WEBVTT

00:00:01.480 --> 00:00:03.376
Kemerlerinizi bağlayın,

00:00:03.400 --> 00:00:05.376
Mars'a gidiyoruz.

NOTE Paragraph

00:00:05.400 --> 00:00:07.496
Sadece birkaç astronot değil,

00:00:07.520 --> 00:00:10.656
binlerce insan Mars'a koloni kuracak.

00:00:10.680 --> 00:00:13.800
Size bunun çok yakında
olacağını söylüyorum.

00:00:14.640 --> 00:00:17.536
Bazılarınız kendini
Mars'ta proje yaparken bulacak

00:00:17.560 --> 00:00:20.920
ve garanti ediyorum ki
bazılarınızın çocukları orada yaşayacak.

NOTE Paragraph

00:00:21.760 --> 00:00:24.136
Sanırım kulağa saçma geliyor,

00:00:24.160 --> 00:00:27.040
nasıl ve ne zaman olacağını
sizinle paylaşacağım.

00:00:27.760 --> 00:00:30.976
Ama önce şu açık soruyu
ele almak istiyorum:

00:00:31.000 --> 00:00:32.479
Neden bu lanet şeyi yapmalıyız?

NOTE Paragraph

00:00:33.640 --> 00:00:34.840
12 yıl önce,

00:00:34.840 --> 00:00:37.270
dünyayı aniden yok edecek 10 yol hakkında

00:00:37.270 --> 00:00:38.720
bir TED konuşması yapmıştım.

00:00:38.720 --> 00:00:43.496
Kendi galaksimizin kaprislerine karşı
inanılmaz derecede savunmasızız.

00:00:43.520 --> 00:00:47.096
Tek, büyük bir asteroit
bizi sonsuza dek yok edebilir.

00:00:47.120 --> 00:00:50.540
Hayatta kalmak için gezegenimizin
ötesine ulaşmak zorundayız.

00:00:50.540 --> 00:00:53.976
İnsanların başarıyla yaptığı her şey
bir anda tamamen silinseydi,

00:00:53.976 --> 00:00:55.840
nasıl bir felaket olurdu düşünün.

NOTE Paragraph

00:00:56.720 --> 00:00:58.736
Gitmemizi gerektiren diğer sebep ise:

00:00:58.760 --> 00:01:01.696
Keşfetmek bizim DNA’mızda var.

00:01:01.720 --> 00:01:05.176
2 milyon yıl önce
insanlar Afrika'da evrimleşti

00:01:05.200 --> 00:01:10.016
ve sonra yavaş ama emin adımlarla
bütün gezegen boyunca

00:01:10.040 --> 00:01:13.536
ufuklarının ötesindeki ıssız yerlere
gidip dışarıya yayıldılar.

00:01:13.560 --> 00:01:15.160
Bu şey bizim içimizde.

00:01:15.840 --> 00:01:17.520
Bunu yaparak iyiye doğru gittiler.

00:01:18.240 --> 00:01:22.136
Medeniyet ve teknolojideki
en büyük gelişmelerden bazıları

00:01:22.160 --> 00:01:24.080
biz keşfettiğimiz için gerçekleşti.

NOTE Paragraph

00:01:25.080 --> 00:01:28.506
Evet, Mars’ta gelişen bir koloni
kurmaya yetecek parayla

00:01:28.506 --> 00:01:30.280
bir sürü iyi şey yapabiliriz.

00:01:30.880 --> 00:01:35.440
Evet, kendi gezegenimize
daha fazla özen göstermeliyiz.

00:01:36.120 --> 00:01:38.750
Evet, Dünya’nın içine ettiğimiz gibi

00:01:38.750 --> 00:01:41.540
Mars’ın da içine edeceğimizden korkuyorum.

00:01:42.320 --> 00:01:44.200
Ama bir an için düşünün,

NOTE Paragraph

00:01:44.200 --> 00:01:47.226
John F. Kennedy
"Ay'a insan indireceğiz" dediğinde

00:01:47.226 --> 00:01:48.896
neyimiz vardı ki.

00:01:48.920 --> 00:01:52.320
Bütün bir nesli
hayal kurmak için heyecanlandırmıştı.

00:01:53.400 --> 00:01:56.336
Mars’a inişi görmenin
ne kadar ilham vereceğini düşünün.

00:01:56.360 --> 00:01:59.096
Belki sonra Dünya’ya geri bakacağız

00:01:59.120 --> 00:02:02.496
ve birçok insandansa
tek bir insan göreceğiz,

00:02:02.520 --> 00:02:05.056
belki sonra Dünya’ya geri bakacağız,

00:02:05.080 --> 00:02:07.496
Mars’ta hayatta kalmaya çalışırken,

00:02:07.520 --> 00:02:10.240
Dünya’nın ne kadar değerli olduğunun
farkına varacağız.

