WEBVTT

00:00:01.480 --> 00:00:03.376
Zapnijcie pasy,

00:00:03.400 --> 00:00:05.376
lecimy na Marsa.

NOTE Paragraph

00:00:05.400 --> 00:00:07.496
Nie tylko kilku astronautów,

00:00:07.520 --> 00:00:10.656
ale tysiące ludzi skolonizuje Marsa.

00:00:10.680 --> 00:00:13.800
Zrobią to niebawem.

00:00:14.640 --> 00:00:17.536
Niektórzy z was będą pracować
w projektach na Marsie

00:00:17.560 --> 00:00:21.260
i gwarantuję, że niektóre
z waszych dzieci zamieszkają tam.

NOTE Paragraph

00:00:21.760 --> 00:00:24.136
To pewnie brzmi absurdalnie,

00:00:24.160 --> 00:00:27.040
więc powiem wam,
jak i kiedy to się stanie.

00:00:27.760 --> 00:00:30.976
Ale najpierw chciałbym
omówić oczywiste pytanie:

00:00:31.000 --> 00:00:33.049
dlaczego do licha mielibyśmy to robić?

NOTE Paragraph

00:00:33.640 --> 00:00:34.856
12 lat temu

00:00:34.880 --> 00:00:38.696
wygłosiłem prelekcję TED 
o 10 przyczynach nagłego końca świata.

00:00:38.720 --> 00:00:43.496
Jesteśmy bezbronni wobec
kaprysów własnej galaktyki.

00:00:43.520 --> 00:00:47.096
Jedna duża asteroida
może zmieść nas na zawsze.

00:00:47.120 --> 00:00:50.576
Aby przetrwać, musimy 
sięgnąć poza własną planetę.

00:00:50.600 --> 00:00:52.816
Pomyślicie, jaka byłaby to tragedia,

00:00:52.840 --> 00:00:55.800
gdyby wszystkie ludzkie osiągnięcia
zostały nagle unicestwione.

NOTE Paragraph

00:00:55.800 --> 00:00:58.736
Jest jeszcze jeden powód, 
dla którego trzeba tam lecieć:

00:00:58.760 --> 00:01:01.696
odkrywanie jest w naszym DNA.

00:01:01.720 --> 00:01:05.176
Ludzie wyewoluowali w Afryce
dwa miliony lat temu,

00:01:05.200 --> 00:01:10.016
a potem stopniowo, lecz pewnie
rozprzestrzenili się po całej planecie,

00:01:10.040 --> 00:01:13.536
sięgając w głąb dziczy,
daleko poza własne horyzonty.

00:01:13.560 --> 00:01:15.160
To jest w nas.

00:01:15.840 --> 00:01:17.520
Dobrze im się powodziło.

00:01:18.240 --> 00:01:22.136
Niektóre z wielkich osiągnięć
cywilizacji i technologii

00:01:22.160 --> 00:01:24.080
pojawiły się dzięki eksploracjom.

NOTE Paragraph

00:01:24.350 --> 00:01:26.536
Moglibyśmy zrobić wiele dobrego

00:01:26.560 --> 00:01:30.460
za pieniądze potrzebne do założenia
prosperującej kolonii na Marsie.

00:01:30.880 --> 00:01:35.440
Owszem, należy lepiej
dbać o naszą własną planetę.

00:01:36.120 --> 00:01:41.080
Owszem, martwię się, że zniszczymy
Marsa, tak jak zniszczyliśmy Ziemię.

NOTE Paragraph

00:01:41.700 --> 00:01:43.936
Ale zastanówcie się
przez chwilę, co się działo,

00:01:43.960 --> 00:01:48.896
gdy John F. Kennedy ogłosił,
że człowiek stanie na Księżycu.

00:01:48.920 --> 00:01:52.320
Poderwał całe pokolenie do marzeń.

00:01:53.400 --> 00:01:56.336
Pomyślcie, jak inspirujące 
będzie lądowanie na Marsie.

