0:00:05.664,0:00:09.444
فەرمانبەرێکی بانک لە لەندەن نوێترین [br]زانیاری سەبارەت بە بازاڕی پشکەکان

0:00:09.444,0:00:12.459
بۆ ھاوڕێیەکەی لە ھۆنکۆگ دەنێرێت.

0:00:12.459,0:00:14.309
بە یەک کرتە، کڕیارێک لە نێۆوڕک

0:00:14.309,0:00:16.854
ئامێرێکی ئەلیکتڕۆنی[br]دروست کراو لە بەیجین داوا دەکات،

0:00:16.854,0:00:19.082
لە چەند ڕۆژێک بە درێژایی[br]زەریاکان گەشت دەکات

0:00:19.082,0:00:21.603
لە ڕێگەی فڕۆکە یان کەشتی دەریایی.

0:00:21.603,0:00:23.650
خێرایی و قەبارەی جوڵەی زانیاریی و کاڵا

0:00:23.650,0:00:27.486
لە سەرانسەری جیھانی[br]ئێستادا لە مێژوودا وێنەی نەبووە.

0:00:27.486,0:00:30.581
بەڵام ئاڵوگۆڕی جیھانی زۆر[br]لەوە کۆنترە کە ئێمە بیری لێ دەکەینەوە،

0:00:30.581,0:00:34.170
بۆ ٢٠٠٠ ساڵ پێش ئەمڕۆ و [br]بە درێژایی ٥ ھەزار میل دەگەڕێتەوە،

0:00:34.170,0:00:36.521
بە ڕێگەی ئاوریشم بەناوبانگە.

0:00:36.521,0:00:39.065
ڕێگەیی ئاوریشمی،[br]لە ڕاستیدا، یەک ڕێگە نەبووە،

0:00:39.065,0:00:41.134
بەڵکو تۆڕێکی ڕێگەوبانی ئاڵۆز بووە،

0:00:41.134,0:00:43.494
کە بە درێژایی چەند سەدەیەک دروست بووە،

0:00:43.494,0:00:45.934
چەندین کۆمەڵگەی [br]دانیشتووانی بەیەکەوە بەستۆتەوە

0:00:45.934,0:00:47.311
قۆناغ بە قۆناغ.

0:00:47.311,0:00:50.895
کۆمەڵگە کشتوکاڵیەکان سەرەتا دابڕاو بوون

0:00:50.895,0:00:52.615
لە قەراغی ڕووبار و دەشتە بە پیتەکان،

0:00:52.615,0:00:54.905
ھاتوچۆیان سنوردار بووە[br]بە ھۆی لێکدابڕانی جوگرافی

0:00:54.905,0:00:56.371
نەناسینی دەوروبەری خۆیان.

0:00:56.371,0:00:57.814
بەڵام بە گەشەی ئەم کۆمەڵگایانە

0:00:57.814,0:01:00.611
بۆیان دەردەکەوێت بیابانە [br]وشکەکان و دەشتایەکانی دەوروبەریان

0:01:00.611,0:01:02.958
پڕە لە دانیشتوان، بەڵام [br]ئەھریمەن و شەڕانگێز نین،

0:01:02.958,0:01:05.234
بەڵکو کۆمەڵێک ھێزی کۆچبەری ئەسپسوارن.

0:01:05.234,0:01:08.258
سکیسیەکان، کە بە درێژایی[br]ھەنگاریا تا مەنگۆلیا دەژیان،

0:01:08.258,0:01:10.121
بەریەککەوتنیان لەگەڵ شارستانی

0:01:10.121,0:01:13.129
مسر، ھیند، گریک و سین ھەبووە.

0:01:13.129,0:01:15.517
ئەم بەریەکەوتنانە ھەمیشە ئاشتیانە نەبووە.