NOTE Paragraph

00:02:11.520 --> 00:02:16.440
Başlamak üzere olduğumuz
sıradışı bir macera anlatayım.

00:02:17.040 --> 00:02:18.296
Ama öncelikle,

00:02:18.320 --> 00:02:20.920
gittiğimiz nokta hakkında
birkaç etkileyici gerçek.

00:02:22.040 --> 00:02:26.390
Bu görsel aslında Dünya’ya oranla
Mars’ın gerçek boyutunu temsil ediyor.

00:02:26.390 --> 00:02:28.386
Mars bizim kardeş gezegenimiz değil.

00:02:28.386 --> 00:02:31.196
Dünya’nın boyutunun yarısından daha küçük,

00:02:31.196 --> 00:02:33.736
durum böyleyken daha küçük olmasına rağmen

00:02:33.736 --> 00:02:36.496
üzerinde durabileceğiniz
Mars’ın yüzey alanı

00:02:36.496 --> 00:02:39.916
Dünya’nın üzerinde durabileceğiniz
yüzey alanına eşit,

00:02:39.916 --> 00:02:42.200
çünkü Dünya çoğunlukla suyla kaplı.

NOTE Paragraph

00:02:43.000 --> 00:02:45.346
Mars’ın atmosferi gerçekten çok ince,

00:02:45.346 --> 00:02:47.956
Dünya’dan 100 kat daha ince

00:02:47.956 --> 00:02:49.960
ve nefes almaya elverişli değil,

00:02:49.960 --> 00:02:52.000
%96 oranında karbondioksit var.

NOTE Paragraph

00:02:52.760 --> 00:02:54.376
Orası gerçekten soğuk.

00:02:54.400 --> 00:02:57.376
Ortalama sıcaklık eksi 81 derece,

00:02:57.400 --> 00:03:00.560
epey sıcaklık değişikliği olmasına rağmen.

NOTE Paragraph

00:03:01.320 --> 00:03:03.460
Mars’ta bir gün hemen hemen

00:03:03.460 --> 00:03:05.840
Dünya’daki bir gün artı 39 dakika kadar.

00:03:06.440 --> 00:03:09.000
Mars’taki mevsimler ve yıllar

00:03:09.000 --> 00:03:12.000
Dünya’dakinin iki katı kadar uzunlukta.

NOTE Paragraph

00:03:12.000 --> 00:03:16.656
Kanat takıp oraya uçmak isteyenler için

00:03:16.680 --> 00:03:19.496
Mars'ta Dünya’dan daha az yerçekimi var

00:03:19.520 --> 00:03:21.506
ve arabanızın etrafında dolanmaktansa

00:03:21.506 --> 00:03:23.600
üzerine atlayabileceğiniz türden bir yer.

NOTE Paragraph

00:03:24.120 --> 00:03:25.540
Gördüğünüz üzere

00:03:25.540 --> 00:03:27.800
Mars tam olarak Dünya gibi değil

00:03:27.800 --> 00:03:29.250
ama şimdiye kadar

00:03:29.250 --> 00:03:32.930
tüm güneş sistemindeki
en çok yaşanabilir yer.

NOTE Paragraph

00:03:33.360 --> 00:03:34.856
İşte problem de burada.

00:03:34.880 --> 00:03:37.056
Mars çok uzakta,

00:03:37.080 --> 00:03:41.920
Ay’ın uzaklığından
binlerce kat daha uzakta.

00:03:42.560 --> 00:03:46.336
Ay 250 bin mil uzaklıkta

00:03:46.360 --> 00:03:50.000
ve oraya ulaşmak
Apollo astronotlarının üç gününü aldı.

00:03:50.720 --> 00:03:53.856
Mars ise 250 milyon mil uzaklıkta

00:03:53.880 --> 00:03:56.136
ve ulaşmamız sekiz ayımızı alacak,

00:03:56.160 --> 00:03:57.440
240 gün.

00:03:58.080 --> 00:04:00.656
Ancak çok özel bir günde,

00:04:00.680 --> 00:04:02.416
çok özel bir anda

00:04:02.440 --> 00:04:04.416
2 yılda bir fırlatırsak,

00:04:04.440 --> 00:04:07.616
Mars ve Dünya düzgün hizalandığında

00:04:07.640 --> 00:04:11.560
roketin katedeceği mesafe
en kısa olabilecek.

00:04:12.640 --> 00:04:16.990
Teneke bir kutuda arkadaşlarınızla
bağlı olarak geçirmek için

00:04:16.990 --> 00:04:18.800
240 gün uzun bir süre.

