1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Atëherë, siguria është dy gjëra të ndryshme:

2
00:00:02,000 --> 00:00:04,000
është një ndjenjë, dhe është një realitet.

3
00:00:04,000 --> 00:00:06,000
E këto dallojnë nga njëra-tjetra.

4
00:00:06,000 --> 00:00:08,000
Mund të ndiheni i sigurt

5
00:00:08,000 --> 00:00:10,000
edhe kur nuk jeni i tillë.

6
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
Dhe mund të jeni i sigurt

7
00:00:12,000 --> 00:00:14,000
edhe pse nuk ndiheni i tillë.

8
00:00:14,000 --> 00:00:16,000
Vërtet, kemi dy koncepte të ndryshme

9
00:00:16,000 --> 00:00:18,000
të projektuar drejt së njëjtës botë.

10
00:00:18,000 --> 00:00:20,000
Ajo çka dua të bëj në këtë trajtim

11
00:00:20,000 --> 00:00:22,000
është t'i ndaj ato veç e veç --

12
00:00:22,000 --> 00:00:24,000
për të parë se ku ndahen

13
00:00:24,000 --> 00:00:26,000
dhe se si konvergojnë.

14
00:00:26,000 --> 00:00:28,000
Gjuha këtu është vërtet një problem.

15
00:00:28,000 --> 00:00:30,000
Nuk ka dhe shumë fjalë të përshtatshme

16
00:00:30,000 --> 00:00:33,000
për konceptet që do të diskutojmë.

17
00:00:33,000 --> 00:00:35,000
Kështu, nëse e shihni sigurinë

18
00:00:35,000 --> 00:00:37,000
nën dritën e termave ekonomikë,

19
00:00:37,000 --> 00:00:39,000
është një heqje dorë nga diçka.

20
00:00:39,000 --> 00:00:41,000
Sa herë që përfitoni ndoca siguri,

21
00:00:41,000 --> 00:00:43,000
përherë hiqni dorë nga diçka.

22
00:00:43,000 --> 00:00:45,000
Si kur është fjala për një vendim personal --

23
00:00:45,000 --> 00:00:47,000
bie fjala kur vendosni të instaloni në shtëpi një alarm kundër hajnave --

24
00:00:47,000 --> 00:00:50,000
si për një vendim kombëtar -- kur vendosni të pushtoni një vend të huaj --

25
00:00:50,000 --> 00:00:52,000
diçka do të shkëmbeni,

26
00:00:52,000 --> 00:00:55,000
para, kohë, rehati, mundësi,

27
00:00:55,000 --> 00:00:58,000
ndoshta liri themelore.

28
00:00:58,000 --> 00:01:01,000
Dhe pyetja që duhet bërë kur mendoheni sipër diçkaje për sigurinë

29
00:01:01,000 --> 00:01:04,000
nuk është nëse kjo na bën më të sigurt,

30
00:01:04,000 --> 00:01:07,000
por nëse shkëmbimi është me leverdi apo jo.

31
00:01:07,000 --> 00:01:09,000
Keni dëgjuar këto vitet e shkuara,

32
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
që bota është më e parrezikshme ngaqë Sadam Hyseni nuk është në pushtet.

33
00:01:11,000 --> 00:01:14,000
Kjo mund të jetë e vërtetë, por nuk është e ndonjë peshe kushedi.

34
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
Pyetja është, a ia vleu?

35
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
Dhe mund të dilni me vendimin tuaj,

36
00:01:20,000 --> 00:01:22,000
e mandej të vendosni nëse pushtimi ia vlejti a jo.

37
00:01:22,000 --> 00:01:24,000
Kjo është mënyra se si mendoni mbi sigurinë --

38
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
në terma shkëmbimi.

39
00:01:26,000 --> 00:01:29,000
Tani, shpesh këtu nuk ka "drejt" apo "gabim".

40
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
Disa prej nesh kanë sistem alarmi në shtëpi,

41
00:01:31,000 --> 00:01:33,000
dhe disa jo.

42
00:01:33,000 --> 00:01:35,000
Dhe kjo do të varej nga se ku banojmë,

43
00:01:35,000 --> 00:01:37,000
nëse banojmë vetëm apo kemi familje,

44
00:01:37,000 --> 00:01:39,000
sa gjëra me vlerë kemi,

45
00:01:39,000 --> 00:01:41,000
deri në ç'shkallë do të donim të pranonim

46
00:01:41,000 --> 00:01:43,000
rrezikun e vjedhjes.

47
00:01:43,000 --> 00:01:45,000
Në politikë gjithashtu,

48
00:01:45,000 --> 00:01:47,000
ka opinione të ndryshme.

49
00:01:47,000 --> 00:01:49,000
Shumë herë, këto heqje dorë

50
00:01:49,000 --> 00:01:51,000
lidhen me më tepër se thjesht sigurinë,

51
00:01:51,000 --> 00:01:53,000
dhe mendoj se kjo është vërtet e rëndësishme.

52
00:01:53,000 --> 00:01:55,000
Njerëzit kanë një intuitë natyrore

53
00:01:55,000 --> 00:01:57,000
për këto shkëmbime.

54
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
Bëjmë përditë të tilla --

55
00:01:59,000 --> 00:02:01,000
mbrëmë në dhomën time në hotel,

56
00:02:01,000 --> 00:02:03,000
kur vendosa ta kyç dy herë derën,

57
00:02:03,000 --> 00:02:05,000
ose ju në makinën tuaj kur erdhët këtu,

58
00:02:05,000 --> 00:02:07,000
kur shkojmë për drekë

59
00:02:07,000 --> 00:02:10,000
dhe vendosim që ushqimi nuk është i helmuar dhe do ta hamë.

60
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
Këto shkëmbime i bëjmë gjithë kohën

61
00:02:12,000 --> 00:02:14,000
disa herë në ditë.

62
00:02:14,000 --> 00:02:16,000
Shpesh as që i vëmë re.

63
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
Thjesht janë pjesë e gjallimit tonë; kështu bëjmë të gjithë.

64
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
Të gjitha speciet veprojnë kështu.

65
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
Përfytyroni një lepur në arë, duke ngrënë bar,

66
00:02:23,000 --> 00:02:26,000
dhe lepuri papritmas sheh një dhelpër.

