0:00:00.920,0:00:03.719
Büyük düşünür Aristo'nun söylediği gibi

0:00:04.840,0:00:08.320
eğer bir şey var değilse,[br]onun adı da yoktur[br]

0:00:09.320,0:00:11.776
ve eğer bir şeyin bir adı yoksa

0:00:11.800,0:00:13.440
o şey var değildir.

0:00:14.200,0:00:16.335
Seçimler hakkında konuşurken

0:00:16.360,0:00:19.936
kurulu demokrasilerdeki bizler[br]neden konuştuğumuzu biliriz.

0:00:19.960,0:00:22.056
İşin adı bellidir. Kelimeler bellidir.

0:00:22.080,0:00:23.976
Oy merkezinin ne olduğunu biliriz.

0:00:24.000,0:00:25.720
Oy pusulası nedir biliriz.

0:00:26.840,0:00:30.720
Peki demokrasinin olmadığı ülkelerde,

0:00:31.760,0:00:36.056
demokratik toplumun temelini oluşturacak[br]kavramları tanımlayacak

0:00:36.080,0:00:38.520
kelimelerin olmadığı ülkelerde[br]durum nedir?

0:00:39.560,0:00:41.856
Seçim yardımı amacıyla sahada çalışıyorum.

0:00:41.880,0:00:44.016
Yani yeni gelişen demokrasilerde

0:00:44.040,0:00:46.176
ilk seçimlerini yapmalarında

0:00:46.200,0:00:48.080
onlara yardım ediyoruz.

0:00:49.480,0:00:50.896
Ne yaptığımı sorulduğunda,

0:00:50.920,0:00:53.336
daha çok bu cevabı alıyorum:

0:00:53.360,0:00:57.176
"Demek sen ülke ülke dolaşıp

0:00:57.200,0:01:01.120
Batı demokrasisini[br]empoze eden o insanlardansın."

0:01:02.480,0:01:06.840
Durum şu ki, Birleşmiş Milletler[br]kimseye bir şeyi empoze etmez.

0:01:07.600,0:01:08.816
Gerçekten öyle

0:01:08.840,0:01:11.216
ve ayrıca yaptığımız şey

0:01:11.240,0:01:17.536
1948 İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin[br]21. maddesinde

0:01:17.560,0:01:19.656
kesin olarak belirlenmiştir:

0:01:19.680,0:01:23.200
Herkes kendisini yönetecek kişiyi[br]seçme hakkında sahip olmalıdır.

0:01:24.000,0:01:25.536
Yani işin temeli bu.

0:01:25.560,0:01:28.456
Uzmanlık alanım sosyal yardımlaşma.

0:01:28.480,0:01:30.896
Bu ne demek? Yeni bir kelime.

0:01:30.920,0:01:34.696
Bu aslında bilgi kampanyaları[br]tasarlamak demektir.

0:01:34.720,0:01:36.340
Böylece daha önce

0:01:36.360,0:01:41.456
seçime katılma veya oy verme fırsatını[br]elde edememiş olan adaylar ve oy verenler

0:01:41.480,0:01:45.216
nerede, ne zaman ve[br]nasıl kayıt olunacağını;

0:01:45.240,0:01:47.456
nerede, ne zaman ve[br]nasıl oy verileceğini;

0:01:47.480,0:01:50.000
iştirak etmenin neden[br]önemli olduğunu anlıyor.

0:01:50.560,0:01:55.016
Bu yüzden, kadınlara ulaşmak için[br]özel bir kampanya tertipleyeceğim

0:01:55.040,0:01:57.056
ki yer alabilsinler,

0:01:57.080,0:01:59.376
ki böylece sürecin[br]bir parçası olabilsinler.

0:01:59.400,0:02:01.256
Gençler de aynı şekilde.

0:02:01.280,0:02:02.496
Her türden insanlar.

0:02:02.520,0:02:03.936
Engelli insanlar.

0:02:03.960,0:02:05.560
Herkese ulaşmaya çalışıyoruz.