NOTE Paragraph

00:04:18.800 --> 00:04:22.856
Bu arada Mars’a gidişimizin
geçmiş tecrübeleri berbat.

00:04:22.880 --> 00:04:25.696
Biz ve Ruslar, Avrupalılar, Japonlar,

00:04:25.720 --> 00:04:27.056
Çinliler ve Hintliler,

00:04:27.080 --> 00:04:29.656
oraya tam 44 roket fırlattık

00:04:29.680 --> 00:04:31.460
ve bunların büyük bir çoğunluğu

00:04:31.460 --> 00:04:33.490
ya hedefi ıskaladı ya da parçalandı.

00:04:33.490 --> 00:04:36.840
Mars görevlerinin sadece
üçte biri başarılı oldu.

NOTE Paragraph

00:04:37.760 --> 00:04:40.330
Şu anda oraya bir şekilde gidebilecek

00:04:40.330 --> 00:04:42.780
yeterli büyüklükte bir roketimiz yok.

00:04:43.080 --> 00:04:45.176
Eskiden böyle bir roket vardı, Saturn V.

00:04:45.200 --> 00:04:47.816
Birkaç tane Saturn V
bizi oraya götürebilirdi.

00:04:47.840 --> 00:04:51.296
İnsanların şimdiye kadar yaptığı
çok büyüleyici bir makineydi

00:04:51.320 --> 00:04:53.520
ve bizi Ay’a götüren roketti.

00:04:54.120 --> 00:04:56.500
Ama 1973’te son Saturn V

00:04:56.500 --> 00:04:59.160
Skylab uzay istasyonunu
açmak için kullanıldı.

00:04:59.160 --> 00:05:02.256
Ay’a iniş yaptıktan sonra
Mars’a devam etmek yerine,

00:05:02.280 --> 00:05:05.920
mekik dediğimiz şeyler
yapmaya karar verdik.

00:05:06.680 --> 00:05:08.476
Şu an sahip olduğumuz en büyük roket

00:05:08.476 --> 00:05:11.160
bizi Mars’a götürmeye yetecek
büyüklüğün yarısı kadar.

NOTE Paragraph

00:05:12.200 --> 00:05:15.216
Yani Mars’a ulaşmak kolay olmayacak

00:05:15.240 --> 00:05:18.400
ve bu gerçekten ilginç
bir soruyu gündeme getiriyor.

00:05:19.560 --> 00:05:23.760
Ne kadar zaman sonra
ilk insan gerçekten oraya inecek?

NOTE Paragraph

00:05:25.160 --> 00:05:29.496
Bazı uzmanlar 2050’ye kadar
oraya ulaşabilir miyiz diye düşünüyorlar;

00:05:29.520 --> 00:05:31.240
bu oldukça iyi bir başarı olurdu.

NOTE Paragraph

00:05:31.840 --> 00:05:37.720
Bu günlerde NASA'nın 2040’a kadar
Mars’a ulaşacağımızı varsaydığı görülüyor.

00:05:38.280 --> 00:05:39.770
Belki başarabilirler.

00:05:40.600 --> 00:05:45.696
İnsanoğlunu Mars yörüngesine
2035’e kadar sokacaklarına inanıyorum.

00:05:45.720 --> 00:05:46.976
Ama açıkçası,

00:05:47.000 --> 00:05:51.736
2035’te Mars’a roket göndermeye
zahmet edeceklerini düşünmüyorum,

00:05:51.760 --> 00:05:53.736
çünkü zaten orada olacağız.

NOTE Paragraph

00:05:53.760 --> 00:05:56.720
2027’de Mars’a iniş yapacağız.

00:05:58.280 --> 00:05:59.496
Bunun sebebi ise

00:05:59.520 --> 00:06:01.576
bu adamın bunu yapmaya kararlı olması.

00:06:01.600 --> 00:06:07.080
Onun adı Elon Musk,
Tesla Motors ve SpaceX'in CEO’su.

00:06:07.920 --> 00:06:12.976
Aslında 2025’e kadar
Mars’a inebileceğimizi söyledi

00:06:13.000 --> 00:06:15.896
ama Elon Musk benden daha iyimser,

00:06:15.920 --> 00:06:17.416
ve arayı da açıyor.

00:06:17.440 --> 00:06:20.080
Ona birkaç yıllık mola veriyorum.

00:06:20.960 --> 00:06:22.376
Bununla birlikte …

00:06:22.400 --> 00:06:23.710
kendinize sormalısınız,

00:06:23.710 --> 00:06:27.640
bu adam 2025 veya 2027’ye kadar
gerçekten bunu yapabilir mi?

NOTE Paragraph

00:06:28.760 --> 00:06:32.440
Pekâlâ, Elon Musk’la 10 yıla
bir bakış atalım.

