WEBVTT 00:00:07.013 --> 00:00:09.584 Je duke qëndruar gati në mes të portës 00:00:09.584 --> 00:00:14.234 kur papritmas, ndjen një kruajtje të ashpër në kokë. 00:00:14.234 --> 00:00:17.942 Të gjithë ne kemi përjetuar bezdinë e kruajtjeve, 00:00:17.942 --> 00:00:22.802 por a keni menduar ndonjëherë se pse kruhemi? 00:00:22.802 --> 00:00:27.634 Njeriu mesatar përjeton dhjetëra kruajtje individuale çdo ditë. 00:00:27.634 --> 00:00:29.765 Ato mund të shkaktohen nga lloj-lloj gjëra, 00:00:29.765 --> 00:00:31.535 duke përfshirë reaksionet alergjike, 00:00:31.535 --> 00:00:32.515 thatësia, 00:00:32.515 --> 00:00:34.705 dhe madje nga disa sëmundje. 00:00:34.705 --> 00:00:39.333 Pastaj ka edhe arsye misterioze të cilat shkaktohen pa arsye, 00:00:39.333 --> 00:00:41.966 ose vetëm duke folur rreth kruajtjes. 00:00:41.966 --> 00:00:45.513 Tani je duke e kruajtur kokën, apo jo? 00:00:45.513 --> 00:00:50.057 Sidoqoftë, le të flasim për një nga arsyet kryesore: kafshimet e insekteve. 00:00:50.057 --> 00:00:51.544 Kur një mushkonjë të kafshon, 00:00:51.544 --> 00:00:55.795 lëshon një komponim në trup i cili quhet antikoagulant 00:00:55.795 --> 00:00:58.527 i cili ndalon gjakun të trashet. 00:00:58.527 --> 00:01:01.256 Ky komponim, prej të cilit jemi pak alergjik, 00:01:01.256 --> 00:01:03.876 shkakton lëshimin e histaminës, 00:01:03.876 --> 00:01:06.895 një substancë që i bën kapilarët tonë të fryhen. 00:01:06.895 --> 00:01:09.065 Kjo mundëson rrjedhje të shtuar të gjakut, 00:01:09.065 --> 00:01:11.956 e cila ndihmon në shpejtimin e reagimit nga sistemi imunitar 00:01:11.956 --> 00:01:14.197 ndaj këtij rreziku të paramenduar. 00:01:14.197 --> 00:01:15.847 Kjo shpjegon fryerjen, 00:01:15.847 --> 00:01:19.777 dhe është e njejta arsye se pse poleni i bën sytë të fryhen. 00:01:19.777 --> 00:01:23.544 Histamina gjithashtu aktivizon nervat e përfshirë në kruajtje, 00:01:23.544 --> 00:01:27.847 prandaj kafshimet e insekteve të bëjnë të kruhesh. 00:01:27.847 --> 00:01:31.696 Por vetë ndjenja e kruajtjes nuk është kuptuar ende plotësisht. 00:01:31.696 --> 00:01:33.429 Në fakt, shumica e asaj çka dimë 00:01:33.429 --> 00:01:38.047 vjen nga studimi i mekanikës së kruajtjes në minj. 00:01:38.047 --> 00:01:41.167 Studiuesit kanë zbuluar se sinjalet e kruajtjes në lëkurën e tyre 00:01:41.167 --> 00:01:47.035 transmetohen përmes një nëndege të nervave të lidhura me dhimbjen. 00:01:47.035 --> 00:01:52.678 Këto nerva të veçanta prodhojnë molekulën e quajtur polipeptid natriuretik B, 00:01:52.678 --> 00:01:56.897 e cila shkakton një sinjal i cili bartet përmes palcës kurrizore në tru, 00:01:56.897 --> 00:02:00.761 ku krijon ndjesinë e kruajtjes. 00:02:00.761 --> 00:02:04.387 Kur kruhemi, veprimi i thonjve në lëkurë 00:02:04.387 --> 00:02:10.138 shkakton një sinjal të vogël të dhimbjes i cili shtyp ndjesinë e kruajtjes. 00:02:10.138 --> 00:02:15.431 Është disi si shpërqëndrim, i cili krijon ndjenjën e çlirimit. 00:02:15.431 --> 00:02:19.698 Por a ka në fakt ndonjë qëllim evolucionar në kruajtje, 00:02:19.698 --> 00:02:23.177 apo ndoshta ekziston vetëm për të na bezdisur? 