1
00:00:07,013 --> 00:00:09,584
Je duke qëndruar gati në mes të portës

2
00:00:09,584 --> 00:00:14,234
kur papritmas, ndjen një kruajtje
të ashpër në kokë.

3
00:00:14,234 --> 00:00:17,942
Të gjithë ne kemi përjetuar
bezdinë e kruajtjeve,

4
00:00:17,942 --> 00:00:22,802
por a keni menduar ndonjëherë
se pse kruhemi?

5
00:00:22,802 --> 00:00:27,634
Njeriu mesatar përjeton dhjetëra kruajtje 
individuale çdo ditë.

6
00:00:27,634 --> 00:00:29,765
Ato mund të shkaktohen
nga lloj-lloj gjëra,

7
00:00:29,765 --> 00:00:31,535
duke përfshirë reaksionet alergjike,

8
00:00:31,535 --> 00:00:32,515
thatësia,

9
00:00:32,515 --> 00:00:34,705
dhe madje nga disa sëmundje.

10
00:00:34,705 --> 00:00:39,333
Pastaj ka edhe arsye misterioze të cilat 
shkaktohen pa arsye,

11
00:00:39,333 --> 00:00:41,966
ose vetëm duke folur rreth kruajtjes.

12
00:00:41,966 --> 00:00:45,513
Tani je duke e kruajtur kokën, apo jo?

13
00:00:45,513 --> 00:00:50,057
Sidoqoftë, le të flasim për një nga 
arsyet kryesore: kafshimet e insekteve.

14
00:00:50,057 --> 00:00:51,544
Kur një mushkonjë të kafshon,

15
00:00:51,544 --> 00:00:55,795
lëshon një komponim në trup
i cili quhet antikoagulant

16
00:00:55,795 --> 00:00:58,527
i cili ndalon gjakun të trashet.

17
00:00:58,527 --> 00:01:01,256
Ky komponim, prej të cilit
jemi pak alergjik,

18
00:01:01,256 --> 00:01:03,876
shkakton lëshimin e histaminës,

19
00:01:03,876 --> 00:01:06,895
një substancë që i bën
kapilarët tonë të fryhen.

20
00:01:06,895 --> 00:01:09,065
Kjo mundëson rrjedhje të shtuar të gjakut,

21
00:01:09,065 --> 00:01:11,956
e cila ndihmon në shpejtimin e reagimit 
nga sistemi imunitar

22
00:01:11,956 --> 00:01:14,197
ndaj këtij rreziku të paramenduar.

23
00:01:14,197 --> 00:01:15,847
Kjo shpjegon fryerjen,

24
00:01:15,847 --> 00:01:19,777
dhe është e njejta arsye se pse poleni 
i bën sytë të fryhen.

25
00:01:19,777 --> 00:01:23,544
Histamina gjithashtu aktivizon nervat
e përfshirë në kruajtje,

26
00:01:23,544 --> 00:01:27,847
prandaj kafshimet e insekteve
të bëjnë të kruhesh.

27
00:01:27,847 --> 00:01:31,696
Por vetë ndjenja e kruajtjes nuk është 
kuptuar ende plotësisht.

28
00:01:31,696 --> 00:01:33,429
Në fakt, shumica e asaj çka dimë

29
00:01:33,429 --> 00:01:38,047
vjen nga studimi i mekanikës
së kruajtjes në minj.

30
00:01:38,047 --> 00:01:41,167
Studiuesit kanë zbuluar se sinjalet e 
kruajtjes në lëkurën e tyre

31
00:01:41,167 --> 00:01:47,035
transmetohen përmes një nëndege të 
nervave të lidhura me dhimbjen.

32
00:01:47,035 --> 00:01:52,678
Këto nerva të veçanta prodhojnë molekulën 
e quajtur polipeptid natriuretik B,

33
00:01:52,678 --> 00:01:56,897
e cila shkakton një sinjal i cili bartet 
përmes palcës kurrizore në tru,

34
00:01:56,897 --> 00:02:00,761
ku krijon ndjesinë e kruajtjes.

35
00:02:00,761 --> 00:02:04,387
Kur kruhemi, veprimi i thonjve në lëkurë

36
00:02:04,387 --> 00:02:10,138
shkakton një sinjal të vogël të dhimbjes 
i cili shtyp ndjesinë e kruajtjes.

37
00:02:10,138 --> 00:02:15,431
Është disi si shpërqëndrim, i cili krijon 
ndjenjën e çlirimit.

38
00:02:15,431 --> 00:02:19,698
Por a ka në fakt ndonjë qëllim 
evolucionar në kruajtje,

39
00:02:19,698 --> 00:02:23,177
apo ndoshta ekziston vetëm
për të na bezdisur?