00:01:56.360 --> 00:01:59.096
Może wtedy spojrzymy na Ziemię

00:01:59.120 --> 00:02:02.496
i zobaczymy tam jedną ludzkość,
wspólnotę ludzi, zamiast wielu,

00:02:02.520 --> 00:02:05.056
może wtedy, próbując przetrwać na Marsie,

00:02:05.080 --> 00:02:07.496
spojrzymy na Ziemię

00:02:07.520 --> 00:02:10.630
i zdamy sobie sprawę, jak cenna 
jest nasza rodzima planeta.

NOTE Paragraph

00:02:11.520 --> 00:02:16.440
Opowiem o niezwykłej 
przygodzie, która nas czeka.

00:02:17.040 --> 00:02:18.296
Ale najpierw

00:02:18.320 --> 00:02:20.920
kilka fascynujących faktów
o tym, gdzie zmierzamy.

00:02:22.040 --> 00:02:26.416
To zdjęcie pokazuje rzeczywiste
wymiary Marsa w porównaniu do Ziemi.

00:02:26.440 --> 00:02:28.336
Mars nie jest naszą siostrzaną planetą.

00:02:28.360 --> 00:02:31.136
Jest ponad połowę mniejszy niż Ziemia,

00:02:31.160 --> 00:02:34.256
a mimo to powierzchnia,

00:02:34.256 --> 00:02:35.896
na której można stanąć,

00:02:35.920 --> 00:02:39.856
jest równa tej, na której
można stanąć na Ziemi,

00:02:39.880 --> 00:02:42.610
bo Ziemię w większości pokrywa woda.

NOTE Paragraph

00:02:43.000 --> 00:02:45.296
Atmosfera na Marsie jest bardzo cienka.

00:02:45.320 --> 00:02:47.896
100 razy cieńsza niż na Ziemi

00:02:47.920 --> 00:02:51.920
i nie można w niej oddychać, 
w 96% składa się z dwutlenku węgla.

NOTE Paragraph

00:02:52.760 --> 00:02:54.376
Jest tam bardzo zimno.

00:02:54.400 --> 00:02:57.376
Średnia temperatura 
to minus 63 stopnie Celsjusza,

00:02:57.400 --> 00:03:00.560
choć wahania temperatur są dość spore.

NOTE Paragraph

00:03:00.910 --> 00:03:03.896
Dzień na Marsie jest prawie
tak długi jak na Ziemi,

00:03:03.920 --> 00:03:05.840
plus około 39 minut.

00:03:06.440 --> 00:03:11.480
Pory roku i lata na Marsie
są dwa razy dłuższe niż na Ziemi.

NOTE Paragraph

00:03:12.000 --> 00:03:16.656
Jeśli chcielibyście kiedyś
rozwinąć skrzydła i polecieć,

00:03:16.680 --> 00:03:19.496
Mars ma znacznie mniejszą
grawitację niż Ziemia,

00:03:19.520 --> 00:03:20.776
to miejsce,

00:03:20.800 --> 00:03:23.960
gdzie można przeskoczyć 
nad samochodem zamiast go obejść.

NOTE Paragraph

00:03:24.120 --> 00:03:27.776
Mars jest nie zbyt podobny do Ziemi,

00:03:27.800 --> 00:03:32.560
ale jest jednym z najodpowiedniejszych
miejsc do życia w Układzie Słonecznym,

NOTE Paragraph

00:03:33.360 --> 00:03:34.856
Gdzie tkwi problem?

00:03:34.880 --> 00:03:37.056
Mars jest daleko,

00:03:37.080 --> 00:03:41.920
tysiąc razy dalej niż Księżyc.

00:03:42.560 --> 00:03:46.336
Księżyc oddalony jest o 405 000 km,

00:03:46.360 --> 00:03:50.000
załodze Apolla dotarcie tam zajęło 3 dni.


00:03:50.720 --> 00:03:53.856
Mars jest 405 milionów km stąd.

00:03:53.880 --> 00:03:56.136
Dotarcie do niego zajęłoby 8 miesięcy,

00:03:56.160 --> 00:03:57.440
240 dni.

00:03:58.080 --> 00:04:00.656
I to tylko, jeśli wylecimy 
w bardzo konkretnym dniu

00:04:00.680 --> 00:04:02.416
i czasie.

00:04:02.440 --> 00:04:04.416
Raz na dwa lata,

00:04:04.440 --> 00:04:07.616
gdy Mars i Ziemia są tak ustawione,

00:04:07.640 --> 00:04:11.560
że dystans do pokonania jest najkrótszy.

