0:00:06.819,0:00:10.986
İnsan beyni, dünyadaki en gelişmiş[br]organlardan biridir.

0:00:11.116,0:00:14.157
Milyarlarca nörondan[br]oluşan bu süper bilgisayar,

0:00:14.157,0:00:19.463
tüm duyularımızı, düşüncelerimizi ve[br]eylemlerimizi işleyip yönetir.

0:00:19.463,0:00:23.587
Ama Charles Darwin'in bundan bile[br]daha etkileyici bulduğu bir şey vardı:

0:00:23.587,0:00:25.553
Karınca beyni.

0:00:25.723,0:00:30.792
Kendi deyimiyle, dünyadaki en[br]muhteşem madde atomlarından biri.

0:00:31.772,0:00:34.836
Böylesine minik bir şeyin[br]karmaşık bir beyni olduğuna

0:00:34.836,0:00:36.496
inanmakta güçlük çekiyorsanız,

0:00:36.496,0:00:38.249
bu konuda yalnız olmadığınızı bilin.

0:00:38.249,0:00:40.879
İsveçli doğa bilimci Carl Linnaeus,

0:00:40.879,0:00:44.267
tüm canlıları sınıflandırıp[br]tanımlama projesinde

0:00:44.267,0:00:47.825
böceklerde beyin diye bir şeyin[br]olmadığını varsaymıştı.

0:00:47.825,0:00:51.269
Elbette hatalıydı, ama onu[br]anlayışla karşılıyoruz.

0:00:51.269,0:00:54.269
Böceklerin beyni hem bizimkinden[br]çok daha küçüktür,

0:00:54.269,0:00:57.718
hem de birçok yönden[br]bizimkinden daha farklı çalışır.

0:00:57.778,0:01:00.305
En dikkat çekici farklardan biri;

0:01:00.305,0:01:04.072
başını kaybeden bir böceğin[br]yine de yürüyebilmesi,

0:01:04.072,0:01:05.173
kaşınabilmesi,

0:01:05.173,0:01:06.037
soluyabilmesi

0:01:06.037,0:01:08.065
ve hatta uçabilmesidir.

0:01:08.065,0:01:10.474
Bunun nedeni, bizim sinir sistemimiz

0:01:10.474,0:01:14.024
beynin görev atamaları yaptığı[br]bir nevi krallık gibi yönetilirken,

0:01:14.024,0:01:18.019
böcek sinir sisteminin merkezsiz[br]bir federasyona benzemesidir.

0:01:18.019,0:01:21.813
Yürümek ya da solumak gibi[br]böceklerin yaptığı şeylerin çoğu,

0:01:21.813,0:01:25.675
bedenleri boyunca uzanan[br]ve ganglia adı verilen

0:01:25.675,0:01:28.153
nöron kümeleri[br]tarafından koordine edilir.

0:01:28.153,0:01:33.176
Beyinle beraber bu yerel ganglia kümeleri[br]böceğin sinir sistemini oluşturur.

0:01:33.176,0:01:37.248
Böcekler her ne kadar sadece[br]yerel ganglialar ile çok şey yapabilse de,

0:01:37.248,0:01:39.886
hayatta kalabilmeleri için[br]beyin hâlâ kritik önemdedir.

0:01:39.886,0:01:43.403
Beyin sayesinde böcek dünyayı, görme[br]ve koku alma duyularıyla tanıyabilir.

0:01:43.403,0:01:45.467
Ayrıca uygun eşleri seçebilir,

0:01:45.467,0:01:48.745
yuvaların ve besin kaynaklarının[br]yerini hatırlayabilir,

0:01:48.745,0:01:50.412
iletişim kurabilir ve hatta

0:01:50.412,0:01:54.408
büyük uzaklıklar ötesinden[br]yollarını bulabilirler.

0:01:54.408,0:01:57.276
Davranışlardaki bu engin çeşitlilik

0:01:57.276,0:02:01.589
toplu iğne başı kadar olan[br]bir organ tarafından yönetilir.

