0:00:00.000,0:00:02.000
Güvenlik iki farklı şeydir:

0:00:02.000,0:00:04.000
hem histir hem de gerçeklik.

0:00:04.000,0:00:06.000
Ve bunlar birbirinden farklıdır.

0:00:06.000,0:00:08.000
Güvende olmasanız bile

0:00:08.000,0:00:10.000
güvende hissedebilirsiniz.

0:00:10.000,0:00:12.000
Öyle hissediyor olmasanız bile

0:00:12.000,0:00:14.000
güvende olabilirsiniz.

0:00:14.000,0:00:16.000
Cidden, elimizde iki ayrı kavram var

0:00:16.000,0:00:18.000
ve ikisi de aynı kelimeyle tanınıyor.

0:00:18.000,0:00:20.000
Ve bu konuşmada yapmak istediğim

0:00:20.000,0:00:22.000
bu ikiliyi birbirinden ayırmak --

0:00:22.000,0:00:24.000
nasıl birbirlerinden ayrılıp

0:00:24.000,0:00:26.000
nasıl birleştiklerini anlatarak.

0:00:26.000,0:00:28.000
Ve dil aslında burada bir problem.

0:00:28.000,0:00:30.000
Bahsedeceğimiz kavramları anlatmak için

0:00:30.000,0:00:33.000
yeterince doğru kelime bulunmuyor.

0:00:33.000,0:00:35.000
Güvenliğe ekonomik açıdan

0:00:35.000,0:00:37.000
bakacak olursanız,

0:00:37.000,0:00:39.000
bir değiş tokuş gibidir.

0:00:39.000,0:00:41.000
Güvenliğe ulaştığınız her an,

0:00:41.000,0:00:43.000
karşılığında birşey verirsiniz.

0:00:43.000,0:00:45.000
Şahsi bir karar da olabilir --

0:00:45.000,0:00:47.000
evinize soygun alarmı taktırmak gibi --

0:00:47.000,0:00:50.000
ulusal bir karar da -- yabancı bir ülkede nereyi işgal edeceğiniz gibi --

0:00:50.000,0:00:52.000
karşılığında birşeyler verirsiniz,

0:00:52.000,0:00:55.000
para, zaman, kolaylık, yetenek,

0:00:55.000,0:00:58.000
ya da temel özgürlüklerinizi.

0:00:58.000,0:01:01.000
Br güvenlik alanına bakıp da soracağınız soru

0:01:01.000,0:01:04.000
bizi daha güvende yapıp yapmayacağı değil,

0:01:04.000,0:01:07.000
bir değiş tokuşa değip değmeyeceği olur.

0:01:07.000,0:01:09.000
Geçen birkaç yıdır duyuyorsunuz,

0:01:09.000,0:01:11.000
dünya Saddam Hüseyin artık iktidarda olmadığı için daha güvenli.

0:01:11.000,0:01:14.000
Doğru olabilir, ama tamamen alakalı değil.

0:01:14.000,0:01:17.000
Asıl soru şu: buna değdi mi?

0:01:17.000,0:01:20.000
Kendi muhakemenizi yapabilir,

0:01:20.000,0:01:22.000
ve yapılan çıkarmaya değip değmediğine karar verebilirsiniz.

0:01:22.000,0:01:24.000
İşte güvenliği böyle tanımlarsınız --

0:01:24.000,0:01:26.000
değiş tokuş esasına dayalı olarak.

0:01:26.000,0:01:29.000
Aslında burada doğru ya da yanlış yoktur.

0:01:29.000,0:01:31.000
Kimimiz evimize soygun alarmı kurdururuz,

0:01:31.000,0:01:33.000
kimimiz gerek görmeyiz.

0:01:33.000,0:01:35.000
Be da nerede yaşadığımıza bağlıdır,

0:01:35.000,0:01:37.000
yalnız mı yoksa ailemizle mi yaşadığımıza,

0:01:37.000,0:01:39.000
ne kadar değerli eşyamız olduğuna,

0:01:39.000,0:01:41.000
soyulma riskini göze alabilmemize

0:01:41.000,0:01:43.000
bağlıdır.

0:01:43.000,0:01:45.000
Poltikada da,

0:01:45.000,0:01:47.000
farklı görüşler vardır.

0:01:47.000,0:01:49.000
Bir çok defa, bu değiş tokuşlar

0:01:49.000,0:01:51.000
güvenlikten daha mühimdir.

0:01:51.000,0:01:53.000
Ve bence de bu çok önemlidir.

0:01:53.000,0:01:55.000
Şimdi, insanların bu değiş tokuşlarla

0:01:55.000,0:01:57.000
ilgili doğal bir içgüdüleri vardır.

0:01:57.000,0:01:59.000
Hergün bunları yapıyoruz --

0:01:59.000,0:02:01.000
dün akşam otel odamda,

0:02:01.000,0:02:03.000
kapımı iki defa kilitlemeye karar verdiğimde,

0:02:03.000,0:02:05.000
ya da siz arabanızla buraya gelirken,

0:02:05.000,0:02:07.000
yemeğe gittiğimizde

0:02:07.000,0:02:10.000
yemeğin zehirli olmadığına karar verip yediğimizde.

0:02:10.000,0:02:12.000
Bu değiş tokuşları tekrar tekrar yapıyoruz,

0:02:12.000,0:02:14.000
günde defalarca.

0:02:14.000,0:02:16.000
Bazen yaptığımızın farkına bile varmayız.

0:02:16.000,0:02:18.000
Yaşamımızın bir parçası; herkesin yaptığı bir şey.

