WEBVTT

00:00:07.013 --> 00:00:09.584
Хаалганы голд бэлтгэлтэй
зогсож байтал

00:00:09.584 --> 00:00:14.234
толгойн ар хэсэг чинь
гэнэт загатналаа.

00:00:14.234 --> 00:00:17.942
Бид бүгд л ядаргаатай гэмээр
загатнааг мэдэрч байсан ч

00:00:17.942 --> 00:00:22.802
яагаад бидний бие загатнадаг
талаар бодож үзсэн үү?

00:00:22.802 --> 00:00:27.634
Хүн өдөрт дунджаар 12 загатнаа
мэдэрдэг байна.

00:00:27.634 --> 00:00:29.815
Шалтгаан нь олон зүйл байж болох бөгөөд

00:00:29.815 --> 00:00:31.515
харшил,

00:00:31.515 --> 00:00:32.515
хуурайшилт

00:00:32.515 --> 00:00:34.705
мөн зарим өвчнүүд ч байж болно.

00:00:34.705 --> 00:00:39.333
Гэхдээ зарим нь огт шалтгаангүй байх агаад

00:00:39.333 --> 00:00:41.966
загатнах талаар ярьснаас ч болж магад.

00:00:41.966 --> 00:00:45.513
Одоо толгойгоо маажиж байгаа тийм үү?

00:00:45.513 --> 00:00:50.057
Ямартай ч хамгийн түгээмэл шалтгааныг
авч үзье. Шавьжинд хазуулах.

00:00:50.057 --> 00:00:51.434
Шумуул таныг хазахдаа

00:00:51.434 --> 00:00:55.535
таны биед нэгэн бодис 
ялгаруулдаг нь

00:00:55.535 --> 00:00:58.527
цусны бүлэгнэлтийг зогсоодог.

00:00:58.527 --> 00:01:01.256
Бид энэ бодисоос бага
зэрэг харшилдаг ба

00:01:01.256 --> 00:01:03.876
энэ нь хистамин ялгаруулж

00:01:03.876 --> 00:01:06.985
хялгасан судсыг хавдаадаг.

00:01:06.985 --> 00:01:08.935
Ингээд цусны эргэлтийг нэмэгдүүлж

00:01:08.935 --> 00:01:11.956
биеийн аюул гэж мэдэрсэн зүйлд

00:01:11.956 --> 00:01:14.197
хариу үзүүлж дархлаа идэвхждэг.

00:01:14.197 --> 00:01:15.847
Энэ нь хавдалтыг үүсгэдэг.

00:01:15.847 --> 00:01:19.777
Цэцгийн тоосноос болж
нүд хавддагтай адил юм.

00:01:19.777 --> 00:01:23.544
Хистамин мөн загатнах
мэдрэлийг идэвхжүүлдэг учир

00:01:23.544 --> 00:01:27.847
шавьжинд хазуулахаар загатнаа үүсдэг.

00:01:27.847 --> 00:01:31.696
Гэхдээ загатнах мэдрэмжийг бид
бүрэн ойлгоогүй л байна.

00:01:31.696 --> 00:01:33.759
Үнэндээ бидний ихэнх мэдлэгээ нь

00:01:33.759 --> 00:01:38.157
хулганы загатнааг судалснаар
олж авсан.

00:01:38.157 --> 00:01:41.057
Судлаачид арьсанд ирэх
загатнах мэдрэмж нь

00:01:41.057 --> 00:01:47.035
өвдөлтийн мэдрэлийн төрлөөр
дамждаг гэдгийг олж нээсэн.

00:01:47.035 --> 00:01:52.678
Энэ мэдрэл нь натрийн
полипептид Б хэмээх молекул ялгаруулж

00:01:52.678 --> 00:01:56.897
улмаар нугасаар дамжин тархинд хүрснээр

00:01:56.897 --> 00:02:00.761
загатнах мэдрэмж төрүүлдэг.

00:02:00.761 --> 00:02:04.387
Бид загатнаагаа маажих үед
арьсан дээрх хумс нь

00:02:04.387 --> 00:02:10.138
загатнааг давсан бага зэргийн 
өвдөлтийн мэдрэмж өгдөг.

00:02:10.138 --> 00:02:15.431
Энэ нь анхаарлыг түр сарниулахтай
адил түр зуурын намдалт өгдөг.

00:02:15.431 --> 00:02:19.698
Гэхдээ загатнаанд эволюцын
шалтгаан бий юу?

