WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.000
Güvenlik iki farklı şeydir:

00:00:02.000 --> 00:00:04.000
hem histir hem de gerçeklik.

00:00:04.000 --> 00:00:06.000
Ve bunlar birbirinden farklıdır.

00:00:06.000 --> 00:00:08.000
Güvende olmasanız bile

00:00:08.000 --> 00:00:10.000
güvende hissedebilirsiniz.

00:00:10.000 --> 00:00:12.000
Öyle hissediyor olmasanız bile

00:00:12.000 --> 00:00:14.000
güvende olabilirsiniz.

00:00:14.000 --> 00:00:16.000
Cidden, elimizde iki ayrı kavram var

00:00:16.000 --> 00:00:18.000
ve ikisi de aynı kelimeyle tanınıyor.

00:00:18.000 --> 00:00:20.000
Ve bu konuşmada yapmak istediğim

00:00:20.000 --> 00:00:22.000
bu ikiliyi birbirinden ayırmak --

00:00:22.000 --> 00:00:24.000
nasıl birbirlerinden ayrılıp

00:00:24.000 --> 00:00:26.000
nasıl birleştiklerini anlatarak.

00:00:26.000 --> 00:00:28.000
Ve dil aslında burada bir problem.

00:00:28.000 --> 00:00:30.000
Bahsedeceğimiz kavramları anlatmak için

00:00:30.000 --> 00:00:33.000
yeterince doğru kelime bulunmuyor.

NOTE Paragraph

00:00:33.000 --> 00:00:35.000
Güvenliğe ekonomik açıdan

00:00:35.000 --> 00:00:37.000
bakacak olursanız,

00:00:37.000 --> 00:00:39.000
bir değiş tokuş gibidir.

00:00:39.000 --> 00:00:41.000
Güvenliğe ulaştığınız her an,

00:00:41.000 --> 00:00:43.000
karşılığında birşey verirsiniz.

00:00:43.000 --> 00:00:45.000
Şahsi bir karar da olabilir --

00:00:45.000 --> 00:00:47.000
evinize soygun alarmı taktırmak gibi --

00:00:47.000 --> 00:00:50.000
ulusal bir karar da -- yabancı bir ülkede nereyi işgal edeceğiniz gibi --

00:00:50.000 --> 00:00:52.000
karşılığında birşeyler verirsiniz,

00:00:52.000 --> 00:00:55.000
para, zaman, kolaylık, yetenek,

00:00:55.000 --> 00:00:58.000
ya da temel özgürlüklerinizi.

00:00:58.000 --> 00:01:01.000
Br güvenlik alanına bakıp da soracağınız soru

00:01:01.000 --> 00:01:04.000
bizi daha güvende yapıp yapmayacağı değil,

00:01:04.000 --> 00:01:07.000
bir değiş tokuşa değip değmeyeceği olur.

00:01:07.000 --> 00:01:09.000
Geçen birkaç yıdır duyuyorsunuz,

00:01:09.000 --> 00:01:11.000
dünya Saddam Hüseyin artık iktidarda olmadığı için daha güvenli.

00:01:11.000 --> 00:01:14.000
Doğru olabilir, ama tamamen alakalı değil.

00:01:14.000 --> 00:01:17.000
Asıl soru şu: buna değdi mi?

00:01:17.000 --> 00:01:20.000
Kendi muhakemenizi yapabilir,

00:01:20.000 --> 00:01:22.000
ve yapılan çıkarmaya değip değmediğine karar verebilirsiniz.

00:01:22.000 --> 00:01:24.000
İşte güvenliği böyle tanımlarsınız --

00:01:24.000 --> 00:01:26.000
değiş tokuş esasına dayalı olarak.

NOTE Paragraph

00:01:26.000 --> 00:01:29.000
Aslında burada doğru ya da yanlış yoktur.

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
Kimimiz evimize soygun alarmı kurdururuz,

00:01:31.000 --> 00:01:33.000
kimimiz gerek görmeyiz.

00:01:33.000 --> 00:01:35.000
Be da nerede yaşadığımıza bağlıdır,

00:01:35.000 --> 00:01:37.000
yalnız mı yoksa ailemizle mi yaşadığımıza,

00:01:37.000 --> 00:01:39.000
ne kadar değerli eşyamız olduğuna,

00:01:39.000 --> 00:01:41.000
soyulma riskini göze alabilmemize

00:01:41.000 --> 00:01:43.000
bağlıdır.

00:01:43.000 --> 00:01:45.000
Poltikada da,

00:01:45.000 --> 00:01:47.000
farklı görüşler vardır.

00:01:47.000 --> 00:01:49.000
Bir çok defa, bu değiş tokuşlar

00:01:49.000 --> 00:01:51.000
güvenlikten daha mühimdir.

00:01:51.000 --> 00:01:53.000
Ve bence de bu çok önemlidir.

00:01:53.000 --> 00:01:55.000
Şimdi, insanların bu değiş tokuşlarla

00:01:55.000 --> 00:01:57.000
ilgili doğal bir içgüdüleri vardır.

00:01:57.000 --> 00:01:59.000
Hergün bunları yapıyoruz --

00:01:59.000 --> 00:02:01.000
dün akşam otel odamda,

00:02:01.000 --> 00:02:03.000
kapımı iki defa kilitlemeye karar verdiğimde,

00:02:03.000 --> 00:02:05.000
ya da siz arabanızla buraya gelirken,

00:02:05.000 --> 00:02:07.000
yemeğe gittiğimizde

00:02:07.000 --> 00:02:10.000
yemeğin zehirli olmadığına karar verip yediğimizde.

00:02:10.000 --> 00:02:12.000
Bu değiş tokuşları tekrar tekrar yapıyoruz,

00:02:12.000 --> 00:02:14.000
günde defalarca.

00:02:14.000 --> 00:02:16.000
Bazen yaptığımızın farkına bile varmayız.

00:02:16.000 --> 00:02:18.000
Yaşamımızın bir parçası; herkesin yaptığı bir şey.

NOTE Paragraph

00:02:18.000 --> 00:02:21.000
Her canlının yaptığı birşey.

