Εϊμαι εδώ για να σας περιγράψω την αληθινή αναζήτηση εξωγήινης ζωής. Όχι τα μικρά πράσινα ανθρωπάκια που φτάνουν με φανταχτερά διαστημόπλοια, αν και αυτό θα ήταν ωραίο. Αλλά στην αναζήτηση πλανητών που περιστρέφονται γύρω από μακρινούς αστέρες. Κάθε αστέρας στον ουρανό είναι ένας ήλιος. Κι αν ο δικός μας ήλιος έχει πλανήτες -Ερμής, Αφροδίτη, Γη, Άρης κλπ- τότε και τα άλλα αστέρια λογικά έχουν πλανήτες και όντως έχουν. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει χιλιάδες εξωπλανήτες. Ο βραδινός ουρανός είναι κυριολεκτικά γεμάτος με εξωπλανήτες. Ξέρουμε στατιστικά, πως κάθε αστέρι έχει τουλάχιστον έναν πλανήτη. Κατά την αναζήτηση πλανητών και μελλοντικά, πλανητών που μπορεί να είναι σαν τη Γη, θα μπορούμε να μιλήσουμε για ορισμένες από τις πιο υπέροχες και μυστηριώδεις ερωτήσεις που απασχολούν την ανθρωπότητα εδώ κι αιώνες. Γιατί βρισκόμαστε εδώ; Γιατί υπάρχει το σύμπαν; Πώς δημιουργήθηκε κι εξελίχθηκε η Γη; Πώς και γιατί η ζωή δημιουργήθηκε κι εξαπλώθηκε στον πλανήτη; Η δεύτερη ερώτηση που συνήθως σκεφτόμαστε είναι η εξής: Είμαστε μόνοι μας; Υπάρχει ζωή εκεί έξω; Ποιός υπάρχει εκεί έξω; Αυτή η ερώτηση υφίσταται εδώ και χιλιάδες χρόνια, σίγουρα από την εποχή των ελλήνων φιλοσόφων. Είμαι εδώ όμως για να σας πω πόσο κοντά βρισκόμαστε στο να βρούμε την απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Για πρώτη φορά στην ιστορία μας φτάνουμε κοντά σε μια απάντηση. Όταν σκέφτομαι τις πιθανότητες για την ύπαρξη ζωής εκεί έξω, σκέφτομαι ότι ο ήλιος μας δεν είναι παρά ένας από τους πολλούς αστέρες. Εδώ είναι ένας πραγματικός γαλαξίας πιστεύουμε ότι ο δικός μας γαλαξίας είναι παρόμοιος. Ένα σύμπλεγμα αστεριών. Όμως ο ήλιος μας είναι ένας μέσα σε εκατοντάδες εκατομμύρια αστέρια κι ο γαλαξίας μας είναι ένας μέσα σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια γαλαξίες. Γνωρίζοντας ότι οι μικροί πλανήτες είναι πολύ συνηθισμένοι μπορείτε απλά να κάνετε τις πράξεις. Υπάρχουν τόσα πολλά αστέρια και πλανήτες εκεί έξω που σίγουρα πρέπει να υπάρχει ζωή κάπου εκεί έξω. Οι βιολόγοι εξαγριώνονται μαζί μου με τον ισχυρισμό μου αυτόν, διότι ακόμη δεν έχουμε απολύτως καμία ένδειξη ζωής εκτός Γης. Εάν μπορούσαμε να δούμε το γαλαξία μας από έξω και εστιάζαμε εκεί που είναι ο ήλιος μας θα βλέπαμε ένα πραγματικό χάρτη αστεριών. Τα τονισμένα αστέρια είναι αυτά με γνωστούς εξωπλανήτες. Αυτό είναι ειλικρινά μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Εδώ ζουμάρουμε στο ηλιακό μας σύστημα. Βλέπετε εδώ τους πλανήτες όπως και μερικά σκάφη που επίσης περιστρέφονται γύρω απο τον ήλιο. Τώρα αν φανταστούμε ότι είμαστε στη δυτική ακτή της Βορείου Αμερικής και κοιτούμε τον νυχτερινό ουρανό, μια ανοιξιάτικη βραδιά βλέπουμε