WEBVTT

00:00:06.508 --> 00:00:10.611
Prawdopodobnie nie trzeba wam mówić,
jak bardzo ważny jest mózg.

00:00:10.611 --> 00:00:13.094
W końcu każda rzecz, której doświadczamy,

00:00:13.094 --> 00:00:14.708
nasze myśli i czynności,

00:00:14.708 --> 00:00:17.123
nasza percepcja i pamięć

00:00:17.123 --> 00:00:20.354
są przetwarzane tutaj,
w centrum kontroli ciała.

00:00:20.354 --> 00:00:23.795
Już samo to wydaje się bardzo dużo
jak dla jednego organu,

00:00:23.795 --> 00:00:27.713
ale to i tak tylko ułamek tego,
czym zajmuje się mózg.

00:00:27.713 --> 00:00:31.209
Zwykle nie zdajemy sobie sprawy
z większości jego funkcji,

00:00:31.209 --> 00:00:33.633
chyba że któraś z nich
przestanie nagle działać.

00:00:33.633 --> 00:00:36.144
Mózg zbudowany jest z miliardów neuronów

00:00:36.144 --> 00:00:37.986
i bilionów połączeń.

00:00:37.986 --> 00:00:41.363
Neurony mogą być aktywowane
przez specjalne bodźce lub myśli,

00:00:41.363 --> 00:00:44.749
ale zdarza się,
że są one aktywne spontaniczne.

00:00:44.749 --> 00:00:47.462
Niektóre aktywują się cyklicznie
według ustalonego wzoru.

00:00:47.462 --> 00:00:51.372
Inne aktywują się w szybkich
zrywach i potem gasną

00:00:51.372 --> 00:00:54.011
lub przez dłuższy czas
pozostają nieaktywne,

00:00:54.011 --> 00:00:59.844
dopóki tysiące impulsów z innych neuronów
nie skoordynują się odpowiednio.

00:00:59.844 --> 00:01:01.223
W większej skali

00:01:01.223 --> 00:01:05.555
tworzy to złożony rytm
wewnętrznie generowanej aktywności mózgu

00:01:05.555 --> 00:01:07.404
buczącej gdzieś w tle,

00:01:07.404 --> 00:01:09.188
niezależnie czy śpimy czy nie,

00:01:09.188 --> 00:01:12.492
czy staramy się po prostu
o niczym nie myśleć.

00:01:12.492 --> 00:01:15.038
Te spontanicznie występujące funkcje mózgu

00:01:15.038 --> 00:01:20.128
tworzą fundament
dla wszystkich innych jego czynności.

00:01:20.128 --> 00:01:23.583
Najważniejsze z tego
automatycznego działania mózgu

00:01:23.583 --> 00:01:26.271
jest aktywność, która podtrzymuje
nasze funkcje życiowe.

00:01:26.329 --> 00:01:28.752
Na przykład podczas oglądania tego filmu

00:01:28.752 --> 00:01:31.204
automatyczne czynności w twoim mózgu

00:01:31.229 --> 00:01:35.349
utrzymywały częstotliwość
12-16 oddechów na minutę,

00:01:35.375 --> 00:01:38.047
zapobiegając uduszeniu.

00:01:38.048 --> 00:01:39.558
Bez naszego świadomego wysiłku,

00:01:39.558 --> 00:01:43.123
sygnały z pnia mózgu wysyłane są
wzdłuż rdzenia kręgowego do mięśni,

00:01:43.123 --> 00:01:47.186
które napełniają lub opróżniają płuca,

00:01:47.186 --> 00:01:50.022
bez względu na to,
czy jesteś tego świadomy czy nie.

00:01:50.022 --> 00:01:54.601
Obwody neuronalne kryjące się
za tą spontaniczną rytmiczną aktywnością

00:01:54.601 --> 00:01:57.614
nazywamy centralnymi generatorami wzorca.

00:01:57.614 --> 00:02:00.212
Kontrolują one dużo prostych,
powtarzalnych zachowań,

00:02:00.212 --> 00:02:03.352
takich jak oddychanie,
chodzenie, i połykanie.

00:02:03.352 --> 00:02:07.733
Nieustająca aktywność neuronalna
to też podstawa percepcji zmysłowej.

00:02:07.733 --> 00:02:09.031
Może się wydawać,

00:02:09.031 --> 00:02:12.084
że neurony w siatkówce przetwarzające
światło w sygnały nerwowe

00:02:12.084 --> 00:02:14.219
są nieaktywne w ciemności,

00:02:14.219 --> 00:02:16.973
ale w rzeczywistości
komórki zwojowe siatkówki,

00:02:16.998 --> 00:02:18.566
które łączą się z mózgiem,

00:02:18.567 --> 00:02:20.219
są zawsze aktywne.

00:02:20.219 --> 00:02:25.331
Sygnały, które wysyłają, to wzrosty
i spadki nasileniu działania,

00:02:25.331 --> 00:02:26.939
a nie osobne zrywy z przerwami.

00:02:26.939 --> 00:02:31.648
Na każdym poziomie nasz mózg buzuje
od spontanicznej aktywności,

00:02:31.648 --> 00:02:36.253
która pomaga interpretować
otrzymywane sygnały i reagować na nie.

