WEBVTT

00:00:00.920 --> 00:00:03.719
Büyük düşünür Aristo'nun söylediği gibi

00:00:04.840 --> 00:00:08.320
eğer bir şey var değilse,
onun adı da yoktur


00:00:09.320 --> 00:00:11.776
ve eğer bir şeyin bir adı yoksa

00:00:11.800 --> 00:00:13.440
o şey var değildir.

00:00:14.200 --> 00:00:16.335
Seçimler hakkında konuşurken

00:00:16.360 --> 00:00:19.936
kurulu demokrasilerdeki bizler
neden konuştuğumuzu biliriz.

00:00:19.960 --> 00:00:22.056
İşin adı bellidir. Kelimeler bellidir.

00:00:22.080 --> 00:00:23.976
Oy merkezinin ne olduğunu biliriz.

00:00:24.000 --> 00:00:25.720
Oy pusulası nedir biliriz.

00:00:26.840 --> 00:00:30.720
Peki demokrasinin olmadığı ülkelerde,

00:00:31.760 --> 00:00:36.056
demokratik toplumun temelini oluşturacak
kavramları tanımlayacak

00:00:36.080 --> 00:00:38.520
kelimelerin olmadığı ülkelerde
durum nedir?

NOTE Paragraph

00:00:39.560 --> 00:00:41.856
Seçim yardımı amacıyla sahada çalışıyorum.

00:00:41.880 --> 00:00:44.016
Yani yeni gelişen demokrasilerde

00:00:44.040 --> 00:00:46.176
ilk seçimlerini yapmalarında

00:00:46.200 --> 00:00:48.080
onlara yardım ediyoruz.

00:00:49.480 --> 00:00:50.896
Ne yaptığımı sorulduğunda,

00:00:50.920 --> 00:00:53.336
daha çok bu cevabı alıyorum:

00:00:53.360 --> 00:00:57.176
"Demek sen ülke ülke dolaşıp

00:00:57.200 --> 00:01:01.120
Batı demokrasisini
empoze eden o insanlardansın."

00:01:02.480 --> 00:01:06.840
Durum şu ki, Birleşmiş Milletler
kimseye bir şeyi empoze etmez.

00:01:07.600 --> 00:01:08.816
Gerçekten öyle

00:01:08.840 --> 00:01:11.216
ve ayrıca yaptığımız şey

00:01:11.240 --> 00:01:17.536
1948 İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin
21. maddesinde

00:01:17.560 --> 00:01:19.656
kesin olarak belirlenmiştir:

00:01:19.680 --> 00:01:23.200
Herkes kendisini yönetecek kişiyi
seçme hakkında sahip olmalıdır.

NOTE Paragraph

00:01:24.000 --> 00:01:25.536
Yani işin temeli bu.

00:01:25.560 --> 00:01:28.456
Uzmanlık alanım sosyal yardımlaşma.

00:01:28.480 --> 00:01:30.896
Bu ne demek? Yeni bir kelime.

00:01:30.920 --> 00:01:34.696
Bu aslında bilgi kampanyaları
tasarlamak demektir.

00:01:34.720 --> 00:01:36.340
Böylece daha önce

00:01:36.360 --> 00:01:41.456
seçime katılma veya oy verme fırsatını
elde edememiş olan adaylar ve oy verenler

00:01:41.480 --> 00:01:45.216
nerede, ne zaman ve
nasıl kayıt olunacağını;

00:01:45.240 --> 00:01:47.456
nerede, ne zaman ve
nasıl oy verileceğini;

00:01:47.480 --> 00:01:50.000
iştirak etmenin neden
önemli olduğunu anlıyor.

00:01:50.560 --> 00:01:55.016
Bu yüzden, kadınlara ulaşmak için
özel bir kampanya tertipleyeceğim

00:01:55.040 --> 00:01:57.056
ki yer alabilsinler,

00:01:57.080 --> 00:01:59.376
ki böylece sürecin
bir parçası olabilsinler.

00:01:59.400 --> 00:02:01.256
Gençler de aynı şekilde.

00:02:01.280 --> 00:02:02.496
Her türden insanlar.

00:02:02.520 --> 00:02:03.936
Engelli insanlar.

00:02:03.960 --> 00:02:05.560
Herkese ulaşmaya çalışıyoruz.

