1
00:00:06,704 --> 00:00:09,444
Лондон дахь банкны ажилтан сүүлийн үеийн хувьцааны мэдээг

2
00:00:09,444 --> 00:00:12,459
Хонг Конг дахь түнш рүүгээ хормын төдийд л дамжуулдаг.

3
00:00:12,459 --> 00:00:14,759
Ганцхан товчлуураар л Нью Йорк дахь хэрэглэгч

4
00:00:14,759 --> 00:00:16,854
Бээжинд үйлдвэрлэсэн электрон барааг захиалж байна.

5
00:00:16,854 --> 00:00:19,082
Захиалгыг нь далайгаар хэдхэн өдрийн дотор

6
00:00:19,082 --> 00:00:21,603
онгоцоор эсвэл агуулах завиар хүргэдэг.

7
00:00:21,603 --> 00:00:24,680
Бараа бүтээгдэхүүн болон мэдээллийн дэлхийгээр дамжих

8
00:00:24,680 --> 00:00:27,486
өнөөгийн хурд, хэмжээ нь өмнө нь түүхэнд байгаагүй өндөр билээ.

9
00:00:27,486 --> 00:00:30,581
Гэвч олон улсын солилцоо нь төсөөлснөөс тань хуучин ба

10
00:00:30,581 --> 00:00:34,170
2000 жилийн тэртээд 8000 гаруй км урт

11
00:00:34,170 --> 00:00:36,521
Торгоны Замаар анх үүссэн.

12
00:00:36,521 --> 00:00:38,768
Торгоны Зам нь яг ч ганц зам байсангүй,

13
00:00:38,768 --> 00:00:41,085
харин олон суурин газруудыг холбосон

14
00:00:41,085 --> 00:00:44,244
олон зууны туршид аажмаар бий болсон

15
00:00:44,244 --> 00:00:47,244
олон чиглэлийн сүлжээ байлаа.

16
00:00:47,311 --> 00:00:50,065
Анхны хөдөө аж ахуйн соёл иргэншлүүд нь алслагдсан газарт,

17
00:00:50,065 --> 00:00:52,255
үржил шимтэй голын хөндийд байрладаг байсан.

18
00:00:52,255 --> 00:00:54,485
Иймд тэдний аялалд газар нутгийн байрлал болон

19
00:00:54,485 --> 00:00:56,521
үл мэдэх зүйлээс айх айдас нь саад учруулдаг байлаа.

20
00:00:56,521 --> 00:00:58,434
Гэвч өсөж хөгжихийн хэрээр тэдний хилийн заагт,

21
00:00:58,434 --> 00:01:00,541
хуурай цөлд үлгэр домогт гардаг чөтгөрүүд биш,

22
00:01:00,541 --> 00:01:03,038
харин морьтой нүүдэлчин овог аймгууд

23
00:01:03,038 --> 00:01:05,234
амьдардаг гэдгийг олж мэджээ.

24
00:01:05,234 --> 00:01:08,248
Унгараас Монгол хооронд оршин тогтнож байсан Скифүүд

25
00:01:08,248 --> 00:01:10,561
Грек, Египт, Энэтхэг болон Хятадын

26
00:01:10,561 --> 00:01:13,129
соёл иргэншилтэй анх танилцаж байлаа.

27
00:01:13,129 --> 00:01:15,791
Ихэнхдээ эдгээр уулзалтууд нь тийм ч тайван байсангүй.

28
00:01:15,791 --> 00:01:18,407
Дайн байлдаан болон довтолгооноос гадна

29
00:01:18,407 --> 00:01:20,393
нүүдэлчин аймгууд татвар авахын оронд солилцоо болон

30
00:01:20,393 --> 00:01:23,219
явуулын худалдаачдын хамгаалах замаар

31
00:01:23,219 --> 00:01:25,775
шууд холбоогүй соёлуудын хооронд

32
00:01:25,775 --> 00:01:28,576
бараа, үзэл санаа, технологийг дэлгэрүүлж байв.

33
00:01:28,576 --> 00:01:31,591
Энэхүү өргөжиж буй сүлжээний хамгийн чухал чиглэл нь

34
00:01:31,591 --> 00:01:33,160
Персийн Хааны Зам байсан бөгөөд

35
00:01:33,160 --> 00:01:36,993
анх МЭӨ 5-р зуунд Нэгдүгээр Дарий хаан удирдаж байжээ.

36
00:01:36,993 --> 00:01:41,059
Тигр мөрнөөс Эгейн тэнгис хүртэл 3200 км үргэлжлэх

37
00:01:41,059 --> 00:01:43,937
энэхүү замын ээлжит өртөөнүүд нь бараа болон захиаг

38
00:01:43,937 --> 00:01:48,251
ганц хүн дамжуулснаас 10 дахин хурдан түгээж байлаа.

