[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:01.48,0:00:03.38,Default,,0000,0000,0000,,Zapnijcie pasy,
Dialogue: 0,0:00:03.40,0:00:05.38,Default,,0000,0000,0000,,lecimy na Marsa.
Dialogue: 0,0:00:05.40,0:00:07.50,Default,,0000,0000,0000,,Nie tylko kilku astronautów,
Dialogue: 0,0:00:07.52,0:00:10.66,Default,,0000,0000,0000,,ale tysiące ludzi skolonizuje Marsa.
Dialogue: 0,0:00:10.68,0:00:13.80,Default,,0000,0000,0000,,Zrobią to niebawem.
Dialogue: 0,0:00:14.64,0:00:17.54,Default,,0000,0000,0000,,Niektórzy z was będą pracować\Nw projektach na Marsie
Dialogue: 0,0:00:17.56,0:00:21.26,Default,,0000,0000,0000,,i gwarantuję, że niektóre\Nz waszych dzieci zamieszkają tam.
Dialogue: 0,0:00:21.76,0:00:24.14,Default,,0000,0000,0000,,To pewnie brzmi absurdalnie,
Dialogue: 0,0:00:24.16,0:00:27.04,Default,,0000,0000,0000,,więc powiem wam,\Njak i kiedy to się stanie.
Dialogue: 0,0:00:27.76,0:00:30.98,Default,,0000,0000,0000,,Ale najpierw chciałbym\Nomówić oczywiste pytanie:
Dialogue: 0,0:00:31.00,0:00:33.05,Default,,0000,0000,0000,,dlaczego do licha mielibyśmy to robić?
Dialogue: 0,0:00:33.64,0:00:34.86,Default,,0000,0000,0000,,12 lat temu
Dialogue: 0,0:00:34.88,0:00:38.70,Default,,0000,0000,0000,,wygłosiłem prelekcję TED \No 10 przyczynach nagłego końca świata.
Dialogue: 0,0:00:38.72,0:00:43.50,Default,,0000,0000,0000,,Jesteśmy bezbronni wobec\Nkaprysów własnej galaktyki.
Dialogue: 0,0:00:43.52,0:00:47.10,Default,,0000,0000,0000,,Jedna duża asteroida\Nmoże zmieść nas na zawsze.
Dialogue: 0,0:00:47.12,0:00:50.58,Default,,0000,0000,0000,,Aby przetrwać, musimy \Nsięgnąć poza własną planetę.
Dialogue: 0,0:00:50.60,0:00:52.82,Default,,0000,0000,0000,,Pomyślicie, jaka byłaby to tragedia,
Dialogue: 0,0:00:52.84,0:00:55.80,Default,,0000,0000,0000,,gdyby wszystkie ludzkie osiągnięcia\Nzostały nagle unicestwione.
Dialogue: 0,0:00:55.80,0:00:58.74,Default,,0000,0000,0000,,Jest jeszcze jeden powód, \Ndla którego trzeba tam lecieć:
Dialogue: 0,0:00:58.76,0:01:01.70,Default,,0000,0000,0000,,odkrywanie jest w naszym DNA.
Dialogue: 0,0:01:01.72,0:01:05.18,Default,,0000,0000,0000,,Ludzie wyewoluowali w Afryce\Ndwa miliony lat temu,
Dialogue: 0,0:01:05.20,0:01:10.02,Default,,0000,0000,0000,,a potem stopniowo, lecz pewnie\Nrozprzestrzenili się po całej planecie,
Dialogue: 0,0:01:10.04,0:01:13.54,Default,,0000,0000,0000,,sięgając w głąb dziczy,\Ndaleko poza własne horyzonty.
Dialogue: 0,0:01:13.56,0:01:15.16,Default,,0000,0000,0000,,To jest w nas.
Dialogue: 0,0:01:15.84,0:01:17.52,Default,,0000,0000,0000,,Dobrze im się powodziło.
Dialogue: 0,0:01:18.24,0:01:22.14,Default,,0000,0000,0000,,Niektóre z wielkich osiągnięć\Ncywilizacji i technologii
Dialogue: 0,0:01:22.16,0:01:24.08,Default,,0000,0000,0000,,pojawiły się dzięki eksploracjom.
Dialogue: 0,0:01:24.35,0:01:26.54,Default,,0000,0000,0000,,Moglibyśmy zrobić wiele dobrego
Dialogue: 0,0:01:26.56,0:01:30.46,Default,,0000,0000,0000,,za pieniądze potrzebne do założenia\Nprosperującej kolonii na Marsie.
Dialogue: 0,0:01:30.88,0:01:35.44,Default,,0000,0000,0000,,Owszem, należy lepiej\Ndbać o naszą własną planetę.
Dialogue: 0,0:01:36.12,0:01:41.08,Default,,0000,0000,0000,,Owszem, martwię się, że zniszczymy\NMarsa, tak jak zniszczyliśmy Ziemię.
Dialogue: 0,0:01:41.70,0:01:43.94,Default,,0000,0000,0000,,Ale zastanówcie się\Nprzez chwilę, co się działo,
Dialogue: 0,0:01:43.96,0:01:48.90,Default,,0000,0000,0000,,gdy John F. Kennedy ogłosił,\Nże człowiek stanie na Księżycu.
Dialogue: 0,0:01:48.92,0:01:52.32,Default,,0000,0000,0000,,Poderwał całe pokolenie do marzeń.
Dialogue: 0,0:01:53.40,0:01:56.34,Default,,0000,0000,0000,,Pomyślcie, jak inspirujące \Nbędzie lądowanie na Marsie.
Dialogue: 0,0:01:56.36,0:01:59.10,Default,,0000,0000,0000,,Może wtedy spojrzymy na Ziemię
Dialogue: 0,0:01:59.12,0:02:02.50,Default,,0000,0000,0000,,i zobaczymy tam jedną ludzkość,\Nwspólnotę ludzi, zamiast wielu,
Dialogue: 0,0:02:02.52,0:02:05.06,Default,,0000,0000,0000,,może wtedy, próbując przetrwać na Marsie,
Dialogue: 0,0:02:05.08,0:02:07.50,Default,,0000,0000,0000,,spojrzymy na Ziemię
Dialogue: 0,0:02:07.52,0:02:10.63,Default,,0000,0000,0000,,i zdamy sobie sprawę, jak cenna \Njest nasza rodzima planeta.