NOTE Paragraph

00:02:06.800 --> 00:02:10.256
Ve bu her zaman kolay olmuyor,
çünkü bu işte çok sık olarak

00:02:10.280 --> 00:02:13.416
fark ettim ki, yıllar geçtikçe

00:02:13.440 --> 00:02:15.856
kelimeler yetmiyor,

00:02:15.880 --> 00:02:17.520
peki o zaman ne yaparsınız?

NOTE Paragraph

00:02:18.120 --> 00:02:19.320
Afganistan.

00:02:20.200 --> 00:02:22.696
Okuma-yazma oranı çok düşük bir ülke.

00:02:22.720 --> 00:02:24.810
Ve oradaki olayımız şuydu:

00:02:24.850 --> 00:02:30.576
2005 yılında aynı gün
iki seçim organize ettik.

00:02:30.600 --> 00:02:34.816
Bunun nedeni lojistiğin
çok büyük bir sıkıntı olmasıydı.

00:02:34.840 --> 00:02:37.096
Böyle yapmak daha verimli gözüktü.

00:02:37.120 --> 00:02:38.336
Öyleydi de.

00:02:38.360 --> 00:02:42.816
Fakat diğer yandan,
bir yerine iki seçimi açıklamak

00:02:42.840 --> 00:02:44.336
çok daha karışıktı.

00:02:44.360 --> 00:02:46.696
Bu yüzden birçok resim kullandık

00:02:46.720 --> 00:02:49.520
ve konu asıl oy vermeye gelince

00:02:50.360 --> 00:02:53.456
problem yaşadık, çünkü
birçok insan seçilmek istedi.

00:02:53.480 --> 00:02:58.416
Milletvekili seçimleri olan
Wolesi Jirga'da

00:02:58.440 --> 00:03:01.480
52 koltuk için 300 aday vardı.

00:03:02.000 --> 00:03:05.216
Ve İl Genel Meclisi için
daha da fazla adayımız vardı.

00:03:05.240 --> 00:03:07.800
54 koltuk için 330 kişi.

00:03:08.240 --> 00:03:10.520
Yani oy pusulasına gelirsek,

00:03:11.320 --> 00:03:14.640
o da böyle gözüküyor.

00:03:15.600 --> 00:03:17.216
Gazete büyüklüğünde.

00:03:17.240 --> 00:03:19.000
Bu Wolesi Jirga oy pusulası--

00:03:19.426 --> 00:03:20.576
(Gülüşmeler)

00:03:20.600 --> 00:03:21.960
Evet, ve--

00:03:23.080 --> 00:03:26.080
bu da İl Genel Meclisi oy pusulası.

00:03:27.400 --> 00:03:28.696
Daha da fazla.

00:03:28.720 --> 00:03:33.656
Gördüğünüz gibi, birçok şekil kullandık.

NOTE Paragraph

00:03:33.700 --> 00:03:38.456
Güney Sudan'da başka problemler yaşadık.

00:03:38.480 --> 00:03:41.216
Güney Sudan bambaşka bir hikâye.

00:03:41.240 --> 00:03:44.336
Tabii ki, oy vermemiş
çok fazla insan vardı

00:03:44.360 --> 00:03:48.160
fakat çok aşırı okuma-yazma bilmezlik

00:03:49.120 --> 00:03:50.896
ve çok zayıf bir altyapı vardı.

00:03:50.920 --> 00:03:55.496
Örneğin, burası aşağı yukarı
Teksas kadar bir ülke.

00:03:55.520 --> 00:03:58.400
Yedi kilometre asfaltlı yolumuz vardı,

00:03:59.280 --> 00:04:01.336
tüm ülkede yedi kilometre

00:04:01.360 --> 00:04:04.496
ve buna uçakları indirdiğimiz
Juba Havaalanı'nın

00:04:04.520 --> 00:04:06.056
asfalt pisti de dâhil.

00:04:06.080 --> 00:04:09.216
Yani seçim malzemelerinin taşınması vs.

00:04:09.240 --> 00:04:11.496
fazlasıyla zordu.

00:04:11.520 --> 00:04:16.495
Bir sandığın nasıl bir şey
olduğuna dair bir fikirleri yoktu.

00:04:16.519 --> 00:04:18.815
Çok karmaşıktı,

00:04:18.839 --> 00:04:22.936
o yüzden, sözlü iletişim tek çaremizdi

00:04:22.960 --> 00:04:25.960
ama ortada 132 dil vardı.