0:02:18.000,0:02:21.000
Her canlının yaptığı birşey.

0:02:21.000,0:02:23.000
Bir tavşanı düşünün, tarlada otları yiyor,

0:02:23.000,0:02:26.000
ve tavşan bir tilki görür.

0:02:26.000,0:02:28.000
O tavşan güvenlik değiş tokuşu yapacaktır.

0:02:28.000,0:02:30.000
"Kalsam mı, yoksa kaçsam mı?"

0:02:30.000,0:02:32.000
Ve bunu düşündüğünüzde,

0:02:32.000,0:02:35.000
bu takası yapabilen tavşanlar yaşamaya

0:02:35.000,0:02:37.000
ve çoğalmaya devam eder,

0:02:37.000,0:02:39.000
bu takasta başarısız olanlar

0:02:39.000,0:02:41.000
yem olur ya da açlıktan ölür.

0:02:41.000,0:02:43.000
Ve siz de, bizim

0:02:43.000,0:02:46.000
gezegendeki başarılı canlı türü olarak --

0:02:46.000,0:02:48.000
sen, ben, hepimiz --

0:02:48.000,0:02:51.000
bu değiş tokuşta ne kadar başarılı olduğumuzu düşünürsünüz.

0:02:51.000,0:02:53.000
Ancak, bu konuda tekrar tekrar

0:02:53.000,0:02:56.000
umutsuzca başarısız oluyoruz.

0:02:56.000,0:02:59.000
Ve ben bunun çok ilginç bir soru olduğunu düşünüyorum.

0:02:59.000,0:03:01.000
Size kısa cevabı vereceğim.

0:03:01.000,0:03:03.000
Cevap, bizim gerçeklik yerine güvenlik duygusuna

0:03:03.000,0:03:06.000
yanıt vermemiz.

0:03:06.000,0:03:09.000
Çoğu kez, işe yarar.

0:03:10.000,0:03:12.000
Çoğu zaman,

0:03:12.000,0:03:15.000
hissedilen ve gerçek olan aynıdır.

0:03:15.000,0:03:17.000
Tarihöncesi insanlarının çoğu

0:03:17.000,0:03:20.000
için kesinlikle doğru.

0:03:20.000,0:03:23.000
Biz bu duyguyu geliştirdik

0:03:23.000,0:03:25.000
çünkü bize evrimsel olarak mantıklı geldi.

0:03:25.000,0:03:27.000
Başka şekilde düşünecek olursak

0:03:27.000,0:03:29.000
biz risk kararlarına

0:03:29.000,0:03:31.000
bir hayli odaklıyız,

0:03:31.000,0:03:34.000
bu Doğu Afrika dağlıklarında MÖ 100.000lerde

0:03:34.000,0:03:37.000
küçük aile gruplarında yaşayanlar için çok yaygındı.

0:03:37.000,0:03:40.000
2010 New York'unda o kadar da değil.

0:03:41.000,0:03:44.000
Risk algısında birçok önyargı vardır.

0:03:44.000,0:03:46.000
Bunun üzerine de birçok deney.

0:03:46.000,0:03:49.000
Ve belli başlı önyargılarla tekrar tekrar karşılaşıldığını görürsünüz.

0:03:49.000,0:03:51.000
Dördünü anlatacağım

0:03:51.000,0:03:54.000
Dikkat çekici ve çok az rastlanan tehlikeleri abartmaya meyilliyiz

0:03:54.000,0:03:56.000
yaygın riskleri de küçük görmeye --

0:03:56.000,0:03:59.000
mesela uçağa karşı araba.

0:03:59.000,0:04:01.000
Bilinmeyen, alışkın olduğumuzdan

0:04:01.000,0:04:04.000
daha tehlikerli olarak algılanır.

0:04:05.000,0:04:07.000
Buna bir örnek,

0:04:07.000,0:04:10.000
yabancılar tarafından kaçırılmaktan korkan insanlar,

0:04:10.000,0:04:13.000
veriler tanıdıklar tarafından kaçırılmanın daha yaygın olduğunu söylüyor.

0:04:13.000,0:04:15.000
Bu çocuklar için geçerli.

0:04:15.000,0:04:18.000
Üçüncüsü, kişileştirilmiş tehlikeler

0:04:18.000,0:04:21.000
anonim olanlardan daha büyük algılanırlar.

0:04:21.000,0:04:24.000
Yani Bin Laden ismi olduğu için daha korkutucudur.

0:04:24.000,0:04:26.000
Dördüncüsü

0:04:26.000,0:04:28.000
insanlar kontrol edebildikleri

0:04:28.000,0:04:30.000
durumlardaki tehlikeleri küçümser,

0:04:30.000,0:04:34.000
kontrollerinde olmayan durumları büyütürler.

0:04:34.000,0:04:37.000
Paraşüt atlama ya da sigara içmeye başladığınızda,

0:04:37.000,0:04:39.000
tehlikeyi küçümsersiniz.

0:04:39.000,0:04:42.000
Bir risk sizi vurduğunda -- terörizm buna iyi bir örnek --

0:04:42.000,0:04:45.000
durumu büyütürsünüz, çünkü sizin kontrolünüzde olmadığını hissedersiniz.

0:04:47.000,0:04:50.000
Buna benzer birkaç tane daha önyargı vardır, kavramsal yargılar,

0:04:50.000,0:04:53.000
ve risk kararlarımızı etkilerler.

0:04:53.000,0:04:55.000
Sezgilerin geçerliliği diye birşey var,

0:04:55.000,0:04:57.000
kısaca birşeylerin ihtimalini

0:04:57.000,0:05:00.000
örneklerinin akla ne kadar kolay

0:05:00.000,0:05:04.000
geldiğiyle ölçmemiz anlamına gelir.