00:04:12.640 --> 00:04:17.720
240 dni to długi czas do spędzenia 
z kolegami w wąskiej puszce.

NOTE Paragraph

00:04:18.800 --> 00:04:22.856
Na razie nasze doświadczenie
w lotach na Marsa nie jest imponujące.

00:04:22.880 --> 00:04:25.696
My, Rosjanie, Europejczycy, Japończycy,

00:04:25.720 --> 00:04:27.056
Chińczycy i Hindusi

00:04:27.080 --> 00:04:29.656
wysłaliśmy tam 44 rakiety,

00:04:29.680 --> 00:04:33.216
większość z nich zaginęła
albo się rozbiła.

00:04:33.240 --> 00:04:36.840
Tylko około jedna trzecia misji
zakończyła się powodzeniem.

NOTE Paragraph

00:04:37.760 --> 00:04:42.120
Obecnie nie mamy rakiety 
na tyle dużej, by tam dotrzeć.

00:04:43.080 --> 00:04:45.176
Kiedyś taką mieliśmy, Saturn V.

00:04:45.200 --> 00:04:47.816
Kilka rakiet tego typu zabrałoby nas tam.

00:04:47.840 --> 00:04:51.296
Była to najwspanialsza maszyna
kiedykolwiek zbudowana przez ludzi,

00:04:51.320 --> 00:04:53.890
ta rakieta zabrała nas na Księżyc.

00:04:54.120 --> 00:04:56.860
Ale ostatni Saturn V posłużył w 1973 roku,

00:04:56.860 --> 00:04:59.640
do uruchomienia stacji kosmicznej Skylab.

00:04:59.640 --> 00:05:02.256
Postanowiliśmy zbudować coś,
co nazywamy wahadłowcem,

00:05:02.280 --> 00:05:05.920
zamiast kontynuować misję na Marsa,
po wylądowaniu na Księżycu.

00:05:06.300 --> 00:05:08.136
Największa rakieta, jaką mamy obecnie,

00:05:08.160 --> 00:05:11.160
jest o połowę za mała, by lecieć na Marsa.

NOTE Paragraph

00:05:13.330 --> 00:05:15.216
Dotarcie tam nie będzie łatwe,

00:05:15.240 --> 00:05:18.400
nasuwa się interesujące pytanie:

00:05:19.560 --> 00:05:23.760
jak szybko pierwszy człowiek 
rzeczywiście tam wyląduje?

NOTE Paragraph

00:05:25.160 --> 00:05:29.496
Niektórzy eksperci uważają, 
że jeśli dotrzemy tam do 2050,

00:05:29.520 --> 00:05:31.440
to będzie to całkiem dobre osiągnięcie.

NOTE Paragraph

00:05:31.840 --> 00:05:37.720
Obecnie NASA twierdzi, 
że zabierze tam ludzi do 2040 roku,

00:05:38.280 --> 00:05:39.480
Może i tak.

00:05:40.600 --> 00:05:45.696
Uważam, że mogą zabrać ludzi
na orbitę Marsa do 2035.

00:05:45.720 --> 00:05:46.976
Ale szczerze,

00:05:47.000 --> 00:05:51.736
nie sądzę by w 2035 roku zawracali 
sobie głowę wysyłaniem rakiety na Marsa,

00:05:51.760 --> 00:05:53.736
bo już tam będziemy.

NOTE Paragraph

00:05:53.760 --> 00:05:56.720
Wylądujemy na Marsie w 2027 roku.

00:05:58.280 --> 00:05:59.370
A powodem jest

00:05:59.370 --> 00:06:01.906
człowiek zdeterminowany, by to zrobić.

00:06:01.906 --> 00:06:07.080
Nazywa się Elon Musk,
jest dyrektorem Tesla Motors i SpaceX.

00:06:07.920 --> 00:06:12.976
Powiedział, że wylądujemy
na Marsie do 2025 roku,

00:06:13.000 --> 00:06:15.896
ale Elon Musk jest 
większym optymistą niż ja,

00:06:15.920 --> 00:06:17.416
i dzięki naszemu podobieństwu,

00:06:17.440 --> 00:06:20.080
daję mu kilka lat na zapas.