00:04:26.800 --> 00:04:29.720
Bu da son derece meşakkatliydi.

NOTE Paragraph

00:04:30.480 --> 00:04:34.336
Daha sonra 2011 yılında Tunus'a gittim.

00:04:34.360 --> 00:04:36.016
Arap Baharı yaşanıyordu.

00:04:36.040 --> 00:04:40.336
Bölgede cereyan eden büyük hareketlilik

00:04:40.360 --> 00:04:41.936
çok büyük umutlara neden olmuştu.

00:04:41.960 --> 00:04:45.096
Libya'da, Mısır'da, Yemen'de.

00:04:45.120 --> 00:04:48.136
Muazzam bir tarihi andı.

00:04:48.160 --> 00:04:50.736
Seçim komisyonu ile oturuyordum

00:04:50.760 --> 00:04:54.496
ve seçimin çeşitli yönlerini konuşuyorduk

00:04:54.520 --> 00:04:57.856
ve daha önce duymadığım kelimeler
kullandıklarını duyuyordum.

00:04:57.880 --> 00:05:02.096
Iraklılarla çalıştım, Ürdünlülerle,
Mısırlılarla çalıştım

00:05:02.120 --> 00:05:04.536
ve birden bu kelimeleri kullanıyorlardı

00:05:04.560 --> 00:05:06.416
ve "Bu çok garip." diye düşündüm.

00:05:06.440 --> 00:05:09.336
Buna neden olan şey ise
"Gözetmen" kelimesi oldu.

00:05:09.360 --> 00:05:11.616
Seçim gözetmenlerini tartışıyorduk

00:05:11.640 --> 00:05:16.456
ve seçim görevlileri Arapça
"mulahiz" hakkında konuşuyordu.

00:05:16.480 --> 00:05:20.576
Bu edilgen olarak "fark etmek" anlamında.

00:05:20.600 --> 00:05:24.216
"Açık mavi bir gömlek giydiğini
fark ettim."deki gibi.

00:05:24.240 --> 00:05:27.936
Gömleğin açık mavi olup olmadığını
kontrol etmeye gittim mi?

00:05:27.960 --> 00:05:29.936
İşte seçim gözetmeninin rolü bu.

00:05:29.960 --> 00:05:34.016
Çok aktif, her türlü
anlaşmayla idare edilir

00:05:34.040 --> 00:05:36.816
ve içerisinde kontrol fonksiyonu da var.

00:05:36.840 --> 00:05:39.246
Daha sonra Mısır'daki
gerçeklerden haberdar oldum,

00:05:39.246 --> 00:05:42.376
"takip etmek" anlamında gelen
"mutabi" kelimesini kullanıyorlardı.

00:05:42.400 --> 00:05:44.696
Yani şimdi elimizde seçimi
takip edenler vardı.

00:05:44.720 --> 00:05:47.296
Ama bu pek doğru değildi,

00:05:47.320 --> 00:05:50.082
çünkü zaten kabul edilmiş ve
kullanımda olan bir terim var.

00:05:50.106 --> 00:05:53.376
O da "kontrol eden"
anlamına gelen "Murakib."

00:05:53.400 --> 00:05:55.536
Kontrol kavramına vâkıf.

00:05:55.560 --> 00:05:59.296
Bu yüzden, bir kavram için üç kelimenin
iyi bir şey olmadığını düşündüm.

00:05:59.320 --> 00:06:00.870
Meslektaşlarımızla,

00:06:00.890 --> 00:06:05.220
kelimelerin anlaşılmasını sağlamanın ve

00:06:05.250 --> 00:06:09.656
Arap dünyasında kullanılabilecek
referans bir çalışma yapmanın

00:06:09.680 --> 00:06:12.336
aslında bizim rolümüz olduğunu düşündük.

NOTE Paragraph

00:06:12.360 --> 00:06:13.616
Ve bunu yaptık.

00:06:13.640 --> 00:06:15.296
Bu meslektaşlarımızla beraber

00:06:15.320 --> 00:06:19.296
Seçim terminolojisi için
Arapça bir sözlük çıkardık

00:06:19.320 --> 00:06:21.640
ve sekiz farklı ülkede çalıştık.