0:05:04.000,0:05:06.000
Bunun nasıl işlediğini tahmin edebilirsiniz.

0:05:06.000,0:05:09.000
Eğer çok sık kaplan saldırısı duyuyorsanız, etrafta çok kaplan var demektir.

0:05:09.000,0:05:12.000
Aslan saldırılarını duymuyorsanız, etrafta pek aslan yoktur.

0:05:12.000,0:05:15.000
Bu gazetelerin icadına kadar işe yarıyordu.

0:05:15.000,0:05:17.000
Çünkü gazetelerin tüm yaptığı

0:05:17.000,0:05:19.000
az görülen riskleri tekrar tekrar

0:05:19.000,0:05:21.000
yazmaktır.

0:05:21.000,0:05:23.000
Her zaman söylerim, eğer haberlerde çıktıysa, korkmayın.

0:05:23.000,0:05:25.000
Çünkü tanımı böyle,

0:05:25.000,0:05:28.000
haberler, neredeyse hiç olmayan şeylerden oluşur.

0:05:28.000,0:05:30.000
(Kahkahalar)

0:05:30.000,0:05:33.000
Eğer birşey çok yaygınsa, artık haber olmaktan çıkar --

0:05:33.000,0:05:35.000
araba kazaları, ev içi şiddeti --

0:05:35.000,0:05:38.000
endişelendiğiniz riskler bunlar.

0:05:38.000,0:05:40.000
Biz ayrıca hikaye anlatan bir türüz.

0:05:40.000,0:05:43.000
Hikayelere verilerden daha çok önem veriyoruz.

0:05:43.000,0:05:45.000
Ve olup biten aslında çok basit bir yanlış hesaplama.

0:05:45.000,0:05:48.000
Yani, "Bir, iki, üç, çok fazla" dedikleri çok doğru.

0:05:48.000,0:05:51.000
Küçük rakamlarla aramız iyi.

0:05:51.000,0:05:53.000
Bir mango, iki mango, üç mango,

0:05:53.000,0:05:55.000
10.000 mango, 100.000 mango--

0:05:55.000,0:05:58.000
çürümeden yiyebileceğimizden hala çok fazla.

0:05:58.000,0:06:01.000
O zaman yarım, çeyrek, beşte biri -- işte bunlar daha iyi.

0:06:01.000,0:06:03.000
Milyonda bir, milyarda bir --

0:06:03.000,0:06:06.000
ikisi de neredeyse hiç demek.

0:06:06.000,0:06:08.000
Yani çok yaygın olmayan risklerle

0:06:08.000,0:06:10.000
hep sorun yaşıyoruz.

0:06:10.000,0:06:12.000
Bu kavramsal önyargıların yaptığı ise

0:06:12.000,0:06:15.000
bizimle gerçeklik arasında bir perde oluşturmak.

0:06:15.000,0:06:17.000
Ve bunun sonucunda

0:06:17.000,0:06:19.000
hislerimizle gerçeklik hızla ayrılıp,

0:06:19.000,0:06:22.000
farklılaşıyorlar.

0:06:22.000,0:06:25.000
Artık ya hissediyorsunuzdur -- olduğunuzdan daha güvenli hissediyorsunuzdur.

0:06:25.000,0:06:27.000
Güvende olduğunuza dair yanlış bir hisse kapılırsınız.

0:06:27.000,0:06:29.000
Ya da,

0:06:29.000,0:06:31.000
güvende olmadığınıza dair yanlış hisse kapılırsınız.

0:06:31.000,0:06:34.000
"Güvenlik tiyatroları"yla ilgili çok sık yazarım,

0:06:34.000,0:06:37.000
insanları güvende hissettiren ancak bu konuda

0:06:37.000,0:06:39.000
hiç birşey yapmayan ürünler.

0:06:39.000,0:06:41.000
Kendimizi güvende hissettiren anncak güvenliğimizi

0:06:41.000,0:06:43.000
sağlamayan şeyler için gerçek bir kelimemiz yok.

0:06:43.000,0:06:46.000
Belki de CIA'in yapması gereken şey budur.

0:06:48.000,0:06:50.000
Ekonomiye geri gelelim.

0:06:50.000,0:06:54.000
Ekonomi, pazar güvenlik sağlarsa,

0:06:54.000,0:06:56.000
ve insanlar güven hissi için

0:06:56.000,0:06:59.000
değiş-tokuşa devam ederse,

0:06:59.000,0:07:01.000
akıllı şirketlerin ekonomik teşvik için

0:07:01.000,0:07:03.000
yapmaları gereken şey

0:07:03.000,0:07:06.000
insanları güvende hissettirmektir.

0:07:06.000,0:07:09.000
Ve bunu yapmanın iki yolu vardır.

0:07:09.000,0:07:11.000
Biri, insanların güvenliğini sağlamak

0:07:11.000,0:07:13.000
ve farketmelerini ummak.

0:07:13.000,0:07:16.000
Diğeri, insanların sadece güvende hissetmelerini sağlayıp

0:07:16.000,0:07:19.000
farketmemelerini ummak.

0:07:20.000,0:07:23.000
Peki insanların farketmesini ne sağlar?

0:07:23.000,0:07:25.000
Bazı şeyler var:

0:07:25.000,0:07:27.000
güvenliğin, risklerin ve tehditlerin

0:07:27.000,0:07:29.000
ve alınan önlemlerin ne olduğunu anlamak,

0:07:29.000,0:07:32.000
ve bunların işleyişini öğrenmek.