39
00:01:48,251 --> 00:01:50,965
Их Александр хаан Персийг байлдан дагуулан

40
00:01:50,965 --> 00:01:54,319
Самарканд зэрэг хотуудыг эзлэн Төв Ази руу өргөсөж,

41
00:01:54,319 --> 00:01:57,244
Александриа гэх мэт шинэ хотуудыг байгуулснаар

42
00:01:57,244 --> 00:02:00,869
Грек, Египт, Перс, Энэтхэгийн соёл болон арилжааны сүлжээ нь

43
00:02:00,869 --> 00:02:03,604
Дорнын зүг рүү улам өргөжиж

44
00:02:03,604 --> 00:02:07,840
Хятад болон Өрнийг холбосон анхны гүүрийн суурь болсон.

45
00:02:07,840 --> 00:02:10,522
Үүний үр дүнг МЭӨ 2-р зуунаас харж болно

46
00:02:10,522 --> 00:02:13,054
Барууны нүүдэлчидтэй хэлэлцээр хийхээр илгээгдсэн

47
00:02:13,054 --> 00:02:15,732
Жан Цян нэртэй нэгэн элчин сайд

48
00:02:15,732 --> 00:02:18,559
буцаж ирээд Хан эзэн хаандаа

49
00:02:18,559 --> 00:02:20,676
баян чинээлэг худалдаа, хөгжингүй соёл иргэншил,

50
00:02:20,676 --> 00:02:23,787
баруун хилийн чанад дахь чамин тансаг барааны тухай дуулгажээ.

51
00:02:23,787 --> 00:02:26,245
Ингээд элч болон худалдаачдыг

52
00:02:26,245 --> 00:02:28,413
Перс болон Энэтхэгийн зүгт торго, хаш чулууг

53
00:02:28,413 --> 00:02:30,560
морь, хөвөн даавуугаар солиулахаар явуулахдаа

54
00:02:30,560 --> 00:02:32,697
хил, гарцаа хамгаалуулахаар цэрэг явуулж байлаа.

55
00:02:32,697 --> 00:02:34,903
Өрнө дорны чиглэлүүд нь хоорондоо холбогдон

56
00:02:34,903 --> 00:02:37,193
Евразийг бүхэлд нь хамарсан систем болж

57
00:02:37,193 --> 00:02:39,514
соёлын болон арилжааны солилцоог

58
00:02:39,514 --> 00:02:42,378
урьд өмнө нь байгаагүйгээр түгээн дэлгэрүүлэв.

59
00:02:42,498 --> 00:02:44,673
Хятад бараа Ромд хүрэхэд

60
00:02:44,673 --> 00:02:47,920
алтны урсгал гадагш чиглэх болж торгоны худалдааг хориглоход хүргэжээ.

61
00:02:47,920 --> 00:02:51,406
Харин энэ үед Хятадад Ромын шилэн эдлэл үнэд хүрч байлаа.

62
00:02:51,416 --> 00:02:53,886
Төв Ази дахь цэргийн аяны үеэр

63
00:02:53,886 --> 00:02:57,221
Хятад болон Ромын цэргүүд тулалдсан тохиолдол бий.

64
00:02:57,221 --> 00:02:59,610
Магадгүй энэ нь нум сумын хэрэглээг

65
00:02:59,610 --> 00:03:01,892
Баруунд нэвтрүүлсэн байж болох юм.

66
00:03:01,892 --> 00:03:04,327
Ер бусын, гадаад барааны эрэлт хэрэгцээ

67
00:03:04,327 --> 00:03:06,127
мөн тэдгээрийн ашиг орлого нь

68
00:03:06,127 --> 00:03:08,462
Торгоны Замыг бүрэн бүтэн байлгаж

69
00:03:08,462 --> 00:03:10,737
Ромын эзэнт гүрэн тарж бутран,

70
00:03:10,737 --> 00:03:13,159
Хятад гүрэн улс өсөж уруудахад ч хэвээр байсаар байлаа.

71
00:03:13,159 --> 00:03:15,939
Дайн дажинаараа алдартай Монголчууд хүртэл

72
00:03:15,939 --> 00:03:19,592
худалдааны замуудыг зогсоохын оронд хамгаалж байлаа.

73
00:03:19,705 --> 00:03:22,738
Бараа бүтээгдэхүүнээс гадна эдгээр чиглэлүүд нь

74
00:03:22,738 --> 00:03:26,808
ёс заншил, шинэ нээлт, үзэл санаа, хэлний шилжилт хөдөлгөөнийг эхлүүлсэн.