0:01:15.517,0:01:17.891
سەرەڕایی شەڕ و پێکدادان،

0:01:17.891,0:01:20.719
ئاڵوگۆڕی و پاراستنی بازرگانیشان کردووە

0:01:20.719,0:01:22.256
لە بەرامبەر باجی گومرگی،

0:01:22.256,0:01:25.775
ھێزە کۆچبەرەکان ڕۆڵیان لە بڵاو[br]کردنەوەی کاڵا، بیرۆکە و تەکنەلۆژیا

0:01:25.775,0:01:28.576
لە نێوان کەلتورە دوورەدەستەکان ھەبووە.

0:01:28.576,0:01:31.591
یەکێک لە ڕێگە [br]گرنگەکانی ئەم تۆڕە گەشەسەندوە

0:01:31.591,0:01:33.160
ڕێگەی شاھانەی فارسی بووە،

0:01:33.160,0:01:36.993
کە لە لایەن داریوشەوە لە سەدەی[br]پێنجەھەمینی پێش زاین بنیات نراوە.

0:01:36.993,0:01:40.699
نزیکەی ٢ ھەزار میل دەبێت لە[br]نێوان رووباری دیجلە تا دەریایی ئیجە،

0:01:40.699,0:01:43.917
بازگە زۆرەکانی سەر ئەم ڕێگەیە[br]ھۆکار بووە بۆ ئەوەی کاڵا و پەیامەکان

0:01:43.917,0:01:48.251
بە خاوی ھاتوچۆ بکەن بە ڕێژەیەک [br]دە جار لە کاتی ئاسی خۆیان دوا دەخران.

0:01:48.251,0:01:50.965
کاتێک ئەلیکساندەری[br]گەورە وڵاتی فارس داگیر دەکات،

0:01:50.965,0:01:54.699
گەورە بوونی شارەکانی ناوەڕاستی ئاسیا [br]بەھۆی داگیر کردنی شارەکانی وەک سەمەرقەند،

0:01:54.699,0:01:57.994
و دامەزراندنی شاری[br]تازە وەک ئەسکەندەریەی دوور،

0:01:57.994,0:02:01.213
تۆڕی کەلتوری و بازرگانی[br]گریکی، مسڕی، فارسی و ھیندی

0:02:01.213,0:02:04.455
بەرەو قوڵایی ڕۆژھەڵات درێژ دەبێتەوە [br]بە شێوەک کە پێشتر وێنەی نەبووە،

0:02:04.455,0:02:07.978
کە دەبێتە ھۆی دروست بوونی بناغەی [br]پردی پەیوەندنی نێوان چین و ڕۆژئاوا.

0:02:07.978,0:02:11.029
لە سەدەی دووھەمی پێش [br]زاین ئەمە ڕاستیە زەق دەبێتەوە،

0:02:11.029,0:02:12.926
کاتێک باڵێۆزێک بە ناوی ژانگ جین،

0:02:12.926,0:02:15.517
بۆ لای کۆچەرەکانی ڕۆژئاوا [br]دەنێردرێت تا دانوستان بکات،

0:02:15.517,0:02:17.725
ئەو بۆ لای ئیمپراتۆر[br]ھان دەگەڕێتەوە و چەندین

0:02:17.725,0:02:20.709
چیرۆکی سەبارەت بە پێشکەووتوی [br]شارستانیەکان لە ھەگبەدا دەبێت

0:02:20.709,0:02:23.669
و چەندین کاڵای سەمەرە لەگەڵ[br]خۆی دەھێنێتەوە کە لە ڕۆژئاوا نییە.

0:02:23.669,0:02:26.313
باڵێۆز و بازرگان بۆ وڵاتی [br]فارسەکان و ھیندستان دەنێردران

0:02:26.313,0:02:29.943
بۆ ئاڵوگۆڕ کردنی ئاوریشم [br]و بەردی گرانبەھا بە خوری و ئەسپ،

0:02:29.943,0:02:32.724
لەشکرێکی سەربازی[br]ھاوەڵیان بوو بۆ پاراستنیان.

0:02:32.724,0:02:35.358
ڕێگەکانی ڕۆژھەڵات و[br]ڕۆژئاوا وردە وردە بەیەکەوە بەستران

0:02:35.358,0:02:38.323
تا سیستەمێکی ڕێڕەوی یەکگرتوو بە [br]درێژایی ئۆراسیا دروست دەبێت،

0:02:38.323,0:02:40.550
کە ڕێگە بۆ ئاڵوگۆڕی[br]کەلتوری و ئابوری فراوانتر

0:02:40.550,0:02:42.506
لە ڕابردوو خۆش دەکات.

0:02:42.506,0:02:44.736
کاڵایی چینیەکان دەگەیشتنە ڕۆما،

0:02:44.736,0:02:48.281
کە دەبێتە ھۆی زۆری ئاڵتون[br]دواتر قەدەغەی ھاوردەی ئاوریشم،

0:02:48.281,0:02:51.430
لە ھەمان کات بەرداغ و قاپی [br]ڕۆما لە چین ناوبانگ پەیدا دەکات.

0:02:51.430,0:02:53.892
ناوەڕاستی ئاسیا دەبێتە گۆڕەپانی

0:02:53.892,0:02:56.957
ململانێ و پێکدادانی [br]سەربازی نێوان ڕۆما و چین.

0:02:56.957,0:02:59.547
کە لەوانەیە ڕێگەی بۆ[br]گواستنەوەی تیر و کەوان بۆ ڕۆژئاوا

0:02:59.547,0:03:01.812
خۆش کرد بێت.

0:03:01.812,0:03:04.187
خواست لەسەر کاڵای ناوازەی بێگانە،

0:03:04.187,0:03:05.259
قازانجی بەدەست ھێنراو،

0:03:05.259,0:03:07.699
ڕێگەی بۆ مانەوە و[br]پاراستنی ڕێگەی ئاوریشمی خۆش کرد،

0:03:07.699,0:03:10.109
تەنانەت کاتێک ئیمپڕاتۆریەتی[br]ڕۆمانی لێک ھەڵوەشایەوە

0:03:10.109,0:03:13.258
خێزانە دەسەڵاتدارەکانی[br]چین ھاتن و لەناوچوون.

0:03:13.258,0:03:16.151
تەنانەت ھۆزە مەنگۆلیەکان [br]کە بە دڕندەیی ناسرا بوون،

0:03:16.151,0:03:19.588
بە باشی ڕێڕەوە بازرگانیەکانیان [br]دەپاراست و ڕێگریان نەدەکرد.

0:03:19.588,0:03:22.642
جگە لە ئاڵوگۆڕی بازرگانی، [br]ئەم ڕێڕەوانە ڕێگە خۆشکەر بوون

0:03:22.642,0:03:26.887
لە بڵاوبوونەوەی کەلتور،[br]داھێنان، بیرۆکە و زمانیش.

0:03:26.887,0:03:30.644
بۆدایزم لە ھیند سەرچاوە دەگرێت، بەڵام[br]وردە وردە بۆ چین و یابان دەگوازرێتەوە

0:03:30.644,0:03:32.989
تا دەبێتە ئاینی سەرەکی لەم وڵاتانە.

0:03:32.989,0:03:35.978
ئیسلام لە نیمچە دورگەی عەرەبیەوە [br]دەگوازرێتەوە بۆ باشوری ئاسیا،

0:03:35.978,0:03:38.038
لەگەڵ بیرو باوەڕە[br]ناوەخۆییەکان تێکەڵ دەبێت

0:03:38.038,0:03:40.704
و ئاینی سیخ دروست دەبێت.

0:03:40.704,0:03:43.427
باروت لە چینەوە بۆ[br]ڕۆژھەڵاتی ناوەند دەگوازرێتەوە

0:03:43.427,0:03:48.258
کە ڕێگە خۆشکەر دەبێت بۆ دروست بوونی[br]ئیمپڕاتۆریەتی عوسمانی، سەفەوی و مەنگۆلی.