00:06:33.200 --> 00:06:34.680
10 yıl önce neredeydi?

00:06:35.360 --> 00:06:37.616
Bu Tesla’nın elektrikli otomobili.

00:06:37.640 --> 00:06:41.296
2005’te otomobil endüstrisinden
birçok kişi şöyle diyordu,

00:06:41.320 --> 00:06:44.760
50 yıl boyunca iyi bir
elektrikli arabamız olmayacak.

NOTE Paragraph

00:06:48.280 --> 00:06:49.560
Burası neresiydi?

00:06:50.120 --> 00:06:53.296
Bu SpaceX Falcon 9 roketi,

00:06:53.320 --> 00:06:57.696
altı tonluk malzemeyi
Uluslararası Uzay İstasyonu'na taşırken.

00:06:57.720 --> 00:06:58.936
10 yıl önce,

00:06:58.960 --> 00:07:01.600
SpaceX hiçbir şey fırlatmamıştı

00:07:01.600 --> 00:07:04.030
ya da bir yere roket ateşlememişti.

00:07:04.600 --> 00:07:06.950
Bence şu oldukça sağlam bir iddia,

00:07:06.950 --> 00:07:11.536
10 yıldan kısa sürede otomobil
endüstrisinde devrim yapan birisinin

00:07:11.536 --> 00:07:17.066
ve 10 yıldan kısa sürede tamamen
roket şirketi yaratan birisinin

00:07:17.466 --> 00:07:20.456
2027’ye kadar bizi Mars’a ulaştıracak.

NOTE Paragraph

00:07:20.760 --> 00:07:23.736
Şimdi şunu bilmeniz gerekiyor:

00:07:23.760 --> 00:07:25.490
Devletler ve robotlar

00:07:25.490 --> 00:07:28.040
artık bu oyunu kontrol etmiyor.

00:07:28.040 --> 00:07:30.526
Özel şirketler uzayın içine sıçrıyor

00:07:30.526 --> 00:07:32.880
ve sizi Mars’a götürmekten
mutluluk duyuyorlar.

NOTE Paragraph

00:07:33.800 --> 00:07:36.760
Bu gerçekten büyük bir soruyu
ortaya atıyor.

00:07:37.400 --> 00:07:39.400
Orada gerçekten yaşayabilir miyiz?

00:07:40.680 --> 00:07:44.856
NASA 2040’a kadar
bizi oraya ulaştıramayabilir

00:07:44.880 --> 00:07:46.976
veya NASA’dan önce orada olabiliriz.

00:07:47.000 --> 00:07:49.230
Ancak Mars’ta nasıl yaşayacağımıza dair

00:07:49.230 --> 00:07:51.750
NASA büyük bir sorumluluk aldı.

NOTE Paragraph

00:07:52.880 --> 00:07:54.850
Probleme bu açıdan bakalım.

00:07:54.850 --> 00:07:56.856
Dünya’da yaşamanız için gerekenler burada:

00:07:56.856 --> 00:08:00.190
Yemek, su, barınak ve kıyafet.

00:08:00.190 --> 00:08:02.736
Burada ise Mars’ta
yaşamanız için gerekenler:

00:08:02.760 --> 00:08:04.960
Yukarıdakilerin hepsi, artı oksijen.

NOTE Paragraph

00:08:06.160 --> 00:08:10.256
İlk olarak bu listedeki
en önemli şeye bakalım.

00:08:10.280 --> 00:08:13.296
Bildiğimiz gibi su bütün hayatın temeli,

00:08:13.320 --> 00:08:16.510
yaşamak için Dünya’dan Mars’a su taşımak

00:08:16.510 --> 00:08:17.920
çok fazla ağır olur.

00:08:17.920 --> 00:08:20.840
Yani hayatımız Mars’ta başarılı olacaksa

00:08:20.840 --> 00:08:22.490
su bulmak zorundayız.

00:08:23.840 --> 00:08:26.756
Mars’a bakarsanız gerçekten 
kuru gözüküyor,

00:08:26.756 --> 00:08:29.176
sanki bütün gezegen bir çölmüş gibi.

00:08:29.200 --> 00:08:31.216
Ancak öyle olmadığı sonunda anlaşıldı.

00:08:31.240 --> 00:08:36.456
Yalnızca Mars’taki toprak
%60’a kadar su içeriyor.

00:08:36.480 --> 00:08:41.416
Mars’ın etrafında uçan birkaç uydu
bize şunu gösterdi;

00:08:41.440 --> 00:08:43.976
bu arada bu gerçek bir fotoğraf,

00:08:44.000 --> 00:08:48.136
Mars’taki birçok kraterin içinde
buzlu su tabakaları var.

