar de rechtbank gebracht.

0:07:34.542,0:07:37.273
De volgende zes maanden[br]werden hoorzittingen gehouden.

0:07:37.273,0:07:42.981
Op 22 juni 1772 zei Lord Mansfield,[br]dat slavernij zo afschuwelijk was,

0:07:42.981,0:07:44.785
en hij gebruikte 'afschuwelijk ',

0:07:44.785,0:07:48.783
dat het gewoonterecht het niet toestond[br]en hij beval James' vrijlating.

0:07:48.783,0:07:52.503
Op dat moment onderging James Somerset [br]een wettelijke transmutatie.

0:07:52.733,0:07:54.943
De vrije man die de rechtszaal uitliep

0:07:54.943,0:07:57.261
zag er net zo uit als [br]de slaaf van eerder,

0:07:57.261,0:08:02.330
maar voor het oog van de wet[br]hadden ze helemaal niets gemeen.

0:08:02.510,0:08:05.740
De volgend stap in het project voor [br]Niet-Menselijke Burgerrechten,

0:08:05.740,0:08:09.250
dat ik had opgericht, was het kijken [br]welke waarden en principes

0:08:09.250,0:08:12.128
we voor de rechter wilden brengen.

0:08:12.128,0:08:16.007
Welke waarden en principes hebben ze [br]met de paplepel ingegoten gekregen,

0:08:16.007,0:08:19.090
werden hen geleerd tijdens hun studie,[br]gebruiken ze elke dag,

0:08:19.090,0:08:22.779
geloven ze met heel hun hart?[br]We kozen vrijheid en gelijkheid.

0:08:22.779,0:08:25.811
Vrijheid is het soort recht dat je toekomt

0:08:25.811,0:08:28.152
vanwege hoe je bent samengesteld,

0:08:28.152,0:08:33.489
en een fundamenteel vrijheidsrecht[br]beschermt een fundamenteel belang.

0:08:33.489,0:08:36.724
De ultieme belangen in het gewoonterecht

0:08:36.724,0:08:40.765
zijn het recht op autonomie [br]en het recht op zelfbeschikking.

0:08:42.015,0:08:45.795
Het is zo zwaarwegend, dat als je[br]in een land met gewoonterecht

0:08:45.795,0:08:50.393
naar een ziekenhuis gaat en een [br]levensreddende behandeling weigert,

0:08:50.393,0:08:52.640
geen rechter deze zal afdwingen,

0:08:52.640,0:08:57.451
omdat deze jouw recht op zelfbeschikking[br]en autonomie zal respecteren.

0:08:57.451,0:09:00.714
Het gelijkheidsbeginsel is [br]een recht dat je toekomt

0:09:00.714,0:09:03.610
omdat je op een relevante [br]manier op iemand lijkt.

0:09:03.610,0:09:05.601
Dat is de crux: een relevante manier.

0:09:05.601,0:09:09.339
Dus als zij het recht hebben [br]en je bent zoals zij,

0:09:09.339,0:09:11.684
dan heb jij ook dat recht.

0:09:11.684,0:09:14.306
Rechtbanken en wetgevers[br]trekken continu grenzen.

0:09:14.846,0:09:17.708
Sommigen vallen erbinnen,[br]anderen erbuiten.

0:09:17.708,0:09:22.830
Maar die grens moet minimaal

0:09:22.830,0:09:27.695
een redelijk middel zijn[br]voor een legitiem doel.

0:09:27.695,0:09:30.435
Het project voor Niet-Menselijke [br]Burgerrechten stelt,

0:09:30.435,0:09:35.732
dat een grens die autonome wezens[br]zoals je achter me ziet, tot slaaf maakt,

0:09:35.732,0:09:38.560
een schending van gelijkheid is.

0:09:39.270,0:09:41.820
We hebben toen in 80 [br]rechtsgebieden gezocht.

0:09:41.820,0:09:44.065
Het duurde zeven jaar [br]om het gebied te vinden,

0:09:44.065,0:09:46.271
waar we onze eerste zaak[br]wilden aanspannen.