00:02:21.000 --> 00:02:23.000
Bir tavşanı düşünün, tarlada otları yiyor,

00:02:23.000 --> 00:02:26.000
ve tavşan bir tilki görür.

00:02:26.000 --> 00:02:28.000
O tavşan güvenlik değiş tokuşu yapacaktır.

00:02:28.000 --> 00:02:30.000
"Kalsam mı, yoksa kaçsam mı?"

00:02:30.000 --> 00:02:32.000
Ve bunu düşündüğünüzde,

00:02:32.000 --> 00:02:35.000
bu takası yapabilen tavşanlar yaşamaya

00:02:35.000 --> 00:02:37.000
ve çoğalmaya devam eder,

00:02:37.000 --> 00:02:39.000
bu takasta başarısız olanlar

00:02:39.000 --> 00:02:41.000
yem olur ya da açlıktan ölür.

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
Ve siz de, bizim

00:02:43.000 --> 00:02:46.000
gezegendeki başarılı canlı türü olarak --

00:02:46.000 --> 00:02:48.000
sen, ben, hepimiz --

00:02:48.000 --> 00:02:51.000
bu değiş tokuşta ne kadar başarılı olduğumuzu düşünürsünüz.

00:02:51.000 --> 00:02:53.000
Ancak, bu konuda tekrar tekrar

00:02:53.000 --> 00:02:56.000
umutsuzca başarısız oluyoruz.

00:02:56.000 --> 00:02:59.000
Ve ben bunun çok ilginç bir soru olduğunu düşünüyorum.

NOTE Paragraph

00:02:59.000 --> 00:03:01.000
Size kısa cevabı vereceğim.

00:03:01.000 --> 00:03:03.000
Cevap, bizim gerçeklik yerine güvenlik duygusuna

00:03:03.000 --> 00:03:06.000
yanıt vermemiz.

00:03:06.000 --> 00:03:09.000
Çoğu kez, işe yarar.

00:03:10.000 --> 00:03:12.000
Çoğu zaman,

00:03:12.000 --> 00:03:15.000
hissedilen ve gerçek olan aynıdır.

00:03:15.000 --> 00:03:17.000
Tarihöncesi insanlarının çoğu

00:03:17.000 --> 00:03:20.000
için kesinlikle doğru.

00:03:20.000 --> 00:03:23.000
Biz bu duyguyu geliştirdik

00:03:23.000 --> 00:03:25.000
çünkü bize evrimsel olarak mantıklı geldi.

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
Başka şekilde düşünecek olursak

00:03:27.000 --> 00:03:29.000
biz risk kararlarına

00:03:29.000 --> 00:03:31.000
bir hayli odaklıyız,

00:03:31.000 --> 00:03:34.000
bu Doğu Afrika dağlıklarında MÖ 100.000lerde

00:03:34.000 --> 00:03:37.000
küçük aile gruplarında yaşayanlar için çok yaygındı.

00:03:37.000 --> 00:03:40.000
2010 New York'unda o kadar da değil.

NOTE Paragraph

00:03:41.000 --> 00:03:44.000
Risk algısında birçok önyargı vardır.

00:03:44.000 --> 00:03:46.000
Bunun üzerine de birçok deney.

00:03:46.000 --> 00:03:49.000
Ve belli başlı önyargılarla tekrar tekrar karşılaşıldığını görürsünüz.

00:03:49.000 --> 00:03:51.000
Dördünü anlatacağım

00:03:51.000 --> 00:03:54.000
Dikkat çekici ve çok az rastlanan tehlikeleri abartmaya meyilliyiz

00:03:54.000 --> 00:03:56.000
yaygın riskleri de küçük görmeye --

00:03:56.000 --> 00:03:59.000
mesela uçağa karşı araba.

00:03:59.000 --> 00:04:01.000
Bilinmeyen, alışkın olduğumuzdan

00:04:01.000 --> 00:04:04.000
daha tehlikerli olarak algılanır.

00:04:05.000 --> 00:04:07.000
Buna bir örnek,

00:04:07.000 --> 00:04:10.000
yabancılar tarafından kaçırılmaktan korkan insanlar,

00:04:10.000 --> 00:04:13.000
veriler tanıdıklar tarafından kaçırılmanın daha yaygın olduğunu söylüyor.

00:04:13.000 --> 00:04:15.000
Bu çocuklar için geçerli.

00:04:15.000 --> 00:04:18.000
Üçüncüsü, kişileştirilmiş tehlikeler

00:04:18.000 --> 00:04:21.000
anonim olanlardan daha büyük algılanırlar.

00:04:21.000 --> 00:04:24.000
Yani Bin Laden ismi olduğu için daha korkutucudur.

00:04:24.000 --> 00:04:26.000
Dördüncüsü

00:04:26.000 --> 00:04:28.000
insanlar kontrol edebildikleri

00:04:28.000 --> 00:04:30.000
durumlardaki tehlikeleri küçümser,

00:04:30.000 --> 00:04:34.000
kontrollerinde olmayan durumları büyütürler.

00:04:34.000 --> 00:04:37.000
Paraşüt atlama ya da sigara içmeye başladığınızda,

00:04:37.000 --> 00:04:39.000
tehlikeyi küçümsersiniz.

00:04:39.000 --> 00:04:42.000
Bir risk sizi vurduğunda -- terörizm buna iyi bir örnek --

00:04:42.000 --> 00:04:45.000
durumu büyütürsünüz, çünkü sizin kontrolünüzde olmadığını hissedersiniz.

NOTE Paragraph

00:04:47.000 --> 00:04:50.000
Buna benzer birkaç tane daha önyargı vardır, kavramsal yargılar,

00:04:50.000 --> 00:04:53.000
ve risk kararlarımızı etkilerler.

00:04:53.000 --> 00:04:55.000
Sezgilerin geçerliliği diye birşey var,

00:04:55.000 --> 00:04:57.000
kısaca birşeylerin ihtimalini

00:04:57.000 --> 00:05:00.000
örneklerinin akla ne kadar kolay

00:05:00.000 --> 00:05:04.000
geldiğiyle ölçmemiz anlamına gelir.