67
00:02:26,000 --> 00:02:28,000
Lepuri do të marrë një vendim sigurie:

68
00:02:28,000 --> 00:02:30,000
"Të rri, apo të bëhem tym?"

69
00:02:30,000 --> 00:02:32,000
Po ta mendojmë një çast,

70
00:02:32,000 --> 00:02:35,000
lepujt që janë të zotë në marrjen e këtij vendimi

71
00:02:35,000 --> 00:02:37,000
priren të rrojnë dhe të riprodhohen,

72
00:02:37,000 --> 00:02:39,000
ndërsa lepujt që nuk ia dalin dot

73
00:02:39,000 --> 00:02:41,000
do të bëhen pre ose do të ngordhin urie.

74
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
Kështu që mund të mendonit

75
00:02:43,000 --> 00:02:46,000
se ne, si specie e suksesshme në planet --

76
00:02:46,000 --> 00:02:48,000
ju, unë, kushdo --

77
00:02:48,000 --> 00:02:51,000
jemi vërtet të zot për këto lloj vendimesh.

78
00:02:51,000 --> 00:02:53,000
Ja që, me sa duket, pareshtur,

79
00:02:53,000 --> 00:02:56,000
jemi dëshpërimisht të paaftë këtu.

80
00:02:56,000 --> 00:02:59,000
Dhe mendoj që në thelb, kjo është një çështje me interes.

81
00:02:59,000 --> 00:03:01,000
Do t'i përgjigjem shkurt.

82
00:03:01,000 --> 00:03:03,000
Përgjigja është: i përgjigjemi ndjenjës së sigurisë

83
00:03:03,000 --> 00:03:06,000
dhe jo realitetit.

84
00:03:06,000 --> 00:03:09,000
Tani, kjo, shumicën e kohës funksionon.

85
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
Shumicën e kohës,

86
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
ndjesia dhe realiteti janë e njëjta gjë.

87
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
Sigurisht që kjo është e vërtetë

88
00:03:17,000 --> 00:03:20,000
për pjesën dërrmuese të prehistorisë njerëzore.

89
00:03:20,000 --> 00:03:23,000
Këtë aftësi e kemi zhvilluar

90
00:03:23,000 --> 00:03:25,000
ngaqë ka kuptim nga pikëpamja evolucionare.

91
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
Një mënyrë për ta parë atë

92
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
është që jemi shumë të specializuar

93
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
për vendime lidhur me rreziqe

94
00:03:31,000 --> 00:03:34,000
që janë endemike për jetesën në grupe to vegjël familiarë

95
00:03:34,000 --> 00:03:37,000
në pllajat e Afrikës Lindore në vitet 100 000 para erës sonë --

96
00:03:37,000 --> 00:03:40,000
jo dhe aq për Nju Jorkun e 2010-s.

97
00:03:41,000 --> 00:03:44,000
Perceptimi i rrezikut mbart disa njëanëshmëri.

98
00:03:44,000 --> 00:03:46,000
Këtu mund të eksperimentohet goxha.

99
00:03:46,000 --> 00:03:49,000
Dhe mund të shihni disa njëanshmëri që ripërsëriten.

100
00:03:49,000 --> 00:03:51,000
Po ju tregoj katër të tilla.

101
00:03:51,000 --> 00:03:54,000
Priremi të mbivlerësojmë rreziqet spektakolare dhe të rralla

102
00:03:54,000 --> 00:03:56,000
dhe të mos peshojmë sa duhet rreziqet e rëndomta --

103
00:03:56,000 --> 00:03:59,000
bie fjala fluturimi kundrejt udhëtimit me automjete.

104
00:03:59,000 --> 00:04:01,000
E panjohura perceptohet

105
00:04:01,000 --> 00:04:04,000
më e rrezikshme se sa familjarja.

106
00:04:05,000 --> 00:04:07,000
Një shembull do të ishte,

107
00:04:07,000 --> 00:04:10,000
njerëzit kanë frikë se mos rrëmbehen nga të panjohur, ndërkohë që të dhënat

108
00:04:10,000 --> 00:04:13,000
mbështesin faktin që rrëmbimi nga persona të afërt është shumë më i shpeshtë.

109
00:04:13,000 --> 00:04:15,000
Në rastin e fëmijve.

110
00:04:15,000 --> 00:04:18,000
Së treti, rreziqet e veshur dikujt

111
00:04:18,000 --> 00:04:21,000
perceptohen si të ishin më të mëdhenj se rreziqet anonimë --

112
00:04:21,000 --> 00:04:24,000
pra Bin Laden është më i frikshëm sepse ka një emër.

113
00:04:24,000 --> 00:04:26,000
Dhe së katërti,

114
00:04:26,000 --> 00:04:28,000
njerëzit i nënvlerësojnë rreziqet

115
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
në situata që i kanë nën kontroll

116
00:04:30,000 --> 00:04:34,000
dhe mbivlerësojnë ato të situatave që nuk i kanë nën kontroll.

117
00:04:34,000 --> 00:04:37,000
Kështu, pasi filloni të tymosni duhan ose të hidheni me parashutë,

118
00:04:37,000 --> 00:04:39,000
ua nënvlerësoni rreziqet.

119
00:04:39,000 --> 00:04:42,000
Nëse ju servirin një rrezik -- terrorizmi qe shembull i goditur --

120
00:04:42,000 --> 00:04:45,000
do ta mbivlerësonit, ngaqë nuk ndiheni se e keni nën kontroll.

121
00:04:47,000 --> 00:04:50,000
Ka një dorë njëanëshmërish të tilla, njëanëshmëri konjitive,

122
00:04:50,000 --> 00:04:53,000
që prekin vendimet tona në lidhje me rreziqet.

123
00:04:53,000 --> 00:04:55,000
Luan rol heuristika e të gatshmes

124
00:04:55,000 --> 00:04:57,000
që në thelb do të thotë

125
00:04:57,000 --> 00:05:00,000
probabilitetin e diçkaje e vlerësojmë nga shkalla

126
00:05:00,000 --> 00:05:04,000
se sa e lehtë është të sjellim në mendje raste të saj.

127
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
Mund të përfytyroni si funksionon kjo.

128
00:05:06,000 --> 00:05:09,000
Nëse dëgjoni shpesh rreth sulmesh nga tigrat, i bie të ketë plot tigra përqark.

