0:00:07.013,0:00:09.584
Je duke qëndruar gati në mes të portës

0:00:09.584,0:00:14.234
kur papritmas, ndjen një kruajtje[br]të ashpër në kokë.

0:00:14.234,0:00:17.942
Të gjithë ne kemi përjetuar[br]bezdinë e kruajtjeve,

0:00:17.942,0:00:22.802
por a keni menduar ndonjëherë[br]se pse kruhemi?

0:00:22.802,0:00:27.634
Njeriu mesatar përjeton dhjetëra kruajtje [br]individuale çdo ditë.

0:00:27.634,0:00:29.765
Ato mund të shkaktohen[br]nga lloj-lloj gjëra,

0:00:29.765,0:00:31.535
duke përfshirë reaksionet alergjike,

0:00:31.535,0:00:32.515
thatësia,

0:00:32.515,0:00:34.705
dhe madje nga disa sëmundje.

0:00:34.705,0:00:39.333
Pastaj ka edhe arsye misterioze të cilat [br]shkaktohen pa arsye,

0:00:39.333,0:00:41.966
ose vetëm duke folur rreth kruajtjes.

0:00:41.966,0:00:45.513
Tani je duke e kruajtur kokën, apo jo?

0:00:45.513,0:00:50.057
Sidoqoftë, le të flasim për një nga [br]arsyet kryesore: kafshimet e insekteve.

0:00:50.057,0:00:51.544
Kur një mushkonjë të kafshon,

0:00:51.544,0:00:55.795
lëshon një komponim në trup[br]i cili quhet antikoagulant

0:00:55.795,0:00:58.527
i cili ndalon gjakun të trashet.

0:00:58.527,0:01:01.256
Ky komponim, prej të cilit[br]jemi pak alergjik,

0:01:01.256,0:01:03.876
shkakton lëshimin e histaminës,

0:01:03.876,0:01:06.895
një substancë që i bën[br]kapilarët tonë të fryhen.

0:01:06.895,0:01:09.065
Kjo mundëson rrjedhje të shtuar të gjakut,

0:01:09.065,0:01:11.956
e cila ndihmon në shpejtimin e reagimit [br]nga sistemi imunitar

0:01:11.956,0:01:14.197
ndaj këtij rreziku të paramenduar.

0:01:14.197,0:01:15.847
Kjo shpjegon fryerjen,

0:01:15.847,0:01:19.777
dhe është e njejta arsye se pse poleni [br]i bën sytë të fryhen.

0:01:19.777,0:01:23.544
Histamina gjithashtu aktivizon nervat[br]e përfshirë në kruajtje,

0:01:23.544,0:01:27.847
prandaj kafshimet e insekteve[br]të bëjnë të kruhesh.

0:01:27.847,0:01:31.696
Por vetë ndjenja e kruajtjes nuk është [br]kuptuar ende plotësisht.

0:01:31.696,0:01:33.429
Në fakt, shumica e asaj çka dimë

0:01:33.429,0:01:38.047
vjen nga studimi i mekanikës[br]së kruajtjes në minj.

0:01:38.047,0:01:41.167
Studiuesit kanë zbuluar se sinjalet e [br]kruajtjes në lëkurën e tyre

0:01:41.167,0:01:47.035
transmetohen përmes një nëndege të [br]nervave të lidhura me dhimbjen.

0:01:47.035,0:01:52.678
Këto nerva të veçanta prodhojnë molekulën [br]e quajtur polipeptid natriuretik B,

0:01:52.678,0:01:56.897
e cila shkakton një sinjal i cili bartet [br]përmes palcës kurrizore në tru,

0:01:56.897,0:02:00.761
ku krijon ndjesinë e kruajtjes.

0:02:00.761,0:02:04.387
Kur kruhemi, veprimi i thonjve në lëkurë

0:02:04.387,0:02:10.138
shkakton një sinjal të vogël të dhimbjes [br]i cili shtyp ndjesinë e kruajtjes.

0:02:10.138,0:02:15.431
Është disi si shpërqëndrim, i cili krijon [br]ndjenjën e çlirimit.

0:02:15.431,0:02:19.698
Por a ka në fakt ndonjë qëllim [br]evolucionar në kruajtje,

0:02:19.698,0:02:23.177
apo ndoshta ekziston vetëm[br]për të na bezdisur?