00:05:04.000 --> 00:05:06.000
Bunun nasıl işlediğini tahmin edebilirsiniz.

00:05:06.000 --> 00:05:09.000
Eğer çok sık kaplan saldırısı duyuyorsanız, etrafta çok kaplan var demektir.

00:05:09.000 --> 00:05:12.000
Aslan saldırılarını duymuyorsanız, etrafta pek aslan yoktur.

00:05:12.000 --> 00:05:15.000
Bu gazetelerin icadına kadar işe yarıyordu.

00:05:15.000 --> 00:05:17.000
Çünkü gazetelerin tüm yaptığı

00:05:17.000 --> 00:05:19.000
az görülen riskleri tekrar tekrar

00:05:19.000 --> 00:05:21.000
yazmaktır.

00:05:21.000 --> 00:05:23.000
Her zaman söylerim, eğer haberlerde çıktıysa, korkmayın.

00:05:23.000 --> 00:05:25.000
Çünkü tanımı böyle,

00:05:25.000 --> 00:05:28.000
haberler, neredeyse hiç olmayan şeylerden oluşur.

00:05:28.000 --> 00:05:30.000
(Kahkahalar)

00:05:30.000 --> 00:05:33.000
Eğer birşey çok yaygınsa, artık haber olmaktan çıkar --

00:05:33.000 --> 00:05:35.000
araba kazaları, ev içi şiddeti --

00:05:35.000 --> 00:05:38.000
endişelendiğiniz riskler bunlar.

NOTE Paragraph

00:05:38.000 --> 00:05:40.000
Biz ayrıca hikaye anlatan bir türüz.

00:05:40.000 --> 00:05:43.000
Hikayelere verilerden daha çok önem veriyoruz.

00:05:43.000 --> 00:05:45.000
Ve olup biten aslında çok basit bir yanlış hesaplama.

00:05:45.000 --> 00:05:48.000
Yani, "Bir, iki, üç, çok fazla" dedikleri çok doğru.

00:05:48.000 --> 00:05:51.000
Küçük rakamlarla aramız iyi.

00:05:51.000 --> 00:05:53.000
Bir mango, iki mango, üç mango,

00:05:53.000 --> 00:05:55.000
10.000 mango, 100.000 mango--

00:05:55.000 --> 00:05:58.000
çürümeden yiyebileceğimizden hala çok fazla.

00:05:58.000 --> 00:06:01.000
O zaman yarım, çeyrek, beşte biri -- işte bunlar daha iyi.

00:06:01.000 --> 00:06:03.000
Milyonda bir, milyarda bir --

00:06:03.000 --> 00:06:06.000
ikisi de neredeyse hiç demek.

00:06:06.000 --> 00:06:08.000
Yani çok yaygın olmayan risklerle

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
hep sorun yaşıyoruz.

NOTE Paragraph

00:06:10.000 --> 00:06:12.000
Bu kavramsal önyargıların yaptığı ise

00:06:12.000 --> 00:06:15.000
bizimle gerçeklik arasında bir perde oluşturmak.

00:06:15.000 --> 00:06:17.000
Ve bunun sonucunda

00:06:17.000 --> 00:06:19.000
hislerimizle gerçeklik hızla ayrılıp,

00:06:19.000 --> 00:06:22.000
farklılaşıyorlar.

00:06:22.000 --> 00:06:25.000
Artık ya hissediyorsunuzdur -- olduğunuzdan daha güvenli hissediyorsunuzdur.

00:06:25.000 --> 00:06:27.000
Güvende olduğunuza dair yanlış bir hisse kapılırsınız.

00:06:27.000 --> 00:06:29.000
Ya da,

00:06:29.000 --> 00:06:31.000
güvende olmadığınıza dair yanlış hisse kapılırsınız.

00:06:31.000 --> 00:06:34.000
"Güvenlik tiyatroları"yla ilgili çok sık yazarım,

00:06:34.000 --> 00:06:37.000
insanları güvende hissettiren ancak bu konuda

00:06:37.000 --> 00:06:39.000
hiç birşey yapmayan ürünler.

00:06:39.000 --> 00:06:41.000
Kendimizi güvende hissettiren anncak güvenliğimizi

00:06:41.000 --> 00:06:43.000
sağlamayan şeyler için gerçek bir kelimemiz yok.

00:06:43.000 --> 00:06:46.000
Belki de CIA'in yapması gereken şey budur.

NOTE Paragraph

00:06:48.000 --> 00:06:50.000
Ekonomiye geri gelelim.

00:06:50.000 --> 00:06:54.000
Ekonomi, pazar güvenlik sağlarsa,

00:06:54.000 --> 00:06:56.000
ve insanlar güven hissi için

00:06:56.000 --> 00:06:59.000
değiş-tokuşa devam ederse,

00:06:59.000 --> 00:07:01.000
akıllı şirketlerin ekonomik teşvik için

00:07:01.000 --> 00:07:03.000
yapmaları gereken şey

00:07:03.000 --> 00:07:06.000
insanları güvende hissettirmektir.

00:07:06.000 --> 00:07:09.000
Ve bunu yapmanın iki yolu vardır.

00:07:09.000 --> 00:07:11.000
Biri, insanların güvenliğini sağlamak

00:07:11.000 --> 00:07:13.000
ve farketmelerini ummak.

00:07:13.000 --> 00:07:16.000
Diğeri, insanların sadece güvende hissetmelerini sağlayıp

00:07:16.000 --> 00:07:19.000
farketmemelerini ummak.

00:07:20.000 --> 00:07:23.000
Peki insanların farketmesini ne sağlar?

00:07:23.000 --> 00:07:25.000
Bazı şeyler var:

00:07:25.000 --> 00:07:27.000
güvenliğin, risklerin ve tehditlerin

00:07:27.000 --> 00:07:29.000
ve alınan önlemlerin ne olduğunu anlamak,

00:07:29.000 --> 00:07:32.000
ve bunların işleyişini öğrenmek.

00:07:32.000 --> 00:07:34.000
Bunları biliyorsanız,

00:07:34.000 --> 00:07:37.000
hislerinizin gerçeklikle uyuşmasını başarmanız daha olasıdır.