00:06:20.960 --> 00:06:22.376
Mimo to,

00:06:22.400 --> 00:06:23.736
trzeba zadać sobie pytanie,

00:06:23.760 --> 00:06:27.640
czy ten facet rzeczywiście 
zrobi to do 2025 czy 2027 roku?

NOTE Paragraph

00:06:28.760 --> 00:06:32.440
Spójrzmy perspektywicznie 
na dokonania Muska w ostatniej dekadzie.

00:06:33.200 --> 00:06:34.960
Na jakim etapie był 10 lat temu?

00:06:35.360 --> 00:06:37.616
To pojazd elektryczny Tesla.

00:06:37.640 --> 00:06:41.296
W 2005 roku wielu ludzi 
z przemysłu samochodowego mówiło,

00:06:41.320 --> 00:06:45.380
że nie będziemy mieć przyzwoitego
samochodu elektrycznego przez 50 lat.

NOTE Paragraph

00:06:48.280 --> 00:06:49.560
Kiedy to było?

00:06:50.120 --> 00:06:53.296
To Falcon 9, rakieta firmy SpaceX,

00:06:53.320 --> 00:06:57.696
wynosząca 6 ton zapasów
na Międzynarodową Stację Kosmiczną.

00:06:57.720 --> 00:06:58.936
10 lat temu,

00:06:58.960 --> 00:07:03.520
SpaceX nie wystrzeliwał żadnych rakiet.

00:07:04.600 --> 00:07:07.136
Myślę, że można się założyć,

00:07:07.160 --> 00:07:10.216
że osoba rewolucjonizująca
przemysł samochodowy

00:07:10.240 --> 00:07:11.456
w mniej niż 10 lat,

00:07:11.480 --> 00:07:17.296
która tworzy firmę rakietową 
w mniej niż 10 lat,

00:07:17.320 --> 00:07:19.560
jest w stanie zabrać nas 
na Marsa do 2027 roku.

NOTE Paragraph

00:07:20.760 --> 00:07:23.736
Musicie wiedzieć,

00:07:23.760 --> 00:07:27.400
że rządy i roboty 
już nie kontrolują tej gry.

00:07:28.040 --> 00:07:30.416
Prywatne firmy skaczą w kosmos

00:07:30.440 --> 00:07:32.880
i z przyjemnością wezmą was na Marsa.

NOTE Paragraph

00:07:33.800 --> 00:07:36.760
Tu pojawia się wielkie pytanie.

00:07:37.400 --> 00:07:39.400
Czy na prawdę możemy tam mieszkać?

00:07:40.680 --> 00:07:44.856
Może NASA nie weźmie nas tam do 2040 roku,

00:07:44.880 --> 00:07:47.446
może dotrzemy tam na długo przed nimi,

00:07:47.446 --> 00:07:51.960
ale podjęli się rozwiązania,
jak można tam przetrwać.

NOTE Paragraph

00:07:52.880 --> 00:07:54.896
Spójrzmy na ten problem z tej strony.

00:07:54.920 --> 00:07:57.026
Co jest potrzebne, by przeżyć na Ziemi?

00:07:57.026 --> 00:08:00.216
Jedzenie, woda, schronienie, odzież.

00:08:00.240 --> 00:08:02.736
A na Marsie?

00:08:02.760 --> 00:08:04.960
To samo, co wyżej, plus tlen.

NOTE Paragraph

00:08:06.160 --> 00:08:10.256
Spójrzmy na najważniejszą rzecz na liście.

00:08:10.280 --> 00:08:13.296
Woda jest podstawą każdego znanego życia,

00:08:13.320 --> 00:08:17.896
jest za ciężka do transportu 
z Ziemi na Marsa.

00:08:17.920 --> 00:08:22.560
Trzeba znaleźć wodę, 
by życie tam się powiodło.

00:08:23.840 --> 00:08:26.336
Mars wygląda na bardzo suchy,

00:08:26.360 --> 00:08:29.176
jakby cała planeta była pustynią.

00:08:29.200 --> 00:08:31.216
Ale okazuje się, że nie jest.