129
00:05:09,000 --> 00:05:12,000
Për sulme nga luanët nuk dëgjoni, i bie të mos ketë shumë luanë përqark.

130
00:05:12,000 --> 00:05:15,000
Kjo funksionon deri ditën që shpiket gazeta.

131
00:05:15,000 --> 00:05:17,000
Sepse ajo që bëjnë gazetat

132
00:05:17,000 --> 00:05:19,000
është të përsërisin pa pushim

133
00:05:19,000 --> 00:05:21,000
rreziqet e rralla.

134
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
Unë u them njerëzve, po qe te lajmet, mos e çani kryet.

135
00:05:23,000 --> 00:05:25,000
Ngaqë me përkufizim,

136
00:05:25,000 --> 00:05:28,000
lajmet janë diçka që thuajse nuk ndodhin kurrë.

137
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
(Të qeshura)

138
00:05:30,000 --> 00:05:33,000
Kur diçka është kaq e zakontë, nuk përbën më lajm --

139
00:05:33,000 --> 00:05:35,000
përplasje makinash, dhunë në familje --

140
00:05:35,000 --> 00:05:38,000
këto janë rreziqet për të cilat shqetësoheni.

141
00:05:38,000 --> 00:05:40,000
Jemi edhe ca të dhënë pas rrëfenjave.

142
00:05:40,000 --> 00:05:43,000
Reagojmë ndaj historive më shumë se sa ndaj të dhënave.

143
00:05:43,000 --> 00:05:45,000
Edhe pazotësia në aritmetikë luan rol.

144
00:05:45,000 --> 00:05:48,000
E kam fjalën, thënia "Një, Dy, Tree, Plot" është deri diku e drejtë.

145
00:05:48,000 --> 00:05:51,000
Jemi shumë të zotë me numrat e vegjël.

146
00:05:51,000 --> 00:05:53,000
Një mollë, dy mollë, tre mollë,

147
00:05:53,000 --> 00:05:55,000
10 mijë mollë, 100 mijë mollë --

148
00:05:55,000 --> 00:05:58,000
prapë më tepër se sa mund të hanit para se të zënë e të kalben.

149
00:05:58,000 --> 00:06:01,000
Pra, një gjysmë, një çerek, një e pesta -- me këto ia dalim mbanë.

150
00:06:01,000 --> 00:06:03,000
Një në një milion, një në një miliard --

151
00:06:03,000 --> 00:06:06,000
të dyja janë thuajse baras me kurrë.

152
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
Pra, kemi probleme me rreziqet

153
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
që nuk janë shumë të zakonshëm.

154
00:06:10,000 --> 00:06:12,000
Ajo çka bëjnë këto njëanshmëri konjitive

155
00:06:12,000 --> 00:06:15,000
është veprimi si filtrues mes nesh dhe realitetit.

156
00:06:15,000 --> 00:06:17,000
Dhe përfundimi

157
00:06:17,000 --> 00:06:19,000
është që ndjesitë dhe realiteti shpërputhen,

158
00:06:19,000 --> 00:06:22,000
bëhen dy gjëra të ndryshme.

159
00:06:22,000 --> 00:06:25,000
Ju, ose keni ndjesinë -- ndjeheni më i sigurt se sa jeni.

160
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
Këtu ka një ndjenjë të rreme sigurie.

161
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
Ose e kundërta,

162
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
dhe këtu bëhet fjalë për një ndjenjë të rreme pasigurie.

163
00:06:31,000 --> 00:06:34,000
Unë shkruaj mjaft rreth "teatrit me sigurinë,"

164
00:06:34,000 --> 00:06:37,000
i cili përbëhet nga produkte që i bëjnë njerëzit të ndihen të sigurt,

165
00:06:37,000 --> 00:06:39,000
por që në fakt nuk bëjnë ndonjë gjë.

166
00:06:39,000 --> 00:06:41,000
Nuk ka ndonjë term për gjëra që na bëjnë të sigurt,

167
00:06:41,000 --> 00:06:43,000
por që nuk na bëjnë të ndihemi të sigurt.

168
00:06:43,000 --> 00:06:46,000
Ndoshta kjo është ajo çka CIA është menduar të bëjë për ne.

169
00:06:48,000 --> 00:06:50,000
Po i kthehemi anës ekonomike.

170
00:06:50,000 --> 00:06:54,000
Nëse ana ekonomike, tregu, udhëheq sigurinë,

171
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
dhe nëse njerëzit marrin vendime

172
00:06:56,000 --> 00:06:59,000
bazuar në ndjesitë mbi sigurinë,

173
00:06:59,000 --> 00:07:01,000
atëherë gjëja e zgjuar që do bërë nga kompanitë

174
00:07:01,000 --> 00:07:03,000
për nxitje ekonomike

175
00:07:03,000 --> 00:07:06,000
është t'i bëjnë njerëzit të ndihen të sigurt.

176
00:07:06,000 --> 00:07:09,000
Dhe ka dy rrugë për ta arritur këtë.

177
00:07:09,000 --> 00:07:11,000
Njëra, i bëni vërtet njerëzit më të sigurt

178
00:07:11,000 --> 00:07:13,000
dhe shpresoni që ta vënë re.

179
00:07:13,000 --> 00:07:16,000
Ose tjetra, thjesht i bëni të ndihen më të sigurt

180
00:07:16,000 --> 00:07:19,000
dhe shpresoni që nuk do ta vënë re.

181
00:07:20,000 --> 00:07:23,000
Atëherë ç'e tërheq vëmendjen e njerëzve?

182
00:07:23,000 --> 00:07:25,000
Një dorë gjërash:

183
00:07:25,000 --> 00:07:27,000
kuptimi mbi sigurinë,

184
00:07:27,000 --> 00:07:29,000
rreziqet, kërcënimet,

185
00:07:29,000 --> 00:07:32,000
kundërmasat, mënyra si funksionojnë këto.

186
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
Por nëse i njihni gjërat,

187
00:07:34,000 --> 00:07:37,000
ka më tepër gjasa që ndjesitë tuaja të përputhen me realitetin.

188
00:07:37,000 --> 00:07:40,000
Na vijnë në ndihmë mjaft shembuj nga bota e njëmendtë.