00:07:37.000 --> 00:07:40.000
Yeterince gerçek örnekler yardımcı olabilir.

NOTE Paragraph

00:07:40.000 --> 00:07:43.000
Hepimiz yaşadığımız yerlerdeki suç oranlarını biliriz,

00:07:43.000 --> 00:07:46.000
çünkü orada yaşıyoruz ve burayla ilgilli hislerimiz

00:07:46.000 --> 00:07:49.000
çoğunlukla gerçeklikle eşleşir.

00:07:49.000 --> 00:07:52.000
Güvenlik tiyatrolarına

00:07:52.000 --> 00:07:55.000
işe yaramadığı kesin olduğunda maruz kalırız.

00:07:55.000 --> 00:07:59.000
Pekala, insanların farketmemesini ne sağlar?

00:07:59.000 --> 00:08:01.000
Tabi ki, az bilgi sahibi olmak.

00:08:01.000 --> 00:08:04.000
Eğer riskleri bilmezseniz, neye malolacağını da anlayamazsınız,

00:08:04.000 --> 00:08:06.000
bu yüzden doğru takası yapamazsınız,

00:08:06.000 --> 00:08:09.000
ve hisleriniz gerçeklikle eşleşmez.

00:08:09.000 --> 00:08:11.000
Örnekler yeterli değil.

00:08:11.000 --> 00:08:13.000
Düşük ihtimalli olaylarla ilgili

00:08:13.000 --> 00:08:15.000
doğal bir problem var.

00:08:15.000 --> 00:08:17.000
Mesela,

00:08:17.000 --> 00:08:19.000
terörizm neredeyse hiç olmasaydı,

00:08:19.000 --> 00:08:21.000
terör karşıtı önlemlerin

00:08:21.000 --> 00:08:24.000
etkinliğini ölçmek zorlaşırdı.

00:08:25.000 --> 00:08:28.000
Bakireleri kurban etmeye devam etmenizin,

00:08:28.000 --> 00:08:31.000
ve ünikornlardan korunma yönteminizin işe yaramasının asıl sebebi budur.

00:08:31.000 --> 00:08:34.000
Yeterince başarısız olma örneğiniz yoktur.

00:08:35.000 --> 00:08:38.000
Ayrıca, meseleleri gizleyen hisler --

00:08:38.000 --> 00:08:40.000
daha önce bahsettiğim kavramsal önyargılar,

00:08:40.000 --> 00:08:43.000
korkular ve halk inanışları,

00:08:43.000 --> 00:08:46.000
gerçekliğin yetersiz birer modelleridirler.

NOTE Paragraph

00:08:47.000 --> 00:08:50.000
O zaman durumu biraz daha karmaşıklaştıralım.

00:08:50.000 --> 00:08:52.000
Elimde hisler ve gerçeklik var.

00:08:52.000 --> 00:08:55.000
Üçüncü bir element daha ekleyelim: bir model ekleyelim.

00:08:55.000 --> 00:08:57.000
Model ve duygular kafamızda,

00:08:57.000 --> 00:08:59.000
gerçeklik ise dış dünyada.

00:08:59.000 --> 00:09:02.000
Değişmez; çünkü gerçek.

00:09:02.000 --> 00:09:04.000
Hisler içgüdülerimize dayalıdır.

00:09:04.000 --> 00:09:06.000
Model, mantığa.

00:09:06.000 --> 00:09:09.000
Aradaki temel fark budur

00:09:09.000 --> 00:09:11.000
Basit ve ilkel bir dünyada,

00:09:11.000 --> 00:09:14.000
bir modele o kadar da ihtiyaç yoktur.

00:09:14.000 --> 00:09:17.000
Çünkü hisler gerçekliğe yakındır.

00:09:17.000 --> 00:09:19.000
Modele ihtiyaç duymazsınız.

00:09:19.000 --> 00:09:21.000
Ancak modern ve karmaşık bir dünyada,

00:09:21.000 --> 00:09:23.000
karşılaştığımız riskleri

00:09:23.000 --> 00:09:26.000
anlamak için modellerie ihtiyaç duyarız.

00:09:27.000 --> 00:09:29.000
Mikropları hissetmeyiz.

00:09:29.000 --> 00:09:32.000
Bu nedenle anlamak için modele ihtiyaç duyarız.

00:09:32.000 --> 00:09:34.000
Bu model de

00:09:34.000 --> 00:09:37.000
gerçeğin iyi uyarlanmış bir temsilidir.

00:09:37.000 --> 00:09:40.000
Tabi ki, bilim ve teknolojinin olanaklarıyla

00:09:40.000 --> 00:09:42.000
sınırlıdır.

00:09:42.000 --> 00:09:45.000
Hastalıkların mikroplarla bağlantılı olma teorisini

00:09:45.000 --> 00:09:48.000
mikroskop icat edilip de onları görmeden bilemezdik.

00:09:49.000 --> 00:09:52.000
Kavramsal önyargılarımızla da sınırlıdır.

00:09:52.000 --> 00:09:54.000
Ama bu, hislerimizi

00:09:54.000 --> 00:09:56.000
hükümsüz kılabilir.

NOTE Paragraph

00:09:56.000 --> 00:09:59.000
Bu modelleri nasıl ediniriz? Diğerlerinden alarak.

00:09:59.000 --> 00:10:02.000
Modelleri dinden, kültürden, öğretmenlerden,

00:10:02.000 --> 00:10:04.000
büyüklerimizden ediniriz.

00:10:04.000 --> 00:10:06.000
Bir kaç yıl önce

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
Güney Afrika'da safarideydim.

00:10:08.000 --> 00:10:11.000
Grubumuzun rehberi Kruger Ulusal Parkında büyümüş.

00:10:11.000 --> 00:10:14.000
Hayatta kalmak için oldukça karmaşık modeller edinmiş.