αυτό. Μπορείτε να δείτε τους αστερισμούς και πάλι, τόσα πολλά αστέρια με πλανήτες. Σ' ένα συγκεκριμένο σημείο στον ουρανό βρίσκουμε χιλιάδες αστέρια. Εδώ είναι όπου το Τηλεσκόπιο του Κέπλερ εστίαζε για πολλά χρόνια. Ας ζουμάρουμε κι ας δούμε έναν από τους αγαπημένους εξωπλανήτες. Αυτό το αστέρι ονομάζεται Κέπλερ-186f. Είναι ένα σύστημα με πέντε πλανήτες. Παρεπιπτόντως δεν γνωρίζουμε πολλά για τους εξωπλανήτες αυτούς. Ξέρουμε πράγματα όπως το μέγεθος και την τροχιά τους. Υπάρχει όμως εδώ ένας πολύ ξεχωριστός πλανήτης, ο Κέπλερ-186f. Ο πλανήτης βρίσκεται σε μια ζώνη όχι πολύ μακριά από το αστέρι ώστε η θερμοκρασία μπορεί να είναι κατάλληλη για την ύπαρξη ζωής. Εδώ η αντίληψη του σχεδιαστή είναι απλά η εστίαση με σκοπό να σας δείξει πώς μπορεί να μοιάζει αυτός ο πλανήτης. Πολλοί έχουν αυτή τη ρομαντική άποψη για τους αστρονόμους ότι πάνε στο τηλεσκόπιο πάνω σε μια μοναχική βουνοκορφή και κοιτάνε τον μαγικό νυχτερινό ουρανό μέσω αυτού. Όμως απλά δουλεύουμε με υπολογιστές όπως όλοι οι άλλοι, και λαμβάνουμε τα στοιχεία με e-mail ή τα κατεβάζουμε από μια βάση δεδομένων. Όμως δεν ήρθα εδώ για να σας πω για τη βαρετή δουλειά της συλλογής κι ανάλυσης δεδομένων και για τα πολύπλοκα υπολογιστικά μοντέλα, έχω έναν διαφορετικό τρόπο να εξηγήσω κάποια απ' όσα σκεφτόμαστε για τους εξωπλανήτες. Αυτή είναι μια καρτ ποστάλ: «Κέπλερ-186f: Εκεί που το γρασίδι είναι πάντα πιο κόκκινο στην άλλη πλευρά». Αυτό γιατί ο Κέπλερ-186f περιστρέφεται γύρω από κόκκινο αστέρι και πιθανολογούμε ότι τα φυτά εκεί, εάν υπάρχουν φυτά που φωτοσυνθέτουν, έχουν διαφορετικό χρώμα και μοιάζουν κόκκινα. «Απολαύστε τη βαρύτητα στον HD 40307g, μια Σούπερ Γη». Αυτός είναι πολύ μεγαλύτερος της Γης κι έχει μεγαλύτερη επιφανειακή βαρύτητα. «Χαλαρώστε στον Κέπλερ-16b, όπου η σκιά σας έχει πάντα παρέα». (Γέλια) Ξέρουμε αρκετούς πλανήτες με τροχιά γύρω από δύο αστέρια και μάλλον υπάρχουν πολλοί περισσότεροι εκεί έξω. Αν μπορούσαμε να πάμε σ' έναν από αυτούς κυριολεκτικά θα βλέπαμε δύο ηλιοβασιλέματα και θα είχαμε δύο σκιές. Η επιστημονική φαντασία λοιπόν δεν είναι τελειώς λάθος. Τατούιν από τον Πόλεμο των Άστρων. Έχω κι άλλους αγαπημένους εξωπλανήτες να σας παρουσιάσω. Αυτός είναι ο Κέπλερ-10b, είναι ένας πολύ καυτός πλανήτης. Η τροχιά του είναι 50 φορές πιο κοντά στο αστέρα του από την τροχιά της Γης στον ήλιο. Μάλιστα είναι τόσο ζεστός που δεν μπορούμε να πάμε σε κανέναν, αλλά και να μπορούσαμε θα λιώναμε προτού καν φτάσουμε εκεί. Πιστεύουμε ότι είναι τόσο καυτός που μπορεί να λιώσει πέτρα κι έχει λίμνες με υγρή λάβα. Γκλιζ 1214b. Ξέρουμε τη μάζα και το μέγεθος του κι ότι έχει σχετικά μικρή πυκνότητα. Είναι αρκετά ζεστός. Στην πραγματικότητα ελάχιστα γνωρίζουμε γι' αυτόν όμως