1
00:00:07,013 --> 00:00:09,384
Stoisz w pełnej gotowości na bramce,

2
00:00:09,384 --> 00:00:14,164
kiedy nagle czujesz
silne swędzenie z tyłu głowy.

3
00:00:14,164 --> 00:00:17,942
Każdy kiedyś doświadczył nieznośnego 
swędzenia w nieodpowiednim momencie,

4
00:00:17,942 --> 00:00:22,802
ale czy zastanawialiście się,
czemu w ogóle odczuwamy swędzenie?

5
00:00:22,802 --> 00:00:27,634
Każdy człowiek odczuwa je
wielokrotnie w ciągu dnia.

6
00:00:27,634 --> 00:00:29,815
Wiele czynników może wywołać swędzenie,

7
00:00:29,815 --> 00:00:31,515
na przykład reakcje alergiczne,

8
00:00:31,515 --> 00:00:32,515
suchość skóry,

9
00:00:32,515 --> 00:00:34,705
a nawet niektóre choroby.

10
00:00:34,705 --> 00:00:39,333
Istnieje także to tajemnicze swędzenie,
które pojawia się znikąd

11
00:00:39,333 --> 00:00:41,966
albo napada nas, kiedy tylko o nim mówimy.

12
00:00:41,966 --> 00:00:45,513
Drapiesz się teraz po głowie, prawda?

13
00:00:45,513 --> 00:00:50,057
Jedną z najczęstszych przyczyn
są ugryzienia owadów.

14
00:00:50,057 --> 00:00:51,434
Wraz z ukąszeniem

15
00:00:51,434 --> 00:00:55,795
komar wstrzykuje do ciała człowieka
związek zwany antykoagulantem,

16
00:00:55,795 --> 00:00:58,527
który hamuje krzepnięcie krwi.

17
00:00:58,527 --> 00:01:01,256
Ten związek wywołujący lekką alergię

18
00:01:01,256 --> 00:01:03,876
powoduje wydzielanie histaminy,

19
00:01:03,876 --> 00:01:06,985
związku chemicznego, 
rozszerzającego naczynia włosowate,

20
00:01:06,985 --> 00:01:08,935
co zwiększa przepływ krwi

21
00:01:08,935 --> 00:01:11,956
i tym samym odporność organizmu

22
00:01:11,956 --> 00:01:14,097
na nowo zaobserwowane zagrożenie.

23
00:01:14,097 --> 00:01:15,847
To wyjaśnia opuchliznę

24
00:01:15,847 --> 00:01:19,777
i z tego samemu powodu pyłki
mogą powodować puchnięcie oczu.

25
00:01:19,777 --> 00:01:23,544
Histamina uaktywnia również 
biorące udział w swędzeniu nerwy

26
00:01:23,544 --> 00:01:27,847
i dlatego człowiek drapie się
po ukąszeniu przez owada.

27
00:01:27,847 --> 00:01:31,696
Jednak samo uczucie swędzenia
nie jest jeszcze do końca poznane.

28
00:01:31,696 --> 00:01:33,429
Duża część tego, co już wiemy,

29
00:01:33,429 --> 00:01:38,157
pochodzi z badań nad swędzeniem u myszy.

30
00:01:38,157 --> 00:01:41,537
Naukowcy odkryli, że sygnały swędzenia
w skórze myszy są przekazywane

31
00:01:41,537 --> 00:01:47,035
przez podklasę nerwów
odpowiedzialnych za odczuwanie bólu.

32
00:01:47,035 --> 00:01:52,678
Nerwy te wytwarzają
mózgowy peptyd natriuretyczny,

33
00:01:52,678 --> 00:01:56,747
który wysyła sygnał
z rdzenia kręgowego do mózgu,

34
00:01:56,747 --> 00:02:00,761
gdzie wywołuje uczucie swędzenia.

35
00:02:00,761 --> 00:02:04,387
Drapanie skóry palcami

36
00:02:04,387 --> 00:02:10,138
wywołuje sygnał bólu o niskim poziomie,
który przysłania uczucie swędzenia.

37
00:02:10,138 --> 00:02:15,611
To odwraca uwagę i przynosi ulgę.