00:08:48.160 --> 00:08:50.360
Koloni kurmak için kötü bir yer değil.

NOTE Paragraph

00:08:51.855 --> 00:08:53.270
Buradaki görüntü

00:08:53.270 --> 00:08:56.040
Phoenix Lander’ın 2008’de
oluşturduğu küçük çukura ait,

00:08:56.040 --> 00:08:59.576
toprak yüzeyinin hemen altının
buz olduğunu gösteriyor,

00:08:59.600 --> 00:09:01.830
o beyaz şey buz.

00:09:01.830 --> 00:09:04.256
İlk resimden dört gün sonra çekilmiş olan

00:09:04.256 --> 00:09:05.416
ikinci resimde ise

00:09:05.440 --> 00:09:07.480
birazının buharlaştığını görebilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:09:08.040 --> 00:09:10.186
Uydular ayrıca bize şunu haber veriyor;

00:09:10.186 --> 00:09:12.856
Mars’ta buzulların yanısıra

00:09:12.880 --> 00:09:14.936
büyük miktarda yer altı su kaynağı var.

00:09:14.960 --> 00:09:19.216
Aslında Mars’ın kutuplarındaki
buzlu sular erimiş olsa,

00:09:19.240 --> 00:09:22.000
gezegenin büyük bölümü
dokuz metre suyun altında kalırdı.

00:09:22.960 --> 00:09:25.056
Yani orada çok su var

00:09:25.080 --> 00:09:27.616
ancak bunun çoğu buz, çoğu yer altında,

00:09:27.640 --> 00:09:30.000
suya ulaşmak için çok fazla enerji

00:09:30.000 --> 00:09:31.520
ve insan gücü gerekiyor.

NOTE Paragraph

00:09:32.040 --> 00:09:33.740
Bu şey 1998 zamanlarında

00:09:33.740 --> 00:09:36.280
Washington Üniversitesi’nde
uydurulmuş bir cihaz.

00:09:36.840 --> 00:09:39.896
Esasen düşük teknolojili bir nem alıcısı.

00:09:39.920 --> 00:09:41.000
Sonunda anlaşıldı ki

00:09:41.000 --> 00:09:44.000
Mars’ın atmosferi genellikle %100 nemli.

00:09:44.000 --> 00:09:45.300
Yani bu cihaz

00:09:45.300 --> 00:09:50.800
insanların ihtiyaç duyduğu bütün suyu
Mars’ın atmosferinden çekebilir.

NOTE Paragraph

00:09:52.160 --> 00:09:55.136
Daha sonra ne soluyacağımız hakkında
endişelenmek zorundayız.

00:09:55.160 --> 00:09:58.006
Açıkçası NASA’nın bu sorunu
çözdüğünü öğrendiğimde

00:09:58.006 --> 00:09:59.640
şoke olmuştum.

00:10:00.280 --> 00:10:03.480
Bu kişi MIT’den
Michael Hecht adında bir bilimci

00:10:04.120 --> 00:10:06.616
ve bu makineyi geliştirdi, Moxie.

00:10:06.640 --> 00:10:07.856
Bu şeyi seviyorum.

00:10:07.880 --> 00:10:10.456
Bu bir ters yakıt hücresi,

00:10:10.480 --> 00:10:13.640
esasen Mars’ın atmosferini emip
oksijen çıkarıyor.

00:10:14.280 --> 00:10:16.256
Şunu bilmeniz gerekiyor ki,

00:10:16.280 --> 00:10:20.136
CO2, Mars atmosferinin
%96’sını oluşturan karbondioksit,

00:10:20.160 --> 00:10:22.960
temelde %78 oksijendir.

NOTE Paragraph

00:10:23.920 --> 00:10:28.256
NASA’nın 2020’de Mars’a göndereceği
sonraki büyük aracın içinde

00:10:28.280 --> 00:10:30.496
bu cihazlardan biri olacak.

00:10:30.520 --> 00:10:33.216
Bir kişiyi süresiz hayatta tutmak için

00:10:33.240 --> 00:10:35.936
yeterli oksijeni üretebilecek.

00:10:35.960 --> 00:10:38.096
Ancak bundaki püf nokta

00:10:38.120 --> 00:10:39.816
ve bu sadece test için,

00:10:39.840 --> 00:10:43.136
bundaki püf nokta şu, bu şey en başında

00:10:43.160 --> 00:10:45.800
100 faktörle ölçeklenebilir
olacak şekilde tasarlandı.

NOTE Paragraph

00:10:46.840 --> 00:10:49.056
Daha sonra, ne yiyeceğiz?