Dialogue: 0,0:02:11.52,0:02:16.44,Default,,0000,0000,0000,,Opowiem o niezwykłej \Nprzygodzie, która nas czeka.
Dialogue: 0,0:02:17.04,0:02:18.30,Default,,0000,0000,0000,,Ale najpierw
Dialogue: 0,0:02:18.32,0:02:20.92,Default,,0000,0000,0000,,kilka fascynujących faktów\No tym, gdzie zmierzamy.
Dialogue: 0,0:02:22.04,0:02:26.42,Default,,0000,0000,0000,,To zdjęcie pokazuje rzeczywiste\Nwymiary Marsa w porównaniu do Ziemi.
Dialogue: 0,0:02:26.44,0:02:28.34,Default,,0000,0000,0000,,Mars nie jest naszą siostrzaną planetą.
Dialogue: 0,0:02:28.36,0:02:31.14,Default,,0000,0000,0000,,Jest ponad połowę mniejszy niż Ziemia,
Dialogue: 0,0:02:31.16,0:02:34.26,Default,,0000,0000,0000,,a mimo to powierzchnia,
Dialogue: 0,0:02:34.26,0:02:35.90,Default,,0000,0000,0000,,na której można stanąć,
Dialogue: 0,0:02:35.92,0:02:39.86,Default,,0000,0000,0000,,jest równa tej, na której\Nmożna stanąć na Ziemi,
Dialogue: 0,0:02:39.88,0:02:42.61,Default,,0000,0000,0000,,bo Ziemię w większości pokrywa woda.
Dialogue: 0,0:02:43.00,0:02:45.30,Default,,0000,0000,0000,,Atmosfera na Marsie jest bardzo cienka.
Dialogue: 0,0:02:45.32,0:02:47.90,Default,,0000,0000,0000,,100 razy cieńsza niż na Ziemi
Dialogue: 0,0:02:47.92,0:02:51.92,Default,,0000,0000,0000,,i nie można w niej oddychać, \Nw 96% składa się z dwutlenku węgla.
Dialogue: 0,0:02:52.76,0:02:54.38,Default,,0000,0000,0000,,Jest tam bardzo zimno.
Dialogue: 0,0:02:54.40,0:02:57.38,Default,,0000,0000,0000,,Średnia temperatura \Nto minus 63 stopnie Celsjusza,
Dialogue: 0,0:02:57.40,0:03:00.56,Default,,0000,0000,0000,,choć wahania temperatur są dość spore.
Dialogue: 0,0:03:00.91,0:03:03.90,Default,,0000,0000,0000,,Dzień na Marsie jest prawie\Ntak długi jak na Ziemi,
Dialogue: 0,0:03:03.92,0:03:05.84,Default,,0000,0000,0000,,plus około 39 minut.
Dialogue: 0,0:03:06.44,0:03:11.48,Default,,0000,0000,0000,,Pory roku i lata na Marsie\Nsą dwa razy dłuższe niż na Ziemi.
Dialogue: 0,0:03:12.00,0:03:16.66,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli chcielibyście kiedyś\Nrozwinąć skrzydła i polecieć,
Dialogue: 0,0:03:16.68,0:03:19.50,Default,,0000,0000,0000,,Mars ma znacznie mniejszą\Ngrawitację niż Ziemia,
Dialogue: 0,0:03:19.52,0:03:20.78,Default,,0000,0000,0000,,to miejsce,
Dialogue: 0,0:03:20.80,0:03:23.96,Default,,0000,0000,0000,,gdzie można przeskoczyć \Nnad samochodem zamiast go obejść.
Dialogue: 0,0:03:24.12,0:03:27.78,Default,,0000,0000,0000,,Mars jest nie zbyt podobny do Ziemi,
Dialogue: 0,0:03:27.80,0:03:32.56,Default,,0000,0000,0000,,ale jest jednym z najodpowiedniejszych\Nmiejsc do życia w Układzie Słonecznym,
Dialogue: 0,0:03:33.36,0:03:34.86,Default,,0000,0000,0000,,Gdzie tkwi problem?
Dialogue: 0,0:03:34.88,0:03:37.06,Default,,0000,0000,0000,,Mars jest daleko,
Dialogue: 0,0:03:37.08,0:03:41.92,Default,,0000,0000,0000,,tysiąc razy dalej niż Księżyc.
Dialogue: 0,0:03:42.56,0:03:46.34,Default,,0000,0000,0000,,Księżyc oddalony jest o 405 000 km,
Dialogue: 0,0:03:46.36,0:03:50.00,Default,,0000,0000,0000,,załodze Apolla dotarcie tam zajęło 3 dni.\N
Dialogue: 0,0:03:50.72,0:03:53.86,Default,,0000,0000,0000,,Mars jest 405 milionów km stąd.
Dialogue: 0,0:03:53.88,0:03:56.14,Default,,0000,0000,0000,,Dotarcie do niego zajęłoby 8 miesięcy,
Dialogue: 0,0:03:56.16,0:03:57.44,Default,,0000,0000,0000,,240 dni.
Dialogue: 0,0:03:58.08,0:04:00.66,Default,,0000,0000,0000,,I to tylko, jeśli wylecimy \Nw bardzo konkretnym dniu
Dialogue: 0,0:04:00.68,0:04:02.42,Default,,0000,0000,0000,,i czasie.
Dialogue: 0,0:04:02.44,0:04:04.42,Default,,0000,0000,0000,,Raz na dwa lata,
Dialogue: 0,0:04:04.44,0:04:07.62,Default,,0000,0000,0000,,gdy Mars i Ziemia są tak ustawione,
Dialogue: 0,0:04:07.64,0:04:11.56,Default,,0000,0000,0000,,że dystans do pokonania jest najkrótszy.