40
00:02:23,177 --> 00:02:25,998
Teoria që kryeson është
se lëkura jonë ka evoluar

41
00:02:25,998 --> 00:02:28,248
për të qenë të vetëdijshëm ndaj prekjes

42
00:02:28,248 --> 00:02:32,429
për të qenë të përgaditur të përballemi 
me rreziqet e botës së jashtme.

43
00:02:32,429 --> 00:02:33,348
Mendojeni njëherë.

44
00:02:33,348 --> 00:02:37,180
Përgjigjja jonë automatike ndaj kruajtjes 
do të hiqte gjëra të dëmshme

45
00:02:37,180 --> 00:02:40,091
të cilat janë potencialisht në lëkurë,

46
00:02:40,091 --> 00:02:41,459
si ndonjë pickim të dëmshëm,

47
00:02:41,459 --> 00:02:42,782
një kafshim insekti,

48
00:02:42,782 --> 00:02:45,831
ose dredha të bimëve helmuese.

49
00:02:45,831 --> 00:02:49,431
Kjo mund të shpjegojë se pse nuk ndjejmë 
kruajtje brenda trupit,

50
00:02:49,431 --> 00:02:50,912
si për shembull në zorrë,

51
00:02:50,912 --> 00:02:53,451
të cilat janë të sigurta nga
këto rreziqe të jashtme,

52
00:02:53,451 --> 00:02:57,386
ndonëse mendojeni
se sa acaruse do të ishte.

53
00:02:57,386 --> 00:03:01,119
Tek disa persona, problemet në rrugët 
përgjegjëse për kruajtje

54
00:03:01,119 --> 00:03:06,069
mund të shkaktojnë kruajtje të tepërt 
e cila mund të jetë e dëmshme për shëndet.

55
00:03:06,069 --> 00:03:09,060
Një shembull ekstrem është një gjendje 
psikologjike e quajtur

56
00:03:09,060 --> 00:03:11,460
parazitozë mashtruese,

57
00:03:11,460 --> 00:03:15,506
ku njerëzit besojnë se në trupat e tyre 
jetojnë morra ose pleshta

58
00:03:15,506 --> 00:03:18,470
duke rrëmuar mbi dhe nën lëkurë,

59
00:03:18,470 --> 00:03:22,310
duke i bërë ata të kruhen pa nevojë.

60
00:03:22,310 --> 00:03:24,529
Një fenomen tjetër i quajtur
kruajtja fantazmë

61
00:03:24,529 --> 00:03:28,019
mund të ndodhë në pacientë të cilët kanë 
amputuar ndonjë pjesë të trupit.

62
00:03:28,019 --> 00:03:31,871
Për shkak se këto lëndime dëmtojnë 
seriozisht sistemin nervor,

63
00:03:31,871 --> 00:03:35,001
huton sinjalizimin normal nervor trupor

64
00:03:35,001 --> 00:03:40,432
dhe krijon ndjesi në gjymtyrët
tê cilat nuk i ka.

65
00:03:40,432 --> 00:03:45,062
Doktorët tani po gjejnë mënyra për ti 
trajtuar këto anomali të kruajtjes.

66
00:03:45,062 --> 00:03:49,230
Në të amputuar, pasqyrat përdoren
për të reflektuar gjymtyrën e humbur,

67
00:03:49,230 --> 00:03:51,601
të cilën pacienti e kruan.

68
00:03:51,601 --> 00:03:53,961
Kjo krijon një iluzion
i cili mashtron trurin

69
00:03:53,961 --> 00:03:58,608
duke menduar se kruajtja
imagjinare është larguar.

70
00:03:58,608 --> 00:04:02,183
Çuditërisht, kjo në fakt funksionon.

71
00:04:02,183 --> 00:04:05,521
Studiuesit gjithashtu po kërkojnë
për gjenet të përfshira në kruajtje

72
00:04:05,521 --> 00:04:09,323
dhe po zhvillojnë trajtime duke provuar 
për ta bllokuar rrugën e kruajtjes

73
00:04:09,323 --> 00:04:12,002
në raste ekstreme.

74
00:04:12,002 --> 00:04:16,502
Nëse të pasurit e një kruajtjeje
të pakruajtshme jep ndjenjën e ferrit,

75
00:04:16,502 --> 00:04:19,002
Danteja do të pajtohej.

76
00:04:19,002 --> 00:04:21,442
Poeti italian shkroi
për një pjesë të ferrit

77
00:04:21,442 --> 00:04:28,662
ku njerëzit ndëshkoheshin duke u lënë
në gropa ku kruheshin përjetësisht.