υπάρχει πιθανότητα να πρόκειται για υδάτινο κόσμο, μια μεγαλύτερη παραλλαγή ενός από τα παγωμένα φεγγάρια του Δία που ίσως η μάζα του αποτελείται απο 50% νερό. Σ' αυτήν την περίπτωση θα έχει πυκνή ατμόσφαιρα υδρατμών που επικαλύπτει έναν ωκεανό, ο οποίος δεν περιέχει υγρό νερό, αλλά μια εξωτική μορφή νερού, ένα υπερ-υγρό, όχι ακριβώς αέριο, ούτε όμως και υγρό. Κι από κάτω δεν θα υπάρχει πέτρα αλλά μια μορφή πάγου με υψηλή πίεση όπως ο πάγος IX. Έτσι από όλους αυτούς τους πλανήτες εκεί έξω των οποίων η ποικιλία είναι εκπληκτική, θέλουμε να βρούμε τους πλανήτες Γκόλντιλοκς, όπως τους αποκαλούμε. Όχι πολύ μεγάλους, ούτε πολύ μικρούς, όχι πολύ ζεστούς, ούτε πολύ κρύους- κατάλληλους απλά για ζωή. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει να κοιτάξουμε την ατμόσφαιρα του πλανήτη, γιατί αυτή ενεργεί ως κάλυμμα που εγκλωβίζει τη θερμοκρασία, το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Πρέπει να μπορούμε να εξετάσουμε τα αέρια του θερμοκηπίου σε άλλους πλανήτες. Η επιστημονική φαντασία έσφαλε σε ορισμένα πράγματα. Η επιχείρηση του Σταρ Τρεκ έπρεπε να διανύσει τεράστιες αποστάσεις με απίστευτη ταχύτητα για να μπεί σε τροχιά άλλων πλανητών και να μπορέσει ο συγκυβερνήτης Σποκ να αναλύσει την ατμόσφαιρα για να δει εάν ο πλανήτης είναι κατοικήσιμος ή εάν υπάρχουν μορφές ζωής εκεί. Δεν χρειάζεται να ταξιδέψουμε με εξωπραγματικές ταχύτητες για να δούμε την ατμόσφαιρα άλλων πλανητών, χωρίς να θέλω να αποθαρρύνω επίδοξους μηχανικούς που θέλουν να το καταφέρουν. Μπορούμε και μελετούμε όμως πλανητικές ατμόσφαιρες από εδώ, από την τροχιά της Γης. Αυτή είναι μια φωτογραφία του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Hubble που τραβήχτηκε από το σκάφος Ατλαντίς καθώς αναχωρούσε έπειτα από την τελευταία επανδρωμένη πτήση στο Hubble. Εγκατέστησαν μια νέα κάμερα που χρησιμοποιούμε για εξωπλανητικές ατμόσφαιρες. Μέχρι στιγμής έχουμε μελετήσει δεκάδες εξωπλανητικές ατμόσφαιρες, έξι εκ των οποίων με εξαιρετική λεπτομέρεια. Αυτοί όμως δεν είναι μικροί πλανήτες όπως η Γη. Είναι μεγάλοι, ζεστοί πλανήτες, εύκολοι να τους δεις. Δεν είμαστε έτοιμοι, δεν έχουμε την κατάλληλη τεχνολογία να μελετήσουμε μικρούς εξωπλανήτες. Όπως και να 'χει, θέλω να σας εξηγήσω πώς μελετούμε εξωπλανητικές ατμόσφαιρες. Θέλω να σκεφτείτε για μια στιγμή ένα ουράνιο τόξο. Εάν μπορούσαμε να το δούμε προσεκτικά, θα βλέπαμε ότι λείπουν μερικές σκούρες γραμμές. Εδώ είναι ο ήλιος μας, το λευκό φως του χωρισμένο, όχι από σταγόνες βροχής, αλλά από ένα φασματογράφο. Βλέπετε όλες αυτές τις κάθετες σκούρες γραμμές. Κάποιες είναι πολύ στενές, κάποιες φαρδιές, κάποιες είναι σκιασμένες στα άκρα. Έτσι μελετούν οι αστρονόμοι αντικείμενα στους ουρανούς