00:02:36.379 --> 00:02:40.792
Autopilot mózgu nie jest ograniczony
do podstawowych czynności biologicznych.

00:02:40.792 --> 00:02:43.058
Czy zdarzyło ci się kiedyś
idąc do domu myśleć,

00:02:43.058 --> 00:02:44.748
co będzie na obiad,

00:02:44.748 --> 00:02:48.378
a później uświadomić sobie,
że nie pamiętasz ostatnich 5 minut drogi?

00:02:48.378 --> 00:02:50.911
Mimo iż nie rozumiemy
wszystkich szczegółów,

00:02:50.911 --> 00:02:54.663
wiemy, że trwająca aktywność
w wielu częściach mózgu

00:02:54.663 --> 00:02:58.525
jest w stanie koordynować
takie złożone zadanie,

00:02:58.525 --> 00:03:01.680
które wymaga zaangażowania
funkcji poznawczych i motorycznych,

00:03:01.680 --> 00:03:04.322
czyli podążania właściwą drogą
i poruszania nogami,

00:03:04.322 --> 00:03:06.631
kiedy ty myślisz o obiedzie.

00:03:06.711 --> 00:03:10.030
Prawdopodobnie jedną z najciekawszych
spontanicznych funkcji mózgu

00:03:10.030 --> 00:03:12.578
jest jego udział w najbardziej tajemniczym

00:03:12.578 --> 00:03:16.540
i najsłabiej zrozumianym
zjawisku cielesnym: śnie.

00:03:17.055 --> 00:03:20.306
Ty w nocy możesz się wyłączyć
i stać się nieaktywnym,

00:03:20.306 --> 00:03:22.239
ale twój mózg nie.

00:03:22.239 --> 00:03:23.486
Kiedy śpisz,

00:03:23.555 --> 00:03:28.264
nieustająca spontaniczna aktywność
coraz bardziej się synchronizuje,

00:03:28.264 --> 00:03:32.623
zamieniając się w wielkie,
rytmiczne nerwowe oscylacje,

00:03:32.623 --> 00:03:34.194
które obejmują mózg.

00:03:35.170 --> 00:03:38.044
To przejście do bardziej
zorganizowanego rytmu snu

00:03:38.044 --> 00:03:42.083
zaczyna się od małych skupisk neuronów
upchanych w podwzgórzu.

00:03:43.226 --> 00:03:44.638
Pomimo ich małej liczby,

00:03:44.638 --> 00:03:46.458
te neurony odgrywają ogromną rolę

00:03:46.458 --> 00:03:50.267
w wyłączaniu regionów pnia mózgu,
które utrzymują nas w stanie obudzenia,

00:03:50.267 --> 00:03:53.445
pozwalając innym częściom,
na przykład korze mózgowej i wzgórzu,

00:03:53.445 --> 00:03:55.818
wpasować się w typowy
dla nich, domyślny rytm.

00:03:56.961 --> 00:03:58.579
Im głębszy sen,

00:03:58.579 --> 00:04:02.043
tym wolniejszy
i bardziej zsynchronizowany rytm.

00:04:02.043 --> 00:04:06.321
W największym śnie
występują wysokie amplitudy fal delta

00:04:06.346 --> 00:04:09.072
o niskiej częstotliwości.

00:04:09.422 --> 00:04:12.514
Co ciekawe, w środku tego snu
o powolnych falach

00:04:12.514 --> 00:04:15.259
zsynchronizowana
spontaniczna czynność mózgu

00:04:15.259 --> 00:04:19.132
zamienia się w różne rodzaj zrywów,

00:04:19.132 --> 00:04:21.346
które mają miejsce,
kiedy jesteśmy rozbudzeni

00:04:21.346 --> 00:04:24.241
Ta faza snu nazywa się REM.

00:04:24.486 --> 00:04:28.026
W niej pojawiają się szybkie ruchy
gałek ocznych przy marzeniach sennych.

00:04:28.891 --> 00:04:33.463
Naukowcy wciąż starają się odpowiedzieć
na fundamentalne pytania dotyczące snu,

00:04:33.463 --> 00:04:36.519
na przykład o jego roli
w odmładzaniu zdolności poznawczych,

00:04:36.519 --> 00:04:38.358
homeostazie komórkowej,

00:04:38.358 --> 00:04:40.182
czy w wzmacnianiu pamięci.

00:04:40.182 --> 00:04:41.953
Starają się też odkryć,

00:04:41.953 --> 00:04:46.688
jak to możliwe, że mózg potrafi wykonać
tak ważne i złożone zadania,

00:04:46.688 --> 00:04:49.378
jak prowadzenie pojazdu czy oddychanie,

00:04:49.403 --> 00:04:51.137
bez udziału naszej świadomości.

00:04:51.378 --> 00:04:53.225
Dopóki nie będziemy w stanie

00:04:53.225 --> 00:04:57.067
zrozumieć spontanicznego
funkcjonowania mózgu,

00:04:57.067 --> 00:04:58.916
musimy godzić się ze zdaniem,

00:04:58.941 --> 00:05:01.846
że nasz mózg jest
znacznie mądrzejszy niż my sami.