38
00:02:15,611 --> 00:02:19,698
Czy swędzenie skóry
ma jednak podłoże ewolucyjne,

39
00:02:19,698 --> 00:02:23,177
a może ma nas jedynie rozzłościć?

40
00:02:23,177 --> 00:02:28,248
Główna teoria głosi, że skóra człowieka
stała się bardzo wrażliwa na dotyk,

41
00:02:28,248 --> 00:02:32,429
żeby mógł radzić sobie
z zagrożeniami z zewnątrz.

42
00:02:32,429 --> 00:02:33,348
Zastanówmy się.

43
00:02:33,348 --> 00:02:37,180
Automatyczna reakcja 
w postaci drapania usuwa ze skóry

44
00:02:37,180 --> 00:02:40,091
każdy potencjalnie niebezpieczny element,

45
00:02:40,091 --> 00:02:41,459
jak groźne żądło,

46
00:02:41,459 --> 00:02:42,782
kąsający owad

47
00:02:42,782 --> 00:02:45,831
czy wąsy trującej rośliny.

48
00:02:45,831 --> 00:02:49,431
To może wyjaśniać, dlaczego człowiek 
nie odczuwa swędzenia wewnątrz ciała,

49
00:02:49,431 --> 00:02:50,912
na przykład w jelitach,

50
00:02:50,912 --> 00:02:53,451
które są wolne od zewnętrznych zagrożeń.

51
00:02:53,451 --> 00:02:57,386
Trudno sobie wyobrazić,
jak nieznośne by to było.

52
00:02:57,386 --> 00:03:01,119
U niektórych osób błędy
w przekazywaniu sygnałów

53
00:03:01,119 --> 00:03:06,069
mogą powodować nadmierne swędzenie,
które może zagrozić zdrowiu.

54
00:03:06,069 --> 00:03:11,460
Ekstremalnym przypadkiem jest choroba 
psychiczna zwana halucynozą pasożytniczą.

55
00:03:11,460 --> 00:03:15,506
Chorzy są przekonani, że ich ciała
opanowały pchły lub roztocza,

56
00:03:15,506 --> 00:03:18,470
które poruszają się pod skórą,

57
00:03:18,470 --> 00:03:22,310
wywołując tym nieustanne swędzenie.

58
00:03:22,310 --> 00:03:24,419
Inne zjawisko zwane swędzeniem fantomowym

59
00:03:24,419 --> 00:03:28,059
może wystąpić u pacjentów po amputacji.

60
00:03:28,059 --> 00:03:31,871
Ponieważ uszkodzono system nerwowy,

61
00:03:31,871 --> 00:03:35,001
ciało myli normalne sygnały nerwowe

62
00:03:35,001 --> 00:03:40,432
i powstają odczucia
w kończynach, których nie ma.

63
00:03:40,432 --> 00:03:45,062
Lekarze pracują nad metodami
leczenia tych anomalii.

64
00:03:45,062 --> 00:03:49,230
U osób po amputacjach
w lustrze pokazuje się zdrową kończynę,

65
00:03:49,230 --> 00:03:51,601
po której drapie się pacjent.

66
00:03:51,601 --> 00:03:53,961
To wywołuje iluzję,
dzięki której mózg uważa,

67
00:03:53,961 --> 00:03:58,608
że potrzeba urojonego drapania
została zaspokojona.

68
00:03:58,608 --> 00:04:02,183
O dziwo, to naprawdę działa.

69
00:04:02,183 --> 00:04:05,701
Naukowcy szukają także genów
powiązanych ze swędzeniem

70
00:04:05,701 --> 00:04:08,223
i pracują nad terapiami,
które w skrajnych przypadkach

71
00:04:08,223 --> 00:04:11,782
zablokują ścieżki nerwowe
odpowiadające za swędzenie.

72
00:04:11,782 --> 00:04:14,491
Jeśli odczuwanie swędzenia
bez możliwości podrapania się

73
00:04:14,491 --> 00:04:16,644
uważacie za piekielną torturę,

74
00:04:16,644 --> 00:04:18,556
to Dante się z wami zgadzał.

75
00:04:18,556 --> 00:04:23,001
Ten włoski poeta pisał o piekle,
w którym skazani na wieczne potępienie

76
00:04:23,001 --> 00:04:28,721
cierpią męki swędzenia.