0:02:23.177,0:02:25.998
Teoria që kryeson është[br]se lëkura jonë ka evoluar

0:02:25.998,0:02:28.248
për të qenë të vetëdijshëm ndaj prekjes

0:02:28.248,0:02:32.429
për të qenë të përgaditur të përballemi [br]me rreziqet e botës së jashtme.

0:02:32.429,0:02:33.348
Mendojeni njëherë.

0:02:33.348,0:02:37.180
Përgjigjja jonë automatike ndaj kruajtjes [br]do të hiqte gjëra të dëmshme

0:02:37.180,0:02:40.091
të cilat janë potencialisht në lëkurë,

0:02:40.091,0:02:41.459
si ndonjë pickim të dëmshëm,

0:02:41.459,0:02:42.782
një kafshim insekti,

0:02:42.782,0:02:45.831
ose dredha të bimëve helmuese.

0:02:45.831,0:02:49.431
Kjo mund të shpjegojë se pse nuk ndjejmë [br]kruajtje brenda trupit,

0:02:49.431,0:02:50.912
si për shembull në zorrë,

0:02:50.912,0:02:53.451
të cilat janë të sigurta nga[br]këto rreziqe të jashtme,

0:02:53.451,0:02:57.386
ndonëse mendojeni[br]se sa acaruse do të ishte.

0:02:57.386,0:03:01.119
Tek disa persona, problemet në rrugët [br]përgjegjëse për kruajtje

0:03:01.119,0:03:06.069
mund të shkaktojnë kruajtje të tepërt [br]e cila mund të jetë e dëmshme për shëndet.

0:03:06.069,0:03:09.060
Një shembull ekstrem është një gjendje [br]psikologjike e quajtur

0:03:09.060,0:03:11.460
parazitozë mashtruese,

0:03:11.460,0:03:15.506
ku njerëzit besojnë se në trupat e tyre [br]jetojnë morra ose pleshta

0:03:15.506,0:03:18.470
duke rrëmuar mbi dhe nën lëkurë,

0:03:18.470,0:03:22.310
duke i bërë ata të kruhen pa nevojë.

0:03:22.310,0:03:24.529
Një fenomen tjetër i quajtur[br]kruajtja fantazmë

0:03:24.529,0:03:28.019
mund të ndodhë në pacientë të cilët kanë [br]amputuar ndonjë pjesë të trupit.

0:03:28.019,0:03:31.871
Për shkak se këto lëndime dëmtojnë [br]seriozisht sistemin nervor,

0:03:31.871,0:03:35.001
huton sinjalizimin normal nervor trupor

0:03:35.001,0:03:40.432
dhe krijon ndjesi në gjymtyrët[br]tê cilat nuk i ka.

0:03:40.432,0:03:45.062
Doktorët tani po gjejnë mënyra për ti [br]trajtuar këto anomali të kruajtjes.

0:03:45.062,0:03:49.230
Në të amputuar, pasqyrat përdoren[br]për të reflektuar gjymtyrën e humbur,

0:03:49.230,0:03:51.601
të cilën pacienti e kruan.

0:03:51.601,0:03:53.961
Kjo krijon një iluzion[br]i cili mashtron trurin

0:03:53.961,0:03:58.608
duke menduar se kruajtja[br]imagjinare është larguar.

0:03:58.608,0:04:02.183
Çuditërisht, kjo në fakt funksionon.

0:04:02.183,0:04:05.521
Studiuesit gjithashtu po kërkojnë[br]për gjenet të përfshira në kruajtje

0:04:05.521,0:04:09.323
dhe po zhvillojnë trajtime duke provuar [br]për ta bllokuar rrugën e kruajtjes

0:04:09.323,0:04:12.002
në raste ekstreme.

0:04:12.002,0:04:16.502
Nëse të pasurit e një kruajtjeje[br]të pakruajtshme jep ndjenjën e ferrit,

0:04:16.502,0:04:19.002
Danteja do të pajtohej.

0:04:19.002,0:04:21.442
Poeti italian shkroi[br]për një pjesë të ferrit

0:04:21.442,0:04:28.662
ku njerëzit ndëshkoheshin duke u lënë[br]në gropa ku kruheshin përjetësisht.