00:10:49.080 --> 00:10:50.080
Besin yetiştirmek için

00:10:50.080 --> 00:10:52.040
suda yetiştirme işlemini kullanacağız

00:10:52.040 --> 00:10:53.896
ama besinimizin %15 - %20’den fazlasını

00:10:53.920 --> 00:10:56.056
orada yetiştiremeyiz,

00:10:56.080 --> 00:10:59.576
en azından su Mars’ın yüzeyine
çıkmadığı sürece.

00:10:59.600 --> 00:11:03.920
Aslında ekin dikme ihtimaline
ve yeteneğine sahibiz.

00:11:04.680 --> 00:11:05.936
Bu süre zarfında

00:11:05.960 --> 00:11:08.056
besinimizin çoğu Dünya’dan gelecek

00:11:08.080 --> 00:11:09.280
ve kurumuş olacak.

NOTE Paragraph

00:11:10.480 --> 00:11:12.560
Daha sonra barınağa ihtiyacımız var.

00:11:13.120 --> 00:11:14.120
İlk olarak,

00:11:14.120 --> 00:11:16.760
şişme, basınçlı yapıları kullanabiliriz,

00:11:16.760 --> 00:11:19.016
iniş araçlarını da.

00:11:19.040 --> 00:11:22.016
Ama bu gerçekten sadece gündüz işe yarar.

00:11:22.040 --> 00:11:24.160
Orada çok fazla güneş radyasyonu

00:11:24.160 --> 00:11:26.720
ve kozmik ışın radyasyonu var.

00:11:27.160 --> 00:11:29.336
Yani gerçekten çok dikkatli olmalıyız.

NOTE Paragraph

00:11:29.360 --> 00:11:32.056
Mars’taki toprağın genel olarak

00:11:32.080 --> 00:11:35.056
tuğla yapmak için
mükemmel olduğu anlaşıldı.

00:11:35.080 --> 00:11:37.296
NASA da bu işi çözdü.

00:11:37.320 --> 00:11:40.176
Tuğlalara biraz polimer 
plastik katacaklar,

00:11:40.200 --> 00:11:41.976
mikrodalga fırına atacaklar

00:11:42.000 --> 00:11:45.256
ve gerçekten kalın yapılar
inşa edebileceksiniz.

00:11:45.280 --> 00:11:49.290
Ya da yer altındaki mağaralarda

00:11:49.290 --> 00:11:52.490
veya bol bulunan lav tüplerinde
yaşamayı tercih edebiliriz.

NOTE Paragraph

00:11:54.040 --> 00:11:55.560
Son olarak kıyafetler.

00:11:56.120 --> 00:11:58.100
Dünya’da üzerimize yığılmış,

00:11:58.100 --> 00:12:01.130
vücudumuza daima
yedi kiloluk basınç uygulayan

00:12:01.130 --> 00:12:02.656
geniş bir atmosfer var

00:12:02.680 --> 00:12:04.823
ve onu sürekli aksi yönde itiyoruz.

00:12:04.847 --> 00:12:07.767
Mars’ta ise hemen hemen
hiç atmosfer basıncı yok.

00:12:08.720 --> 00:12:10.616
Dava Newman,

00:12:10.640 --> 00:12:12.096
MIT’den bir bilimci,

00:12:12.120 --> 00:12:15.176
bu parlak uzay kıyafetini yaptı.

00:12:15.200 --> 00:12:16.696
Bu bizi bir arada tutacak,

00:12:16.720 --> 00:12:18.960
radyasyonu engelleyecek ve sıcak tutacak.

NOTE Paragraph

00:12:20.160 --> 00:12:22.056
Bir dakikalığına şunu düşünelim.

00:12:22.080 --> 00:12:25.080
Yemek, barınak, kıyafet, su, oksijen…

00:12:25.960 --> 00:12:27.160
Bunları halledebiliriz.

00:12:27.600 --> 00:12:28.800
Gerçekten yapabiliriz.

00:12:29.720 --> 00:12:32.840
Ama hâlâ biraz karmaşık ve zor.

NOTE Paragraph

00:12:33.800 --> 00:12:36.590
Bu Mars’ta iyi bir hayat sürmemizde

00:12:36.590 --> 00:12:38.786
sıradaki büyük, gerçekten büyük bir adıma

00:12:38.786 --> 00:12:40.056
öncülük ediyor.

00:12:40.080 --> 00:12:41.880
Bu da gezegeni yaşanabilir kılıyor:

00:12:42.600 --> 00:12:44.456
Dünya’ya daha çok benzetme,

00:12:44.480 --> 00:12:47.320
tüm gezegeni yeniden yapılandırma.

NOTE Paragraph

00:12:48.160 --> 00:12:50.016
Kulağa kibir gibi geliyor

00:12:50.040 --> 00:12:51.256
ancak gerçek şu ki,

00:12:51.280 --> 00:12:54.120
size anlatacağım her şeyi yapan teknoloji

00:12:54.120 --> 00:12:55.450
zaten hâlihazırda mevcut.