00:08:31.240 --> 00:08:36.456
Sama gleba składa się nawet w 60% z wody.

00:08:36.480 --> 00:08:41.416
Sondy latające wokół Marsa pokazują,

00:08:41.440 --> 00:08:43.976
to prawdziwe zdjęcie,

00:08:44.000 --> 00:08:48.136
że wiele kraterów ma w środku lód.

00:08:48.160 --> 00:08:50.360
To niezłe miejsce, by zacząć kolonie.

NOTE Paragraph

00:08:51.855 --> 00:08:56.016
To mała dziura, którą zrobił 
Lądownik Phoenix w 2008 roku,

00:08:56.040 --> 00:08:59.576
widać, że zaraz pod powierzchnią jest lód.

00:08:59.600 --> 00:09:01.856
To białe to lód.

00:09:01.880 --> 00:09:03.136
Na drugim zdjęciu,

00:09:03.160 --> 00:09:05.416
zrobionym 4 dni po pierwszym,

00:09:05.440 --> 00:09:07.480
część tego wyparowało.

NOTE Paragraph

00:09:08.040 --> 00:09:09.416
Sondy pokazują też,

00:09:09.440 --> 00:09:12.856
że jest dużo podziemnej wody na Marsie,

00:09:12.880 --> 00:09:14.936
a także lodowce.

00:09:14.960 --> 00:09:19.216
Gdyby lód z biegunów na Marsie stopniał,

00:09:19.240 --> 00:09:22.000
większość planety znalazłaby się
10 metrów pod wodą.

00:09:22.960 --> 00:09:25.056
Jest tam więc dużo wody,

00:09:25.080 --> 00:09:27.616
ale większość znajduje się pod ziemią,

00:09:27.640 --> 00:09:31.510
potrzeba dużo energii i pracy, 
by się do niej dostać.

NOTE Paragraph

00:09:32.040 --> 00:09:34.776
To urządzenie stworzone 
na Uniwersytecie w Waszyngtonie

00:09:34.800 --> 00:09:36.280
w 1998 roku.

00:09:36.840 --> 00:09:39.896
To prosty osuszacz.

00:09:39.920 --> 00:09:43.976
Okazuje się, że wilgotność atmosfery 
na Marsie wynosi często 100%.

00:09:44.000 --> 00:09:48.376
To urządzenie może wyciągnąć 
całą wodę potrzebną ludziom,

00:09:48.400 --> 00:09:50.800
po prostu z atmosfery Marsa.

NOTE Paragraph

00:09:52.160 --> 00:09:55.136
Następny problem to czym oddychać.

00:09:55.160 --> 00:09:57.516
Bylem zszokowany na wieść,

00:09:57.516 --> 00:10:00.330
że NASA już rozpracowała ten problem.

00:10:00.330 --> 00:10:03.240
To naukowiec z MIT, Michael Hecht.

00:10:04.120 --> 00:10:06.616
Opracował maszynę o nazwie Moxie.

00:10:06.640 --> 00:10:07.856
Kocham to urządzenie.

00:10:07.880 --> 00:10:10.456
To odwrócone ogniwo paliwowe,

00:10:10.480 --> 00:10:13.640
które wsysa atmosferę marsjańską
i wypompowuje tlen.

00:10:14.280 --> 00:10:16.256
Pamiętajcie, że CO2,

00:10:16.280 --> 00:10:20.136
dwutlenek węgla, stanowiący
96% atmosfery na Marsie,

00:10:20.160 --> 00:10:22.960
składa się w 78% z tlenu.

NOTE Paragraph

00:10:23.920 --> 00:10:28.256
Następny łazik, który NASA
wyśle na Marsa w 2020 roku,

00:10:28.280 --> 00:10:30.616
będzie mieć takie urządzenie na pokładzie.

00:10:30.616 --> 00:10:33.286
wyprodukuje wystarczającą ilość tlenu

00:10:33.286 --> 00:10:35.936
dla jednej osoby do końca życia.

00:10:35.960 --> 00:10:38.096
Ale sekretem jest,

00:10:38.120 --> 00:10:39.816
a mowa tylko o testach,

00:10:39.840 --> 00:10:43.506
że urządzenie od razu zaprojektowano tak,

00:10:43.506 --> 00:10:46.330
żeby dało się powiększyć 100-krotnie.