00:02:23.177 --> 00:02:25.998 Teoria që kryeson është se lëkura jonë ka evoluar 00:02:25.998 --> 00:02:28.248 për të qenë të vetëdijshëm ndaj prekjes 00:02:28.248 --> 00:02:32.429 për të qenë të përgaditur të përballemi me rreziqet e botës së jashtme. 00:02:32.429 --> 00:02:33.348 Mendojeni njëherë. 00:02:33.348 --> 00:02:37.180 Përgjigjja jonë automatike ndaj kruajtjes do të hiqte gjëra të dëmshme 00:02:37.180 --> 00:02:40.091 të cilat janë potencialisht në lëkurë, 00:02:40.091 --> 00:02:41.459 si ndonjë pickim të dëmshëm, 00:02:41.459 --> 00:02:42.782 një kafshim insekti, 00:02:42.782 --> 00:02:45.831 ose dredha të bimëve helmuese. 00:02:45.831 --> 00:02:49.431 Kjo mund të shpjegojë se pse nuk ndjejmë kruajtje brenda trupit, 00:02:49.431 --> 00:02:50.912 si për shembull në zorrë, 00:02:50.912 --> 00:02:53.451 të cilat janë të sigurta nga këto rreziqe të jashtme, 00:02:53.451 --> 00:02:57.386 ndonëse mendojeni se sa acaruse do të ishte. 00:02:57.386 --> 00:03:01.119 Tek disa persona, problemet në rrugët përgjegjëse për kruajtje 00:03:01.119 --> 00:03:06.069 mund të shkaktojnë kruajtje të tepërt e cila mund të jetë e dëmshme për shëndet. 00:03:06.069 --> 00:03:09.060 Një shembull ekstrem është një gjendje psikologjike e quajtur 00:03:09.060 --> 00:03:11.460 parazitozë mashtruese, 00:03:11.460 --> 00:03:15.506 ku njerëzit besojnë se në trupat e tyre jetojnë morra ose pleshta 00:03:15.506 --> 00:03:18.470 duke rrëmuar mbi dhe nën lëkurë, 00:03:18.470 --> 00:03:22.310 duke i bërë ata të kruhen pa nevojë. 00:03:22.310 --> 00:03:24.529 Një fenomen tjetër i quajtur kruajtja fantazmë 00:03:24.529 --> 00:03:28.019 mund të ndodhë në pacientë të cilët kanë amputuar ndonjë pjesë të trupit. 00:03:28.019 --> 00:03:31.871 Për shkak se këto lëndime dëmtojnë seriozisht sistemin nervor, 00:03:31.871 --> 00:03:35.001 huton sinjalizimin normal nervor trupor 00:03:35.001 --> 00:03:40.432 dhe krijon ndjesi në gjymtyrët tê cilat nuk i ka. 00:03:40.432 --> 00:03:45.062 Doktorët tani po gjejnë mënyra për ti trajtuar këto anomali të kruajtjes. 00:03:45.062 --> 00:03:49.230 Në të amputuar, pasqyrat përdoren për të reflektuar gjymtyrën e humbur, 00:03:49.230 --> 00:03:51.601 të cilën pacienti e kruan. 00:03:51.601 --> 00:03:53.961 Kjo krijon një iluzion i cili mashtron trurin 00:03:53.961 --> 00:03:58.608 duke menduar se kruajtja imagjinare është larguar. 00:03:58.608 --> 00:04:02.183 Çuditërisht, kjo në fakt funksionon. 00:04:02.183 --> 00:04:05.521 Studiuesit gjithashtu po kërkojnë për gjenet të përfshira në kruajtje 00:04:05.521 --> 00:04:09.323 dhe po zhvillojnë trajtime duke provuar për ta bllokuar rrugën e kruajtjes 00:04:09.323 --> 00:04:12.002 në raste ekstreme. 00:04:12.002 --> 00:04:16.502 Nëse të pasurit e një kruajtjeje të pakruajtshme jep ndjenjën e ferrit, 00:04:16.502 --> 00:04:19.002 Danteja do të pajtohej. 00:04:19.002 --> 00:04:21.442 Poeti italian shkroi për një pjesë të ferrit 00:04:21.442 --> 00:04:28.662 ku njerëzit ndëshkoheshin duke u lënë në gropa ku kruheshin përjetësisht.