0:07:32.000,0:07:34.000
Bunları biliyorsanız,

0:07:34.000,0:07:37.000
hislerinizin gerçeklikle uyuşmasını başarmanız daha olasıdır.

0:07:37.000,0:07:40.000
Yeterince gerçek örnekler yardımcı olabilir.

0:07:40.000,0:07:43.000
Hepimiz yaşadığımız yerlerdeki suç oranlarını biliriz,

0:07:43.000,0:07:46.000
çünkü orada yaşıyoruz ve burayla ilgilli hislerimiz

0:07:46.000,0:07:49.000
çoğunlukla gerçeklikle eşleşir.

0:07:49.000,0:07:52.000
Güvenlik tiyatrolarına

0:07:52.000,0:07:55.000
işe yaramadığı kesin olduğunda maruz kalırız.

0:07:55.000,0:07:59.000
Pekala, insanların farketmemesini ne sağlar?

0:07:59.000,0:08:01.000
Tabi ki, az bilgi sahibi olmak.

0:08:01.000,0:08:04.000
Eğer riskleri bilmezseniz, neye malolacağını da anlayamazsınız,

0:08:04.000,0:08:06.000
bu yüzden doğru takası yapamazsınız,

0:08:06.000,0:08:09.000
ve hisleriniz gerçeklikle eşleşmez.

0:08:09.000,0:08:11.000
Örnekler yeterli değil.

0:08:11.000,0:08:13.000
Düşük ihtimalli olaylarla ilgili

0:08:13.000,0:08:15.000
doğal bir problem var.

0:08:15.000,0:08:17.000
Mesela,

0:08:17.000,0:08:19.000
terörizm neredeyse hiç olmasaydı,

0:08:19.000,0:08:21.000
terör karşıtı önlemlerin

0:08:21.000,0:08:24.000
etkinliğini ölçmek zorlaşırdı.

0:08:25.000,0:08:28.000
Bakireleri kurban etmeye devam etmenizin,

0:08:28.000,0:08:31.000
ve ünikornlardan korunma yönteminizin işe yaramasının asıl sebebi budur.

0:08:31.000,0:08:34.000
Yeterince başarısız olma örneğiniz yoktur.

0:08:35.000,0:08:38.000
Ayrıca, meseleleri gizleyen hisler --

0:08:38.000,0:08:40.000
daha önce bahsettiğim kavramsal önyargılar,

0:08:40.000,0:08:43.000
korkular ve halk inanışları,

0:08:43.000,0:08:46.000
gerçekliğin yetersiz birer modelleridirler.

0:08:47.000,0:08:50.000
O zaman durumu biraz daha karmaşıklaştıralım.

0:08:50.000,0:08:52.000
Elimde hisler ve gerçeklik var.

0:08:52.000,0:08:55.000
Üçüncü bir element daha ekleyelim: bir model ekleyelim.

0:08:55.000,0:08:57.000
Model ve duygular kafamızda,

0:08:57.000,0:08:59.000
gerçeklik ise dış dünyada.

0:08:59.000,0:09:02.000
Değişmez; çünkü gerçek.

0:09:02.000,0:09:04.000
Hisler içgüdülerimize dayalıdır.

0:09:04.000,0:09:06.000
Model, mantığa.

0:09:06.000,0:09:09.000
Aradaki temel fark budur

0:09:09.000,0:09:11.000
Basit ve ilkel bir dünyada,

0:09:11.000,0:09:14.000
bir modele o kadar da ihtiyaç yoktur.

0:09:14.000,0:09:17.000
Çünkü hisler gerçekliğe yakındır.

0:09:17.000,0:09:19.000
Modele ihtiyaç duymazsınız.

0:09:19.000,0:09:21.000
Ancak modern ve karmaşık bir dünyada,

0:09:21.000,0:09:23.000
karşılaştığımız riskleri

0:09:23.000,0:09:26.000
anlamak için modellerie ihtiyaç duyarız.

0:09:27.000,0:09:29.000
Mikropları hissetmeyiz.

0:09:29.000,0:09:32.000
Bu nedenle anlamak için modele ihtiyaç duyarız.

0:09:32.000,0:09:34.000
Bu model de

0:09:34.000,0:09:37.000
gerçeğin iyi uyarlanmış bir temsilidir.

0:09:37.000,0:09:40.000
Tabi ki, bilim ve teknolojinin olanaklarıyla

0:09:40.000,0:09:42.000
sınırlıdır.

0:09:42.000,0:09:45.000
Hastalıkların mikroplarla bağlantılı olma teorisini

0:09:45.000,0:09:48.000
mikroskop icat edilip de onları görmeden bilemezdik.

0:09:49.000,0:09:52.000
Kavramsal önyargılarımızla da sınırlıdır.

0:09:52.000,0:09:54.000
Ama bu, hislerimizi

0:09:54.000,0:09:56.000
hükümsüz kılabilir.

0:09:56.000,0:09:59.000
Bu modelleri nasıl ediniriz? Diğerlerinden alarak.

0:09:59.000,0:10:02.000
Modelleri dinden, kültürden, öğretmenlerden,

0:10:02.000,0:10:04.000
büyüklerimizden ediniriz.

0:10:04.000,0:10:06.000
Bir kaç yıl önce

0:10:06.000,0:10:08.000
Güney Afrika'da safarideydim.

0:10:08.000,0:10:11.000
Grubumuzun rehberi Kruger Ulusal Parkında büyümüş.

0:10:11.000,0:10:14.000
Hayatta kalmak için oldukça karmaşık modeller edinmiş.