0:02:06.800,0:02:10.256
Ve bu her zaman kolay olmuyor,[br]çünkü bu işte çok sık olarak

0:02:10.280,0:02:13.416
fark ettim ki, yıllar geçtikçe

0:02:13.440,0:02:15.856
kelimeler yetmiyor,

0:02:15.880,0:02:17.520
peki o zaman ne yaparsınız?

0:02:18.120,0:02:19.320
Afganistan.

0:02:20.200,0:02:22.696
Okuma-yazma oranı çok düşük bir ülke.

0:02:22.720,0:02:24.810
Ve oradaki olayımız şuydu:

0:02:24.850,0:02:30.576
2005 yılında aynı gün[br]iki seçim organize ettik.

0:02:30.600,0:02:34.816
Bunun nedeni lojistiğin[br]çok büyük bir sıkıntı olmasıydı.

0:02:34.840,0:02:37.096
Böyle yapmak daha verimli gözüktü.

0:02:37.120,0:02:38.336
Öyleydi de.

0:02:38.360,0:02:42.816
Fakat diğer yandan,[br]bir yerine iki seçimi açıklamak

0:02:42.840,0:02:44.336
çok daha karışıktı.

0:02:44.360,0:02:46.696
Bu yüzden birçok resim kullandık

0:02:46.720,0:02:49.520
ve konu asıl oy vermeye gelince

0:02:50.360,0:02:53.456
problem yaşadık, çünkü[br]birçok insan seçilmek istedi.

0:02:53.480,0:02:58.416
Milletvekili seçimleri olan[br]Wolesi Jirga'da

0:02:58.440,0:03:01.480
52 koltuk için 300 aday vardı.

0:03:02.000,0:03:05.216
Ve İl Genel Meclisi için[br]daha da fazla adayımız vardı.

0:03:05.240,0:03:07.800
54 koltuk için 330 kişi.

0:03:08.240,0:03:10.520
Yani oy pusulasına gelirsek,

0:03:11.320,0:03:14.640
o da böyle gözüküyor.

0:03:15.600,0:03:17.216
Gazete büyüklüğünde.

0:03:17.240,0:03:19.000
Bu Wolesi Jirga oy pusulası--

0:03:19.426,0:03:20.576
(Gülüşmeler)

0:03:20.600,0:03:21.960
Evet, ve--

0:03:23.080,0:03:26.080
bu da İl Genel Meclisi oy pusulası.

0:03:27.400,0:03:28.696
Daha da fazla.

0:03:28.720,0:03:33.656
Gördüğünüz gibi, birçok şekil kullandık.

0:03:33.700,0:03:38.456
Güney Sudan'da başka problemler yaşadık.

0:03:38.480,0:03:41.216
Güney Sudan bambaşka bir hikâye.

0:03:41.240,0:03:44.336
Tabii ki, oy vermemiş[br]çok fazla insan vardı

0:03:44.360,0:03:48.160
fakat çok aşırı okuma-yazma bilmezlik

0:03:49.120,0:03:50.896
ve çok zayıf bir altyapı vardı.

0:03:50.920,0:03:55.496
Örneğin, burası aşağı yukarı[br]Teksas kadar bir ülke.

0:03:55.520,0:03:58.400
Yedi kilometre asfaltlı yolumuz vardı,

0:03:59.280,0:04:01.336
tüm ülkede yedi kilometre

0:04:01.360,0:04:04.496
ve buna uçakları indirdiğimiz[br]Juba Havaalanı'nın

0:04:04.520,0:04:06.056
asfalt pisti de dâhil.

0:04:06.080,0:04:09.216
Yani seçim malzemelerinin taşınması vs.

0:04:09.240,0:04:11.496
fazlasıyla zordu.

0:04:11.520,0:04:16.495
Bir sandığın nasıl bir şey[br]olduğuna dair bir fikirleri yoktu.

0:04:16.519,0:04:18.815
Çok karmaşıktı,

0:04:18.839,0:04:22.936
o yüzden, sözlü iletişim tek çaremizdi

0:04:22.960,0:04:25.960
ama ortada 132 dil vardı.

0:04:26.800,0:04:29.720
Bu da son derece meşakkatliydi.

0:04:30.480,0:04:34.336
Daha sonra 2011 yılında Tunus'a gittim.

0:04:34.360,0:04:36.016
Arap Baharı yaşanıyordu.

0:04:36.040,0:04:40.336
Bölgede cereyan eden büyük hareketlilik

0:04:40.360,0:04:41.936
çok büyük umutlara neden olmuştu.

0:04:41.960,0:04:45.096
Libya'da, Mısır'da, Yemen'de.

0:04:45.120,0:04:48.136
Muazzam bir tarihi andı.

0:04:48.160,0:04:50.736
Seçim komisyonu ile oturuyordum

0:04:50.760,0:04:54.496
ve seçimin çeşitli yönlerini konuşuyorduk

0:04:54.520,0:04:57.856
ve daha önce duymadığım kelimeler[br]kullandıklarını duyuyordum.

0:04:57.880,0:05:02.096
Iraklılarla çalıştım, Ürdünlülerle,[br]Mısırlılarla çalıştım

0:05:02.120,0:05:04.536
ve birden bu kelimeleri kullanıyorlardı

0:05:04.560,0:05:06.416
ve "Bu çok garip." diye düşündüm.

0:05:06.440,0:05:09.336
Buna neden olan şey ise[br]"Gözetmen" kelimesi oldu.

0:05:09.360,0:05:11.616
Seçim gözetmenlerini tartışıyorduk

0:05:11.640,0:05:16.456
ve seçim görevlileri Arapça[br]"mulahiz" hakkında konuşuyordu.

0:05:16.480,0:05:20.576
Bu edilgen olarak "fark etmek" anlamında.

0:05:20.600,0:05:24.216
"Açık mavi bir gömlek giydiğini[br]fark ettim."deki gibi.

0:05:24.240,0:05:27.936
Gömleğin açık mavi olup olmadığını[br]kontrol etmeye gittim mi?

0:05:27.960,0:05:29.936
İşte seçim gözetmeninin rolü bu.

0:05:29.960,0:05:34.016
Çok aktif, her türlü[br]anlaşmayla idare edilir

0:05:34.040,0:05:36.816
ve içerisinde kontrol fonksiyonu da var.

0:05:36.840,0:05:39.246
Daha sonra Mısır'daki[br]gerçeklerden haberdar oldum,

0:05:39.246,0:05:42.376
"takip etmek" anlamında gelen[br]"mutabi" kelimesini kullanıyorlardı.

0:05:42.400,0:05:44.696
Yani şimdi elimizde seçimi[br]takip edenler vardı.

0:05:44.720,0:05:47.296
Ama bu pek doğru değildi,

0:05:47.320,0:05:50.082
çünkü zaten kabul edilmiş ve[br]kullanımda olan bir terim var.

0:05:50.106,0:05:53.376
O da "kontrol eden"[br]anlamına gelen "Murakib."

0:05:53.400,0:05:55.536
Kontrol kavramına vâkıf.

0:05:55.560,0:05:59.296
Bu yüzden, bir kavram için üç kelimenin[br]iyi bir şey olmadığını düşündüm.

0:05:59.320,0:06:00.870
Meslektaşlarımızla,

0:06:00.890,0:06:05.220
kelimelerin anlaşılmasını sağlamanın ve

0:06:05.250,0:06:09.656
Arap dünyasında kullanılabilecek[br]referans bir çalışma yapmanın

0:06:09.680,0:06:12.336
aslında bizim rolümüz olduğunu düşündük.

0:06:12.360,0:06:13.616
Ve bunu yaptık.

0:06:13.640,0:06:15.296
Bu meslektaşlarımızla beraber

0:06:15.320,0:06:19.296
Seçim terminolojisi için[br]Arapça bir sözlük çıkardık

0:06:19.320,0:06:21.640
ve sekiz farklı ülkede çalıştık.

0:06:22.600,0:06:27.176
Bu da demokratik bir seçim[br]organize etmek için[br]

0:06:27.200,0:06:30.056
bilmeniz gereken her şeyin[br]temelini oluşturan

0:06:30.080,0:06:32.440
481 terim anlamına geliyordu.

0:06:32.880,0:06:34.216
Ve bu terimleri tanımladık

0:06:34.240,0:06:36.216
ve Arap meslektaşlarımızla çalışarak

0:06:36.240,0:06:40.016
Arapça'da kullanılacak uygun kelimenin[br]ne olacağı konusunda

0:06:40.040,0:06:41.616
bir anlaşmaya vardık.

0:06:41.640,0:06:45.896
Çünkü Arap dili çok zengin[br]ve bu problemin bir kısmını oluşturuyor.

0:06:45.920,0:06:48.896
Fakat ortada Arapça konuşan[br]22 ülke var

0:06:48.920,0:06:53.616
ve modern standart Arapça kullanıyor,

0:06:53.640,0:06:57.546
ki bu da tüm bölgede bulunan[br]gazete ve televizyonda

0:06:57.596,0:06:59.016
kullanılan Arapça.

0:06:59.040,0:07:03.936
Fakat tabii ki, günlük dil ve[br]kullanıma göre bir ülkeden diğerine

0:07:03.970,0:07:07.296
değişiyor -- lehçe, konuşma dili, vs.

0:07:07.320,0:07:09.896
Yani bu da karışıklığın başka bir yönüydü.

0:07:09.920,0:07:12.416
Diğer bir problem de

0:07:12.440,0:07:16.096
bu dilin tam olgunlaşmış olmamasıydı,

0:07:16.120,0:07:18.800
yeni kelimeler, yeni ifadeler[br]üretiliyordu.

0:07:19.160,0:07:21.056
Ve böylece tüm bu terimleri tanımladık

0:07:21.080,0:07:24.376
ve sonra bölgeden sekiz kişiyle görüştük.

0:07:24.400,0:07:26.296
Taslağı onlara gönderdik,

0:07:26.320,0:07:27.896
onlar bize geri gönüş yaptı.

0:07:27.920,0:07:30.536
"Evet, tanımı anlıyoruz.

0:07:30.560,0:07:32.256
Buna katılıyoruz,

0:07:32.280,0:07:35.456
fakat ülkemizde buna şöyle deriz."

0:07:35.480,0:07:39.096
Çünkü uydurmaya çalışmıyorduk[br]veya uydurmaya zorlamıyorduk.

0:07:39.120,0:07:42.120
İnsanlar arasında anlaşmayı[br]kolaylaştırmaya çalışıyorduk.

0:07:42.640,0:07:47.696
Sarı boyalı yerlerde, çeşitli ülkelerde[br]kullanımda olan farklı ifadeler

0:07:47.720,0:07:49.040
görüyorsunuz.

0:07:50.000,0:07:53.936
Ve bu, -söylemekten çok mutluyum-[br]bunu üretmek üç yıl sürdü

0:07:53.960,0:07:58.296
çünkü taslağı tamamladık ve[br]onu bilfiil sahaya götürdük,

0:07:58.320,0:08:01.463
tüm bu farklı ülkelerdeki [br]seçim görevlileri ile oturduk,

0:08:01.487,0:08:04.376
tartıştık ve taslağı yeniden düzenledik

0:08:04.400,0:08:09.416
ve nihayetinde 2014'ün Kasım ayında[br]Kahire'de yayınladık.

0:08:09.440,0:08:12.696
Ve uzun bir yol aldı.[br]10 bin kopya yayınladık.

0:08:12.720,0:08:17.936
Günümüze kadar, internet üzerinden[br]PDF olarak üç bin kez indirildi.

0:08:17.960,0:08:21.856
Geçenlerde bir meslektaşımdan[br]bunu Somali'de uyguladıklarını duydum.

0:08:21.880,0:08:24.776
Somali'de bunun bir çeşidini üretecekler,

0:08:24.800,0:08:26.816
çünkü Somali'de hiçbir şey yok.

0:08:26.840,0:08:29.856
Yani bunu öğrenmek iyi oldu.