75
00:03:26,808 --> 00:03:30,588
Энэтхэгээс үүсэлтэй Буддизм Хятад болон Японд дэлгэрч

76
00:03:30,588 --> 00:03:32,627
үндсэн шашин нь болсон.

77
00:03:32,627 --> 00:03:36,496
Ислам шашин нь Арабын хойгоос Өмнөд Азид дэлгэрч

78
00:03:36,496 --> 00:03:38,376
уугуул сүсэг бишрэлтэй уусан нэгдэж

79
00:03:38,376 --> 00:03:40,743
Сикх зэрэг шинэ урсгалуудыг бий болгожээ.

80
00:03:40,743 --> 00:03:44,088
Түүнчлэн Хятадаас бууны дарь Ойрхи Дорнодод хүрснээр

81
00:03:44,088 --> 00:03:47,508
Оттоман, Сафавид, Могул гүрний эхлэлийг тавьсан.

82
00:03:47,508 --> 00:03:51,208
Нэг талаараа Торгоны Замын амжилт нь түүний мөхөлд хүргэсэн бөгөөд

83
00:03:51,208 --> 00:03:53,974
далайн технологид луужин гэх мэт шинэчлэл гарсанаар

84
00:03:53,974 --> 00:03:58,362
эдгээр нь Европт хүрч, газраар явах урт чиглэлүүд хоцрогдож эхэлсэн.

85
00:03:58,362 --> 00:04:00,984
Энэ үед Монголын байлдан дагуулалт нуран унахад

86
00:04:00,984 --> 00:04:04,082
Хятадыг олон улсын худалдаанаас гарахад хүргэсэн.

87
00:04:04,082 --> 00:04:05,860
Хэдий хуучин чиглэл, сүлжээ нь

88
00:04:05,860 --> 00:04:07,912
удаан хугацаанд оршин тогтноогүй ч

89
00:04:07,912 --> 00:04:10,362
дэлхийг тэр чигээр нь өөрчилсөн билээ.

90
00:04:10,362 --> 00:04:13,281
Европчууд Зүүн Өмнөх Ази дахь баялагт хүрэхийн тулд

91
00:04:13,281 --> 00:04:15,336
далайн шинэ технологиудыг хайн

92
00:04:15,336 --> 00:04:17,498
Хайгуулын эрин зууныг эхлүүлж

93
00:04:17,498 --> 00:04:20,283
Африк болон Америк руу тэлэхэд хүргэсэн.

94
00:04:20,283 --> 00:04:24,319
Өнөөдөр бидний амьдралыг олон улсын харилцаа холбоогүйгээр төсөөлөхийн аргагүй.

95
00:04:24,319 --> 00:04:27,331
Бангладешт үйлдвэрлэсэн цамцыг Канадууд авч байна.

96
00:04:27,331 --> 00:04:30,188
Японы үзэгчид Английн нэвтрүүлэг үздэг.

97
00:04:30,188 --> 00:04:34,056
Тунисын иргэд хувьсгал хийхдээ Америк програм ашигладаг.

98
00:04:34,386 --> 00:04:38,527
Даяарчлалын соёл, эдийн засагт үзүүлэх нөлөө нь маргаангүй билээ.

99
00:04:38,527 --> 00:04:40,800
Гэвч үүний сайн муу тал нь юу ч бай,

100
00:04:40,800 --> 00:04:42,996
энэ нь шинэ үзэгдэл огт биш юм.

101
00:04:42,996 --> 00:04:45,017
Эрт цагт биднийг тусгаарладаг байсан

102
00:04:45,017 --> 00:04:46,733
уулс, элсэн цөл, далай тэнгисийг

103
00:04:46,733 --> 00:04:49,029
өмнө нь хэдэн сараар тэмээн жингээр явдаг байсан бол

104
00:04:49,029 --> 00:04:51,226
одоо бид өндөр хурдны тээврээр,

105
00:04:51,226 --> 00:04:53,411
тив хоорондын харилцаа холбооны сувгаар,

106
00:04:53,411 --> 00:04:56,258
сансар огторгуйгаар дамжуулагдах дохиогоор туулдаг болжээ.

107
00:04:56,258 --> 00:04:58,687
Энэ бүгд түүхийн анхны "даян дэлхийн веб" болох

108
00:04:58,687 --> 00:05:00,316
Торгоны Замыг бүтээлцэхэд

109
00:05:00,316 --> 00:05:02,056
анх оролцсон соёл иргэншлүүдгүйгээр

110
00:05:02,056 --> 00:05:04,209
боломжгүй зүйл байх байсан.