0:10:14.000,0:10:16.000
Bu model, bir aslan ya da leopar yada gergedan

0:10:16.000,0:10:18.000
ya da fil saldırısana uğramayı --

0:10:18.000,0:10:21.000
ve kaçmak zorunda oluşunuzu, ve bir ağaca tırmanmayı bilmeseniz bile

0:10:21.000,0:10:23.000
ağaca tırmanmak zorunda oluşunuzu içeriyor.

0:10:23.000,0:10:26.000
Ben orada bir gün içinde ölürdüm,

0:10:26.000,0:10:28.000
ancak adam orada doğmuş,

0:10:28.000,0:10:30.000
ve hayatta kalma yollarını öğrenmiş.

0:10:30.000,0:10:32.000
Bense New York'ta doğdum.

0:10:32.000,0:10:35.000
Onu da New York'a getirsem, o da bir gün içinde ölürdü.

0:10:35.000,0:10:37.000
(Kahkahalar)

0:10:37.000,0:10:39.000
Çünkü biz, farklı deneyimlere bağlı

0:10:39.000,0:10:42.000
farklı modeller edinmişiz.

0:10:43.000,0:10:45.000
Modellerimiz medyadan ya da

0:10:45.000,0:10:48.000
seçilmiş yetkililerimizden gelebilir.

0:10:48.000,0:10:51.000
Terörizm modellerini düşünün,

0:10:51.000,0:10:54.000
çocuk kaçırma,

0:10:54.000,0:10:56.000
havayolu ya da araç güvenliğini.

0:10:56.000,0:10:59.000
Modeller endüstriden gelebilir.

0:10:59.000,0:11:01.000
Takip ettiğim iki tanesi gözetim kameraları ve

0:11:01.000,0:11:03.000
kimlik kartları,

0:11:03.000,0:11:06.000
bilgisayar güvenlik modellerimizin çoğu bunlardan geliyor.

0:11:06.000,0:11:09.000
Çoğu modelse bilimden gelir.

0:11:09.000,0:11:11.000
Sağlık modelleri buna iyi bir örnek olur.

0:11:11.000,0:11:14.000
Kanseri bi düşünün, kuş gribi, domuz gribi ve SARS'ı.

0:11:14.000,0:11:17.000
Bu hastalıklara karşı geliştirdiğimiz

0:11:17.000,0:11:19.000
güvenlik hisleri

0:11:19.000,0:11:21.000
bize verilen

0:11:21.000,0:11:24.000
medyadın bilimden ayıklayıp sunduğu modellere dayanır.

0:11:25.000,0:11:28.000
Yani modeller değişebilir.

0:11:28.000,0:11:30.000
Modeller sabit değillerdir.

0:11:30.000,0:11:33.000
Çevremizde daha güvende hissetikçe

0:11:33.000,0:11:37.000
modelimiz hislerimize daha çok yaklaşır.

0:11:38.000,0:11:40.000
Örneğin,

0:11:40.000,0:11:42.000
elektriğin yeni yaygınlaşmaya başladığı

0:11:42.000,0:11:45.000
100 yıl öncesine gidecek olsaydınız

0:11:45.000,0:11:47.000
elektrikten ne kadar korkulduğunu görürdünüz.

0:11:47.000,0:11:49.000
Kapı zilini çalmaktan korkan insanlar vardı,

0:11:49.000,0:11:52.000
çünkü düğmede elektrik vardı ve bu tehlikeliydi.

0:11:52.000,0:11:55.000
Bize gelince, biz elektrik konusunda çok rahatız.

0:11:55.000,0:11:57.000
Hiç düşünmeden

0:11:57.000,0:11:59.000
ampulleri değiştirebiliyoruz.

0:11:59.000,0:12:03.000
Elektrik konusunda oluşturduğumuz

0:12:03.000,0:12:06.000
bu güven modeliyle büyüdük.

0:12:06.000,0:12:09.000
Ve bu sürede bu hiç değişmedi.

0:12:09.000,0:12:12.000
Ve hepimiz bunda iyiyiz.

0:12:12.000,0:12:14.000
İnternet risklerinin

0:12:14.000,0:12:16.000
nesiller boyunca değişimini düşünün --

0:12:16.000,0:12:18.000
anne babanızın internet güvenliğine yaklaşımını,

0:12:18.000,0:12:20.000
sizin yaklaşımınızı,

0:12:20.000,0:12:23.000
ve çocuklarınızınkini karşılaştırın.

0:12:23.000,0:12:26.000
Modeller zamanla altyapı halini alır.

0:12:27.000,0:12:30.000
Sezgisel, tanıdık anlamına gelen başka bir sözcüktür.

0:12:30.000,0:12:32.000
Yani, modeliniz gerçekliğe ve

0:12:32.000,0:12:34.000
hislerinize yaklaştıkça,

0:12:34.000,0:12:37.000
orada olduğunu çoğunlukla farketmezsiniz.

0:12:37.000,0:12:39.000
Buna bir örnek olarak

0:12:39.000,0:12:42.000
geçen yılki domuz gribini verebiliriz.

0:12:42.000,0:12:44.000
Domuz gribi ilk ortaya çıktığında,

0:12:44.000,0:12:48.000
ilk haberler aşırı bir tepkiye sebep olmuştu.

0:12:48.000,0:12:50.000
Artık bir ismi de vardı,

0:12:50.000,0:12:52.000
bu da onu sıradan bir gripten korkutucu kıldı,

0:12:52.000,0:12:54.000
daha ölümcül olmasına rağmen.

0:12:54.000,0:12:58.000
Ve insanlar, doktorların buna bir çare bulabilmesi gerektiğini düşündü.