00:10:14.000 --> 00:10:16.000
Bu model, bir aslan ya da leopar yada gergedan

00:10:16.000 --> 00:10:18.000
ya da fil saldırısana uğramayı --

00:10:18.000 --> 00:10:21.000
ve kaçmak zorunda oluşunuzu, ve bir ağaca tırmanmayı bilmeseniz bile

00:10:21.000 --> 00:10:23.000
ağaca tırmanmak zorunda oluşunuzu içeriyor.

00:10:23.000 --> 00:10:26.000
Ben orada bir gün içinde ölürdüm,

00:10:26.000 --> 00:10:28.000
ancak adam orada doğmuş,

00:10:28.000 --> 00:10:30.000
ve hayatta kalma yollarını öğrenmiş.

00:10:30.000 --> 00:10:32.000
Bense New York'ta doğdum.

00:10:32.000 --> 00:10:35.000
Onu da New York'a getirsem, o da bir gün içinde ölürdü.

00:10:35.000 --> 00:10:37.000
(Kahkahalar)

00:10:37.000 --> 00:10:39.000
Çünkü biz, farklı deneyimlere bağlı

00:10:39.000 --> 00:10:42.000
farklı modeller edinmişiz.

NOTE Paragraph

00:10:43.000 --> 00:10:45.000
Modellerimiz medyadan ya da

00:10:45.000 --> 00:10:48.000
seçilmiş yetkililerimizden gelebilir.

00:10:48.000 --> 00:10:51.000
Terörizm modellerini düşünün,

00:10:51.000 --> 00:10:54.000
çocuk kaçırma,

00:10:54.000 --> 00:10:56.000
havayolu ya da araç güvenliğini.

00:10:56.000 --> 00:10:59.000
Modeller endüstriden gelebilir.

00:10:59.000 --> 00:11:01.000
Takip ettiğim iki tanesi gözetim kameraları ve

00:11:01.000 --> 00:11:03.000
kimlik kartları,

00:11:03.000 --> 00:11:06.000
bilgisayar güvenlik modellerimizin çoğu bunlardan geliyor.

00:11:06.000 --> 00:11:09.000
Çoğu modelse bilimden gelir.

00:11:09.000 --> 00:11:11.000
Sağlık modelleri buna iyi bir örnek olur.

00:11:11.000 --> 00:11:14.000
Kanseri bi düşünün, kuş gribi, domuz gribi ve SARS'ı.

00:11:14.000 --> 00:11:17.000
Bu hastalıklara karşı geliştirdiğimiz

00:11:17.000 --> 00:11:19.000
güvenlik hisleri

00:11:19.000 --> 00:11:21.000
bize verilen

00:11:21.000 --> 00:11:24.000
medyadın bilimden ayıklayıp sunduğu modellere dayanır.

00:11:25.000 --> 00:11:28.000
Yani modeller değişebilir.

00:11:28.000 --> 00:11:30.000
Modeller sabit değillerdir.

00:11:30.000 --> 00:11:33.000
Çevremizde daha güvende hissetikçe

00:11:33.000 --> 00:11:37.000
modelimiz hislerimize daha çok yaklaşır.

NOTE Paragraph

00:11:38.000 --> 00:11:40.000
Örneğin,

00:11:40.000 --> 00:11:42.000
elektriğin yeni yaygınlaşmaya başladığı

00:11:42.000 --> 00:11:45.000
100 yıl öncesine gidecek olsaydınız

00:11:45.000 --> 00:11:47.000
elektrikten ne kadar korkulduğunu görürdünüz.

00:11:47.000 --> 00:11:49.000
Kapı zilini çalmaktan korkan insanlar vardı,

00:11:49.000 --> 00:11:52.000
çünkü düğmede elektrik vardı ve bu tehlikeliydi.

00:11:52.000 --> 00:11:55.000
Bize gelince, biz elektrik konusunda çok rahatız.

00:11:55.000 --> 00:11:57.000
Hiç düşünmeden

00:11:57.000 --> 00:11:59.000
ampulleri değiştirebiliyoruz.

00:11:59.000 --> 00:12:03.000
Elektrik konusunda oluşturduğumuz

00:12:03.000 --> 00:12:06.000
bu güven modeliyle büyüdük.

00:12:06.000 --> 00:12:09.000
Ve bu sürede bu hiç değişmedi.

00:12:09.000 --> 00:12:12.000
Ve hepimiz bunda iyiyiz.

00:12:12.000 --> 00:12:14.000
İnternet risklerinin

00:12:14.000 --> 00:12:16.000
nesiller boyunca değişimini düşünün --

00:12:16.000 --> 00:12:18.000
anne babanızın internet güvenliğine yaklaşımını,

00:12:18.000 --> 00:12:20.000
sizin yaklaşımınızı,

00:12:20.000 --> 00:12:23.000
ve çocuklarınızınkini karşılaştırın.

00:12:23.000 --> 00:12:26.000
Modeller zamanla altyapı halini alır.

00:12:27.000 --> 00:12:30.000
Sezgisel, tanıdık anlamına gelen başka bir sözcüktür.

NOTE Paragraph

00:12:30.000 --> 00:12:32.000
Yani, modeliniz gerçekliğe ve

00:12:32.000 --> 00:12:34.000
hislerinize yaklaştıkça,

00:12:34.000 --> 00:12:37.000
orada olduğunu çoğunlukla farketmezsiniz.

00:12:37.000 --> 00:12:39.000
Buna bir örnek olarak

00:12:39.000 --> 00:12:42.000
geçen yılki domuz gribini verebiliriz.

00:12:42.000 --> 00:12:44.000
Domuz gribi ilk ortaya çıktığında,

00:12:44.000 --> 00:12:48.000
ilk haberler aşırı bir tepkiye sebep olmuştu.

00:12:48.000 --> 00:12:50.000
Artık bir ismi de vardı,

00:12:50.000 --> 00:12:52.000
bu da onu sıradan bir gripten korkutucu kıldı,

00:12:52.000 --> 00:12:54.000
daha ölümcül olmasına rağmen.

00:12:54.000 --> 00:12:58.000
Ve insanlar, doktorların buna bir çare bulabilmesi gerektiğini düşündü.

00:12:58.000 --> 00:13:00.000
Bu da kontrol eksikliği duygusuna sebep oldu.

