1
00:00:07,195 --> 00:00:08,996
لە زستانی ١٩٩٥دا،

2
00:00:08,996 --> 00:00:15,081
زانایان تێلێسکۆبی هابلیان دەستنیشان کرد
لە شوێنێکی ئاسمان نزیک دیببی گەورە،

3
00:00:15,081 --> 00:00:21,146
خاڵێک کە تاریک و لە دەرەوەی ڕێگاکە بوو
لە پیسی ڕووناکی ئەستێرەکانی دەوروبەر.

4
00:00:21,146 --> 00:00:25,975
شوێنەکە بە ئاشکرا چۆڵ بوو
وە هەموو هەوڵەکەی مەترسیدار بوو.

5
00:00:25,975 --> 00:00:29,095
چی، ئەگەر هەر شتێک، ئایا وا دەرئەکەوێ؟

6
00:00:29,095 --> 00:00:30,816
لە ماوەی دە ڕۆژی یەک لە دوای یەک،

7
00:00:30,816 --> 00:00:36,867
تێلێسکۆبەکە نزیک بوو لە ١٥٠ کاتژمێر
بۆ ئەوەی هەمان ناوچە دەرکەون.

8
00:00:36,867 --> 00:00:40,924
و ئەوەی کە گەڕایەوە 
هیچ شتێکی کەم نەبوو لە سەرنج راکێشکردن:

9
00:00:40,924 --> 00:00:44,876
وێنەی زیاتر لە ١٥٠٠گالاکسیە جیاواز

10
00:00:44,876 --> 00:00:49,006
لە ناو لیرەقێکی بچووکدا دەدرەوشمێ 
لە گەردووندا.

11
00:00:49,006 --> 00:00:53,007
ئێستا، با هەنگاوێک بۆ دواوە بڕۆین 
قەبارەی ئەم وێنەیە بۆ تێگەیشتن.

12
00:00:53,007 --> 00:00:54,927
ئەگەر تۆ قەڵەمی تۆپتۆپەکە ببەی

13
00:00:54,927 --> 00:00:58,576
و لە درێژی قۆڵدا بیگری 
لەبەردەم ئاسمانی شەودا.

14
00:00:58,576 --> 00:01:00,597
سەرنج دەخاتە سەر ئەو زانیاریە زۆر،

15
00:01:00,597 --> 00:01:07,694
ئەوە ئەو شتەیە کە تێلیسکۆبی هابل دەیبەن
لە یەکەم وێنەی دیپ فیڵد.

16
00:01:07,694 --> 00:01:08,587
بە ووتەیەکی تر،

17
00:01:08,587 --> 00:01:13,838
ئەو ٣٠٠٠گەلەگەلە بینراون 
لە ناو تەنها لە ناو ێکی بچوکی گەردوندا،

18
00:01:13,838 --> 00:01:17,347
نزیکەی یەک دوو ملیۆن
لە ئاسمانی شەو.

19
00:01:17,347 --> 00:01:18,947
بۆ ئەوەی هەموو ئەمانە بە بەرچاوەوە بپێوم،

20
00:01:18,947 --> 00:01:22,767
تێکڕای پێوانەکانی مرۆڤ
نزیکەی ١،٧مەتر.

21
00:01:22,767 --> 00:01:26,777
بە تیرەی زەوی 
لە ١٢٧٠٠کیلۆمەتر،

22
00:01:26,777 --> 00:01:31,918
کە نزیکەی ٧،٥ملیۆن مرۆڤن
سەرتا سەر تا پێی ڕیز کراوە.

23
00:01:31,918 --> 00:01:37,897
ئەپۆلۆ ٨ی ئاسمانی بە دووری فڕی
لە ٣٨٠هەزار کیلۆمەترەوە بۆ سەر مانگ.

24
00:01:37,897 --> 00:01:43,738
و خۆری بچوکی ئێمە
بە نزیکەیی ١،٤ملیۆن کیلۆمەتر،

25
00:01:43,738 --> 00:01:46,827
یان ١١٠جار تیرەی زەوی.

26
00:01:46,827 --> 00:01:48,058
هەنگاوێک زیاتر،

27
00:01:48,058 --> 00:01:52,719
ڕێگای زێرین لە شوێنێک دایدەما 
لە نێوان 100 بۆ 400 ملیار ئەستێرە،

28
00:01:52,719 --> 00:01:54,398
بە خۆری خۆمانەوە.

29
00:01:54,398 --> 00:01:59,118
وە هەر خالێکی درەوشاوەی گالاکسییەک گیراوە
لە وێنەی دیپ فیڵد

30
00:01:59,118 --> 00:02:03,348
ملیارەها ئەستێرە لەخۆدەگرێت
لە کەمترین.