189
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
Të gjithë e njohim shkallën e kriminalitetit në lagjen tonë,

190
00:07:43,000 --> 00:07:46,000
ngaqë aty banojmë, dhe përftojmë për të një ndjesi

191
00:07:46,000 --> 00:07:49,000
që në thelb përputhet me realitetin.

192
00:07:49,000 --> 00:07:52,000
Teatri me sigurinë shpaloset

193
00:07:52,000 --> 00:07:55,000
atëherë kur është e qartë që nuk po funksionon si duhet.

194
00:07:55,000 --> 00:07:59,000
Bukur, atëherë ç'i bën njerëzit të mos vënë re?

195
00:07:59,000 --> 00:08:01,000
Të kuptuarit, njohja e pakët.

196
00:08:01,000 --> 00:08:04,000
Nëse nuk i kuptoni rreziqet, nuk kuptoni dot koston,

197
00:08:04,000 --> 00:08:06,000
ka gjasa që të merrni vendimin e gabuar,

198
00:08:06,000 --> 00:08:09,000
dhe ndjesitë tuaja të mos përputhen me realitetin.

199
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
Këtu nuk ka mjaft shembuj.

200
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
Ka një problem të brendshëm

201
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
me ngjarjet me probabilitet të pakët.

202
00:08:15,000 --> 00:08:17,000
Nëse, për shembull,

203
00:08:17,000 --> 00:08:19,000
terrorizmi thuajse nuk ndodh kurrë,

204
00:08:19,000 --> 00:08:21,000
është vërtet e zorshme të gjykohet

205
00:08:21,000 --> 00:08:24,000
efektshmëria e masave kundër terrorizmit.

206
00:08:25,000 --> 00:08:28,000
Kjo është arsyeja pse vazhdohet me bërjen kurban të virgjëreshave,

207
00:08:28,000 --> 00:08:31,000
dhe pse mbrojtja nga kuçedrat funksionon përsosur.

208
00:08:31,000 --> 00:08:34,000
Nuk ka shembuj të mjaftueshëm të dështimeve.

209
00:08:35,000 --> 00:08:38,000
Po ashtu, ndjesitë që, si retë, fshehin pas çështjet --

210
00:08:38,000 --> 00:08:40,000
njëanshmëritë konjitive për të cilat fola më lart,

211
00:08:40,000 --> 00:08:43,000
frikërat, besimet e miletit,

212
00:08:43,000 --> 00:08:46,000
në thelb një model jo adekuat i realitetit.

213
00:08:47,000 --> 00:08:50,000
Më lejoni t'i ndërlikoj gjërat.

214
00:08:50,000 --> 00:08:52,000
Kemi ndjesitë dhe realitetin.

215
00:08:52,000 --> 00:08:55,000
Dëshiroj të shtoj një element të tretë. Dëshiroj të shtoj një model.

216
00:08:55,000 --> 00:08:57,000
Ndjesitë dhe modeli - në trurin tonë,

217
00:08:57,000 --> 00:08:59,000
realiteti është bota atje tej.

218
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
Që nuk ndryshon; është reale.

219
00:09:02,000 --> 00:09:04,000
Pra ndjesitë bazohen në intuitën tonë.

220
00:09:04,000 --> 00:09:06,000
Modeli bazohet te arsyetimi.

221
00:09:06,000 --> 00:09:09,000
Ky është në thelb ndryshimi.

222
00:09:09,000 --> 00:09:11,000
Në një botë primitive dhe të thjeshtë,

223
00:09:11,000 --> 00:09:14,000
vërtet që nuk ka nevojë për një model.

224
00:09:14,000 --> 00:09:17,000
Ngaqë ndjesitë janë afër realitetit.

225
00:09:17,000 --> 00:09:19,000
Nuk keni nevojë për model.

226
00:09:19,000 --> 00:09:21,000
Por në një botë moderne dhe të ndërlikuar,

227
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
ju duhen modele

228
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
që të kuptoni një numër rreziqesh që hasim.

229
00:09:27,000 --> 00:09:29,000
Për bakteret nuk ka ndjesi.

230
00:09:29,000 --> 00:09:32,000
Ju duhet një model për t'i kuptuar.

231
00:09:32,000 --> 00:09:34,000
Ky model

232
00:09:34,000 --> 00:09:37,000
është një paraqitje inteligjente e realitetit.

233
00:09:37,000 --> 00:09:40,000
Është, sigurisht, i kufizuar nga shkenca,

234
00:09:40,000 --> 00:09:42,000
nga teknologjia.

235
00:09:42,000 --> 00:09:45,000
Para shpikjes së mikroskopit për t'i parë,

236
00:09:45,000 --> 00:09:48,000
s'mund të kishte teori sëmundjesh të shpjeguara.

237
00:09:49,000 --> 00:09:52,000
Është i kufizuar nga njëanshmëritë tona konjitive.

238
00:09:52,000 --> 00:09:54,000
Por ka aftësinë

239
00:09:54,000 --> 00:09:56,000
të anashkalojë ndjesitë tona.

240
00:09:56,000 --> 00:09:59,000
Nga i gjejmë këto modele? I marrim nga të tjerët.

241
00:09:59,000 --> 00:10:02,000
I marrim nga feja, kultura,

242
00:10:02,000 --> 00:10:04,000
mësuesit, të moshuarit.

243
00:10:04,000 --> 00:10:06,000
Para ca vitesh,

244
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
qeshë në Afrikën e Jugut për safari.

245
00:10:08,000 --> 00:10:11,000
Shoqëruesi im ish rritur në Parkun Kombëtar Kruger.

246
00:10:11,000 --> 00:10:14,000
Dhe kish disa modele shumë të ndërlikuara se si të mbijetosh.

247
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
Që vareshin nga çfarë sulmoheshe

248
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
luan apo leopard, rinoceront apo elefant --

249
00:10:18,000 --> 00:10:21,000
dhe se kur duhej të bëheshe tym, kur duhej të ngjiteshe në pemë --

250
00:10:21,000 --> 00:10:23,000
kur nuk do të duhej në asnjë rast të ngjiteshe në një pemë.

251
00:10:23,000 --> 00:10:26,000
Unë do të kisha vdekur brenda ditës,

252
00:10:26,000 --> 00:10:28,000
por ai qe lindur aty,

253
00:10:28,000 --> 00:10:30,000
dhe e kish kuptuar se si të mbijetonte.