00:13:00.000 --> 00:13:02.000
Ve bu iki şey

00:13:02.000 --> 00:13:04.000
riski olduğundan büyük gösterdi.

00:13:04.000 --> 00:13:07.000
Zaman geçip de olay artık eskidiğinde,

00:13:07.000 --> 00:13:09.000
daha tahammül edilebilir oldu,

00:13:09.000 --> 00:13:11.000
insanlar buna alıştı.

00:13:11.000 --> 00:13:14.000
Yeni bir bilgi yoktu ama daha az korku vardı.

00:13:14.000 --> 00:13:16.000
Sonbaharda,

00:13:16.000 --> 00:13:18.000
insanlar artık

00:13:18.000 --> 00:13:20.000
doktorların bu işi çözdüklerini düşündüler.

00:13:20.000 --> 00:13:22.000
İnsanların korku ve kabullenme arasında

00:13:22.000 --> 00:13:24.000
aslında korku ve umursamazlık arasında

00:13:24.000 --> 00:13:28.000
seçmesi gereken

00:13:28.000 --> 00:13:30.000
bir çeşit yol ayrımı vardır --

00:13:30.000 --> 00:13:33.000
ve çoğunlukla şüpheyi seçerler.

00:13:33.000 --> 00:13:36.000
Ve geçen kış aşı geliştirildiğinde,

00:13:36.000 --> 00:13:39.000
bir çok insan --şaşırtıcı bir sayıda--

00:13:39.000 --> 00:13:42.000
aşılanmayı reddetti.

00:13:43.000 --> 00:13:45.000
bu da insanların

00:13:45.000 --> 00:13:48.000
güvenlik duygularının ve modellerinin nasıl değiştiğine dair iyi bir örnek,

00:13:48.000 --> 00:13:50.000
çok sert bir şekilde

00:13:50.000 --> 00:13:52.000
ve yeni bilgi almaksızın,

00:13:52.000 --> 00:13:54.000
yeni bir şey öğrenmeksizin.

00:13:54.000 --> 00:13:57.000
Böyle şeyler sık sık olur.

NOTE Paragraph

00:13:57.000 --> 00:14:00.000
Bir karmaşadan daha bahsedeceğim.

00:14:00.000 --> 00:14:03.000
Hissettiklerimiz, model ve gerçekliğimiz var.

00:14:03.000 --> 00:14:05.000
Benim güvenliğe bakış açım oldukça gerçekçi.

00:14:05.000 --> 00:14:08.000
Bu yüzden de bunun gözlemciye bağlı olduğunu düşünüğyorum.

00:14:08.000 --> 00:14:10.000
Ve çoğu güvenlik kararları

00:14:10.000 --> 00:14:14.000
çok farklı insanları içerir.

00:14:14.000 --> 00:14:16.000
Ve bu insanlar

00:14:16.000 --> 00:14:19.000
özel değiş-tokuşlarıyla

00:14:19.000 --> 00:14:21.000
kararı etkilemeyi deneyecekler.

00:14:21.000 --> 00:14:23.000
Buna onların amacı diyelim.

00:14:23.000 --> 00:14:25.000
Ve amaçlarını anlıyorsunuz --

00:14:25.000 --> 00:14:28.000
bu pazarlama, bu politika --

00:14:28.000 --> 00:14:31.000
sizi bir model yerine diğeri için ikna etmeye çalışıyorlar,

00:14:31.000 --> 00:14:33.000
bir modeli görmezden gelmeniz ve hislerinize

00:14:33.000 --> 00:14:36.000
güvenmeniz için ikna ediyorlar,

00:14:36.000 --> 00:14:39.000
beğenmediğiniz modelleri insanlarla sınırlayarak hem de.

00:14:39.000 --> 00:14:42.000
Bu çok sık olur.

00:14:42.000 --> 00:14:45.000
Örneğin, harika bir örnek, sigara içmenin tehlikeleri.

00:14:46.000 --> 00:14:49.000
Geçen 50 yıl içinde, sigaranın tehlikeleri

00:14:49.000 --> 00:14:51.000
bir modelin nasıl değiştiğini gösterir,

00:14:51.000 --> 00:14:54.000
ve bir endüstrinin beğenmedikleri modelle

00:14:54.000 --> 00:14:56.000
nasıl savaştığına örnektir.

00:14:56.000 --> 00:14:59.000
Bunu daha önce yapılmış sigara tartışmalarıyla kıyaslayın --

00:14:59.000 --> 00:15:02.000
muhtemelen 20 yıl geride kalmıştır.

00:15:02.000 --> 00:15:04.000
Emniyet kemerlerini düşünün.

00:15:04.000 --> 00:15:06.000
Ben çocukken, hiçkimse emniyet kemeri takmazdı.

00:15:06.000 --> 00:15:08.000
Şimdi ise, emniyet kemerinizi takmadıysanız

00:15:08.000 --> 00:15:10.000
hiçbir çocuk arabayı sürmenize izin vermez.

00:15:11.000 --> 00:15:13.000
Bunu hava yastığı tartışmalarıyla kıyaslayın,

00:15:13.000 --> 00:15:16.000
muhtemelen 30 yıl öncesinde kalmıştır.

NOTE Paragraph

00:15:16.000 --> 00:15:19.000
Hepsi model değişimine örnektir.

00:15:21.000 --> 00:15:24.000
Öğrendiğimiz model değişiminin zor olduğudur.

00:15:24.000 --> 00:15:26.000
Modelleri yerinden oynatmak güçtür.

00:15:26.000 --> 00:15:28.000
Eğer hislerinize eşitlerse,

00:15:28.000 --> 00:15:31.000
bir modeliniz olduğunun farkına varmazsınız.

00:15:31.000 --> 00:15:33.000
Ve başka bir kavramsal önyargı da var ki,

00:15:33.000 --> 00:15:35.000
ben buna onay yargısı diyeceğim.

00:15:35.000 --> 00:15:38.000
İnançlarımızı onaylayan bilgileri

00:15:38.000 --> 00:15:40.000
kabul etmeye meyilliyizdir ancak

00:15:40.000 --> 00:15:43.000
inançlarımızla çatışan bilgileri reddederiz.