Dialogue: 0,0:04:12.64,0:04:17.72,Default,,0000,0000,0000,,240 dni to długi czas do spędzenia \Nz kolegami w wąskiej puszce.
Dialogue: 0,0:04:18.80,0:04:22.86,Default,,0000,0000,0000,,Na razie nasze doświadczenie\Nw lotach na Marsa nie jest imponujące.
Dialogue: 0,0:04:22.88,0:04:25.70,Default,,0000,0000,0000,,My, Rosjanie, Europejczycy, Japończycy,
Dialogue: 0,0:04:25.72,0:04:27.06,Default,,0000,0000,0000,,Chińczycy i Hindusi
Dialogue: 0,0:04:27.08,0:04:29.66,Default,,0000,0000,0000,,wysłaliśmy tam 44 rakiety,
Dialogue: 0,0:04:29.68,0:04:33.22,Default,,0000,0000,0000,,większość z nich zaginęła\Nalbo się rozbiła.
Dialogue: 0,0:04:33.24,0:04:36.84,Default,,0000,0000,0000,,Tylko około jedna trzecia misji\Nzakończyła się powodzeniem.
Dialogue: 0,0:04:37.76,0:04:42.12,Default,,0000,0000,0000,,Obecnie nie mamy rakiety \Nna tyle dużej, by tam dotrzeć.
Dialogue: 0,0:04:43.08,0:04:45.18,Default,,0000,0000,0000,,Kiedyś taką mieliśmy, Saturn V.
Dialogue: 0,0:04:45.20,0:04:47.82,Default,,0000,0000,0000,,Kilka rakiet tego typu zabrałoby nas tam.
Dialogue: 0,0:04:47.84,0:04:51.30,Default,,0000,0000,0000,,Była to najwspanialsza maszyna\Nkiedykolwiek zbudowana przez ludzi,
Dialogue: 0,0:04:51.32,0:04:53.89,Default,,0000,0000,0000,,ta rakieta zabrała nas na Księżyc.
Dialogue: 0,0:04:54.12,0:04:56.86,Default,,0000,0000,0000,,Ale ostatni Saturn V posłużył w 1973 roku,
Dialogue: 0,0:04:56.86,0:04:59.64,Default,,0000,0000,0000,,do uruchomienia stacji kosmicznej Skylab.
Dialogue: 0,0:04:59.64,0:05:02.26,Default,,0000,0000,0000,,Postanowiliśmy zbudować coś,\Nco nazywamy wahadłowcem,
Dialogue: 0,0:05:02.28,0:05:05.92,Default,,0000,0000,0000,,zamiast kontynuować misję na Marsa,\Npo wylądowaniu na Księżycu.
Dialogue: 0,0:05:06.30,0:05:08.14,Default,,0000,0000,0000,,Największa rakieta, jaką mamy obecnie,
Dialogue: 0,0:05:08.16,0:05:11.16,Default,,0000,0000,0000,,jest o połowę za mała, by lecieć na Marsa.
Dialogue: 0,0:05:13.33,0:05:15.22,Default,,0000,0000,0000,,Dotarcie tam nie będzie łatwe,
Dialogue: 0,0:05:15.24,0:05:18.40,Default,,0000,0000,0000,,nasuwa się interesujące pytanie:
Dialogue: 0,0:05:19.56,0:05:23.76,Default,,0000,0000,0000,,jak szybko pierwszy człowiek \Nrzeczywiście tam wyląduje?
Dialogue: 0,0:05:25.16,0:05:29.50,Default,,0000,0000,0000,,Niektórzy eksperci uważają, \Nże jeśli dotrzemy tam do 2050,
Dialogue: 0,0:05:29.52,0:05:31.44,Default,,0000,0000,0000,,to będzie to całkiem dobre osiągnięcie.
Dialogue: 0,0:05:31.84,0:05:37.72,Default,,0000,0000,0000,,Obecnie NASA twierdzi, \Nże zabierze tam ludzi do 2040 roku,
Dialogue: 0,0:05:38.28,0:05:39.48,Default,,0000,0000,0000,,Może i tak.
Dialogue: 0,0:05:40.60,0:05:45.70,Default,,0000,0000,0000,,Uważam, że mogą zabrać ludzi\Nna orbitę Marsa do 2035.
Dialogue: 0,0:05:45.72,0:05:46.98,Default,,0000,0000,0000,,Ale szczerze,
Dialogue: 0,0:05:47.00,0:05:51.74,Default,,0000,0000,0000,,nie sądzę by w 2035 roku zawracali \Nsobie głowę wysyłaniem rakiety na Marsa,
Dialogue: 0,0:05:51.76,0:05:53.74,Default,,0000,0000,0000,,bo już tam będziemy.
Dialogue: 0,0:05:53.76,0:05:56.72,Default,,0000,0000,0000,,Wylądujemy na Marsie w 2027 roku.
Dialogue: 0,0:05:58.28,0:05:59.37,Default,,0000,0000,0000,,A powodem jest
Dialogue: 0,0:05:59.37,0:06:01.91,Default,,0000,0000,0000,,człowiek zdeterminowany, by to zrobić.
Dialogue: 0,0:06:01.91,0:06:07.08,Default,,0000,0000,0000,,Nazywa się Elon Musk,\Njest dyrektorem Tesla Motors i SpaceX.
Dialogue: 0,0:06:07.92,0:06:12.98,Default,,0000,0000,0000,,Powiedział, że wylądujemy\Nna Marsie do 2025 roku,
Dialogue: 0,0:06:13.00,0:06:15.90,Default,,0000,0000,0000,,ale Elon Musk jest \Nwiększym optymistą niż ja,
Dialogue: 0,0:06:15.92,0:06:17.42,Default,,0000,0000,0000,,i dzięki naszemu podobieństwu,
Dialogue: 0,0:06:17.44,0:06:20.08,Default,,0000,0000,0000,,daję mu kilka lat na zapas.