254
00:10:30,000 --> 00:10:32,000
Unë jam lindur në Nju Jork.

255
00:10:32,000 --> 00:10:35,000
Mund ta kisha marrë në Nju Jork, dhe të vdiste ai brenda ditës.

256
00:10:35,000 --> 00:10:37,000
(Të qeshura)

257
00:10:37,000 --> 00:10:39,000
Ngaqë kemi modele të ndryshme

258
00:10:39,000 --> 00:10:42,000
bazuar në përvojat tona të ndryshme.

259
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
Modelet mund të na vijnë nga mediat,

260
00:10:45,000 --> 00:10:48,000
nga zyrtarët e votuar prej nesh.

261
00:10:48,000 --> 00:10:51,000
Sillni në mend modelet e terrorizmit,

262
00:10:51,000 --> 00:10:54,000
rrëmbimin e fëmijëve,

263
00:10:54,000 --> 00:10:56,000
sigurinë e linjave ajrore, sigurinë rrugore.

264
00:10:56,000 --> 00:10:59,000
Modelet mund të vijnë nga industria.

265
00:10:59,000 --> 00:11:01,000
Dy të tilla që po ndjek janë kamerat e mbikqyrjes,

266
00:11:01,000 --> 00:11:03,000
dhe kartat me ID,

267
00:11:03,000 --> 00:11:06,000
jo pak modele sigurie kompjuteri vijnë prej industrisë.

268
00:11:06,000 --> 00:11:09,000
Mjaft modele vijnë prej shkencave.

269
00:11:09,000 --> 00:11:11,000
Modelet që lidhen me shëndetin janë shembull i bukur.

270
00:11:11,000 --> 00:11:14,000
Mendoni për një çast kancerin, gripin e shpendëve, gripin e derrave, SARS-in

271
00:11:14,000 --> 00:11:17,000
Krejt ndjesitë tona të sigurisë

272
00:11:17,000 --> 00:11:19,000
lidhur me këto sëmundje

273
00:11:19,000 --> 00:11:21,000
vijnë prej modelesh

274
00:11:21,000 --> 00:11:24,000
që na janë dhënë, vërtet, nga shkenca e filtruar nga media.

275
00:11:25,000 --> 00:11:28,000
Pra modelet mund të ndryshojnë.

276
00:11:28,000 --> 00:11:30,000
Modelet nuk janë të palëvizshme.

277
00:11:30,000 --> 00:11:33,000
Teksa mësohemi më mirë me mjediset tona,

278
00:11:33,000 --> 00:11:37,000
modelet tona zhvendosen më afër ndjesive tona.

279
00:11:38,000 --> 00:11:40,000
Një shembull mund të ishte,

280
00:11:40,000 --> 00:11:42,000
sikur të ktheheshit 100 vjetë pas

281
00:11:42,000 --> 00:11:45,000
kur zuri të përhapej së pari elektriciteti,

282
00:11:45,000 --> 00:11:47,000
kish plot frikë prej tij.

283
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
Dua të them, pati njerëz që kishin frikë t'i binin ziles së portës,

284
00:11:49,000 --> 00:11:52,000
ngaqë punonte me korrent, dhe kjo qe e rrezikshme.

285
00:11:52,000 --> 00:11:55,000
Ne sot e kemi shumë kollaj me elektricitetin.

286
00:11:55,000 --> 00:11:57,000
Ndërrojmë llampa

287
00:11:57,000 --> 00:11:59,000
pa u menduar fare për të.

288
00:11:59,000 --> 00:12:03,000
Modeli ynë i sigurisë së electricitetit

289
00:12:03,000 --> 00:12:06,000
është diçka që e gjetëm këtu sapo lindëm.

290
00:12:06,000 --> 00:12:09,000
Nuk ka ndryshuar as kur rriteshim.

291
00:12:09,000 --> 00:12:12,000
Dhe ia kemi marrë dorën.

292
00:12:12,000 --> 00:12:14,000
Ose mendoni rreziqet

293
00:12:14,000 --> 00:12:16,000
në Internet nga brezi në brez --

294
00:12:16,000 --> 00:12:18,000
si e trajtojnë sigurinë në Internet prindët tuaj,

295
00:12:18,000 --> 00:12:20,000
kundrejt trajtimit tuaj,

296
00:12:20,000 --> 00:12:23,000
kundrejt atij që do t'i bëjnë fëmijët tanë.

297
00:12:23,000 --> 00:12:26,000
Modelet tek e fundit treten në prapaskenë.

298
00:12:27,000 --> 00:12:30,000
Intuitiv është thjesht një tjetër fjalë për familiar.

299
00:12:30,000 --> 00:12:32,000
Pra teksa modeli juaj është afër realitetit,

300
00:12:32,000 --> 00:12:34,000
dhe bëhet njësh me ndjesitë,

301
00:12:34,000 --> 00:12:37,000
shpesh nuk e dini që gjendet aty.

302
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
Një shembull i bukur i kësaj

303
00:12:39,000 --> 00:12:42,000
na erdhi vitin e kaluar me gripin e derrave.

304
00:12:42,000 --> 00:12:44,000
Kur u shfaq së pari gripi i derrave,

305
00:12:44,000 --> 00:12:48,000
lajmet fillestare shkaktuan jo pak reagime të tepruara.

306
00:12:48,000 --> 00:12:50,000
Pse kish një emër,

307
00:12:50,000 --> 00:12:52,000
që e bënte më të frikshëm se sa gripi i zakonshëm,

308
00:12:52,000 --> 00:12:54,000
edhe pse i zakonshmi është më vdekjeprurës.

309
00:12:54,000 --> 00:12:58,000
Dhe njerëzit menduan që mjekët duhej të ishin në gjendje të merreshin me të.

310
00:12:58,000 --> 00:13:00,000
Pra patëm edhe ndjesinë e mungesës së kontrollit.

311
00:13:00,000 --> 00:13:02,000
E kështu këta dy elementë

312
00:13:02,000 --> 00:13:04,000
e bënë më të rrezikshëm se sa qe.

313
00:13:04,000 --> 00:13:07,000
Dora-dorës që lajmi u vjetrua, kaluan muaj,

314
00:13:07,000 --> 00:13:09,000
dhe pasoi një shkallë tolerimi,

315
00:13:09,000 --> 00:13:11,000
njerëzit u mësuan me të.