00:15:44.000 --> 00:15:46.000
Modelimize karşı olan bir kanıtı

00:15:46.000 --> 00:15:49.000
ne kadar ciddi olursa olsun görmezden geliriz.

00:15:49.000 --> 00:15:52.000
Dikkatimizi çekmek için daha da ciddileşmesi gerekir.

00:15:53.000 --> 00:15:55.000
Uzun zamana yayılan yeni modeller de zorlayıcıdır.

00:15:55.000 --> 00:15:57.000
Global ısınma buna iyi bir örnektir.

00:15:57.000 --> 00:15:59.000
80 yılı kapsayan

00:15:59.000 --> 00:16:01.000
modelleri anlamakta çok başarısızız.

00:16:01.000 --> 00:16:03.000
Bir sonraki hasatı yapabiliriz.

00:16:03.000 --> 00:16:06.000
Çocuklarımızı yetiştirebiliriz.

00:16:06.000 --> 00:16:09.000
Ama 80 yıl, işte bunda iyi değiliz.

00:16:09.000 --> 00:16:12.000
Bu nedenle de kabul etmesi zor bir modeldir.

00:16:12.000 --> 00:16:16.000
Her iki modeli de aynı anda aklımızda tutabiliriz,

00:16:16.000 --> 00:16:19.000
ya da iki farklı inancı

00:16:19.000 --> 00:16:22.000
barındırmamız gibi bir problemi,

00:16:22.000 --> 00:16:24.000
ya da kavramsal uyumsuzlukları.

00:16:24.000 --> 00:16:26.000
Sonunda,

00:16:26.000 --> 00:16:29.000
yeni model eskisinin yerini alacaktır.

NOTE Paragraph

00:16:29.000 --> 00:16:32.000
Güçlü duygular yeni bir model oluşturabilir.

00:16:32.000 --> 00:16:35.000
11 Eylül bir çok insanın kafasında yeni bir

00:16:35.000 --> 00:16:37.000
güvenlik modeli oluşturdu.

00:16:37.000 --> 00:16:40.000
Suçlarla olan kişisel deneyimlerimiz de bunu yapabilir,

00:16:40.000 --> 00:16:42.000
kişisel sağlık endişeleri,

00:16:42.000 --> 00:16:44.000
ya da haberlerdeki sağlık sorunları.

00:16:44.000 --> 00:16:46.000
Psikiyatristlerin buna flaş lambası etkisi

00:16:46.000 --> 00:16:48.000
dediğini görürsünüz.

00:16:48.000 --> 00:16:51.000
Bunlar anında bir model yaratabilirler,

00:16:51.000 --> 00:16:54.000
çünkü duygulara dokunurlar.

NOTE Paragraph

00:16:54.000 --> 00:16:56.000
Yani teknolojik dünyada,

00:16:56.000 --> 00:16:58.000
modelleri yargılamaya yetecek

00:16:58.000 --> 00:17:00.000
deneyimlerimiz yok.

00:17:00.000 --> 00:17:02.000
Böylece diğerlerine, yakınlarımıza inanıyoruz.

00:17:02.000 --> 00:17:06.000
Bu da diğerleri haklı olduğu sürece işe yarıyor.

00:17:06.000 --> 00:17:08.000
Bize hangi ilaçların güvenli olduğunu

00:17:08.000 --> 00:17:13.000
söyleyen devlet kurumlarına inanıyoruz.

00:17:13.000 --> 00:17:15.000
Buraya dün uçtum.

00:17:15.000 --> 00:17:17.000
Uçağı kontrol etmedim.

00:17:17.000 --> 00:17:19.000
Bindiğim uçağın güvenliğini

00:17:19.000 --> 00:17:22.000
kontrol eden başka bir gruba inandım.

00:17:22.000 --> 00:17:25.000
Hepimiz burada, tavanın üstümüze çökmesinden korkmadan oturuyoruz,

00:17:25.000 --> 00:17:28.000
kontrol ettiğimiz için değil,

00:17:28.000 --> 00:17:30.000
buradaki binaların

00:17:30.000 --> 00:17:33.000
sağlamlığından emin olduğumuz için.

00:17:33.000 --> 00:17:35.000
Bu, inanç sayesinde

00:17:35.000 --> 00:17:37.000
kabul ettiğimiz bir model.

00:17:37.000 --> 00:17:40.000
Ve bu sorun değil.

NOTE Paragraph

00:17:42.000 --> 00:17:44.000
Şimdi istediğimiz,

00:17:44.000 --> 00:17:46.000
insanların daha iyi modelleri

00:17:46.000 --> 00:17:48.000
yeterince tanıyabilmesi --

00:17:48.000 --> 00:17:50.000
bunu hislerinde yansıtabilmesi --

00:17:50.000 --> 00:17:54.000
bu sayede doğru değiş-tokuşları yapabilmeleri.

00:17:54.000 --> 00:17:56.000
Bunlar olmadığında ise

00:17:56.000 --> 00:17:58.000
iki seçeneğiniz vardır.

00:17:58.000 --> 00:18:00.000
İlki, insanların hislerini onarabilirsiniz,

00:18:00.000 --> 00:18:02.000
doğrudan hislere odaklanırsınız.

00:18:02.000 --> 00:18:05.000
Buna hile denir, ama işe yarayabilir.

00:18:05.000 --> 00:18:07.000
İkincisi, daha dürüst bir şekilde,

00:18:07.000 --> 00:18:10.000
gerçekten modeli tamir edersiniz.

00:18:11.000 --> 00:18:13.000
Değişim zamanla olur.

00:18:13.000 --> 00:18:16.000
Sigara tartışması 40 yıl sürdü,

00:18:16.000 --> 00:18:19.000
ve bu aslında kolay olandı.

00:18:19.000 --> 00:18:21.000
Bunlardan bazıları zordur.

00:18:21.000 --> 00:18:23.000
Yani cidden zor,

00:18:23.000 --> 00:18:25.000
bilgi tek umudumuz gibi görünür.