Dialogue: 0,0:06:20.96,0:06:22.38,Default,,0000,0000,0000,,Mimo to,
Dialogue: 0,0:06:22.40,0:06:23.74,Default,,0000,0000,0000,,trzeba zadać sobie pytanie,
Dialogue: 0,0:06:23.76,0:06:27.64,Default,,0000,0000,0000,,czy ten facet rzeczywiście \Nzrobi to do 2025 czy 2027 roku?
Dialogue: 0,0:06:28.76,0:06:32.44,Default,,0000,0000,0000,,Spójrzmy perspektywicznie \Nna dokonania Muska w ostatniej dekadzie.
Dialogue: 0,0:06:33.20,0:06:34.96,Default,,0000,0000,0000,,Na jakim etapie był 10 lat temu?
Dialogue: 0,0:06:35.36,0:06:37.62,Default,,0000,0000,0000,,To pojazd elektryczny Tesla.
Dialogue: 0,0:06:37.64,0:06:41.30,Default,,0000,0000,0000,,W 2005 roku wielu ludzi \Nz przemysłu samochodowego mówiło,
Dialogue: 0,0:06:41.32,0:06:45.38,Default,,0000,0000,0000,,że nie będziemy mieć przyzwoitego\Nsamochodu elektrycznego przez 50 lat.
Dialogue: 0,0:06:48.28,0:06:49.56,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy to było?
Dialogue: 0,0:06:50.12,0:06:53.30,Default,,0000,0000,0000,,To Falcon 9, rakieta firmy SpaceX,
Dialogue: 0,0:06:53.32,0:06:57.70,Default,,0000,0000,0000,,wynosząca 6 ton zapasów\Nna Międzynarodową Stację Kosmiczną.
Dialogue: 0,0:06:57.72,0:06:58.94,Default,,0000,0000,0000,,10 lat temu,
Dialogue: 0,0:06:58.96,0:07:03.52,Default,,0000,0000,0000,,SpaceX nie wystrzeliwał żadnych rakiet.
Dialogue: 0,0:07:04.60,0:07:07.14,Default,,0000,0000,0000,,Myślę, że można się założyć,
Dialogue: 0,0:07:07.16,0:07:10.22,Default,,0000,0000,0000,,że osoba rewolucjonizująca\Nprzemysł samochodowy
Dialogue: 0,0:07:10.24,0:07:11.46,Default,,0000,0000,0000,,w mniej niż 10 lat,
Dialogue: 0,0:07:11.48,0:07:17.30,Default,,0000,0000,0000,,która tworzy firmę rakietową \Nw mniej niż 10 lat,
Dialogue: 0,0:07:17.32,0:07:19.56,Default,,0000,0000,0000,,jest w stanie zabrać nas \Nna Marsa do 2027 roku.
Dialogue: 0,0:07:20.76,0:07:23.74,Default,,0000,0000,0000,,Musicie wiedzieć,
Dialogue: 0,0:07:23.76,0:07:27.40,Default,,0000,0000,0000,,że rządy i roboty \Njuż nie kontrolują tej gry.
Dialogue: 0,0:07:28.04,0:07:30.42,Default,,0000,0000,0000,,Prywatne firmy skaczą w kosmos
Dialogue: 0,0:07:30.44,0:07:32.88,Default,,0000,0000,0000,,i z przyjemnością wezmą was na Marsa.
Dialogue: 0,0:07:33.80,0:07:36.76,Default,,0000,0000,0000,,Tu pojawia się wielkie pytanie.
Dialogue: 0,0:07:37.40,0:07:39.40,Default,,0000,0000,0000,,Czy na prawdę możemy tam mieszkać?
Dialogue: 0,0:07:40.68,0:07:44.86,Default,,0000,0000,0000,,Może NASA nie weźmie nas tam do 2040 roku,
Dialogue: 0,0:07:44.88,0:07:47.45,Default,,0000,0000,0000,,może dotrzemy tam na długo przed nimi,
Dialogue: 0,0:07:47.45,0:07:51.96,Default,,0000,0000,0000,,ale podjęli się rozwiązania,\Njak można tam przetrwać.
Dialogue: 0,0:07:52.88,0:07:54.90,Default,,0000,0000,0000,,Spójrzmy na ten problem z tej strony.
Dialogue: 0,0:07:54.92,0:07:57.03,Default,,0000,0000,0000,,Co jest potrzebne, by przeżyć na Ziemi?
Dialogue: 0,0:07:57.03,0:08:00.22,Default,,0000,0000,0000,,Jedzenie, woda, schronienie, odzież.
Dialogue: 0,0:08:00.24,0:08:02.74,Default,,0000,0000,0000,,A na Marsie?
Dialogue: 0,0:08:02.76,0:08:04.96,Default,,0000,0000,0000,,To samo, co wyżej, plus tlen.
Dialogue: 0,0:08:06.16,0:08:10.26,Default,,0000,0000,0000,,Spójrzmy na najważniejszą rzecz na liście.
Dialogue: 0,0:08:10.28,0:08:13.30,Default,,0000,0000,0000,,Woda jest podstawą każdego znanego życia,
Dialogue: 0,0:08:13.32,0:08:17.90,Default,,0000,0000,0000,,jest za ciężka do transportu \Nz Ziemi na Marsa.
Dialogue: 0,0:08:17.92,0:08:22.56,Default,,0000,0000,0000,,Trzeba znaleźć wodę, \Nby życie tam się powiodło.
Dialogue: 0,0:08:23.84,0:08:26.34,Default,,0000,0000,0000,,Mars wygląda na bardzo suchy,
Dialogue: 0,0:08:26.36,0:08:29.18,Default,,0000,0000,0000,,jakby cała planeta była pustynią.
Dialogue: 0,0:08:29.20,0:08:31.22,Default,,0000,0000,0000,,Ale okazuje się, że nie jest.
Dialogue: 0,0:08:31.24,0:08:36.46,Default,,0000,0000,0000,,Sama gleba składa się nawet w 60% z wody.