0:09:46.271,0:09:47.770
We kozen de staat New York.

0:09:47.770,0:09:50.392
Toen besloten we wie onze [br]eisers zouden worden.

0:09:50.392,0:09:52.258
We kozen voor de chimpansess,

0:09:52.258,0:09:55.109
niet alleen om Jane Goodall[br]in onze Raad van Bestuur zat,

0:09:55.109,0:09:58.862
maar omdat Jane en anderen

0:09:58.862,0:10:01.582
chimpansees jarenlang [br]intensief bestudeerd hebben.

0:10:01.582,0:10:05.158
We weten dat ze buitengewone[br]cognitieve vermogens bezitten,

0:10:05.158,0:10:08.292
die ook lijken op die van mensen.

0:10:08.292,0:10:12.794
We kozen dus voor chimpansees[br]en begonnen wereldwijd te zoeken

0:10:12.794,0:10:16.256
naar experts op het gebied van [br]de cognitie van chimpansees.

0:10:16.256,0:10:20.761
We vonden ze in Japan, Zweden, Duitsland,[br]Schotland, Engeland en in de VS.

0:10:20.761,0:10:23.524
Samen schreven ze 100 pagina's[br]aan getuigenverklaringen,

0:10:23.524,0:10:26.320
waarin ze meer dan 40 manieren beschreven[br]

0:10:26.320,0:10:29.120
waarop hun complexe cognitieve vermogens[br]

0:10:29.120,0:10:31.140
zowel individueel als samen,

0:10:31.140,0:10:34.219
uiteindelijk wezen op[br]autonomie en zelfbeschikking.

0:10:35.259,0:10:38.766
Dit omvatte onder meer[br]dat ze bewustzijn hebben,

0:10:38.766,0:10:41.283
maar dat ze ook wéten[br]dat ze bewustzijn hebben.

0:10:41.283,0:10:44.239
Ze weten dat ze verstand hebben[br]en dat anderen dat hebben.

0:10:44.239,0:10:46.682
Ze weten dat ze individuen zijn,[br]dat ze leven.

0:10:46.682,0:10:49.975
Ze begrijpen dat ze gisteren leefden [br]en dat ze morgen leven.

0:10:49.975,0:10:53.419
Ze doen aan tijdreizen in hun hoofd.[br]Ze herinneren zich wat gister gebeurde.

0:10:53.419,0:10:54.870
Ze anticiperen op morgen,

0:10:54.870,0:10:59.587
wat het zo erg maakt om een chimpansee [br]op te sluiten, zeker in zijn eentje.

0:10:59.587,0:11:02.364
Het is wat we onze ergste [br]criminelen aandoen,

0:11:02.364,0:11:07.155
en we doen het chimpansees aan zonder [br]er zelfs maar over na te denken.

0:11:07.845,0:11:10.426
Ze hebben enig moreel vermogen.

0:11:10.426,0:11:13.352
Wanneer ze economische spelletjes [br]spelen met mensen,

0:11:13.352,0:11:17.392
dan doen ze spontaan eerlijke voorstellen,[br]zelfs als ze dit niet hoeven doen.

0:11:17.392,0:11:19.325
Ze kunnen tellen.[br]Ze begrijpen getallen.

0:11:19.325,0:11:20.805
Ze kunnen simpele sommen maken.

0:11:20.805,0:11:24.869
Ze kunnen aan taal meedoen --[br]of uit een taaloorlog blijven,

0:11:24.869,0:11:28.234
ze zijn betrokken bij intentionele[br]en referentiële communicatie

0:11:28.234,0:11:30.851
waarin ze op de houding letten

0:11:30.851,0:11:32.252
van hun gesprekspartners.

0:11:32.252,0:11:33.590
Ze hebben cultuur.

0:11:33.900,0:11:36.501
Ze hebben een materiële cultuur,[br]een sociale cultuur.

0:11:36.501,0:11:38.916
Ze hebben een symbolische cultuur.

0:11:38.916,0:11:42.817
Wetenschappers in het Taï Woud[br]in Ivoorkust

0:11:42.817,0:11:46.346
hebben chimpansees gevonden [br]die stenen gebruiken

0:11:46.346,0:11:49.132
om de hele harde schalen[br]van noten te kraken.