00:06:22.600 --> 00:06:27.176
Bu da demokratik bir seçim
organize etmek için


00:06:27.200 --> 00:06:30.056
bilmeniz gereken her şeyin
temelini oluşturan

00:06:30.080 --> 00:06:32.440
481 terim anlamına geliyordu.

00:06:32.880 --> 00:06:34.216
Ve bu terimleri tanımladık

00:06:34.240 --> 00:06:36.216
ve Arap meslektaşlarımızla çalışarak

00:06:36.240 --> 00:06:40.016
Arapça'da kullanılacak uygun kelimenin
ne olacağı konusunda

00:06:40.040 --> 00:06:41.616
bir anlaşmaya vardık.

00:06:41.640 --> 00:06:45.896
Çünkü Arap dili çok zengin
ve bu problemin bir kısmını oluşturuyor.

00:06:45.920 --> 00:06:48.896
Fakat ortada Arapça konuşan
22 ülke var

00:06:48.920 --> 00:06:53.616
ve modern standart Arapça kullanıyor,

00:06:53.640 --> 00:06:57.546
ki bu da tüm bölgede bulunan
gazete ve televizyonda

00:06:57.596 --> 00:06:59.016
kullanılan Arapça.

00:06:59.040 --> 00:07:03.936
Fakat tabii ki, günlük dil ve
kullanıma göre bir ülkeden diğerine

00:07:03.970 --> 00:07:07.296
değişiyor -- lehçe, konuşma dili, vs.

00:07:07.320 --> 00:07:09.896
Yani bu da karışıklığın başka bir yönüydü.

00:07:09.920 --> 00:07:12.416
Diğer bir problem de

00:07:12.440 --> 00:07:16.096
bu dilin tam olgunlaşmış olmamasıydı,

00:07:16.120 --> 00:07:18.800
yeni kelimeler, yeni ifadeler
üretiliyordu.

NOTE Paragraph

00:07:19.160 --> 00:07:21.056
Ve böylece tüm bu terimleri tanımladık

00:07:21.080 --> 00:07:24.376
ve sonra bölgeden sekiz kişiyle görüştük.

00:07:24.400 --> 00:07:26.296
Taslağı onlara gönderdik,

00:07:26.320 --> 00:07:27.896
onlar bize geri gönüş yaptı.

00:07:27.920 --> 00:07:30.536
"Evet, tanımı anlıyoruz.

00:07:30.560 --> 00:07:32.256
Buna katılıyoruz,

00:07:32.280 --> 00:07:35.456
fakat ülkemizde buna şöyle deriz."

00:07:35.480 --> 00:07:39.096
Çünkü uydurmaya çalışmıyorduk
veya uydurmaya zorlamıyorduk.

00:07:39.120 --> 00:07:42.120
İnsanlar arasında anlaşmayı
kolaylaştırmaya çalışıyorduk.

00:07:42.640 --> 00:07:47.696
Sarı boyalı yerlerde, çeşitli ülkelerde
kullanımda olan farklı ifadeler

00:07:47.720 --> 00:07:49.040
görüyorsunuz.

NOTE Paragraph

00:07:50.000 --> 00:07:53.936
Ve bu, -söylemekten çok mutluyum-
bunu üretmek üç yıl sürdü

00:07:53.960 --> 00:07:58.296
çünkü taslağı tamamladık ve
onu bilfiil sahaya götürdük,

00:07:58.320 --> 00:08:01.463
tüm bu farklı ülkelerdeki 
seçim görevlileri ile oturduk,

00:08:01.487 --> 00:08:04.376
tartıştık ve taslağı yeniden düzenledik

00:08:04.400 --> 00:08:09.416
ve nihayetinde 2014'ün Kasım ayında
Kahire'de yayınladık.

00:08:09.440 --> 00:08:12.696
Ve uzun bir yol aldı.
10 bin kopya yayınladık.

00:08:12.720 --> 00:08:17.936
Günümüze kadar, internet üzerinden
PDF olarak üç bin kez indirildi.

00:08:17.960 --> 00:08:21.856
Geçenlerde bir meslektaşımdan
bunu Somali'de uyguladıklarını duydum.

00:08:21.880 --> 00:08:24.776
Somali'de bunun bir çeşidini üretecekler,

00:08:24.800 --> 00:08:26.816
çünkü Somali'de hiçbir şey yok.

00:08:26.840 --> 00:08:29.856
Yani bunu öğrenmek iyi oldu.