31
00:02:03,348 --> 00:02:06,148
نزیکەی دە ساڵ دوای
وێنەی دیپ فیڵد،

32
00:02:06,148 --> 00:02:09,549
زاناکان بینایییان ڕێکخست
لە تەلیسکۆبی هابل

33
00:02:09,549 --> 00:02:14,869
وە بەرکەوتنی درێژتری وەرگرت
لە ماوەی نزیکەی چوار مانگدا.

34
00:02:14,869 --> 00:02:17,990
ئه م جار چاودێری ١٠هه زار که ڵه ریان کرد.

35
00:02:17,990 --> 00:02:22,130
نیوەی ئەم گەلەگەلە لەوەتەی هەیە
ڕونتر شیکردەوە

36
00:02:22,130 --> 00:02:25,449
کە ناسراوە بە 
وێنەی کێڵگەی قوڵی ئێکستریم،

37
00:02:25,449 --> 00:02:27,670
یان XDF.

38
00:02:27,670 --> 00:02:30,349
بە تێکەڵکردنی زیاتر لە دە ساڵ 
لە وێنەکان،

39
00:02:30,349 --> 00:02:32,880
ئێکس دی ئێف گالاکسییەکان زۆر 
دوور نیشان دەدات

40
00:02:32,880 --> 00:02:36,330
کە تەنها 
یەک دە بلیۆن ەمی ڕوناکی

41
00:02:36,330 --> 00:02:39,160
کە چاوی مرۆڤ دەتوانێت هەستی پێ بکات.

42
00:02:39,160 --> 00:02:43,140
کەواتە، چی فێرئەبیت دەربارەی گەردوون
لە وێنەی دیپ فیڵد؟

43
00:02:43,140 --> 00:02:47,552
لە لێکۆڵینەوەیەک لە گەردوون و بۆشایی و کات
بە دڵنیای بەستراون.

44
00:02:47,552 --> 00:02:50,490
ئەوەش بەهۆی 
خێرایی ڕوناکی.

45
00:02:50,490 --> 00:02:55,520
کەواتە وێنە قوڵەکانی کێڵگەکە وەک
ئامێرەکانی کات بۆ گەردونی کۆن

46
00:02:55,520 --> 00:02:57,750
تا ئێستا دەگەنە بۆشایی و کات

47
00:02:57,750 --> 00:03:03,160
کە دەتوانین سەیری گالاکسییەکان بکەین
کە زیاتر لە ١٣ملیار ساڵ لەمەوبەر هەبووە.

48
00:03:03,160 --> 00:03:05,611
ئەمە مانای ئەوەیە کە ئێمە بەدوای
لە گەردووندا وەک ئەوەی

49
00:03:05,611 --> 00:03:09,141
کەمتر لە ملیارێک ساڵ 
دوای بیگ بانگ،

50
00:03:09,141 --> 00:03:13,664
وە ڕێگە بە زاناکان دەدات توێژینەوە بکەن
کەلەکڵەکان لە مناڵیی.

51
00:03:13,664 --> 00:03:17,990
وێنە دیپ فیڵدەکان هەروەها نیشانیان داوە
کە گەردون هاوڕەگەزخوازە.

52
00:03:17,990 --> 00:03:22,633
یانی ئەو وێنە و وێنە جیاوازانەی کە گیراون
لە ئاسماندا لە یەک دەچن.

53
00:03:22,633 --> 00:03:25,841
ئەوە زۆر سەرسوڕهێنەرە کاتێک بیر لە
کە گەردون چەند فراوانە.

54
00:03:25,841 --> 00:03:30,151
بۆچی ئێمە چاوەڕێی ئەوە دەکەین کە 
هەمان شت بێت لە دووری زۆر گەورەدا؟

55
00:03:30,151 --> 00:03:33,295
لەسەر پێوەری ئەستێرە 
با گەردوون بەتەنیا بێت،

56
00:03:33,295 --> 00:03:36,392
ئێمە بچوکترین لە 
دەتوانین بە ئاسانی تێبکۆشین،

57
00:03:36,392 --> 00:03:38,221
بەڵام توانای ئەوەمان هەیە کە بپرسین،

58
00:03:38,221 --> 00:03:39,206
بۆ پرسیارکردن،

59
00:03:39,206 --> 00:03:40,251
بۆ گەڕان،

60
00:03:40,251 --> 00:03:41,292
بۆ لێکۆڵینەوە،

61
00:03:41,292 --> 00:03:42,761
و بۆ ئەوەی خەیاڵی بکەین.

62
00:03:42,761 --> 00:03:45,362
بۆیە جاری داهاتوو کە تۆ بە ووتە 
دائەبڕیت لە ئاسمانی شەودا،

63
00:03:45,362 --> 00:03:49,252
ساتێک بخایەنە بۆ بیرکردنەوە لە ناشرینی
لەو شتەی کە لە دەرەوەی بینینتە،

64
00:03:49,252 --> 00:03:52,502
لە بۆشاییە تاریکەکانی نێوان ئەستێرەکان.