0:12:58.000,0:13:00.000
Bu da kontrol eksikliği duygusuna sebep oldu.

0:13:00.000,0:13:02.000
Ve bu iki şey

0:13:02.000,0:13:04.000
riski olduğundan büyük gösterdi.

0:13:04.000,0:13:07.000
Zaman geçip de olay artık eskidiğinde,

0:13:07.000,0:13:09.000
daha tahammül edilebilir oldu,

0:13:09.000,0:13:11.000
insanlar buna alıştı.

0:13:11.000,0:13:14.000
Yeni bir bilgi yoktu ama daha az korku vardı.

0:13:14.000,0:13:16.000
Sonbaharda,

0:13:16.000,0:13:18.000
insanlar artık

0:13:18.000,0:13:20.000
doktorların bu işi çözdüklerini düşündüler.

0:13:20.000,0:13:22.000
İnsanların korku ve kabullenme arasında

0:13:22.000,0:13:24.000
aslında korku ve umursamazlık arasında

0:13:24.000,0:13:28.000
seçmesi gereken

0:13:28.000,0:13:30.000
bir çeşit yol ayrımı vardır --

0:13:30.000,0:13:33.000
ve çoğunlukla şüpheyi seçerler.

0:13:33.000,0:13:36.000
Ve geçen kış aşı geliştirildiğinde,

0:13:36.000,0:13:39.000
bir çok insan --şaşırtıcı bir sayıda--

0:13:39.000,0:13:42.000
aşılanmayı reddetti.

0:13:43.000,0:13:45.000
bu da insanların

0:13:45.000,0:13:48.000
güvenlik duygularının ve modellerinin nasıl değiştiğine dair iyi bir örnek,

0:13:48.000,0:13:50.000
çok sert bir şekilde

0:13:50.000,0:13:52.000
ve yeni bilgi almaksızın,

0:13:52.000,0:13:54.000
yeni bir şey öğrenmeksizin.

0:13:54.000,0:13:57.000
Böyle şeyler sık sık olur.

0:13:57.000,0:14:00.000
Bir karmaşadan daha bahsedeceğim.

0:14:00.000,0:14:03.000
Hissettiklerimiz, model ve gerçekliğimiz var.

0:14:03.000,0:14:05.000
Benim güvenliğe bakış açım oldukça gerçekçi.

0:14:05.000,0:14:08.000
Bu yüzden de bunun gözlemciye bağlı olduğunu düşünüğyorum.

0:14:08.000,0:14:10.000
Ve çoğu güvenlik kararları

0:14:10.000,0:14:14.000
çok farklı insanları içerir.

0:14:14.000,0:14:16.000
Ve bu insanlar

0:14:16.000,0:14:19.000
özel değiş-tokuşlarıyla

0:14:19.000,0:14:21.000
kararı etkilemeyi deneyecekler.

0:14:21.000,0:14:23.000
Buna onların amacı diyelim.

0:14:23.000,0:14:25.000
Ve amaçlarını anlıyorsunuz --

0:14:25.000,0:14:28.000
bu pazarlama, bu politika --

0:14:28.000,0:14:31.000
sizi bir model yerine diğeri için ikna etmeye çalışıyorlar,

0:14:31.000,0:14:33.000
bir modeli görmezden gelmeniz ve hislerinize

0:14:33.000,0:14:36.000
güvenmeniz için ikna ediyorlar,

0:14:36.000,0:14:39.000
beğenmediğiniz modelleri insanlarla sınırlayarak hem de.

0:14:39.000,0:14:42.000
Bu çok sık olur.

0:14:42.000,0:14:45.000
Örneğin, harika bir örnek, sigara içmenin tehlikeleri.

0:14:46.000,0:14:49.000
Geçen 50 yıl içinde, sigaranın tehlikeleri

0:14:49.000,0:14:51.000
bir modelin nasıl değiştiğini gösterir,

0:14:51.000,0:14:54.000
ve bir endüstrinin beğenmedikleri modelle

0:14:54.000,0:14:56.000
nasıl savaştığına örnektir.

0:14:56.000,0:14:59.000
Bunu daha önce yapılmış sigara tartışmalarıyla kıyaslayın --

0:14:59.000,0:15:02.000
muhtemelen 20 yıl geride kalmıştır.

0:15:02.000,0:15:04.000
Emniyet kemerlerini düşünün.

0:15:04.000,0:15:06.000
Ben çocukken, hiçkimse emniyet kemeri takmazdı.

0:15:06.000,0:15:08.000
Şimdi ise, emniyet kemerinizi takmadıysanız

0:15:08.000,0:15:10.000
hiçbir çocuk arabayı sürmenize izin vermez.

0:15:11.000,0:15:13.000
Bunu hava yastığı tartışmalarıyla kıyaslayın,

0:15:13.000,0:15:16.000
muhtemelen 30 yıl öncesinde kalmıştır.

0:15:16.000,0:15:19.000
Hepsi model değişimine örnektir.

0:15:21.000,0:15:24.000
Öğrendiğimiz model değişiminin zor olduğudur.

0:15:24.000,0:15:26.000
Modelleri yerinden oynatmak güçtür.

0:15:26.000,0:15:28.000
Eğer hislerinize eşitlerse,

0:15:28.000,0:15:31.000
bir modeliniz olduğunun farkına varmazsınız.

0:15:31.000,0:15:33.000
Ve başka bir kavramsal önyargı da var ki,

0:15:33.000,0:15:35.000
ben buna onay yargısı diyeceğim.