316
00:13:11,000 --> 00:13:14,000
Nuk pati të dhëna të reja, por frika u zvogëlua.

317
00:13:14,000 --> 00:13:16,000
Në vjeshtë,

318
00:13:16,000 --> 00:13:18,000
njerëzia mendonte

319
00:13:18,000 --> 00:13:20,000
se mjekët duhej ta kishin zgjidhur tashmë çështjen.

320
00:13:20,000 --> 00:13:22,000
Dhe mbërrijmë në udhëkryq --

321
00:13:22,000 --> 00:13:24,000
njerëzve iu desh të zgjidhnin

322
00:13:24,000 --> 00:13:28,000
mes frikës dhe pranimit --

323
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
në të vërtetë mes frikës dhe indiferencës --

324
00:13:30,000 --> 00:13:33,000
ata thuajse zgjodhën dyshimin.

325
00:13:33,000 --> 00:13:36,000
Dhe dimrin e kaluar, kur u shfaq vaksina,

326
00:13:36,000 --> 00:13:39,000
pati jo pak njerëz -- një numër befasues --

327
00:13:39,000 --> 00:13:42,000
që nuk pranuan ta marrin --

328
00:13:43,000 --> 00:13:45,000
shembull i bukur

329
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
se si ndjesitë e njerëzve lidhur me sigurinë ndryshuan, se si ndryshon modeli i tyre,

330
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
në mënyrë të çrregullt

331
00:13:50,000 --> 00:13:52,000
pa të dhëna të reja,

332
00:13:52,000 --> 00:13:54,000
pa prurje të reja.

333
00:13:54,000 --> 00:13:57,000
Kjo lloj gjëje ndodh shpesh.

334
00:13:57,000 --> 00:14:00,000
Po shtoj edhe një ndërlikim tjetër.

335
00:14:00,000 --> 00:14:03,000
Kemi pra ndjesitë, modelin, realitetin.

336
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
Unë kam një ide mjaft relativiste mbi sigurinë.

337
00:14:05,000 --> 00:14:08,000
Mendoj se varet nga vëzhguesi.

338
00:14:08,000 --> 00:14:10,000
Dhe në shumicën e vendimeve që lidhen me sigurinë

339
00:14:10,000 --> 00:14:14,000
përfshihen një numër njerëzish.

340
00:14:14,000 --> 00:14:16,000
Aksionerë

341
00:14:16,000 --> 00:14:19,000
me vendime specifike

342
00:14:19,000 --> 00:14:21,000
do të përpiqen të ndikojnë vendimin.

343
00:14:21,000 --> 00:14:23,000
Dhe unë këtë e quaj plani i tyre i punës.

344
00:14:23,000 --> 00:14:25,000
Dhe shihni planin --

345
00:14:25,000 --> 00:14:28,000
kjo është marketing, kjo është politikë --

346
00:14:28,000 --> 00:14:31,000
përpjekje për t'ju bindur të zgjidhni një model dhe jo tjetrin,

347
00:14:31,000 --> 00:14:33,000
përpjekje për t'ju bindur të shpërfillni një model

348
00:14:33,000 --> 00:14:36,000
dhe për t'u besuar ndjesive tuaja,

349
00:14:36,000 --> 00:14:39,000
duke shtyrë në anë njerëzit me modele që nuk ju pëlqejnë.

350
00:14:39,000 --> 00:14:42,000
Kjo nuk është e padëgjuar.

351
00:14:42,000 --> 00:14:45,000
Një shembull, një shembull i shkëlqyer, është rreziku nga duhanpirja.

352
00:14:46,000 --> 00:14:49,000
Në historinë e 50 vjetëve të shkuara, rreziku nga duhanpirja

353
00:14:49,000 --> 00:14:51,000
shpalos mënyrën se si ndryshon modeli,

354
00:14:51,000 --> 00:14:54,000
dhe tregon edhe se si një industri lufton kundër

355
00:14:54,000 --> 00:14:56,000
një modeli që nuk e pëlqen.

356
00:14:56,000 --> 00:14:59,000
Krahasojeni këtë me debatin e duhanpirësve pasivë --

357
00:14:59,000 --> 00:15:02,000
këtu e 20 vjetë të shkuar ndoshta.

358
00:15:02,000 --> 00:15:04,000
Sillni në mend rripat e sigurimit.

359
00:15:04,000 --> 00:15:06,000
Kur isha unë fëmijë, askush nuk i përdorte rripat e sigurimit.

360
00:15:06,000 --> 00:15:08,000
Sot, asnjë fëmijë nuk do t'ju lejojë të ngisni makinën

361
00:15:08,000 --> 00:15:10,000
po qe se nuk keni vendosur rripin e sigurimit.

362
00:15:11,000 --> 00:15:13,000
Krahasojeni këtë me debatin për airbag-un --

363
00:15:13,000 --> 00:15:16,000
këtu e 30 vjetë të shkuar ndoshta.

364
00:15:16,000 --> 00:15:19,000
Krejt këta si shembuj ndryshimi modelesh.

365
00:15:21,000 --> 00:15:24,000
Mësimi që nxjerrim është që ndryshimi i modeleve është i vështirë.

366
00:15:24,000 --> 00:15:26,000
Është e vështirë të çrrënjosësh modelet.

367
00:15:26,000 --> 00:15:28,000
Nëse janë njësoj me ndjesitë tuaja,

368
00:15:28,000 --> 00:15:31,000
ju as që e kuptoni se keni një model.

369
00:15:31,000 --> 00:15:33,000
Dhe këtu ndërhyn një tjetër njëanshmëri konjitive

370
00:15:33,000 --> 00:15:35,000
Do ta quaj njëanshmëri konfirmimi,

371
00:15:35,000 --> 00:15:38,000
nën efektin e së cilës ne priremi të pranojmë të dhëna

372
00:15:38,000 --> 00:15:40,000
që ripohojnë besimet tona

373
00:15:40,000 --> 00:15:43,000
dhe të hedhim tej të dhënat që kundërshtojnë besimet tona.

374
00:15:44,000 --> 00:15:46,000
Pra, edhe pse me evidenca kundër modelit tonë,

375
00:15:46,000 --> 00:15:49,000
ka shumë mundësi që ne t'i shpërfillim, edhe pse janë joshëse.