NOTE Paragraph

00:10:46.840 --> 00:10:49.056
Dalej, co będziemy jeść?

00:10:49.080 --> 00:10:52.016
Do uprawy użyjemy hydroponiki,

00:10:52.040 --> 00:10:53.896
ale nie da się wyhodować tam

00:10:53.920 --> 00:10:56.056
więcej niż 15 do 20% jedzenia,

00:10:56.080 --> 00:10:59.576
przynajmniej dopóki woda
nie będzie płynąć na powierzchni

00:10:59.600 --> 00:11:03.920
i będzie można uprawiać zboże.

00:11:04.680 --> 00:11:06.886
Do tego czasu większość jedzenia

00:11:06.886 --> 00:11:08.526
będzie dostarczana z Ziemi

00:11:08.526 --> 00:11:09.750
i suszona.

NOTE Paragraph

00:11:10.480 --> 00:11:12.560
Będzie potrzebne schronienie.

00:11:13.120 --> 00:11:16.736
Na początku użyjemy 
dmuchanych konstrukcji,

00:11:16.760 --> 00:11:19.016
a także samych lądowników.

00:11:19.040 --> 00:11:22.016
Ale to zadziała tylko za dnia.

00:11:22.040 --> 00:11:27.136
Na Marsie jest za dużo promieniowania
słonecznego i kosmicznego.

00:11:27.160 --> 00:11:29.336
Dlatego trzeba zejść pod ziemię.

NOTE Paragraph

00:11:29.360 --> 00:11:32.056
Okazuje się, że gleba na Marsie

00:11:32.080 --> 00:11:35.056
jest idealna do robienia cegieł.

00:11:35.080 --> 00:11:37.296
NASA rozpracowało i to.

00:11:37.320 --> 00:11:40.176
Chcą dodać tworzywo polimerowe do cegieł,

00:11:40.200 --> 00:11:41.976
wsadzić do mikrofalówki,

00:11:42.000 --> 00:11:45.256
aby budować naprawdę grube ściany.

00:11:45.280 --> 00:11:51.256
Możemy też mieszkać pod ziemią
w jaskiniach lub jaskiniach lawowych,

00:11:51.280 --> 00:11:52.890
których jest tam mnóstwo.

NOTE Paragraph

00:11:54.040 --> 00:11:55.560
Wreszcie ubranie.

00:11:56.120 --> 00:11:59.336
Na Ziemi mamy kilometry
atmosfery nad sobą,

00:11:59.360 --> 00:12:02.656
powodujące stale
prawie 7 kg nacisk na ciało,

00:12:02.680 --> 00:12:04.823
któremu nieustannie stawiamy opór.

00:12:04.847 --> 00:12:07.767
Na Marsie prawie nie ma ciśnienia.

00:12:08.720 --> 00:12:10.616
Dlatego Dava Newman,

00:12:10.640 --> 00:12:12.096
naukowiec z MIT,

00:12:12.120 --> 00:12:15.176
zaprojektowała ten elegancki kombinezon.

00:12:15.200 --> 00:12:16.696
Będzie nas chronić,

00:12:16.720 --> 00:12:18.960
blokować promieniowanie i trzymać ciepło.

NOTE Paragraph

00:12:20.160 --> 00:12:22.056
Zastanówmy się przez chwilę.

00:12:22.080 --> 00:12:25.080
Jedzenie, schronienie, 
ubranie, woda, tlen...

00:12:25.960 --> 00:12:27.160
da się to zrobić.

00:12:27.600 --> 00:12:28.800
Naprawdę się da.

00:12:29.720 --> 00:12:32.840
Choć nadal jest to skomplikowane i trudne.

NOTE Paragraph

00:12:33.800 --> 00:12:36.616
To prowadzi do kolejnego dużego,

00:12:36.640 --> 00:12:38.216
bardzo dużego kroku:

00:12:38.240 --> 00:12:40.176
jak dobrze żyć na Marsie.

00:12:40.176 --> 00:12:41.970
Terraformowanie planety,

00:12:42.600 --> 00:12:44.456
czyli upodobnienie jej do Ziemi,

00:12:44.480 --> 00:12:47.320
projektowanie od nowa całej planety.