Dialogue: 0,0:08:36.48,0:08:41.42,Default,,0000,0000,0000,,Sondy latające wokół Marsa pokazują,
Dialogue: 0,0:08:41.44,0:08:43.98,Default,,0000,0000,0000,,to prawdziwe zdjęcie,
Dialogue: 0,0:08:44.00,0:08:48.14,Default,,0000,0000,0000,,że wiele kraterów ma w środku lód.
Dialogue: 0,0:08:48.16,0:08:50.36,Default,,0000,0000,0000,,To niezłe miejsce, by zacząć kolonie.
Dialogue: 0,0:08:51.86,0:08:56.02,Default,,0000,0000,0000,,To mała dziura, którą zrobił \NLądownik Phoenix w 2008 roku,
Dialogue: 0,0:08:56.04,0:08:59.58,Default,,0000,0000,0000,,widać, że zaraz pod powierzchnią jest lód.
Dialogue: 0,0:08:59.60,0:09:01.86,Default,,0000,0000,0000,,To białe to lód.
Dialogue: 0,0:09:01.88,0:09:03.14,Default,,0000,0000,0000,,Na drugim zdjęciu,
Dialogue: 0,0:09:03.16,0:09:05.42,Default,,0000,0000,0000,,zrobionym 4 dni po pierwszym,
Dialogue: 0,0:09:05.44,0:09:07.48,Default,,0000,0000,0000,,część tego wyparowało.
Dialogue: 0,0:09:08.04,0:09:09.42,Default,,0000,0000,0000,,Sondy pokazują też,
Dialogue: 0,0:09:09.44,0:09:12.86,Default,,0000,0000,0000,,że jest dużo podziemnej wody na Marsie,
Dialogue: 0,0:09:12.88,0:09:14.94,Default,,0000,0000,0000,,a także lodowce.
Dialogue: 0,0:09:14.96,0:09:19.22,Default,,0000,0000,0000,,Gdyby lód z biegunów na Marsie stopniał,
Dialogue: 0,0:09:19.24,0:09:22.00,Default,,0000,0000,0000,,większość planety znalazłaby się\N10 metrów pod wodą.
Dialogue: 0,0:09:22.96,0:09:25.06,Default,,0000,0000,0000,,Jest tam więc dużo wody,
Dialogue: 0,0:09:25.08,0:09:27.62,Default,,0000,0000,0000,,ale większość znajduje się pod ziemią,
Dialogue: 0,0:09:27.64,0:09:31.51,Default,,0000,0000,0000,,potrzeba dużo energii i pracy, \Nby się do niej dostać.
Dialogue: 0,0:09:32.04,0:09:34.78,Default,,0000,0000,0000,,To urządzenie stworzone \Nna Uniwersytecie w Waszyngtonie
Dialogue: 0,0:09:34.80,0:09:36.28,Default,,0000,0000,0000,,w 1998 roku.
Dialogue: 0,0:09:36.84,0:09:39.90,Default,,0000,0000,0000,,To prosty osuszacz.
Dialogue: 0,0:09:39.92,0:09:43.98,Default,,0000,0000,0000,,Okazuje się, że wilgotność atmosfery \Nna Marsie wynosi często 100%.
Dialogue: 0,0:09:44.00,0:09:48.38,Default,,0000,0000,0000,,To urządzenie może wyciągnąć \Ncałą wodę potrzebną ludziom,
Dialogue: 0,0:09:48.40,0:09:50.80,Default,,0000,0000,0000,,po prostu z atmosfery Marsa.
Dialogue: 0,0:09:52.16,0:09:55.14,Default,,0000,0000,0000,,Następny problem to czym oddychać.
Dialogue: 0,0:09:55.16,0:09:57.52,Default,,0000,0000,0000,,Bylem zszokowany na wieść,
Dialogue: 0,0:09:57.52,0:10:00.33,Default,,0000,0000,0000,,że NASA już rozpracowała ten problem.
Dialogue: 0,0:10:00.33,0:10:03.24,Default,,0000,0000,0000,,To naukowiec z MIT, Michael Hecht.
Dialogue: 0,0:10:04.12,0:10:06.62,Default,,0000,0000,0000,,Opracował maszynę o nazwie Moxie.
Dialogue: 0,0:10:06.64,0:10:07.86,Default,,0000,0000,0000,,Kocham to urządzenie.
Dialogue: 0,0:10:07.88,0:10:10.46,Default,,0000,0000,0000,,To odwrócone ogniwo paliwowe,
Dialogue: 0,0:10:10.48,0:10:13.64,Default,,0000,0000,0000,,które wsysa atmosferę marsjańską\Ni wypompowuje tlen.
Dialogue: 0,0:10:14.28,0:10:16.26,Default,,0000,0000,0000,,Pamiętajcie, że CO2,
Dialogue: 0,0:10:16.28,0:10:20.14,Default,,0000,0000,0000,,dwutlenek węgla, stanowiący\N96% atmosfery na Marsie,
Dialogue: 0,0:10:20.16,0:10:22.96,Default,,0000,0000,0000,,składa się w 78% z tlenu.
Dialogue: 0,0:10:23.92,0:10:28.26,Default,,0000,0000,0000,,Następny łazik, który NASA\Nwyśle na Marsa w 2020 roku,
Dialogue: 0,0:10:28.28,0:10:30.62,Default,,0000,0000,0000,,będzie mieć takie urządzenie na pokładzie.
Dialogue: 0,0:10:30.62,0:10:33.29,Default,,0000,0000,0000,,wyprodukuje wystarczającą ilość tlenu
Dialogue: 0,0:10:33.29,0:10:35.94,Default,,0000,0000,0000,,dla jednej osoby do końca życia.
Dialogue: 0,0:10:35.96,0:10:38.10,Default,,0000,0000,0000,,Ale sekretem jest,
Dialogue: 0,0:10:38.12,0:10:39.82,Default,,0000,0000,0000,,a mowa tylko o testach,
Dialogue: 0,0:10:39.84,0:10:43.51,Default,,0000,0000,0000,,że urządzenie od razu zaprojektowano tak,
Dialogue: 0,0:10:43.51,0:10:46.33,Default,,0000,0000,0000,,żeby dało się powiększyć 100-krotnie.