κυριολεκτικά πάνω από έναν αιώνα. Κάθε διαφορετικό άτομο και μόριο έχει ένα ξεχωριστό σύνολο γραμμών, ένα αποτύπωμα, αν θέλετε. Έτσι μελετούμε τις εξωπλανητικές ατμόσφαιρες. Δεν θα ξεχάσω ποτέ όταν άρχισα να δουλεύω στις εξωπλανητικές ατμόσφαιρες 20 χρόνια πριν, πόσοι μου είπαν, «Δεν πρόκειται, ποτέ δεν θα μπορέσουμε να τις μελετήσουμε, μην ασχολείσαι». Γι' αυτό και με χαρά σας λέω για όλες αυτές που μελετούνται τώρα κι έχει γίνει πια ξεχωριστό πεδίο μελέτης. Όταν πρόκειται λοιπόν για άλλους πλανήτες, άλλες Γαίες, στο μέλλον που θα τους παρατηρούμε τι είδους αέρια θα ψάχνουμε; Όπως ξέρετε, η Γη μας έχει οξυγόνο στην ατμόσφαιρα σε ποσοστό 20%, κατ' όγκο. Είναι πολύ οξυγόνο. Χωρίς όμως φυτά και τη φωτοσυνθετική ζωή δεν θα υπήρχε οξυγόνο, σχεδόν καθόλου οξυγόνο στην ατμόσφαιρα. Έτσι το οξυγόνο βρίσκεται εδώ λόγω της ζωής. Ο στόχος λοιπόν μας είναι να βρούμε αέρια σε ατμόσφαιρες άλλων πλανητών που δεν ταιριάζουν εκεί, που θα μπορούμε να τα αποδώσουμε στην ύπαρξη ζωής. Ποιά μόρια όμως πρέπει να ψάξουμε; Σας είπα πόσο ποικίλοι είναι οι εξωπλανήτες. Ελπίζουμε αυτό να συνεχιστεί στο μέλλον όταν βρούμε άλλες Γαίες. Είναι ένα από αυτά με τα οποία ασχολούμαι, έχω μια θεωρία γι' αυτό. Μου θυμίζει ότι σχεδόν κάθε μέρα λαμβάνω ένα ή περισσότερα e-mails από κάποιον με μια τρελή θεωρία για τη φυσική της βαρύτητας ή της κοσμολογίας ή κάτι παρόμοιο. Οπότε μην μου στέλνετε τις τρελές θεωρίες σας, σας παρακαλώ. (Γέλια) Είχα όμως τη δική μου τρελή θεωρία. Όμως που απευθύνεται ένας καθηγητής του MIT; Έστειλα e-mail σε ένα Νομπελίστα Φυσιολογίας ή Ιατρικής και μου είπε, «Φυσικά, έλα να με βρεις». Πήρα λοιπόν δύο φίλους μου βιοχημικούς και πήγαμε να του πούμε την τρελή θεωρία μας. Αυτή ήταν ότι η ζωή παράγει όλα τα μικρά μόρια, τόσα πολλά μόρια. Οτιδήποτε μπορούσα να φανταστώ, χωρίς να είμαι χημικός. Σκεφτείτε το: διοξείδιο του άνθρακα, μονοξείδιο του άνθρακα, μοριακό υδρογόνο, μοριακό άζωτο, μεθάνιο, μεθυλοχλωρίδιο - τόσα πολλά αέρια. Υπάρχουν και για άλλους λόγους όμως η ζωή παράγει επίσης και όζον. Πήγαμε λοιπόν να του μιλήσουμε γι' αυτά κι αμέσως απέρριψε τη θεωρία. Βρήκε ένα παράδειγμα που δεν υπήρχε. Πήγαμε πίσω στον πίνακα με τα σχέδια και σκεφτήκαμε ότι βρήκαμε κάτι πολύ ενδιαφέρον σε ένα άλλο πεδίο. Πίσω στους εξωπλανήτες τώρα, το θέμα είναι ότι η ζωή παράγει τόσα διαφορετικά είδη αερίων κυριολεκτικά χιλιάδες αέρια. Αυτό που κάνουμε τώρα είναι ότι προσπαθούμε να βρούμε σε ποιό είδος εξωπλανητών, ποιά αέρια θα μπορούσαν να αποδοθούν στην ύπαρξη ζωής. Έτσι όταν εν καιρώ βρούμε αέρια σε εξωπλανητικές ατμόσφαιρες που δεν ξέρουμε αν έχουν δημιουργηθεί από νοήμονες εξωγήινους ή από δέντρα ή από κάποιον βάλτο, ή έστω από μια απλή μονοκυτταρική