376
00:15:49,000 --> 00:15:52,000
Duhet të bëhet shumë joshëse, pa t'i kushtojmë vëmendje.

377
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
Modelet e reja, që prekin periudha të gjata kohore, janë të zorshme

378
00:15:55,000 --> 00:15:57,000
Ngrohja globale është një shembull i shkëlqyer.

379
00:15:57,000 --> 00:15:59,000
Jemi shumë të dobët

380
00:15:59,000 --> 00:16:01,000
me modelet që shtrihen në 80 vjetë.

381
00:16:01,000 --> 00:16:03,000
Mund t'ia dalim deri te korrja e ardhshme.

382
00:16:03,000 --> 00:16:06,000
Shpesh shtyhemi deri sa fëmija të jenë rritur.

383
00:16:06,000 --> 00:16:09,000
Por 80 vjetë, nuk ia dalim dot hiç.

384
00:16:09,000 --> 00:16:12,000
Ndaj është një model shumë i vështirë për t'u pranuar.

385
00:16:12,000 --> 00:16:16,000
Mund t'i kemi njëkohësisht që të dy modelet në kokë,

386
00:16:16,000 --> 00:16:19,000
ose atë lloj problemi

387
00:16:19,000 --> 00:16:22,000
ku i mbajmë tok të dy besimet,

388
00:16:22,000 --> 00:16:24,000
ose disonancën konjitive.

389
00:16:24,000 --> 00:16:26,000
Në fund fare,

390
00:16:26,000 --> 00:16:29,000
modeli i ri do të zëvendësojë modelin e vjetër.

391
00:16:29,000 --> 00:16:32,000
Ndjesitë e forta mund të krijojnë një model.

392
00:16:32,000 --> 00:16:35,000
11 Shtatori krijoi një model sigurie

393
00:16:35,000 --> 00:16:37,000
në mendjet e shumë njerëzve.

394
00:16:37,000 --> 00:16:40,000
Po ashtu, këtë mund ta bëjë përvoja personale në krime,

395
00:16:40,000 --> 00:16:42,000
frika personale për shëndetin,

396
00:16:42,000 --> 00:16:44,000
një frikë e lidhur me shëndetin nga lajmet.

397
00:16:44,000 --> 00:16:46,000
Do të shihni ato që psikiatrët i quajnë

398
00:16:46,000 --> 00:16:48,000
ngjarje rrufe.

399
00:16:48,000 --> 00:16:51,000
Prej tyre mund të krijohet në çast një model,

400
00:16:51,000 --> 00:16:54,000
ngaqë janë shumë emotive.

401
00:16:54,000 --> 00:16:56,000
Pra në botën teknologjike,

402
00:16:56,000 --> 00:16:58,000
nuk kemi përvojë

403
00:16:58,000 --> 00:17:00,000
që të gjykojmë modelet.

404
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
Dhe bazohemi te të tjerët. Bazohemi te ndërmjetësa.

405
00:17:02,000 --> 00:17:06,000
Dua të them, kjo funksionon për aq kohë sa të ndreqen të tjerët.

406
00:17:06,000 --> 00:17:08,000
Bazohemi te agjencitë qeveritare

407
00:17:08,000 --> 00:17:13,000
që na tregojnë se cilat barna janë pa zarar.

408
00:17:13,000 --> 00:17:15,000
Dje mbërrita këtu me avion.

409
00:17:15,000 --> 00:17:17,000
Nuk i bëra unë kontroll avionit.

410
00:17:17,000 --> 00:17:19,000
U bazova në një grup tjetër

411
00:17:19,000 --> 00:17:22,000
që përcaktoi nëse avioni im mund të fluturonte me siguri.

412
00:17:22,000 --> 00:17:25,000
Ja ku jemi, dhe asnjë nga ne nuk i trembet shembjes së tavanit mbi kokat tona,

413
00:17:25,000 --> 00:17:28,000
jo ngaqë e kontrolluam gjë,

414
00:17:28,000 --> 00:17:30,000
po ngaqë jemi goxha të sigurt

415
00:17:30,000 --> 00:17:33,000
që kushtet e ndërtimit këtu janë të mira.

416
00:17:33,000 --> 00:17:35,000
Është një model që thjesht e pranojmë

417
00:17:35,000 --> 00:17:37,000
jo pak në mirëbesim.

418
00:17:37,000 --> 00:17:40,000
Dhe nuk prish punë.

419
00:17:42,000 --> 00:17:44,000
Tani, ajo që duam

420
00:17:44,000 --> 00:17:46,000
është që njerëzit të familjarizohen mjaftueshëm

421
00:17:46,000 --> 00:17:48,000
me modele më të mira --

422
00:17:48,000 --> 00:17:50,000
t'i kenë të pasqyruar në ndjesitë e tyre --

423
00:17:50,000 --> 00:17:54,000
që t'i lejojnë vetes të marrin vendime sigurie.

424
00:17:54,000 --> 00:17:56,000
Kur këto shpërputhen,

425
00:17:56,000 --> 00:17:58,000
keni dy mundësi.

426
00:17:58,000 --> 00:18:00,000
Njëra, mund të rregulloni ndjesitë e njerëzve,

427
00:18:00,000 --> 00:18:02,000
duke ndikuar drejtpërdrejt mbi ndjesitë.

428
00:18:02,000 --> 00:18:05,000
Bëhet fjalë për manipulim, por mund të funksionojë.

429
00:18:05,000 --> 00:18:07,000
Rruga e dyta, më e ndershmja,

430
00:18:07,000 --> 00:18:10,000
është të ndreqet vetë modeli.

431
00:18:11,000 --> 00:18:13,000
Ndryshimi ndodh ngadalë.

432
00:18:13,000 --> 00:18:16,000
Debati mbi duhan-pirjen hëngri 40 vjetë,

433
00:18:16,000 --> 00:18:19,000
dhe ky qe një nga ata të lehtët.

434
00:18:19,000 --> 00:18:21,000
Në disa raste kjo është e vështirë.

435
00:18:21,000 --> 00:18:23,000
Por mendoj ama që

436
00:18:23,000 --> 00:18:25,000
informacioni duket si shpresa jonë më e mirë.

437
00:18:25,000 --> 00:18:27,000
Ja ku ju gënjeva.