Dialogue: 0,0:10:46.84,0:10:49.06,Default,,0000,0000,0000,,Dalej, co będziemy jeść?
Dialogue: 0,0:10:49.08,0:10:52.02,Default,,0000,0000,0000,,Do uprawy użyjemy hydroponiki,
Dialogue: 0,0:10:52.04,0:10:53.90,Default,,0000,0000,0000,,ale nie da się wyhodować tam
Dialogue: 0,0:10:53.92,0:10:56.06,Default,,0000,0000,0000,,więcej niż 15 do 20% jedzenia,
Dialogue: 0,0:10:56.08,0:10:59.58,Default,,0000,0000,0000,,przynajmniej dopóki woda\Nnie będzie płynąć na powierzchni
Dialogue: 0,0:10:59.60,0:11:03.92,Default,,0000,0000,0000,,i będzie można uprawiać zboże.
Dialogue: 0,0:11:04.68,0:11:06.89,Default,,0000,0000,0000,,Do tego czasu większość jedzenia
Dialogue: 0,0:11:06.89,0:11:08.53,Default,,0000,0000,0000,,będzie dostarczana z Ziemi
Dialogue: 0,0:11:08.53,0:11:09.75,Default,,0000,0000,0000,,i suszona.
Dialogue: 0,0:11:10.48,0:11:12.56,Default,,0000,0000,0000,,Będzie potrzebne schronienie.
Dialogue: 0,0:11:13.12,0:11:16.74,Default,,0000,0000,0000,,Na początku użyjemy \Ndmuchanych konstrukcji,
Dialogue: 0,0:11:16.76,0:11:19.02,Default,,0000,0000,0000,,a także samych lądowników.
Dialogue: 0,0:11:19.04,0:11:22.02,Default,,0000,0000,0000,,Ale to zadziała tylko za dnia.
Dialogue: 0,0:11:22.04,0:11:27.14,Default,,0000,0000,0000,,Na Marsie jest za dużo promieniowania\Nsłonecznego i kosmicznego.
Dialogue: 0,0:11:27.16,0:11:29.34,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego trzeba zejść pod ziemię.
Dialogue: 0,0:11:29.36,0:11:32.06,Default,,0000,0000,0000,,Okazuje się, że gleba na Marsie
Dialogue: 0,0:11:32.08,0:11:35.06,Default,,0000,0000,0000,,jest idealna do robienia cegieł.
Dialogue: 0,0:11:35.08,0:11:37.30,Default,,0000,0000,0000,,NASA rozpracowało i to.
Dialogue: 0,0:11:37.32,0:11:40.18,Default,,0000,0000,0000,,Chcą dodać tworzywo polimerowe do cegieł,
Dialogue: 0,0:11:40.20,0:11:41.98,Default,,0000,0000,0000,,wsadzić do mikrofalówki,
Dialogue: 0,0:11:42.00,0:11:45.26,Default,,0000,0000,0000,,aby budować naprawdę grube ściany.
Dialogue: 0,0:11:45.28,0:11:51.26,Default,,0000,0000,0000,,Możemy też mieszkać pod ziemią\Nw jaskiniach lub jaskiniach lawowych,
Dialogue: 0,0:11:51.28,0:11:52.89,Default,,0000,0000,0000,,których jest tam mnóstwo.
Dialogue: 0,0:11:54.04,0:11:55.56,Default,,0000,0000,0000,,Wreszcie ubranie.
Dialogue: 0,0:11:56.12,0:11:59.34,Default,,0000,0000,0000,,Na Ziemi mamy kilometry\Natmosfery nad sobą,
Dialogue: 0,0:11:59.36,0:12:02.66,Default,,0000,0000,0000,,powodujące stale\Nprawie 7 kg nacisk na ciało,
Dialogue: 0,0:12:02.68,0:12:04.82,Default,,0000,0000,0000,,któremu nieustannie stawiamy opór.
Dialogue: 0,0:12:04.85,0:12:07.77,Default,,0000,0000,0000,,Na Marsie prawie nie ma ciśnienia.
Dialogue: 0,0:12:08.72,0:12:10.62,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego Dava Newman,
Dialogue: 0,0:12:10.64,0:12:12.10,Default,,0000,0000,0000,,naukowiec z MIT,
Dialogue: 0,0:12:12.12,0:12:15.18,Default,,0000,0000,0000,,zaprojektowała ten elegancki kombinezon.
Dialogue: 0,0:12:15.20,0:12:16.70,Default,,0000,0000,0000,,Będzie nas chronić,
Dialogue: 0,0:12:16.72,0:12:18.96,Default,,0000,0000,0000,,blokować promieniowanie i trzymać ciepło.
Dialogue: 0,0:12:20.16,0:12:22.06,Default,,0000,0000,0000,,Zastanówmy się przez chwilę.
Dialogue: 0,0:12:22.08,0:12:25.08,Default,,0000,0000,0000,,Jedzenie, schronienie, \Nubranie, woda, tlen...
Dialogue: 0,0:12:25.96,0:12:27.16,Default,,0000,0000,0000,,da się to zrobić.
Dialogue: 0,0:12:27.60,0:12:28.80,Default,,0000,0000,0000,,Naprawdę się da.
Dialogue: 0,0:12:29.72,0:12:32.84,Default,,0000,0000,0000,,Choć nadal jest to skomplikowane i trudne.
Dialogue: 0,0:12:33.80,0:12:36.62,Default,,0000,0000,0000,,To prowadzi do kolejnego dużego,
Dialogue: 0,0:12:36.64,0:12:38.22,Default,,0000,0000,0000,,bardzo dużego kroku:
Dialogue: 0,0:12:38.24,0:12:40.18,Default,,0000,0000,0000,,jak dobrze żyć na Marsie.