NOTE Paragraph

00:18:25.000 --> 00:18:27.000
Ve size yalan söyledim.

00:18:27.000 --> 00:18:29.000
Hisler, model, gerçeklik dediğimi hatırlıyor musunuz?

00:18:29.000 --> 00:18:32.000
Gerçeklik değişmez demiştim. Aslında değişir.

00:18:32.000 --> 00:18:34.000
Teknolojik bir dünyada yaşıyoruz;

00:18:34.000 --> 00:18:37.000
gerçeklik devamlı değişiyor.

00:18:37.000 --> 00:18:40.000
Yani karşımızdaki durum şöyle -- türümüzde ilk defa--

00:18:40.000 --> 00:18:43.000
hisler modeli takip eder, model gerçekliği, ve gerçeklik hareket halindedir --

00:18:43.000 --> 00:18:46.000
asla yakalayamayabilirsiniz.

00:18:47.000 --> 00:18:49.000
Bilemeyiz.

00:18:49.000 --> 00:18:51.000
Ama uzun sürede,

00:18:51.000 --> 00:18:54.000
hisler ve gerçeklik mühimdir.

00:18:54.000 --> 00:18:57.000
Ve bunu örneklemek için iki kısa hikayeyle bitireceğim.

NOTE Paragraph

00:18:57.000 --> 00:18:59.000
1982'de -- insanların bunu hatırlayacaklarından emin değilim --

00:18:59.000 --> 00:19:02.000
Amerika'da Tylenol zehirlenmesinden

00:19:02.000 --> 00:19:04.000
dolayı kısa süreli bir salgın vardı.

00:19:04.000 --> 00:19:07.000
Korkunç bir hikaye. Birileri bir şişe Tylenol alıyor,

00:19:07.000 --> 00:19:10.000
içini zehir doldurup, rafa geri koyuyor.

00:19:10.000 --> 00:19:12.000
Başka biri bunu satın alıyor ve ölüyor.

00:19:12.000 --> 00:19:14.000
Bu insanları korkuttu.

00:19:14.000 --> 00:19:16.000
Buna benzer bir kaç tane daha vaka oldu.

00:19:16.000 --> 00:19:19.000
Gerçek bir risk hiç olmadı ama insanlar korktular.

00:19:19.000 --> 00:19:21.000
Ve böylece

00:19:21.000 --> 00:19:23.000
açılma güvenlikli ilaç endüstrisi oluştu.

00:19:23.000 --> 00:19:25.000
Vu güvenlikli kapaklar burdan ortaya çıktı.

00:19:25.000 --> 00:19:27.000
Gerçek bir "güvenlik tiyatrosu".

00:19:27.000 --> 00:19:29.000
Ev ödevi olarak, bundan kurtulmanın 10 yolunu düşünün.

00:19:29.000 --> 00:19:32.000
Her birinize bir şırınga vereceğim.

00:19:32.000 --> 00:19:35.000
Ama bu insanların daha iyi hissetmesini sağladı.

00:19:35.000 --> 00:19:37.000
Güvenlik hissinin gerçeklikle

00:19:37.000 --> 00:19:39.000
daha çok örtüşmesini sağladı.

NOTE Paragraph

00:19:39.000 --> 00:19:42.000
Son hikaye, bir kaç yıl önce, bir arkadaşım doğum yaptı.

00:19:42.000 --> 00:19:44.000
Hastanede ziyaretine gittim.

00:19:44.000 --> 00:19:46.000
Farkettim ki, şimdi doğan bebeklere

00:19:46.000 --> 00:19:48.000
annelerininkiyle uyuşan

00:19:48.000 --> 00:19:50.000
alarmlı dijital bir güvenlik bilekliği takıyorlar,

00:19:50.000 --> 00:19:52.000
yane, annesi hariç biri bebeği yeni doğan bölümünden çıkarırsa,

00:19:52.000 --> 00:19:54.000
alarm çalıyor.

00:19:54.000 --> 00:19:56.000
Ben de "Oldukça iyiymiş" dedim.

00:19:56.000 --> 00:19:58.000
"Hastaneden bebek kaçırma ne kadar yaygın

00:19:58.000 --> 00:20:00.000
merak ediyorum."

00:20:00.000 --> 00:20:02.000
Eve gittim, araştırdım.

00:20:02.000 --> 00:20:04.000
Neredeyse hiç olmuyormuş.

00:20:04.000 --> 00:20:06.000
Ama düşündüğünüzde,

00:20:06.000 --> 00:20:08.000
hastanedeyseniz,

00:20:08.000 --> 00:20:10.000
ve bebeği annesinden ayırıp bazı testler yaptırmak için

00:20:10.000 --> 00:20:12.000
odadan çıkarmanız gerekiyorsa,

00:20:12.000 --> 00:20:14.000
sağlam bir güvenlik tiyatrosu düzenleseniz iyi olur,

00:20:14.000 --> 00:20:16.000
yoksa annesi kolunuzu koparabilir.

NOTE Paragraph

00:20:16.000 --> 00:20:18.000
(Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:20:18.000 --> 00:20:20.000
Yani bizler için bu çok önemli,

00:20:20.000 --> 00:20:22.000
güvenlik tasarımcıları için,

00:20:22.000 --> 00:20:25.000
güvenlik politikalarına bakanlar için,

00:20:25.000 --> 00:20:27.000
hatta kamu politikalarının

00:20:27.000 --> 00:20:29.000
güvenliği etkileyen alanlarına bakanlar için.

00:20:29.000 --> 00:20:32.000
Olay sadece gerçeklikte değil, hisle ve gerçeklikte.

00:20:32.000 --> 00:20:34.000
Önemli olan

00:20:34.000 --> 00:20:36.000
her ikisinin örtüşmesi.

00:20:36.000 --> 00:20:38.000
Hislerimiz ver gerçeklik örtüştüğü sürece,

00:20:38.000 --> 00:20:40.000
daha iyi güvenlik değiş-tokuşları yapıyoruz.

NOTE Paragraph

00:20:40.000 --> 00:20:42.000
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:20:42.000 --> 00:20:44.000
(Alkışlar)