00:02:19.698 --> 00:02:23.177
Эсвэл зүгээр л биднийг залхаах гэж
байдаг хэрэг үү?

00:02:23.177 --> 00:02:28.248
Түгээмэл онол нь бидний арьс
хүрэлтэнд маш мэдрэг бөгөөд

00:02:28.248 --> 00:02:32.429
гадны биетээс хамгаалахаар
бэлтгэгдсэн байдаг.

00:02:32.429 --> 00:02:33.348
Бодоод үздээ.

00:02:33.348 --> 00:02:37.180
Бидний маажих үйлдэл нь
арьсан дээр явж болох

00:02:37.180 --> 00:02:40.091
хортон амьтнаас өөрийгөө хамгаалах
хэлбэр бөгөөд

00:02:40.091 --> 00:02:41.459
аюултай хатгалт,

00:02:41.459 --> 00:02:42.782
хаздаг шавьж,

00:02:42.782 --> 00:02:45.831
хортон ургамлын үсэнцэр
зэрэг байж болно.

00:02:45.831 --> 00:02:49.131
Бид биеийн доторх
эсвэл гэдэс дотор загатнахыг

00:02:49.131 --> 00:02:50.642
мэдэрдэггүй учир нь

00:02:50.642 --> 00:02:53.451
эдгээр нь гадны биетээс
аюулгүй байдагт юм.

00:02:53.451 --> 00:02:57.386
Үгүйсэн бол галзуурмаар байна байх.

00:02:57.386 --> 00:03:01.119
Зарим хүмүүст дамжуулах замын
саатал байдгаас

00:03:01.119 --> 00:03:06.069
эрүүл мэндэд нь сөргөөр нөлөөлөх
хэмжээний загатнааг мэдэрдэг.

00:03:06.069 --> 00:03:11.460
Нэг жишээ нь сэтгэцийн эмгэг болох
"төсөөллийн шавьжны эмгэг" юм.

00:03:11.460 --> 00:03:15.506
Хүмүүс биед нь шавьж битүү үүрлэн

00:03:15.506 --> 00:03:18.960
арьсан дотор ба гадар нь
гүйж буй гэж итгэн

00:03:18.960 --> 00:03:22.310
зогсолтгүй маажихад хүргэдэг.

00:03:22.310 --> 00:03:24.419
Өөр нэг үзэгдэл болох
хий загатнаа нь

00:03:24.419 --> 00:03:27.579
эрхтнээ тайруулсан өвчтөнүүдэд
түгээмэл тохиолддог.

00:03:27.579 --> 00:03:31.871
Гэмтэл нь мэдрэлийн системийг
ихээхэн гэмтээж

00:03:31.871 --> 00:03:35.001
мэдрэлийн дохионы системийг доголдуулан

00:03:35.001 --> 00:03:40.432
байхгүй болсон үе мөч
загатнаж буй мэт мэдрэмж төрүүлдэг.

00:03:40.432 --> 00:03:45.062
Эмч нар эдгээр загатнахтай холбоотой
эмгэгүүдийг анагааж байна.

00:03:45.062 --> 00:03:50.770
Үе мөчөө тайруулсан өвчтөнд
толь тусгаж, ойсон мөчөө маажуулдаг.

00:03:51.601 --> 00:03:53.961
Энэ нь тархийг төөрөгдүүлж

00:03:53.961 --> 00:03:58.608
төсөөллийн загатнааг
намдаасан мэдрэмжийг өгдөг.

00:03:58.608 --> 00:04:02.183
Хачирхалтай нь 
энэ тусалдаг.

00:04:02.183 --> 00:04:05.831
Судлаачид мөн загатнаатай холбоотой
генийг судалж,

00:04:05.831 --> 00:04:08.583
дамжуулах замыг нь сааруулдаг

00:04:08.583 --> 00:04:12.002
шаардлагатай тохиолдол ашиглах
эмчилгээг хайж байна.

00:04:12.002 --> 00:04:16.502
Хэрвээ маажиж болохгүй загатнаа
там мэт санагдаж байвал

00:04:16.502 --> 00:04:18.812
Данте ч мөн санал нийлнэ.

00:04:18.812 --> 00:04:22.252
Италийн яруу найрагч маань
тамын нэг хэсэгт хүмүүсийг

00:04:22.252 --> 00:04:28.662
үүрдийн загатнаагаар
шийтгэдэг талаар бичжээ.