Dialogue: 0,0:12:40.18,0:12:41.97,Default,,0000,0000,0000,,Terraformowanie planety,
Dialogue: 0,0:12:42.60,0:12:44.46,Default,,0000,0000,0000,,czyli upodobnienie jej do Ziemi,
Dialogue: 0,0:12:44.48,0:12:47.32,Default,,0000,0000,0000,,projektowanie od nowa całej planety.
Dialogue: 0,0:12:48.16,0:12:50.02,Default,,0000,0000,0000,,To brzmi trochę arogancko,
Dialogue: 0,0:12:50.04,0:12:51.26,Default,,0000,0000,0000,,ale prawdą jest,
Dialogue: 0,0:12:51.28,0:12:55.16,Default,,0000,0000,0000,,że odpowiednie technologie już istnieją.
Dialogue: 0,0:12:56.20,0:12:57.92,Default,,0000,0000,0000,,Najpierw musimy podgrzać planetę.
Dialogue: 0,0:12:58.40,0:13:03.10,Default,,0000,0000,0000,,Mars jest nieprawdopodobnie zimny,\Nbo ma bardzo cienką atmosferę.
Dialogue: 0,0:13:03.12,0:13:07.46,Default,,0000,0000,0000,,Odpowiedź znajdziemy na północnym\Ni południowym biegunie Marsa,
Dialogue: 0,0:13:07.48,0:13:08.74,Default,,0000,0000,0000,,oba są pokryte
Dialogue: 0,0:13:08.76,0:13:11.94,Default,,0000,0000,0000,,niewiarygodną ilością\Nzamrożonego dwutlenku węgla,
Dialogue: 0,0:13:11.96,0:13:13.42,Default,,0000,0000,0000,,suchego lodu.
Dialogue: 0,0:13:13.44,0:13:14.78,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli go podgrzejemy,
Dialogue: 0,0:13:14.80,0:13:17.38,Default,,0000,0000,0000,,wzniesie się bezpośrednio do atmosfery
Dialogue: 0,0:13:17.40,0:13:20.22,Default,,0000,0000,0000,,i zagęści ją, tak jak na Ziemi.
Dialogue: 0,0:13:20.24,0:13:21.46,Default,,0000,0000,0000,,Jak wiemy,
Dialogue: 0,0:13:21.48,0:13:25.12,Default,,0000,0000,0000,,CO2 jest niezwykle silnym\Ngazem cieplarnianym.
Dialogue: 0,0:13:25.84,0:13:31.78,Default,,0000,0000,0000,,Mój ulubiony sposób na dokonanie tego,\Nto wzniesienie dużego żagla słonecznego
Dialogue: 0,0:13:31.80,0:13:33.02,Default,,0000,0000,0000,,i skupienie go
Dialogue: 0,0:13:33.04,0:13:34.78,Default,,0000,0000,0000,,niczym lustro,
Dialogue: 0,0:13:34.80,0:13:37.45,Default,,0000,0000,0000,,najpierw na biegunie południowym.
Dialogue: 0,0:13:37.45,0:13:41.22,Default,,0000,0000,0000,,Wraz z obrotem planety, \Npodgrzeje cały suchy lód,
Dialogue: 0,0:13:41.24,0:13:43.50,Default,,0000,0000,0000,,który zmieni się w gaz \Ni poleci do atmosfery.
Dialogue: 0,0:13:43.52,0:13:45.94,Default,,0000,0000,0000,,Niebawem temperatura na Marsie
Dialogue: 0,0:13:45.94,0:13:47.41,Default,,0000,0000,0000,,zacznie się podnosić,
Dialogue: 0,0:13:47.41,0:13:49.88,Default,,0000,0000,0000,,pewnie szybciej niż w 20 lat,
Dialogue: 0,0:13:50.56,0:13:51.78,Default,,0000,0000,0000,,Obecnie
Dialogue: 0,0:13:51.80,0:13:53.78,Default,,0000,0000,0000,,w idealny dzień na równiku,
Dialogue: 0,0:13:53.80,0:13:55.90,Default,,0000,0000,0000,,w środku lata na Marsie,
Dialogue: 0,0:13:55.92,0:13:58.38,Default,,0000,0000,0000,,temperatura może sięgnąć 20 stopni,
Dialogue: 0,0:13:58.40,0:14:00.82,Default,,0000,0000,0000,,ale potem spaść do minus 73 w nocy.
Dialogue: 0,0:14:00.84,0:14:02.42,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:14:02.44,0:14:06.08,Default,,0000,0000,0000,,Planujemy niekontrolowany\Nefekt cieplarniany:
Dialogue: 0,0:14:06.80,0:14:10.62,Default,,0000,0000,0000,,wystarczający wzrost temperatury,\Nby roztopić większość lodu na Marsie,
Dialogue: 0,0:14:10.64,0:14:13.08,Default,,0000,0000,0000,,zwłaszcza ten pod ziemią.
Dialogue: 0,0:14:14.00,0:14:15.99,Default,,0000,0000,0000,,Wtedy następuje prawdziwa magia.
Dialogue: 0,0:14:16.00,0:14:19.18,Default,,0000,0000,0000,,Gdy atmosfera staje się gęstsza,\Nwszystko staje się lepsze.
Dialogue: 0,0:14:19.20,0:14:21.82,Default,,0000,0000,0000,,Jest większa ochrona\Nprzed promieniowaniem,
Dialogue: 0,0:14:21.84,0:14:24.94,Default,,0000,0000,0000,,więcej atmosfery ociepla nas i planetę,
Dialogue: 0,0:14:24.96,0:14:26.66,Default,,0000,0000,0000,,otrzymujemy bieżącą wodę,
Dialogue: 0,0:14:26.68,0:14:28.28,Default,,0000,0000,0000,,a uprawa staje się możliwa.
Dialogue: 0,0:14:28.92,0:14:33.90,Default,,0000,0000,0000,,Więcej pary wodnej unosi się,\Ntworząc kolejny gaz cieplarniany.
Dialogue: 0,0:14:33.92,0:14:37.36,Default,,0000,0000,0000,,Na Marsie zacznie padać śnieg i deszcz.