00:08:29.880 --> 00:08:34.135
Bu yeni oluşan Seçim Yönetimi
Organları için Arap Organizasyonu

00:08:34.159 --> 00:08:37.096
hem bölgede seçimin nasıl yapılacağını

00:08:37.120 --> 00:08:39.416
profesyonel hâle getirmeye çalışıyor,

00:08:39.440 --> 00:08:41.535
hem de bunu kullanıyor.

00:08:41.559 --> 00:08:47.496
Ve Arap Birliği pan-Arap
gözlem birimi kurdu

00:08:47.520 --> 00:08:48.776
ve bunu kullanıyorlar.

00:08:48.800 --> 00:08:51.416
Bunların hepsi çok iyi.

NOTE Paragraph

00:08:51.440 --> 00:08:55.256
Lakin, bu referans çalışma
oldukça yüksek perdeli.

00:08:55.280 --> 00:08:58.176
Karmaşık ve terimlerin birçoğu
oldukça teknik,

00:08:58.200 --> 00:09:02.360
yani ortalama bir insanın muhtemelen
en azından üçte birini bilmesi gerekmiyor.

00:09:02.960 --> 00:09:05.016
Fakat Orta Doğu insanları

00:09:05.040 --> 00:09:09.536
sivil eğitim olarak bildiğimiz şeyden
mahrum bırakıldılar.

00:09:09.560 --> 00:09:12.336
Bu okuldaki müfredatımızın bir parçası.

00:09:12.360 --> 00:09:15.456
Dünyanın bu kısmında bu mevcut değil

00:09:15.480 --> 00:09:18.386
ve bence bu işlerin
nasıl yürüdüğünü bilmek

00:09:18.400 --> 00:09:20.016
herkesin hakkı.

00:09:20.040 --> 00:09:24.656
Ve ortalama bir insan için referans bir
çalışma üretmeyi düşünmek

00:09:24.680 --> 00:09:26.336
iyi bir şey.

00:09:26.360 --> 00:09:28.496
Ve unutmamak gerekir ki artık

00:09:28.520 --> 00:09:30.696
çalışacağımız bir altyapımız var

00:09:30.720 --> 00:09:32.856
ve ayrıca elimizde teknoloji de var.

00:09:32.880 --> 00:09:37.256
Yani telefon uygulamaları,
video ve animasyon kullanarak

00:09:37.280 --> 00:09:39.416
onlara ulaşabiliriz.

00:09:39.440 --> 00:09:41.736
Orada kendi dillerinde ilk defa

00:09:41.760 --> 00:09:44.256
bu fikirleri insanlara iletmek için

00:09:44.280 --> 00:09:47.000
kullanılabilecek her türlü araç var.

NOTE Paragraph

00:09:48.200 --> 00:09:50.456
Orta Doğu hakkında
çok kötü haber duyuyoruz.

00:09:50.480 --> 00:09:53.656
Savaş kaosunu duyuyoruz.
Terörü duyuyoruz.

00:09:53.680 --> 00:09:59.216
Mezhepçiliği duyuyoruz ve
korkunç olumsuz haberler

00:09:59.240 --> 00:10:00.896
sürekli kulağımıza geliyor.

00:10:00.920 --> 00:10:05.776
Duymadığımız şey ise
insanların ne düşündüğü.

00:10:05.800 --> 00:10:07.400
Neyi arzu ediyorlar?

00:10:07.960 --> 00:10:11.880
Hadi onlara imkân verelim,
hadi onlara sözcükleri verelim.

00:10:12.480 --> 00:10:14.696
Sessiz çoğunluk sessiz,

00:10:14.720 --> 00:10:16.800
çünkü sözcükleri yok.

00:10:17.200 --> 00:10:19.720
Sessiz çoğunluğun bilmesi gerekiyor.

00:10:20.440 --> 00:10:23.456
İnsanlara kendilerini bilgilendirebileceği

00:10:23.480 --> 00:10:25.720
bilgi araçlarını verme zamanı.

NOTE Paragraph

00:10:26.920 --> 00:10:29.950
Sessiz çoğunluk sessiz
olmak zorunda değil.

00:10:29.950 --> 00:10:32.376
Söz sahibi olmaları için
onlara yardım edelim.

NOTE Paragraph

00:10:32.400 --> 00:10:33.656
Çok teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:10:33.680 --> 00:10:38.502
(Alkışlar)