0:03:48.258,0:03:51.214
سەرکەوتنی ڕێگەی ئاوریشم [br]بووە ھۆکاری لە ناو چوونیشی،

0:03:51.214,0:03:54.272
لەگەڵ گەشەی تەکنەلۆژیایی [br]دەریایی وەک قیبلەنمای موگناتیسی

0:03:54.272,0:03:57.990
بە ئاسانی ڕێگە دەریایەکان دەدۆزرانەوە[br]و ڕێگە وشکانیەکان درێژ و بایەخیان نەما.

0:03:57.990,0:04:00.622
لە ھەمان کاتدا، تێکشکانی[br]دەسەڵاتداری مەنگۆلیەکان،

0:04:00.622,0:04:04.032
ھاوشان بوو لەگەڵ کشانەوەی[br]چین لە بازرگانی جیھانی.

0:04:04.032,0:04:06.851
لەگەڵ ئەوەی تۆڕی ڕێڕەوە [br]کۆنەکان کۆتاییان پێ ھات،

0:04:06.851,0:04:08.936
جیھانیان بۆ ھەمیشە گۆڕی

0:04:08.936,0:04:10.848
بەشێوازێک کە وەک خۆی لێ نایەتەوە.

0:04:10.848,0:04:13.023
ئەوروپیەکان بە دوای [br]ڕێڕەوە ئاویەکان دەگەڕێن

0:04:13.023,0:04:15.079
بۆ دەست بردن بۆ [br]سەروەتەکانی ڕۆژھەڵاتی ئاسیا

0:04:15.079,0:04:17.381
ڕێگە خۆشکەر دەبێت بۆ[br]سەرھەڵدانی سەردەمی دۆزینەوە

0:04:17.381,0:04:20.488
و دەست گەیشتن بە ئەفریقا و ئەمریکا.

0:04:20.488,0:04:24.286
ئێستا، تێکەڵکێشکردنی جیھانی شێوەیەک [br]بە ژیانمان دەبەخشێت کە ھیچ کاتێک وانەبووە،

0:04:24.286,0:04:27.557
کڕیارە کەنەدیەکان تیشێرتێک دەکڕن[br]کە لە بەنگلادش بەرھەم ھاتووە،

0:04:27.557,0:04:30.500
یابانیەکان سەیری پڕۆگرامە [br]تەلەفزیۆنیەکانی بەڕیتانیا دەکەن،

0:04:30.500,0:04:34.436
تونسیەکان تەکنەلۆژیایی ئەمریکی [br]بۆ دەست پێ کردنی شۆڕش بەکار دەھێنن.

0:04:34.436,0:04:38.577
کاریگەری جیھانگیری لە سەر [br]کەلتور و ئابوری شتێکی حەتمیە،

0:04:38.577,0:04:40.563
سەرەڕایی سوود و زیانەکانی،

0:04:40.563,0:04:43.246
دیاردەیەکی تازە نییە.

0:04:43.246,0:04:45.261
لەگەڵ ئەوەی شاخ و بیابانەکان

0:04:45.261,0:04:46.688
ئێمەی لە یەکتر دوور دەخستەوە

0:04:46.688,0:04:49.452
ئێستا بەھۆی ئۆتۆمبیلە پتەوەکان دەبڕدرێن،

0:04:49.452,0:04:51.576
وایەری پەیوەندی نێوان کیشوەرەکان،

0:04:51.576,0:04:53.789
ئەو ھێمایانەی لە بۆشایی ئاسمان دەردەدرێت

0:04:53.789,0:04:56.116
جگە لە گەشتە درێژەکان،

0:04:56.116,0:04:57.863
ھیچ یەکێک لەمانە نەدەبوون بەبێ

0:04:57.863,0:04:59.385
کەلتورە سەرەتاییەکان

0:04:59.385,0:05:02.252
کە ھەوڵەکانیان ڕێگەی بۆ[br]دروست کردنی ڕێگەی ئاوریشم خۆش کرد،

0:05:02.252,0:05:04.115
کە یەکەم تۆڕی ڕێڕەوی جیھانە لە مێژوودا.