NOTE Paragraph

00:12:48.160 --> 00:12:50.016
To brzmi trochę arogancko,

00:12:50.040 --> 00:12:51.256
ale prawdą jest,

00:12:51.280 --> 00:12:55.160
że odpowiednie technologie już istnieją.

NOTE Paragraph

00:12:56.200 --> 00:12:57.920
Najpierw musimy podgrzać planetę.

00:12:58.400 --> 00:13:03.096
Mars jest nieprawdopodobnie zimny,
bo ma bardzo cienką atmosferę.

00:13:03.120 --> 00:13:07.456
Odpowiedź znajdziemy na północnym
i południowym biegunie Marsa,

00:13:07.480 --> 00:13:08.736
oba są pokryte

00:13:08.760 --> 00:13:11.936
niewiarygodną ilością
zamrożonego dwutlenku węgla,

00:13:11.960 --> 00:13:13.416
suchego lodu.

00:13:13.440 --> 00:13:14.776
Jeśli go podgrzejemy,

00:13:14.800 --> 00:13:17.376
wzniesie się bezpośrednio do atmosfery

00:13:17.400 --> 00:13:20.216
i zagęści ją, tak jak na Ziemi.

NOTE Paragraph

00:13:20.240 --> 00:13:21.456
Jak wiemy,

00:13:21.480 --> 00:13:25.120
CO2 jest niezwykle silnym
gazem cieplarnianym.

00:13:25.840 --> 00:13:31.776
Mój ulubiony sposób na dokonanie tego,
to wzniesienie dużego żagla słonecznego

00:13:31.800 --> 00:13:33.016
i skupienie go

00:13:33.040 --> 00:13:34.776
niczym lustro,

00:13:34.800 --> 00:13:37.446
najpierw na biegunie południowym.

00:13:37.446 --> 00:13:41.216
Wraz z obrotem planety, 
podgrzeje cały suchy lód,

00:13:41.240 --> 00:13:43.496
który zmieni się w gaz 
i poleci do atmosfery.

00:13:43.520 --> 00:13:45.936
Niebawem temperatura na Marsie

00:13:45.936 --> 00:13:47.406
zacznie się podnosić,

00:13:47.406 --> 00:13:49.880
pewnie szybciej niż w 20 lat,

NOTE Paragraph

00:13:50.560 --> 00:13:51.776
Obecnie

00:13:51.800 --> 00:13:53.776
w idealny dzień na równiku,

00:13:53.800 --> 00:13:55.896
w środku lata na Marsie,

00:13:55.920 --> 00:13:58.376
temperatura może sięgnąć 20 stopni,

00:13:58.400 --> 00:14:00.816
ale potem spaść do minus 73 w nocy.

NOTE Paragraph

00:14:00.840 --> 00:14:02.416
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:14:02.440 --> 00:14:06.080
Planujemy niekontrolowany
efekt cieplarniany:

00:14:06.800 --> 00:14:10.616
wystarczający wzrost temperatury,
by roztopić większość lodu na Marsie,

00:14:10.640 --> 00:14:13.080
zwłaszcza ten pod ziemią.

00:14:14.000 --> 00:14:15.990
Wtedy następuje prawdziwa magia.

NOTE Paragraph

00:14:16.000 --> 00:14:19.176
Gdy atmosfera staje się gęstsza,
wszystko staje się lepsze.

00:14:19.200 --> 00:14:21.816
Jest większa ochrona
przed promieniowaniem,

00:14:21.840 --> 00:14:24.936
więcej atmosfery ociepla nas i planetę,

00:14:24.960 --> 00:14:26.656
otrzymujemy bieżącą wodę,

00:14:26.680 --> 00:14:28.280
a uprawa staje się możliwa.

00:14:28.920 --> 00:14:33.896
Więcej pary wodnej unosi się,
tworząc kolejny gaz cieplarniany.

00:14:33.920 --> 00:14:37.360
Na Marsie zacznie padać śnieg i deszcz.

00:14:38.160 --> 00:14:41.416
Gęstsza atmosfera stworzy
wystarczające ciśnienie,

00:14:41.440 --> 00:14:43.976
by wyrzucić te skafandry.