Dialogue: 0,0:14:38.16,0:14:41.42,Default,,0000,0000,0000,,Gęstsza atmosfera stworzy\Nwystarczające ciśnienie,
Dialogue: 0,0:14:41.44,0:14:43.98,Default,,0000,0000,0000,,by wyrzucić te skafandry.
Dialogue: 0,0:14:44.00,0:14:47.38,Default,,0000,0000,0000,,Wystarczy nam 2,5 kg nacisku, by przeżyć.
Dialogue: 0,0:14:47.40,0:14:52.68,Default,,0000,0000,0000,,W końcu Mars zacznie\Nprzypominać Kolumbię Brytyjską.
Dialogue: 0,0:14:54.04,0:14:56.38,Default,,0000,0000,0000,,Pozostanie skomplikowany problem,
Dialogue: 0,0:14:56.40,0:14:58.75,Default,,0000,0000,0000,,stworzenia atmosfery, \Nw której można oddychać,
Dialogue: 0,0:14:58.75,0:15:01.12,Default,,0000,0000,0000,,i to może zająć jakieś 1000 lat.
Dialogue: 0,0:15:01.80,0:15:05.94,Default,,0000,0000,0000,,Ale ludzie są niezwykle inteligentni\Ni szybko się przystosowują.
Dialogue: 0,0:15:05.96,0:15:10.94,Default,,0000,0000,0000,,Nie wiadomo, co technologia przyszłości\Nbędzie w stanie osiągnąć
Dialogue: 0,0:15:10.96,0:15:13.73,Default,,0000,0000,0000,,ani co będziemy mogli zrobić\Nz własnym organizmem.
Dialogue: 0,0:15:13.75,0:15:16.26,Default,,0000,0000,0000,,Obecnie w biologii
Dialogue: 0,0:15:16.28,0:15:21.50,Default,,0000,0000,0000,,jesteśmy na granicy kontrolowania genów,
Dialogue: 0,0:15:21.52,0:15:24.06,Default,,0000,0000,0000,,ich działania w organizmie,
Dialogue: 0,0:15:24.08,0:15:26.22,Default,,0000,0000,0000,,jak również
Dialogue: 0,0:15:26.24,0:15:28.12,Default,,0000,0000,0000,,kontroli naszej ewolucji.
Dialogue: 0,0:15:28.92,0:15:32.54,Default,,0000,0000,0000,,Możliwe, że ostatecznie\Ngatunek ludzi żyjący na Ziemi,
Dialogue: 0,0:15:32.56,0:15:36.60,Default,,0000,0000,0000,,będzie różny od tego żyjącego na Marsie.
Dialogue: 0,0:15:38.28,0:15:40.54,Default,,0000,0000,0000,,Ale co tam robić? Jak żyć?
Dialogue: 0,0:15:40.56,0:15:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Będzie tak samo, jak na Ziemi.
Dialogue: 0,0:15:43.56,0:15:45.82,Default,,0000,0000,0000,,Ktoś otworzy restaurację,
Dialogue: 0,0:15:45.84,0:15:47.96,Default,,0000,0000,0000,,ktoś inny odlewnię żeliwa.
Dialogue: 0,0:15:48.80,0:15:51.06,Default,,0000,0000,0000,,Ktoś będzie kręcić filmy \Ndokumentalne o Marsie
Dialogue: 0,0:15:51.08,0:15:52.48,Default,,0000,0000,0000,,i sprzedawać je na Ziemi.
Dialogue: 0,0:15:54.56,0:15:57.58,Default,,0000,0000,0000,,Jakiś idiota zacznie reality show.
Dialogue: 0,0:15:57.60,0:15:59.04,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:15:59.68,0:16:01.94,Default,,0000,0000,0000,,Będą firmy komputerowe,
Dialogue: 0,0:16:01.96,0:16:04.36,Default,,0000,0000,0000,,hotele, bary.
Dialogue: 0,0:16:05.76,0:16:07.18,Default,,0000,0000,0000,,To jest pewne:
Dialogue: 0,0:16:07.20,0:16:11.42,Default,,0000,0000,0000,,będzie to najbardziej przełomowe\Nwydarzenie w naszym życiu
Dialogue: 0,0:16:11.44,0:16:13.80,Default,,0000,0000,0000,,i najbardziej inspirujące.
Dialogue: 0,0:16:14.80,0:16:18.86,Default,,0000,0000,0000,,Zapytajcie dowolną 10-latkę,\Nczy chce lecieć na Marsa.
Dialogue: 0,0:16:18.88,0:16:23.20,Default,,0000,0000,0000,,Dzieci, które są teraz w podstawówce,\Nzdecydują, czy chcą tam mieszkać.
Dialogue: 0,0:16:24.28,0:16:26.68,Default,,0000,0000,0000,,Pamiętacie, jak człowiek\Nwylądował na Księżycu?
Dialogue: 0,0:16:27.32,0:16:30.10,Default,,0000,0000,0000,,Ludzie patrzyli na siebie i mówili:
Dialogue: 0,0:16:30.12,0:16:32.80,Default,,0000,0000,0000,,"Jeśli możemy to zrobić, możemy wszystko".
Dialogue: 0,0:16:33.76,0:16:37.88,Default,,0000,0000,0000,,Co pomyślą, kiedy stworzymy\Nkolonię na Marsie?
Dialogue: 0,0:16:38.92,0:16:40.30,Default,,0000,0000,0000,,Co najważniejsze
Dialogue: 0,0:16:40.32,0:16:43.70,Default,,0000,0000,0000,,staniemy się przez to gatunkiem \Npodróżującym w przestrzeni kosmicznej.
Dialogue: 0,0:16:43.72,0:16:49.18,Default,,0000,0000,0000,,To oznacza, że ludzie przetrwają\Nniezależnie od tego, co będzie na Ziemi.
Dialogue: 0,0:16:49.20,0:16:52.30,Default,,0000,0000,0000,,Nigdy nie będziemy\Nostatnimi w swoim gatunku.
Dialogue: 0,0:16:52.32,0:16:53.54,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję.
Dialogue: 0,0:16:53.56,0:16:57.14,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa)