1
00:00:00,920 --> 00:00:03,719
Büyük düşünür Aristo'nun söylediği gibi

2
00:00:04,840 --> 00:00:08,320
eğer bir şey var değilse,
onun adı da yoktur


3
00:00:09,320 --> 00:00:11,776
ve eğer bir şeyin bir adı yoksa

4
00:00:11,800 --> 00:00:13,440
o şey var değildir.

5
00:00:14,200 --> 00:00:16,335
Seçimler hakkında konuşurken

6
00:00:16,360 --> 00:00:19,936
kurulu demokrasilerdeki bizler
neden konuştuğumuzu biliriz.

7
00:00:19,960 --> 00:00:22,056
İşin adı bellidir. Kelimeler bellidir.

8
00:00:22,080 --> 00:00:23,976
Oy merkezinin ne olduğunu biliriz.

9
00:00:24,000 --> 00:00:25,720
Oy pusulası nedir biliriz.

10
00:00:26,840 --> 00:00:30,720
Peki demokrasinin olmadığı ülkelerde,

11
00:00:31,760 --> 00:00:36,056
demokratik toplumun temelini oluşturacak
kavramları tanımlayacak

12
00:00:36,080 --> 00:00:38,520
kelimelerin olmadığı ülkelerde
durum nedir?

13
00:00:39,560 --> 00:00:41,856
Seçim yardımı amacıyla sahada çalışıyorum.

14
00:00:41,880 --> 00:00:44,016
Yani yeni gelişen demokrasilerde

15
00:00:44,040 --> 00:00:46,176
ilk seçimlerini yapmalarında

16
00:00:46,200 --> 00:00:48,080
onlara yardım ediyoruz.

17
00:00:49,480 --> 00:00:50,896
Ne yaptığımı sorulduğunda,

18
00:00:50,920 --> 00:00:53,336
daha çok bu cevabı alıyorum:

19
00:00:53,360 --> 00:00:57,176
"Demek sen ülke ülke dolaşıp

20
00:00:57,200 --> 00:01:01,120
Batı demokrasisini
empoze eden o insanlardansın."

21
00:01:02,480 --> 00:01:06,840
Durum şu ki, Birleşmiş Milletler
kimseye bir şeyi empoze etmez.

22
00:01:07,600 --> 00:01:08,816
Gerçekten öyle

23
00:01:08,840 --> 00:01:11,216
ve ayrıca yaptığımız şey

24
00:01:11,240 --> 00:01:17,536
1948 İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin
21. maddesinde

25
00:01:17,560 --> 00:01:19,656
kesin olarak belirlenmiştir:

26
00:01:19,680 --> 00:01:23,200
Herkes kendisini yönetecek kişiyi
seçme hakkında sahip olmalıdır.

27
00:01:24,000 --> 00:01:25,536
Yani işin temeli bu.

28
00:01:25,560 --> 00:01:28,456
Uzmanlık alanım sosyal yardımlaşma.

29
00:01:28,480 --> 00:01:30,896
Bu ne demek? Yeni bir kelime.

30
00:01:30,920 --> 00:01:34,696
Bu aslında bilgi kampanyaları
tasarlamak demektir.

31
00:01:34,720 --> 00:01:36,340
Böylece daha önce

32
00:01:36,360 --> 00:01:41,456
seçime katılma veya oy verme fırsatını
elde edememiş olan adaylar ve oy verenler

33
00:01:41,480 --> 00:01:45,216
nerede, ne zaman ve
nasıl kayıt olunacağını;

34
00:01:45,240 --> 00:01:47,456
nerede, ne zaman ve
nasıl oy verileceğini;

35
00:01:47,480 --> 00:01:50,000
iştirak etmenin neden
önemli olduğunu anlıyor.

36
00:01:50,560 --> 00:01:55,016
Bu yüzden, kadınlara ulaşmak için
özel bir kampanya tertipleyeceğim

37
00:01:55,040 --> 00:01:57,056
ki yer alabilsinler,

38
00:01:57,080 --> 00:01:59,376
ki böylece sürecin
bir parçası olabilsinler.

39
00:01:59,400 --> 00:02:01,256
Gençler de aynı şekilde.

40
00:02:01,280 --> 00:02:02,496
Her türden insanlar.

41
00:02:02,520 --> 00:02:03,936
Engelli insanlar.

42
00:02:03,960 --> 00:02:05,560
Herkese ulaşmaya çalışıyoruz.

43
00:02:06,800 --> 00:02:10,256
Ve bu her zaman kolay olmuyor,
çünkü bu işte çok sık olarak

44
00:02:10,280 --> 00:02:13,416
fark ettim ki, yıllar geçtikçe

45
00:02:13,440 --> 00:02:15,856
kelimeler yetmiyor,

46
00:02:15,880 --> 00:02:17,520
peki o zaman ne yaparsınız?

47
00:02:18,120 --> 00:02:19,320
Afganistan.

48
00:02:20,200 --> 00:02:22,696
Okuma-yazma oranı çok düşük bir ülke.

49
00:02:22,720 --> 00:02:24,810
Ve oradaki olayımız şuydu:

50
00:02:24,850 --> 00:02:30,576
2005 yılında aynı gün
iki seçim organize ettik.

51
00:02:30,600 --> 00:02:34,816
Bunun nedeni lojistiğin
çok büyük bir sıkıntı olmasıydı.

52
00:02:34,840 --> 00:02:37,096
Böyle yapmak daha verimli gözüktü.

53
00:02:37,120 --> 00:02:38,336
Öyleydi de.

54
00:02:38,360 --> 00:02:42,816
Fakat diğer yandan,
bir yerine iki seçimi açıklamak

55
00:02:42,840 --> 00:02:44,336
çok daha karışıktı.

56
00:02:44,360 --> 00:02:46,696
Bu yüzden birçok resim kullandık

57
00:02:46,720 --> 00:02:49,520
ve konu asıl oy vermeye gelince

58
00:02:50,360 --> 00:02:53,456
problem yaşadık, çünkü
birçok insan seçilmek istedi.

59
00:02:53,480 --> 00:02:58,416
Milletvekili seçimleri olan
Wolesi Jirga'da

60
00:02:58,440 --> 00:03:01,480
52 koltuk için 300 aday vardı.

61
00:03:02,000 --> 00:03:05,216
Ve İl Genel Meclisi için
daha da fazla adayımız vardı.

62
00:03:05,240 --> 00:03:07,800
54 koltuk için 330 kişi.

63
00:03:08,240 --> 00:03:10,520
Yani oy pusulasına gelirsek,

64
00:03:11,320 --> 00:03:14,640
o da böyle gözüküyor.

65
00:03:15,600 --> 00:03:17,216
Gazete büyüklüğünde.

66
00:03:17,240 --> 00:03:19,000
Bu Wolesi Jirga oy pusulası--

67
00:03:19,426 --> 00:03:20,576
(Gülüşmeler)

68
00:03:20,600 --> 00:03:21,960
Evet, ve--

69
00:03:23,080 --> 00:03:26,080
bu da İl Genel Meclisi oy pusulası.

70
00:03:27,400 --> 00:03:28,696
Daha da fazla.

71
00:03:28,720 --> 00:03:33,656
Gördüğünüz gibi, birçok şekil kullandık.

72
00:03:33,700 --> 00:03:38,456
Güney Sudan'da başka problemler yaşadık.

73
00:03:38,480 --> 00:03:41,216
Güney Sudan bambaşka bir hikâye.

74
00:03:41,240 --> 00:03:44,336
Tabii ki, oy vermemiş
çok fazla insan vardı

75
00:03:44,360 --> 00:03:48,160
fakat çok aşırı okuma-yazma bilmezlik

76
00:03:49,120 --> 00:03:50,896
ve çok zayıf bir altyapı vardı.

77
00:03:50,920 --> 00:03:55,496
Örneğin, burası aşağı yukarı
Teksas kadar bir ülke.

78
00:03:55,520 --> 00:03:58,400
Yedi kilometre asfaltlı yolumuz vardı,

79
00:03:59,280 --> 00:04:01,336
tüm ülkede yedi kilometre

80
00:04:01,360 --> 00:04:04,496
ve buna uçakları indirdiğimiz
Juba Havaalanı'nın

81
00:04:04,520 --> 00:04:06,056
asfalt pisti de dâhil.

82
00:04:06,080 --> 00:04:09,216
Yani seçim malzemelerinin taşınması vs.

83
00:04:09,240 --> 00:04:11,496
fazlasıyla zordu.

84
00:04:11,520 --> 00:04:16,495
Bir sandığın nasıl bir şey
olduğuna dair bir fikirleri yoktu.

85
00:04:16,519 --> 00:04:18,815
Çok karmaşıktı,

86
00:04:18,839 --> 00:04:22,936
o yüzden, sözlü iletişim tek çaremizdi

87
00:04:22,960 --> 00:04:25,960
ama ortada 132 dil vardı.