μικροβιολογική ύπαρξη ζωής. Δουλεύοντας λοιπόν στα μοντέλα και σκεπτόμενοι τη βιοχημεία είναι όλα ωραία. Η μεγάλη πρόκληση όμως που έχουμε μπροστά μας είναι: Πώς; Πώς θα βρούμε αυτούς τους πλανήτες; Υπάρχουν πολλοί τρόποι να βρεις πλανήτες, πολλοί διαφορετικοί τρόποι. Αυτός όμως στον οποίο συγκεντρώνομαι πιο πολύ είναι πώς θα ανοίξουμε μια πόρτα ώστε στο μέλλον, να βρούμε εκατοντάδες Γαίες. Έχουμε καλές πιθανότητες να βρούμε σημάδια ζωής. Μάλιστα μόλις τελείωσα την επιτήρηση ενός διετούς προγράμματος σε αυτήν την πολύ ιδιαίτερη φάση μιας ιδέας που ονομάζουμε Starshade. Αυτό είναι μια ασπίδα με πολύ ξεχωριστό σχήμα κι ο σκοπός είναι να πετάξει τόσο ώστε να καλύψει το φως ενός αστεριού ώστε το τηλεσκόπιο να μπορέσει να δει τους πλανήτες απευθείας. Εδώ βλέπετε εμένα και δύο άλλα μέλη της ομάδας που κρατάμε ένα μικρό μέρος της ασπίδας. Μοιάζει με γιγαντιαίο λουλούδι κι αυτό είναι ένα από τα πέταλα του πρωτοτύπου. Η ιδέα είναι να εκτοξεύσουμε το Starshade μαζί με το τηλεσκόπιο με τα πέταλα να ξεδιπλώνονται από το σημείο αποθήκευσης. Ο κεντρικός εξοπλισμός θα επεκταθεί και τα πέταλα θα κλειδώσουν στη θέση τους. Αυτό όμως πρέπει να γίνει με τρομερή ακρίβεια κυριολεκτικά, τα πέταλα σε μικρόμετρο και πρέπει να ξεδιπλωθούν σε χιλιοστόμετρα. Όλη αυτή η κατασκευή θα πρέπει να πετάξει δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το τηλεσκόπιο. Η διάμετρός του είναι δεκάδες μέτρα. Ο σκοπός είναι να μπλοκάρει το φως του αστεριού με απίστευτη ακρίβεια ώστε να μπορέσουμε να δούμε τους πλανήτες απευθείας. Θα πρέπει επίσης να έχει πολύ ιδιαίτερο σχήμα λόγω της φυσικής της διάθλασης. Πρόκειται για ένα πρότζεκτ στο οποίο δουλεύουμε δεν θα πιστέψετε πόσο σκληρά. Για νας πείσω ότι δεν πρόκειται για μια απλή θεωρία, εδώ είναι μια αληθινή φωτογραφία ενός Starshade δεύτερης γενιάς στο οποίο τεστάρουμε το σύστημα ξεδίπλωσης. Σε αυτήν την περίπτωση, θέλω απλά να ξέρετε ότι αυτός ο κεντρικός εξοπλισμός έχει υπολείμματα από μεγάλες ξεδιπλώσεις στο διάστημα. Έπειτα από όλη αυτήν τη σκληρή δουλειά που προσπαθούμε να αναλογιστούμε όλα τα τρελά αέρια που ίσως βρίσκονται εκεί έξω και κατασκευάζουμε τα πολύπλοκα διαστημικά τηλεσκόπια που ίσως βρίσκονται εκεί έξω, τι πρόκειται να βρούμε; Στην καλύτερη περίπτωση, θα βρούμε την εικόνα μιας άλλης εξωπλανητικής Γης. Εδώ είναι η Γη σαν μια γαλάζια τελεία. Είναι αληθινή φωτογραφία της Γης που τραβήχτηκε από το σκάφος Voyager 1 4 δισεκατομμύρια μίλια μακριά. Το κόκκινο φως προέρχεται απλά από το οπτικό φίλτρο της κάμερας. Όμως, αυτό που είναι τόσο φοβερό για να το λάβουμε υπόψη μας είναι πως αν υπάρχουν νοήμονες εξωγήινοι πάνω σε κάποιον πλανήτη που γυρίζει γύρω από κάποιο αστέρι κοντά μας και κατασκευάζουν