0:15:35.000,0:15:38.000
İnançlarımızı onaylayan bilgileri

0:15:38.000,0:15:40.000
kabul etmeye meyilliyizdir ancak

0:15:40.000,0:15:43.000
inançlarımızla çatışan bilgileri reddederiz.

0:15:44.000,0:15:46.000
Modelimize karşı olan bir kanıtı

0:15:46.000,0:15:49.000
ne kadar ciddi olursa olsun görmezden geliriz.

0:15:49.000,0:15:52.000
Dikkatimizi çekmek için daha da ciddileşmesi gerekir.

0:15:53.000,0:15:55.000
Uzun zamana yayılan yeni modeller de zorlayıcıdır.

0:15:55.000,0:15:57.000
Global ısınma buna iyi bir örnektir.

0:15:57.000,0:15:59.000
80 yılı kapsayan

0:15:59.000,0:16:01.000
modelleri anlamakta çok başarısızız.

0:16:01.000,0:16:03.000
Bir sonraki hasatı yapabiliriz.

0:16:03.000,0:16:06.000
Çocuklarımızı yetiştirebiliriz.

0:16:06.000,0:16:09.000
Ama 80 yıl, işte bunda iyi değiliz.

0:16:09.000,0:16:12.000
Bu nedenle de kabul etmesi zor bir modeldir.

0:16:12.000,0:16:16.000
Her iki modeli de aynı anda aklımızda tutabiliriz,

0:16:16.000,0:16:19.000
ya da iki farklı inancı

0:16:19.000,0:16:22.000
barındırmamız gibi bir problemi,

0:16:22.000,0:16:24.000
ya da kavramsal uyumsuzlukları.

0:16:24.000,0:16:26.000
Sonunda,

0:16:26.000,0:16:29.000
yeni model eskisinin yerini alacaktır.

0:16:29.000,0:16:32.000
Güçlü duygular yeni bir model oluşturabilir.

0:16:32.000,0:16:35.000
11 Eylül bir çok insanın kafasında yeni bir

0:16:35.000,0:16:37.000
güvenlik modeli oluşturdu.

0:16:37.000,0:16:40.000
Suçlarla olan kişisel deneyimlerimiz de bunu yapabilir,

0:16:40.000,0:16:42.000
kişisel sağlık endişeleri,

0:16:42.000,0:16:44.000
ya da haberlerdeki sağlık sorunları.

0:16:44.000,0:16:46.000
Psikiyatristlerin buna flaş lambası etkisi

0:16:46.000,0:16:48.000
dediğini görürsünüz.

0:16:48.000,0:16:51.000
Bunlar anında bir model yaratabilirler,

0:16:51.000,0:16:54.000
çünkü duygulara dokunurlar.

0:16:54.000,0:16:56.000
Yani teknolojik dünyada,

0:16:56.000,0:16:58.000
modelleri yargılamaya yetecek

0:16:58.000,0:17:00.000
deneyimlerimiz yok.

0:17:00.000,0:17:02.000
Böylece diğerlerine, yakınlarımıza inanıyoruz.

0:17:02.000,0:17:06.000
Bu da diğerleri haklı olduğu sürece işe yarıyor.

0:17:06.000,0:17:08.000
Bize hangi ilaçların güvenli olduğunu

0:17:08.000,0:17:13.000
söyleyen devlet kurumlarına inanıyoruz.

0:17:13.000,0:17:15.000
Buraya dün uçtum.

0:17:15.000,0:17:17.000
Uçağı kontrol etmedim.

0:17:17.000,0:17:19.000
Bindiğim uçağın güvenliğini

0:17:19.000,0:17:22.000
kontrol eden başka bir gruba inandım.

0:17:22.000,0:17:25.000
Hepimiz burada, tavanın üstümüze çökmesinden korkmadan oturuyoruz,

0:17:25.000,0:17:28.000
kontrol ettiğimiz için değil,

0:17:28.000,0:17:30.000
buradaki binaların

0:17:30.000,0:17:33.000
sağlamlığından emin olduğumuz için.

0:17:33.000,0:17:35.000
Bu, inanç sayesinde

0:17:35.000,0:17:37.000
kabul ettiğimiz bir model.

0:17:37.000,0:17:40.000
Ve bu sorun değil.

0:17:42.000,0:17:44.000
Şimdi istediğimiz,

0:17:44.000,0:17:46.000
insanların daha iyi modelleri

0:17:46.000,0:17:48.000
yeterince tanıyabilmesi --

0:17:48.000,0:17:50.000
bunu hislerinde yansıtabilmesi --

0:17:50.000,0:17:54.000
bu sayede doğru değiş-tokuşları yapabilmeleri.

0:17:54.000,0:17:56.000
Bunlar olmadığında ise

0:17:56.000,0:17:58.000
iki seçeneğiniz vardır.

0:17:58.000,0:18:00.000
İlki, insanların hislerini onarabilirsiniz,

0:18:00.000,0:18:02.000
doğrudan hislere odaklanırsınız.

0:18:02.000,0:18:05.000
Buna hile denir, ama işe yarayabilir.

0:18:05.000,0:18:07.000
İkincisi, daha dürüst bir şekilde,

0:18:07.000,0:18:10.000
gerçekten modeli tamir edersiniz.

0:18:11.000,0:18:13.000
Değişim zamanla olur.

0:18:13.000,0:18:16.000
Sigara tartışması 40 yıl sürdü,

0:18:16.000,0:18:19.000
ve bu aslında kolay olandı.

0:18:19.000,0:18:21.000
Bunlardan bazıları zordur.

0:18:21.000,0:18:23.000
Yani cidden zor,

0:18:23.000,0:18:25.000
bilgi tek umudumuz gibi görünür.