00:14:44.000 --> 00:14:47.376
Wystarczy nam 2,5 kg nacisku, by przeżyć.

00:14:47.400 --> 00:14:52.680
W końcu Mars zacznie
przypominać Kolumbię Brytyjską.

NOTE Paragraph

00:14:54.040 --> 00:14:56.376
Pozostanie skomplikowany problem,

00:14:56.400 --> 00:14:58.746
stworzenia atmosfery, 
w której można oddychać,

00:14:58.746 --> 00:15:01.120
i to może zająć jakieś 1000 lat.

00:15:01.800 --> 00:15:05.936
Ale ludzie są niezwykle inteligentni
i szybko się przystosowują.

NOTE Paragraph

00:15:05.960 --> 00:15:10.936
Nie wiadomo, co technologia przyszłości
będzie w stanie osiągnąć

00:15:10.960 --> 00:15:13.730
ani co będziemy mogli zrobić
z własnym organizmem.

00:15:13.750 --> 00:15:16.256
Obecnie w biologii

00:15:16.280 --> 00:15:21.496
jesteśmy na granicy kontrolowania genów,

00:15:21.520 --> 00:15:24.056
ich działania w organizmie,

00:15:24.080 --> 00:15:26.216
jak również

00:15:26.240 --> 00:15:28.120
kontroli naszej ewolucji.

00:15:28.920 --> 00:15:32.536
Możliwe, że ostatecznie
gatunek ludzi żyjący na Ziemi,

00:15:32.560 --> 00:15:36.600
będzie różny od tego żyjącego na Marsie.

NOTE Paragraph

00:15:38.280 --> 00:15:40.536
Ale co tam robić? Jak żyć?

00:15:40.560 --> 00:15:43.000
Będzie tak samo, jak na Ziemi.

00:15:43.560 --> 00:15:45.816
Ktoś otworzy restaurację,

00:15:45.840 --> 00:15:47.960
ktoś inny odlewnię żeliwa.

00:15:48.800 --> 00:15:51.056
Ktoś będzie kręcić filmy 
dokumentalne o Marsie

00:15:51.080 --> 00:15:52.480
i sprzedawać je na Ziemi.

00:15:54.560 --> 00:15:57.576
Jakiś idiota zacznie reality show.

NOTE Paragraph

00:15:57.600 --> 00:15:59.040
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:15:59.680 --> 00:16:01.936
Będą firmy komputerowe,

00:16:01.960 --> 00:16:04.360
hotele, bary.

NOTE Paragraph

00:16:05.760 --> 00:16:07.176
To jest pewne:

00:16:07.200 --> 00:16:11.416
będzie to najbardziej przełomowe
wydarzenie w naszym życiu

00:16:11.440 --> 00:16:13.800
i najbardziej inspirujące.

NOTE Paragraph

00:16:14.800 --> 00:16:18.856
Zapytajcie dowolną 10-latkę,
czy chce lecieć na Marsa.

00:16:18.880 --> 00:16:23.200
Dzieci, które są teraz w podstawówce,
zdecydują, czy chcą tam mieszkać.

NOTE Paragraph

00:16:24.280 --> 00:16:26.680
Pamiętacie, jak człowiek
wylądował na Księżycu?

00:16:27.320 --> 00:16:30.096
Ludzie patrzyli na siebie i mówili:

00:16:30.120 --> 00:16:32.800
"Jeśli możemy to zrobić, możemy wszystko".

00:16:33.760 --> 00:16:37.880
Co pomyślą, kiedy stworzymy
kolonię na Marsie?

NOTE Paragraph

00:16:38.920 --> 00:16:40.296
Co najważniejsze

00:16:40.320 --> 00:16:43.696
staniemy się przez to gatunkiem 
podróżującym w przestrzeni kosmicznej.

00:16:43.720 --> 00:16:49.176
To oznacza, że ludzie przetrwają
niezależnie od tego, co będzie na Ziemi.

00:16:49.200 --> 00:16:52.296
Nigdy nie będziemy
ostatnimi w swoim gatunku.

NOTE Paragraph

00:16:52.320 --> 00:16:53.536
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:16:53.560 --> 00:16:57.140
(Brawa)