NOTE Paragraph

00:12:56.200 --> 00:12:57.920
İlk olarak orayı ısıtmalıyız.

00:12:58.400 --> 00:13:01.000
Mars inanılmaz derecede soğuk,

00:13:01.000 --> 00:13:03.120
çünkü çok ince bir atmosferi var.

00:13:03.120 --> 00:13:05.000
Çözüm işte burada yatıyor,

00:13:05.000 --> 00:13:06.440
inanılmaz miktarda

00:13:06.440 --> 00:13:11.936
donmuş karbondioksitle kaplanmış
Mars’ın güney ve kuzey kutupları,

00:13:11.960 --> 00:13:13.276
karbondioksit buzu.

00:13:13.440 --> 00:13:14.776
Eğer onları ısıtırsak

00:13:14.800 --> 00:13:17.376
direkt atmosfere doğru süblimleşecek

00:13:17.400 --> 00:13:20.216
ve Dünya’da olduğu gibi
atmosferi kalınlaştıracak.

NOTE Paragraph

00:13:20.240 --> 00:13:21.456
Bildiğimiz üzere,

00:13:21.480 --> 00:13:25.120
CO2 inanılmaz güçlü bir sera gazıdır.

00:13:25.840 --> 00:13:28.490
Bunu yapmak için en tercih ettiğim yol

00:13:28.490 --> 00:13:31.800
çok çok büyük bir güneş yelkeni dikmek

00:13:31.800 --> 00:13:33.016
ve onu odaklamak,

00:13:33.040 --> 00:13:34.776
esasen bir ayna görevi üstlenecek

00:13:34.800 --> 00:13:37.176
ve ilk olarak Mars’ın 
güney kutbuna odaklamak.

00:13:37.200 --> 00:13:38.480
Gezegen dönerken,

00:13:38.480 --> 00:13:40.690
bütün karbondioksit buzunu ısıtacak,

00:13:40.690 --> 00:13:43.460
süblimleştirecek ve atmosfere karışacak.

00:13:43.460 --> 00:13:45.286
Mars’ın sıcaklığının artmaya başlaması

00:13:45.286 --> 00:13:47.296
aslında çok uzun sürmeyecek,

00:13:47.320 --> 00:13:49.880
muhtemelen 20 yıldan daha az.

NOTE Paragraph

00:13:50.560 --> 00:13:51.776
Şu anda,

00:13:51.800 --> 00:13:53.776
Mars ekvatorunda mükemmel bir günde,

00:13:53.800 --> 00:13:55.896
yazın ortasında,

00:13:55.920 --> 00:13:58.376
sıcaklıklar gerçekten
70 dereceye ulaşabiliyor

00:13:58.400 --> 00:14:00.816
ancak daha sonra geceleri
-100 dereceye düşüyor.

NOTE Paragraph

00:14:00.840 --> 00:14:02.416
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:14:02.440 --> 00:14:06.080
Uğraştığımız şey
kontrolden çıkan sera etkisi:

00:14:06.800 --> 00:14:08.490
Mars’taki eriyen buzulları,

00:14:08.490 --> 00:14:11.860
özellikle de yerdeki buzulları
görmemize yetecek kadar

00:14:11.860 --> 00:14:14.000
sıcaklık artışı.

00:14:14.000 --> 00:14:15.640
Sonra gerçek büyüye erişeceğiz.

NOTE Paragraph

00:14:16.000 --> 00:14:19.176
Atmosfer kalınlaştıkça,
her şey yoluna girecek.

00:14:19.200 --> 00:14:21.816
Radyasyondan daha çok korunacağız,

00:14:21.840 --> 00:14:24.936
daha çok atmosfer bizi ısıtacak,
gezegeni ısıtacak.

00:14:24.960 --> 00:14:26.590
Böylece akarsuya sahip olacağız,

00:14:26.590 --> 00:14:28.370
bu da ekip biçmeyi mümkün kılacak.

00:14:28.920 --> 00:14:31.260
Sonra daha fazla su buharı
havaya karışacak,

00:14:31.260 --> 00:14:33.920
sera gazını oluşturan
bir diğer güçlü etmen.

00:14:33.920 --> 00:14:37.360
Mars’a yağmur ve kar yağacak.

00:14:38.160 --> 00:14:41.416
Kalın atmosfer yeterli basınç oluşturacak,

00:14:41.440 --> 00:14:43.976
böylece uzay giysilerini çıkartabileceğiz.