438
00:18:27,000 --> 00:18:29,000
Ju kujtohet që thashë ndjesitë, modeli, realiteti.

439
00:18:29,000 --> 00:18:32,000
Thashë që realiteti nuk ndryshon. Në fakt ndryshon.

440
00:18:32,000 --> 00:18:34,000
Jetojmë në një botë teknologjike;

441
00:18:34,000 --> 00:18:37,000
realiteti ndryshon gjithë kohës.

442
00:18:37,000 --> 00:18:40,000
Pra mund të kishim -- për herë të parë për specien tonë --

443
00:18:40,000 --> 00:18:43,000
ndjesitë në ndjekje të modelit, modelin në ndjekje të realitetit, realitetin në ndryshim --

444
00:18:43,000 --> 00:18:46,000
mundet të mos e zënë kurrë njëri-tjetrin.

445
00:18:47,000 --> 00:18:49,000
Këtë nuk e dimë.

446
00:18:49,000 --> 00:18:51,000
Por në vështrim afatgjatë,

447
00:18:51,000 --> 00:18:54,000
si ndjesitë, ashtu edhe realiteti janë të rëndësishëm.

448
00:18:54,000 --> 00:18:57,000
Dhe dua ta mbyll me dy histori të shkurtra për ilustrim.

449
00:18:57,000 --> 00:18:59,000
1982 -- Nuk e di nëse njerëzve u kujtohet --

450
00:18:59,000 --> 00:19:02,000
pati një epidemi të shkurtër

451
00:19:02,000 --> 00:19:04,000
helmimi me Tylenol në Shtetet e Bashkuara.

452
00:19:04,000 --> 00:19:07,000
Qe një ngjarje e tmerrshme. Dikush mori një shishe Tylenol,

453
00:19:07,000 --> 00:19:10,000
hodhi helm në të, e mbylli, e vuri prapë në raft.

454
00:19:10,000 --> 00:19:12,000
Dikush e bleu dhe vdiq.

455
00:19:12,000 --> 00:19:14,000
Kjo i tmerroi njerëzit.

456
00:19:14,000 --> 00:19:16,000
Pati disa imitime kopjace të kësaj.

457
00:19:16,000 --> 00:19:19,000
Nuk pati ndonjë rrezik real, por njerëzit qenë të trembur.

458
00:19:19,000 --> 00:19:21,000
Dhe kështu u shpik

459
00:19:21,000 --> 00:19:23,000
industria e taposjes hermetike të barnave.

460
00:19:23,000 --> 00:19:25,000
Ato kapaçkat hermetike prej këtij rasti lindën.

461
00:19:25,000 --> 00:19:27,000
Është krejtësisht teatër me sigurinë.

462
00:19:27,000 --> 00:19:29,000
Si detyrë shtëpie, mendoni 10 mënyra se si ta nxirrni jashtë loje.

463
00:19:29,000 --> 00:19:32,000
Po jua jap unë të parën, shiringa.

464
00:19:32,000 --> 00:19:35,000
Por bëri që njerëzia të ndihej më mirë.

465
00:19:35,000 --> 00:19:37,000
I bëri ndjesitë e tyre të sigurisë

466
00:19:37,000 --> 00:19:39,000
të përputhen më tepër me realitetin.

467
00:19:39,000 --> 00:19:42,000
Historia tjetër, ca vite më parë, një shoqja ime lindi fëmijë.

468
00:19:42,000 --> 00:19:44,000
I shkova për vizitë në spital.

469
00:19:44,000 --> 00:19:46,000
Na del që sot, tashmë, kur lind një fëmijë,

470
00:19:46,000 --> 00:19:48,000
i vënë një byzylyk RFID foshnjës,

471
00:19:48,000 --> 00:19:50,000
dhe një korrespondues lehonës,

472
00:19:50,000 --> 00:19:52,000
që, nëse dikush tjetër veç mëmës e qit foshnjën nga shtëpia e lindjes,

473
00:19:52,000 --> 00:19:54,000
zë e bie një alarm.

474
00:19:54,000 --> 00:19:56,000
I thashë, "Punë e paqme.

475
00:19:56,000 --> 00:19:58,000
Po vras mendjen se sa i përhapur është rrëmbimi i foshnjave

476
00:19:58,000 --> 00:20:00,000
në spitale."

477
00:20:00,000 --> 00:20:02,000
Kthehem në shtëpi, dhe zë e kërkoj.

478
00:20:02,000 --> 00:20:04,000
Në thelb nuk ndodh kurrë.

479
00:20:04,000 --> 00:20:06,000
Por po ta mendoni,

480
00:20:06,000 --> 00:20:08,000
po të jeni i spitalit,

481
00:20:08,000 --> 00:20:10,000
dhe keni nevojë t'ia merrni për pak foshnjën nënës,

482
00:20:10,000 --> 00:20:12,000
jashtë dhomës, për të bërë ca teste,

483
00:20:12,000 --> 00:20:14,000
më mirë të luani një teatër të bukur sigurie,

484
00:20:14,000 --> 00:20:16,000
përndryshe jua shkurton duart.

485
00:20:16,000 --> 00:20:18,000
(Të qeshura)

486
00:20:18,000 --> 00:20:20,000
Pra ka rëndësi për ne,

487
00:20:20,000 --> 00:20:22,000
për ne që merremi me konceptimin e sigurisë,

488
00:20:22,000 --> 00:20:25,000
që kontrollojmë rregulla sigurie,

489
00:20:25,000 --> 00:20:27,000
ose vëzhgojmë rregullat publike

490
00:20:27,000 --> 00:20:29,000
nga kënde që prekin sigurinë.

491
00:20:29,000 --> 00:20:32,000
S'është thjesht realiteti, janë ndjesitë dhe realiteti.

492
00:20:32,000 --> 00:20:34,000
Ajo që ka rëndësi

493
00:20:34,000 --> 00:20:36,000
është që këto të jenë thuajse të njëjta.

494
00:20:36,000 --> 00:20:38,000
është e rëndësishme që, nëse ndjesitë tona përputhen me realitetin,

495
00:20:38,000 --> 00:20:40,000
të marrim vendime sigurie më të mira.

496
00:20:40,000 --> 00:20:42,000
Ju faleminderit.

497
00:20:42,000 --> 00:20:44,000
(Duartrokitje)