πολύπλοκα διαστημικά τηλεσκόπια σαν αυτό που προσπαθούμε να φτιάξουμε το μόνο που θα δουν είναι αυτή γαλάζια τελεία, μια βούλα φωτός. Έτσι μερικές φορές όταν σκέφτομαι τον επαγγελματικό μου αγώνα και την τεράστια φιλοδοξία είναι δύσκολο να τα αντιπαραβάλλεις με την απεραντοσύνη του διαστήματος. Όπως και να 'χει, αφιερώνω όλο το υπόλοιπο της ζωής μου στο να βρω μια άλλη Γη. Και το εγγυώμαι ότι με την επόμενη γενιά τηλεσκοπίων, τη δεύτερη γενιά, θα έχουμε τη δυνατότητα να βρούμε και να ταυτοποιήσουμε άλλες Γαίες. Επίσης τη δυνατότητα να διαχωρίσουμε το φως ενός αστεριού για να ψάξουμε για αέρια και να αξιολογήσουμε τα αέρια του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, να βρούμε τη θερμοκρασία της επιφάνειας και να ψάξουμε για ίχνη ζωής. Δεν σταματάει όμως εδώ. Ψάχνοντας για πλανήτες όμοιους με τη Γη κάνουμε ένα νέο είδος χάρτη των κοντινών αστεριών και πλανητών που περιστρέφονται γύρω τους, συμπεριλαμβανομένων πλανητών που ίσως είναι κατοικίσημοι για τους ανθρώπους. Έτσι οραματίζομαι ότι οι απόγονοί μας, εκατοντάδες χρόνια στο μέλλον, θα ξεκινήσουν ένα διαστρικό ταξίδι σε άλλους κόσμους. Και κοιτώντας πίσω σ' εμάς θα είμαστε η γενιά που πρώτη ανακάλυψε κόσμους όμοιους με τη Γη. Ευχαριστώ. (Χειροκρότημα) Τζουν Κόεν: Σε παραδίδω για μια ερώτηση από τον υπεύθυνο της αποστολής της Ροζέτα, Φρεντ Τζάνσεν. Φρεντ Τζάνσεν: Αναφέρθηκες στην πορεία ότι η τεχνολογία για να κοιτάξουμε το φάσμα ενός εξωπλανήτη όπως η Γη, δεν υπάρχει ακόμη. Πότε πιστεύετε ότι θα υπάρξει και τι χρειάζεται γι' αυτό; Αυτό που περιμένουμε είναι το λεγόμενο Τηλεσκόπιο Hubble της επόμενης γενιάς. Αυτό ονομάζεται Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb το οποίο θα εκτοξευθεί το 2018 κι αυτό που θα παρατηρήσουμε είναι ένα ιδιαίτερο είδος πλανήτη, τους μεταβατικούς εξωπλανήτες, κι αυτή θα είναι η πρώτη μας προσπάθεια να μελετήσουμε μικρούς πλανήτες για αέρια που μας δείχνουν ότι ο πλανήτης είναι κατοικήσιμος. ΤΚ: Θα σου κάνω κι εγώ μια ερώτηση, Σάρα, ως ο γενικολόγος. Μ' έχει εντυπωσιάσει πολύ η όρεξη σου στη δουλειά σου κι οι αντιξοότητες που αντιμετώπισες, όταν ασχολήθηκες με εξωπλανήτες υπήρχε ακραίος σκεπτικισμός στην επιστημονική κοινότητα για την ύπαρξή τους, όμως τους απέδειξες ότι είχαν άδικο. Πώς το κατάφερες αυτό; ΣΣ: Ως επιστήμονες οφείλουμε να είμαστε σκεπτικιστές, γιατί η δουλειά μας είναι να εξασφαλίσουμε αν αυτό που λέει κάποιος είναι λογικό ή όχι. Όμως το να είσαι επιστήμονας, νομίζω το είδατε σήμερα εδώ, είναι σαν να είσαι εξερευνητής. Έχεις αυτήν την ατέρμονη περιέργεια, την ξεροκεφαλιά, αυτήν την ανένδοτη θέληση να πετύχεις παρά τα όσα λένε οι υπόλοιποι. ΤΚ: Μου αρέσει πολύ αυτό. Ευχαριστούμε, Σάρα. (Χειροκρότημα)