0:08:29.880,0:08:34.135
Bu yeni oluşan Seçim Yönetimi[br]Organları için Arap Organizasyonu

0:08:34.159,0:08:37.096
hem bölgede seçimin nasıl yapılacağını

0:08:37.120,0:08:39.416
profesyonel hâle getirmeye çalışıyor,

0:08:39.440,0:08:41.535
hem de bunu kullanıyor.

0:08:41.559,0:08:47.496
Ve Arap Birliği pan-Arap[br]gözlem birimi kurdu

0:08:47.520,0:08:48.776
ve bunu kullanıyorlar.

0:08:48.800,0:08:51.416
Bunların hepsi çok iyi.

0:08:51.440,0:08:55.256
Lakin, bu referans çalışma[br]oldukça yüksek perdeli.

0:08:55.280,0:08:58.176
Karmaşık ve terimlerin birçoğu[br]oldukça teknik,

0:08:58.200,0:09:02.360
yani ortalama bir insanın muhtemelen[br]en azından üçte birini bilmesi gerekmiyor.

0:09:02.960,0:09:05.016
Fakat Orta Doğu insanları

0:09:05.040,0:09:09.536
sivil eğitim olarak bildiğimiz şeyden[br]mahrum bırakıldılar.

0:09:09.560,0:09:12.336
Bu okuldaki müfredatımızın bir parçası.

0:09:12.360,0:09:15.456
Dünyanın bu kısmında bu mevcut değil

0:09:15.480,0:09:18.386
ve bence bu işlerin[br]nasıl yürüdüğünü bilmek

0:09:18.400,0:09:20.016
herkesin hakkı.

0:09:20.040,0:09:24.656
Ve ortalama bir insan için referans bir[br]çalışma üretmeyi düşünmek

0:09:24.680,0:09:26.336
iyi bir şey.

0:09:26.360,0:09:28.496
Ve unutmamak gerekir ki artık

0:09:28.520,0:09:30.696
çalışacağımız bir altyapımız var

0:09:30.720,0:09:32.856
ve ayrıca elimizde teknoloji de var.

0:09:32.880,0:09:37.256
Yani telefon uygulamaları,[br]video ve animasyon kullanarak

0:09:37.280,0:09:39.416
onlara ulaşabiliriz.

0:09:39.440,0:09:41.736
Orada kendi dillerinde ilk defa

0:09:41.760,0:09:44.256
bu fikirleri insanlara iletmek için

0:09:44.280,0:09:47.000
kullanılabilecek her türlü araç var.

0:09:48.200,0:09:50.456
Orta Doğu hakkında[br]çok kötü haber duyuyoruz.

0:09:50.480,0:09:53.656
Savaş kaosunu duyuyoruz.[br]Terörü duyuyoruz.

0:09:53.680,0:09:59.216
Mezhepçiliği duyuyoruz ve[br]korkunç olumsuz haberler

0:09:59.240,0:10:00.896
sürekli kulağımıza geliyor.

0:10:00.920,0:10:05.776
Duymadığımız şey ise[br]insanların ne düşündüğü.

0:10:05.800,0:10:07.400
Neyi arzu ediyorlar?

0:10:07.960,0:10:11.880
Hadi onlara imkân verelim,[br]hadi onlara sözcükleri verelim.

0:10:12.480,0:10:14.696
Sessiz çoğunluk sessiz,

0:10:14.720,0:10:16.800
çünkü sözcükleri yok.

0:10:17.200,0:10:19.720
Sessiz çoğunluğun bilmesi gerekiyor.

0:10:20.440,0:10:23.456
İnsanlara kendilerini bilgilendirebileceği

0:10:23.480,0:10:25.720
bilgi araçlarını verme zamanı.

0:10:26.920,0:10:29.950
Sessiz çoğunluk sessiz[br]olmak zorunda değil.

0:10:29.950,0:10:32.376
Söz sahibi olmaları için[br]onlara yardım edelim.

0:10:32.400,0:10:33.656
Çok teşekkür ederim.

0:10:33.680,0:10:38.502
(Alkışlar)