88
00:04:26,800 --> 00:04:29,720
Bu da son derece meşakkatliydi.

89
00:04:30,480 --> 00:04:34,336
Daha sonra 2011 yılında Tunus'a gittim.

90
00:04:34,360 --> 00:04:36,016
Arap Baharı yaşanıyordu.

91
00:04:36,040 --> 00:04:40,336
Bölgede cereyan eden büyük hareketlilik

92
00:04:40,360 --> 00:04:41,936
çok büyük umutlara neden olmuştu.

93
00:04:41,960 --> 00:04:45,096
Libya'da, Mısır'da, Yemen'de.

94
00:04:45,120 --> 00:04:48,136
Muazzam bir tarihi andı.

95
00:04:48,160 --> 00:04:50,736
Seçim komisyonu ile oturuyordum

96
00:04:50,760 --> 00:04:54,496
ve seçimin çeşitli yönlerini konuşuyorduk

97
00:04:54,520 --> 00:04:57,856
ve daha önce duymadığım kelimeler
kullandıklarını duyuyordum.

98
00:04:57,880 --> 00:05:02,096
Iraklılarla çalıştım, Ürdünlülerle,
Mısırlılarla çalıştım

99
00:05:02,120 --> 00:05:04,536
ve birden bu kelimeleri kullanıyorlardı

100
00:05:04,560 --> 00:05:06,416
ve "Bu çok garip." diye düşündüm.

101
00:05:06,440 --> 00:05:09,336
Buna neden olan şey ise
"Gözetmen" kelimesi oldu.

102
00:05:09,360 --> 00:05:11,616
Seçim gözetmenlerini tartışıyorduk

103
00:05:11,640 --> 00:05:16,456
ve seçim görevlileri Arapça
"mulahiz" hakkında konuşuyordu.

104
00:05:16,480 --> 00:05:20,576
Bu edilgen olarak "fark etmek" anlamında.

105
00:05:20,600 --> 00:05:24,216
"Açık mavi bir gömlek giydiğini
fark ettim."deki gibi.

106
00:05:24,240 --> 00:05:27,936
Gömleğin açık mavi olup olmadığını
kontrol etmeye gittim mi?

107
00:05:27,960 --> 00:05:29,936
İşte seçim gözetmeninin rolü bu.

108
00:05:29,960 --> 00:05:34,016
Çok aktif, her türlü
anlaşmayla idare edilir

109
00:05:34,040 --> 00:05:36,816
ve içerisinde kontrol fonksiyonu da var.

110
00:05:36,840 --> 00:05:39,246
Daha sonra Mısır'daki
gerçeklerden haberdar oldum,

111
00:05:39,246 --> 00:05:42,376
"takip etmek" anlamında gelen
"mutabi" kelimesini kullanıyorlardı.

112
00:05:42,400 --> 00:05:44,696
Yani şimdi elimizde seçimi
takip edenler vardı.

113
00:05:44,720 --> 00:05:47,296
Ama bu pek doğru değildi,

114
00:05:47,320 --> 00:05:50,082
çünkü zaten kabul edilmiş ve
kullanımda olan bir terim var.

115
00:05:50,106 --> 00:05:53,376
O da "kontrol eden"
anlamına gelen "Murakib."

116
00:05:53,400 --> 00:05:55,536
Kontrol kavramına vâkıf.

117
00:05:55,560 --> 00:05:59,296
Bu yüzden, bir kavram için üç kelimenin
iyi bir şey olmadığını düşündüm.

118
00:05:59,320 --> 00:06:00,870
Meslektaşlarımızla,

119
00:06:00,890 --> 00:06:05,220
kelimelerin anlaşılmasını sağlamanın ve

120
00:06:05,250 --> 00:06:09,656
Arap dünyasında kullanılabilecek
referans bir çalışma yapmanın

121
00:06:09,680 --> 00:06:12,336
aslında bizim rolümüz olduğunu düşündük.

122
00:06:12,360 --> 00:06:13,616
Ve bunu yaptık.

123
00:06:13,640 --> 00:06:15,296
Bu meslektaşlarımızla beraber

124
00:06:15,320 --> 00:06:19,296
Seçim terminolojisi için
Arapça bir sözlük çıkardık

125
00:06:19,320 --> 00:06:21,640
ve sekiz farklı ülkede çalıştık.

126
00:06:22,600 --> 00:06:27,176
Bu da demokratik bir seçim
organize etmek için


127
00:06:27,200 --> 00:06:30,056
bilmeniz gereken her şeyin
temelini oluşturan

128
00:06:30,080 --> 00:06:32,440
481 terim anlamına geliyordu.

129
00:06:32,880 --> 00:06:34,216
Ve bu terimleri tanımladık

130
00:06:34,240 --> 00:06:36,216
ve Arap meslektaşlarımızla çalışarak

131
00:06:36,240 --> 00:06:40,016
Arapça'da kullanılacak uygun kelimenin
ne olacağı konusunda

132
00:06:40,040 --> 00:06:41,616
bir anlaşmaya vardık.

133
00:06:41,640 --> 00:06:45,896
Çünkü Arap dili çok zengin
ve bu problemin bir kısmını oluşturuyor.

134
00:06:45,920 --> 00:06:48,896
Fakat ortada Arapça konuşan
22 ülke var

135
00:06:48,920 --> 00:06:53,616
ve modern standart Arapça kullanıyor,

136
00:06:53,640 --> 00:06:57,546
ki bu da tüm bölgede bulunan
gazete ve televizyonda

137
00:06:57,596 --> 00:06:59,016
kullanılan Arapça.

138
00:06:59,040 --> 00:07:03,936
Fakat tabii ki, günlük dil ve
kullanıma göre bir ülkeden diğerine

139
00:07:03,970 --> 00:07:07,296
değişiyor -- lehçe, konuşma dili, vs.

140
00:07:07,320 --> 00:07:09,896
Yani bu da karışıklığın başka bir yönüydü.

141
00:07:09,920 --> 00:07:12,416
Diğer bir problem de

142
00:07:12,440 --> 00:07:16,096
bu dilin tam olgunlaşmış olmamasıydı,

143
00:07:16,120 --> 00:07:18,800
yeni kelimeler, yeni ifadeler
üretiliyordu.

144
00:07:19,160 --> 00:07:21,056
Ve böylece tüm bu terimleri tanımladık

145
00:07:21,080 --> 00:07:24,376
ve sonra bölgeden sekiz kişiyle görüştük.

146
00:07:24,400 --> 00:07:26,296
Taslağı onlara gönderdik,

147
00:07:26,320 --> 00:07:27,896
onlar bize geri gönüş yaptı.

148
00:07:27,920 --> 00:07:30,536
"Evet, tanımı anlıyoruz.

149
00:07:30,560 --> 00:07:32,256
Buna katılıyoruz,

150
00:07:32,280 --> 00:07:35,456
fakat ülkemizde buna şöyle deriz."

151
00:07:35,480 --> 00:07:39,096
Çünkü uydurmaya çalışmıyorduk
veya uydurmaya zorlamıyorduk.

152
00:07:39,120 --> 00:07:42,120
İnsanlar arasında anlaşmayı
kolaylaştırmaya çalışıyorduk.

153
00:07:42,640 --> 00:07:47,696
Sarı boyalı yerlerde, çeşitli ülkelerde
kullanımda olan farklı ifadeler

154
00:07:47,720 --> 00:07:49,040
görüyorsunuz.

155
00:07:50,000 --> 00:07:53,936
Ve bu, -söylemekten çok mutluyum-
bunu üretmek üç yıl sürdü

156
00:07:53,960 --> 00:07:58,296
çünkü taslağı tamamladık ve
onu bilfiil sahaya götürdük,

157
00:07:58,320 --> 00:08:01,463
tüm bu farklı ülkelerdeki 
seçim görevlileri ile oturduk,

158
00:08:01,487 --> 00:08:04,376
tartıştık ve taslağı yeniden düzenledik

159
00:08:04,400 --> 00:08:09,416
ve nihayetinde 2014'ün Kasım ayında
Kahire'de yayınladık.

160
00:08:09,440 --> 00:08:12,696
Ve uzun bir yol aldı.
10 bin kopya yayınladık.

161
00:08:12,720 --> 00:08:17,936
Günümüze kadar, internet üzerinden
PDF olarak üç bin kez indirildi.

162
00:08:17,960 --> 00:08:21,856
Geçenlerde bir meslektaşımdan
bunu Somali'de uyguladıklarını duydum.

163
00:08:21,880 --> 00:08:24,776
Somali'de bunun bir çeşidini üretecekler,

164
00:08:24,800 --> 00:08:26,816
çünkü Somali'de hiçbir şey yok.

165
00:08:26,840 --> 00:08:29,856
Yani bunu öğrenmek iyi oldu.