0:02:01.589,0:02:03.608
Bizde 86 milyar nöron varken,

0:02:03.608,0:02:06.698
karıncada bir milyondan daha az[br]nöron bulunur.

0:02:06.698,0:02:10.913
Böcek beyni bizimkinden çok farklı[br]biçimde düzenlenmekle birlikte,

0:02:10.913,0:02:13.143
bazı çarpıcı benzerliklerimiz de var.

0:02:13.143,0:02:17.683
Örneğin, böceklerin çoğunun antenlerinin[br]üzerinde koku algılayıcılar var;

0:02:17.683,0:02:21.713
tıpkı insan burnunda olduğu gibi.[br]Koku alma duyusundan sorumlu olan

0:02:21.713,0:02:25.726
beyin bölgelerimiz de oldukça[br]benzer görünür ve benzer biçimde işler.

0:02:25.726,0:02:29.514
Belli kokuları kodlamak için[br]hatasız bir zamanlama ile

0:02:29.514,0:02:33.322
etkinleşen ve edilgenleşen[br]nöron kümelerinden oluşurlar.

0:02:33.322,0:02:36.349
Bu benzerlikler bilimcileri[br]şaşkınlığa uğratıyor;

0:02:36.349,0:02:40.055
çünkü böcekler ve insanlar[br]pek de yakın akraba sayılmaz.

0:02:40.055,0:02:44.335
İşin aslı, son ortak atamız[br]500 milyon yıl önce yaşamış olan

0:02:44.335,0:02:47.435
solucan benzeri bir canlıydı.

0:02:47.435,0:02:51.056
Peki öyleyse, evrimlerimiz neredeyse[br]bütünüyle farklı yollar izlediği hâlde,

0:02:51.056,0:02:54.768
nasıl oldu da böyle benzer[br]beyin yapılarına sahip olabildik?

0:02:54.768,0:02:58.275
Bilimciler bu olaya[br]Yakınsak Evrim adını veriyor.

0:02:58.275,0:03:04.417
Kuşların, yarasaların ve arıların ayrı[br]ayrı evrilen kanatları için de bu geçerli.

0:03:04.417,0:03:07.740
Benzer seçilimsel baskılardan[br]ötürü doğal seçilim,

0:03:07.740,0:03:10.661
birbirlerinden çok farklı[br]evrimsel geçmişe sahip türlerin

0:03:10.661,0:03:14.435
aynı evrimsel stratejiyi[br]kullanmalarına neden oluyor.

0:03:14.435,0:03:18.618
Böcek ve insan beyninin[br]karşılaştırmalı incelenmesi sayesinde,

0:03:18.618,0:03:23.538
bilimciler beyin işlevlerimizin[br]hangilerinin benzersiz olduğunu ve

0:03:23.538,0:03:27.956
hangilerinin evrimsel sorunlara[br]genel bir çözüm olduğunu anlayabiliyor.

0:03:27.956,0:03:32.587
Ama bilimcileri böcek beyni ile[br]ilgilenmeye iten tek neden bu değil.

0:03:32.587,0:03:36.286
Boyutlarının küçüklüğü ve basitliği,[br]nöronların beyinde tam olarak nasıl[br]

0:03:36.286,0:03:40.066
birlikte çalışabildiğinin[br]anlaşılmasını kolaylaştırıyor.

0:03:40.066,0:03:44.127
Böcek beyni incelemeleri[br]aynı zamanda, insansız uçabilen uçaklardan

0:03:44.127,0:03:49.347
minik arama-kurtarma robotlarına kadar[br]pek çok şey için

0:03:49.347,0:03:52.348
kontrol sistemleri tasarlayan[br]mühendisler için de önemli.

0:03:52.348,0:03:56.245
Yani boyut ve karmaşıklık[br]her zaman en etkileyici şey olmuyor.

0:03:56.245,0:03:58.657
Bundan sonra bir sineği[br]öldürmeye çalıştığınızda,

0:03:58.657,0:04:02.099
bir anlığına onun[br]o minicik sinir sisteminin

0:04:02.099,0:04:06.629
nasıl da sizin beyninizi[br]zekice alt ettiğini hatırlayın.