00:14:44.000 --> 00:14:45.290
Hayatta kalabilmek için

00:14:45.290 --> 00:14:47.400
yalnızca iki kilogram civarı
bir basınç gerekiyor.

00:14:47.400 --> 00:14:50.240
Nihayet Mars daha çok

00:14:50.240 --> 00:14:53.040
British Columbia gibi hissettirecek.

NOTE Paragraph

00:14:54.040 --> 00:14:56.020
Atmosferi nefes alınabilir yapma hakkında

00:14:56.020 --> 00:14:58.236
hâlâ karmaşık bir sorunumuz olacaktır

00:14:58.236 --> 00:15:01.120
ve açıkçası başarmamız bin yıl alacak.

00:15:01.800 --> 00:15:04.020
Ancak insanoğlu şaşırtıcı şekilde akıllı

00:15:04.020 --> 00:15:05.960
ve ortama uyabilen bir canlı.

NOTE Paragraph

00:15:05.960 --> 00:15:10.150
Gelecekteki teknolojimizin
neleri başarabileceğini

00:15:10.150 --> 00:15:13.730
ve bedenlerimizle neler yapabileceğini
tahmin etmek mümkün değil.

00:15:13.750 --> 00:15:15.900
Biyolojide şu anda,

00:15:15.900 --> 00:15:18.090
kendi genetiğimizi,

00:15:18.090 --> 00:15:24.350
vücudumuzdaki genlerin yaptıklarını

00:15:24.350 --> 00:15:26.150
ve elbette

00:15:26.150 --> 00:15:28.320
kendi evrimimizi kontrol etmek üzereyiz.

00:15:28.920 --> 00:15:31.260
Dünya’daki insan türünün

00:15:31.260 --> 00:15:34.480
Mars’taki insan türünden
kısmen farklı olduğu

00:15:34.480 --> 00:15:36.500
bir sonuçla karşılaşabiliriz.

NOTE Paragraph

00:15:38.280 --> 00:15:40.536
Ama orada ne yapardınız?
Nasıl yaşardınız?

00:15:40.560 --> 00:15:43.000
Dünya’dakinin aynısı olacak.

00:15:43.560 --> 00:15:45.816
Bazıları bir restoran açacak,

00:15:45.840 --> 00:15:47.960
bazıları demirhane inşa edecek.

00:15:48.800 --> 00:15:51.056
Bazıları Mars’ın belgesellerini çekecek

00:15:51.080 --> 00:15:52.480
ve onları Dünya’da satacak.

00:15:54.560 --> 00:15:57.576
Bazı aptallar TV programları yapacak.

NOTE Paragraph

00:15:57.600 --> 00:15:59.040
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:15:59.680 --> 00:16:01.936
Yazılım şirketleri olacak,

00:16:01.960 --> 00:16:04.360
oteller olacak, barlar olacak.

NOTE Paragraph

00:16:05.760 --> 00:16:07.176
Şu ise çok kesin:

00:16:07.200 --> 00:16:11.416
Hayatımızdaki en çok
birlik bozan olay olacak

00:16:11.440 --> 00:16:13.800
ve bence en çok ilham verici şey olacak.

NOTE Paragraph

00:16:14.800 --> 00:16:16.530
10 yaşlarındaki bir kıza,

00:16:16.530 --> 00:16:18.880
Mars’a gitmek isteyip istemediğini sorun.

00:16:18.880 --> 00:16:21.000
İlkokuldaki çocukların

00:16:21.000 --> 00:16:23.340
orada yaşamayı tercih etme 
seçenekleri olacak.

NOTE Paragraph

00:16:24.280 --> 00:16:26.680
Ay'a insan indirdiğimiz anı
hatırlıyor musunuz?

00:16:27.320 --> 00:16:28.370
Bu gerçekleştiğinde,

00:16:28.370 --> 00:16:30.520
insanlar birbirlerine baktı ve şöyle dedi;

00:16:30.520 --> 00:16:32.800
"Bunu yapabiliyorsak, her şeyi yaparız."

00:16:33.760 --> 00:16:37.880
Mars’ta gerçekten bir koloni 
kurduğumuzda ne düşünecekler?

NOTE Paragraph

00:16:38.920 --> 00:16:40.296
Daha da önemlisi,

00:16:40.320 --> 00:16:43.696
bu bizi bir uzay gezgini bir tür yapacak.

00:16:43.720 --> 00:16:45.500
Bu şu anlama geliyor,

00:16:45.500 --> 00:16:49.200
Dünya’da ne olursa olsun
insanlar hayatta kalacak.

00:16:49.200 --> 00:16:52.296
Asla türümüzün son örneği olmayacağız.


NOTE Paragraph

00:16:52.320 --> 00:16:53.536
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:16:53.560 --> 00:16:57.140
(Alkışlar)