166
00:08:29,880 --> 00:08:34,135
Bu yeni oluşan Seçim Yönetimi
Organları için Arap Organizasyonu

167
00:08:34,159 --> 00:08:37,096
hem bölgede seçimin nasıl yapılacağını

168
00:08:37,120 --> 00:08:39,416
profesyonel hâle getirmeye çalışıyor,

169
00:08:39,440 --> 00:08:41,535
hem de bunu kullanıyor.

170
00:08:41,559 --> 00:08:47,496
Ve Arap Birliği pan-Arap
gözlem birimi kurdu

171
00:08:47,520 --> 00:08:48,776
ve bunu kullanıyorlar.

172
00:08:48,800 --> 00:08:51,416
Bunların hepsi çok iyi.

173
00:08:51,440 --> 00:08:55,256
Lakin, bu referans çalışma
oldukça yüksek perdeli.

174
00:08:55,280 --> 00:08:58,176
Karmaşık ve terimlerin birçoğu
oldukça teknik,

175
00:08:58,200 --> 00:09:02,360
yani ortalama bir insanın muhtemelen
en azından üçte birini bilmesi gerekmiyor.

176
00:09:02,960 --> 00:09:05,016
Fakat Orta Doğu insanları

177
00:09:05,040 --> 00:09:09,536
sivil eğitim olarak bildiğimiz şeyden
mahrum bırakıldılar.

178
00:09:09,560 --> 00:09:12,336
Bu okuldaki müfredatımızın bir parçası.

179
00:09:12,360 --> 00:09:15,456
Dünyanın bu kısmında bu mevcut değil

180
00:09:15,480 --> 00:09:18,386
ve bence bu işlerin
nasıl yürüdüğünü bilmek

181
00:09:18,400 --> 00:09:20,016
herkesin hakkı.

182
00:09:20,040 --> 00:09:24,656
Ve ortalama bir insan için referans bir
çalışma üretmeyi düşünmek

183
00:09:24,680 --> 00:09:26,336
iyi bir şey.

184
00:09:26,360 --> 00:09:28,496
Ve unutmamak gerekir ki artık

185
00:09:28,520 --> 00:09:30,696
çalışacağımız bir altyapımız var

186
00:09:30,720 --> 00:09:32,856
ve ayrıca elimizde teknoloji de var.

187
00:09:32,880 --> 00:09:37,256
Yani telefon uygulamaları,
video ve animasyon kullanarak

188
00:09:37,280 --> 00:09:39,416
onlara ulaşabiliriz.

189
00:09:39,440 --> 00:09:41,736
Orada kendi dillerinde ilk defa

190
00:09:41,760 --> 00:09:44,256
bu fikirleri insanlara iletmek için

191
00:09:44,280 --> 00:09:47,000
kullanılabilecek her türlü araç var.

192
00:09:48,200 --> 00:09:50,456
Orta Doğu hakkında
çok kötü haber duyuyoruz.

193
00:09:50,480 --> 00:09:53,656
Savaş kaosunu duyuyoruz.
Terörü duyuyoruz.

194
00:09:53,680 --> 00:09:59,216
Mezhepçiliği duyuyoruz ve
korkunç olumsuz haberler

195
00:09:59,240 --> 00:10:00,896
sürekli kulağımıza geliyor.

196
00:10:00,920 --> 00:10:05,776
Duymadığımız şey ise
insanların ne düşündüğü.

197
00:10:05,800 --> 00:10:07,400
Neyi arzu ediyorlar?

198
00:10:07,960 --> 00:10:11,880
Hadi onlara imkân verelim,
hadi onlara sözcükleri verelim.

199
00:10:12,480 --> 00:10:14,696
Sessiz çoğunluk sessiz,

200
00:10:14,720 --> 00:10:16,800
çünkü sözcükleri yok.

201
00:10:17,200 --> 00:10:19,720
Sessiz çoğunluğun bilmesi gerekiyor.

202
00:10:20,440 --> 00:10:23,456
İnsanlara kendilerini bilgilendirebileceği

203
00:10:23,480 --> 00:10:25,720
bilgi araçlarını verme zamanı.

204
00:10:26,920 --> 00:10:29,950
Sessiz çoğunluk sessiz
olmak zorunda değil.

205
00:10:29,950 --> 00:10:32,376
Söz sahibi olmaları için
onlara yardım edelim.

206
00:10:32,400 --> 00:10:33,656
Çok teşekkür ederim.

207
00:10:33,680 --> 00:10:38,502
(Alkışlar)