0:18:25.000,0:18:27.000
Ve size yalan söyledim.

0:18:27.000,0:18:29.000
Hisler, model, gerçeklik dediğimi hatırlıyor musunuz?

0:18:29.000,0:18:32.000
Gerçeklik değişmez demiştim. Aslında değişir.

0:18:32.000,0:18:34.000
Teknolojik bir dünyada yaşıyoruz;

0:18:34.000,0:18:37.000
gerçeklik devamlı değişiyor.

0:18:37.000,0:18:40.000
Yani karşımızdaki durum şöyle -- türümüzde ilk defa--

0:18:40.000,0:18:43.000
hisler modeli takip eder, model gerçekliği, ve gerçeklik hareket halindedir --

0:18:43.000,0:18:46.000
asla yakalayamayabilirsiniz.

0:18:47.000,0:18:49.000
Bilemeyiz.

0:18:49.000,0:18:51.000
Ama uzun sürede,

0:18:51.000,0:18:54.000
hisler ve gerçeklik mühimdir.

0:18:54.000,0:18:57.000
Ve bunu örneklemek için iki kısa hikayeyle bitireceğim.

0:18:57.000,0:18:59.000
1982'de -- insanların bunu hatırlayacaklarından emin değilim --

0:18:59.000,0:19:02.000
Amerika'da Tylenol zehirlenmesinden

0:19:02.000,0:19:04.000
dolayı kısa süreli bir salgın vardı.

0:19:04.000,0:19:07.000
Korkunç bir hikaye. Birileri bir şişe Tylenol alıyor,

0:19:07.000,0:19:10.000
içini zehir doldurup, rafa geri koyuyor.

0:19:10.000,0:19:12.000
Başka biri bunu satın alıyor ve ölüyor.

0:19:12.000,0:19:14.000
Bu insanları korkuttu.

0:19:14.000,0:19:16.000
Buna benzer bir kaç tane daha vaka oldu.

0:19:16.000,0:19:19.000
Gerçek bir risk hiç olmadı ama insanlar korktular.

0:19:19.000,0:19:21.000
Ve böylece

0:19:21.000,0:19:23.000
açılma güvenlikli ilaç endüstrisi oluştu.

0:19:23.000,0:19:25.000
Vu güvenlikli kapaklar burdan ortaya çıktı.

0:19:25.000,0:19:27.000
Gerçek bir "güvenlik tiyatrosu".

0:19:27.000,0:19:29.000
Ev ödevi olarak, bundan kurtulmanın 10 yolunu düşünün.

0:19:29.000,0:19:32.000
Her birinize bir şırınga vereceğim.

0:19:32.000,0:19:35.000
Ama bu insanların daha iyi hissetmesini sağladı.

0:19:35.000,0:19:37.000
Güvenlik hissinin gerçeklikle

0:19:37.000,0:19:39.000
daha çok örtüşmesini sağladı.

0:19:39.000,0:19:42.000
Son hikaye, bir kaç yıl önce, bir arkadaşım doğum yaptı.

0:19:42.000,0:19:44.000
Hastanede ziyaretine gittim.

0:19:44.000,0:19:46.000
Farkettim ki, şimdi doğan bebeklere

0:19:46.000,0:19:48.000
annelerininkiyle uyuşan

0:19:48.000,0:19:50.000
alarmlı dijital bir güvenlik bilekliği takıyorlar,

0:19:50.000,0:19:52.000
yane, annesi hariç biri bebeği yeni doğan bölümünden çıkarırsa,

0:19:52.000,0:19:54.000
alarm çalıyor.

0:19:54.000,0:19:56.000
Ben de "Oldukça iyiymiş" dedim.

0:19:56.000,0:19:58.000
"Hastaneden bebek kaçırma ne kadar yaygın

0:19:58.000,0:20:00.000
merak ediyorum."

0:20:00.000,0:20:02.000
Eve gittim, araştırdım.

0:20:02.000,0:20:04.000
Neredeyse hiç olmuyormuş.

0:20:04.000,0:20:06.000
Ama düşündüğünüzde,

0:20:06.000,0:20:08.000
hastanedeyseniz,

0:20:08.000,0:20:10.000
ve bebeği annesinden ayırıp bazı testler yaptırmak için

0:20:10.000,0:20:12.000
odadan çıkarmanız gerekiyorsa,

0:20:12.000,0:20:14.000
sağlam bir güvenlik tiyatrosu düzenleseniz iyi olur,

0:20:14.000,0:20:16.000
yoksa annesi kolunuzu koparabilir.

0:20:16.000,0:20:18.000
(Kahkahalar)

0:20:18.000,0:20:20.000
Yani bizler için bu çok önemli,

0:20:20.000,0:20:22.000
güvenlik tasarımcıları için,

0:20:22.000,0:20:25.000
güvenlik politikalarına bakanlar için,

0:20:25.000,0:20:27.000
hatta kamu politikalarının

0:20:27.000,0:20:29.000
güvenliği etkileyen alanlarına bakanlar için.

0:20:29.000,0:20:32.000
Olay sadece gerçeklikte değil, hisle ve gerçeklikte.

0:20:32.000,0:20:34.000
Önemli olan

0:20:34.000,0:20:36.000
her ikisinin örtüşmesi.

0:20:36.000,0:20:38.000
Hislerimiz ver gerçeklik örtüştüğü sürece,

0:20:38.000,0:20:40.000
daha iyi güvenlik değiş-tokuşları yapıyoruz.

0:20:40.000,0:20:42.000
Teşekkürler.

0:20:42.000,0:20:44.000
(Alkışlar)