0:11:49.132,0:11:51.431
Het duurt lang om te leren[br]hoe je dat doet.

0:11:51.431,0:11:53.664
Bij opgravingen stelden ze vast

0:11:53.664,0:11:56.277
dat deze manier van werken

0:11:56.277,0:11:59.720
met stenen, al minstens 4300 jaar [br]wordt doorgegeven

0:11:59.720,0:12:03.842
door 225 generaties van chimpansees.

0:12:04.712,0:12:07.244
Nu moesten we onze chimpansee vinden.

0:12:07.244,0:12:09.754
Onze chimpansee --

0:12:09.754,0:12:13.187
eerst vonden we er twee in New York,

0:12:13.187,0:12:16.471
maar die stierven voordat we onze[br]zaak konden indienen.

0:12:16.471,0:12:18.272
Toen vonden we Tommy.

0:12:18.272,0:12:21.544
Tommy is de chimpansee[br]die je hier achter me ziet.

0:12:21.544,0:12:23.891
We vonden hem in die kooi.

0:12:23.891,0:12:27.351
We vonden hem in een klein [br]kamertje vol met kooien

0:12:27.351,0:12:32.537
in een groter pakhuis, op een voormalig [br]vrachtwagenterrein in New York.

0:12:32.537,0:12:34.951
We vonden Kiko, die deels doof is.

0:12:34.951,0:12:40.353
Kiko zat achterin een winkelpand[br]in westelijk Massachusetts.

0:12:40.353,0:12:42.250
En we vonden Hercules en Leo.

0:12:42.250,0:12:43.973
Twee jonge mannelijke chimpansees,

0:12:43.973,0:12:48.226
die bij Stony Brook werden gebruikt[br]voor biomedisch anatomisch onderzoek.

0:12:48.671,0:12:51.383
In de laatste week van december 2013

0:12:51.383,0:12:55.323
maakte het burgerrechtenproject [br]in de staat New York drie zaken aanhangig

0:12:55.323,0:12:58.661
op basis van hetzelfde [br]habeus corpus-argument

0:12:58.661,0:13:01.529
dat voor James Somerset gebruikt was.

0:13:01.529,0:13:06.616
We eisten dat de rechters zulke [br]dagvaardingen zouden uitgeven.

0:13:06.616,0:13:08.727
We wilden de chimpansees vrij krijgen

0:13:08.727,0:13:11.513
en ze onderbrengen bij 'Red de Chimps',

0:13:11.513,0:13:15.461
een geweldig reservaat voor chimpansees[br]in het zuiden van Florida,

0:13:15.461,0:13:20.248
bestaande uit een kunstmatig meer[br]met 12 of 13 eilandjes,

0:13:20.248,0:13:22.861
met elk twee of drie hectare grond

0:13:22.861,0:13:24.571
waar 24 chimpansees wonen.

0:13:24.571,0:13:27.611
Deze chimpansees zouden het leven[br]van chimpansees kunnen leven

0:13:27.611,0:13:31.923
met andere chimpansees in een omgeving[br]die zo goed als mogelijk op Afrika lijkt.

0:13:31.923,0:13:35.870
Al deze zaken lopen nog steeds.

0:13:36.680,0:13:39.902
We zijn onze Lord Mansfield [br]nog niet tegengekomen.

0:13:40.462,0:13:42.080
Dat zullen we. Dat zullen we.

0:13:42.080,0:13:46.110
Dit is een strategisch-juridische [br]lange-termijncampagne.

0:13:46.110,0:13:50.255
Om Winston Churchill te citeren[br]betreffende onze rechtszaken:

0:13:50.255,0:13:52.253
ze zijn niet het einde,

0:13:52.253,0:13:54.436
ze zijn niet eens [br]het begin van het einde,

0:13:54.436,0:13:58.080
maar ze zijn wellicht[br]het einde van het begin.

0:13:58.450,0:13:59.647
Dank je wel.

0:13:59.647,0:14:01.807
(Applaus)