0:00:00.920,0:00:03.719
Słynny filozof Arystoteles powiedział,

0:00:04.840,0:00:08.320
"Jeśli coś nie istnieje, to nie ma nazwy,

0:00:09.320,0:00:11.776
a jeśli coś nie ma nazwy,

0:00:11.800,0:00:13.440
to nie istnieje".

0:00:14.200,0:00:16.335
Gdy rozmawiamy o wyborach,

0:00:16.360,0:00:19.936
żyjąc w demokracji wiemy, o czym mówimy.

0:00:19.960,0:00:22.056
Nazwaliśmy to, stworzyliśmy słownictwo.

0:00:22.080,0:00:23.860
Wiemy, czym jest lokal wyborczy.

0:00:23.860,0:00:25.720
Wiemy, czym jest karta do głosowania.

0:00:26.840,0:00:30.720
Co jednak z państwami, [br]gdzie demokracja nie istnieje,

0:00:31.760,0:00:36.056
gdzie nie ma słów do opisania pojęć

0:00:36.080,0:00:38.520
wspierających demokratyczne społeczeństwo?

0:00:39.560,0:00:41.856
Pracuję w zakresie wsparcia wyborczego -

0:00:41.880,0:00:45.400
wspieramy pojawiające się demokracje

0:00:45.400,0:00:48.080
w organizowaniu pierwszych wyborów.

0:00:49.230,0:00:51.136
Gdy ludzie pytają mnie, czym się zajmuję

0:00:51.136,0:00:53.336
bardzo często dostaję taką odpowiedź:

0:00:53.360,0:00:57.176
"Jesteś jednym z tych ludzi,[br]którzy objeżdżają świat

0:00:57.200,0:01:01.120
narzucając zachodnią demokrację[br]w krajach, które nie mogą jej utrzymać".

0:01:02.480,0:01:06.840
ONZ nikogo do niczego nie zmusza.

0:01:07.600,0:01:08.816
Naprawdę.

0:01:08.840,0:01:11.216
To, co robimy,

0:01:11.240,0:01:17.536
jest silnie zakotwiczone w Powszechnej [br]Deklaracji Praw Człowieka z 1948 roku.

0:01:17.560,0:01:19.656
Artykuł 21 mówi,

0:01:19.680,0:01:23.200
że każdy powinien[br]mieć prawo wybrać swój rząd.

0:01:24.000,0:01:25.536
To podstawa naszej pracy.

0:01:25.560,0:01:28.456
Specjalizuję się w publicznej[br]pomocy potrzebującym.

0:01:28.480,0:01:30.896
Co to znaczy? Kolejny żargon.

0:01:30.920,0:01:34.696
To projektowanie[br]kampanii informacyjnych tak,

0:01:34.720,0:01:37.136
aby kandydaci i głosujący,

0:01:37.160,0:01:41.456
którzy nigdy nie mogli[br]głosować i kandydować,

0:01:41.480,0:01:45.216
zrozumieli gdzie, kiedy[br]i jak się zarejestrować;

0:01:45.240,0:01:47.456
gdzie, kiedy i jak głosować;

0:01:47.480,0:01:50.000
czemu wzięcie udziału[br]w wyborach jest tak ważne.

0:01:50.560,0:01:55.016
Pewnie wymyślę kampanię,[br]która ma dotrzeć do kobiet,

0:01:55.040,0:01:57.056
aby upewnić je, że mogą wziąć udział,

0:01:57.080,0:01:59.376
mogą być częścią tego procesu.

0:01:59.400,0:02:01.256
Tak jak młodzi ludzie.

0:02:01.280,0:02:02.496
Każdy może wziąć udział.

0:02:02.520,0:02:03.936
Niepełnosprawni także.

0:02:03.960,0:02:05.560
Próbujemy dotrzeć do każdego.

0:02:06.800,0:02:10.256
Nie zawsze jest to łatwe.

0:02:10.280,0:02:13.416
Przez lata mojej pracy zauważyłam,

0:02:13.440,0:02:15.856
że bardzo często brakuje słów.

0:02:15.880,0:02:17.520
Co się wtedy robi?

0:02:18.120,0:02:19.320
Afganistan.

0:02:20.200,0:02:22.696
Kraj z wysokim [br]poziomem analfabetyzmu.

0:02:22.720,0:02:26.576
Mamy 2005 rok,

0:02:26.600,0:02:30.576
organizowaliśmy wybory dwa[br]razy w ciągu tego samego dnia.

0:02:30.600,0:02:33.980
Powodem były trudności logistyczne,

0:02:34.000,0:02:37.096
takie podejście wyglądało na wydajniejsze.

0:02:37.120,0:02:38.336
Tak było,

0:02:38.360,0:02:42.620
jednak wyjaśnienie sposobu głosowania

0:02:42.620,0:02:44.336
było bardziej skomplikowane.

0:02:44.360,0:02:46.696
Użyliśmy wielu obrazków.

0:02:46.720,0:02:49.520
Gdy nadeszło głosowanie,

0:02:50.360,0:02:53.456
pojawił się problem -[br]mnóstwo osób chciało wziąć udział,

0:02:53.480,0:02:58.416
mieliśmy 300 kandydatów na 52 miejsca

0:02:58.440,0:03:01.480
w Wolesi Jirga, wyborach parlamentarnych.

0:03:02.000,0:03:05.216
Do rządu prowincjonalnego[br]było jeszcze więcej kandydatów.

0:03:05.240,0:03:07.800
330 na 54 miejsca.

0:03:08.240,0:03:10.520
Jeśli chodzi o projekt karty,

0:03:11.320,0:03:14.640
tak właśnie wyglądała.

0:03:15.600,0:03:17.216
Jest rozmiaru gazety.

0:03:17.240,0:03:19.000
To karta do Wolesi Jirga...

0:03:19.426,0:03:20.576
(Śmiech)

0:03:20.600,0:03:21.960
Tak, a...

0:03:23.080,0:03:26.080
to była karta do rady prowincjonalnej.

0:03:27.400,0:03:28.696
Jeszcze więcej.

0:03:28.720,0:03:33.656
Użyliśmy mnóstwa[br]symboli i podobnych rzeczy.

0:03:33.680,0:03:38.456
Kolejne problemy mieliśmy [br]w Sudanie Południowym.

0:03:38.480,0:03:41.216
To zupełnie inna historia.

0:03:41.240,0:03:44.336
Mnóstwo ludzi nigdy nie głosowało,

0:03:44.360,0:03:48.160
był skrajnie wysoki poziom analfabetyzmu

0:03:49.120,0:03:50.896
i bardzo słaba infrastruktura.

0:03:50.920,0:03:55.496
Jest to państwo [br]mniej więcej wielkości Teksasu.

0:03:55.520,0:03:58.400
Było tam siedem kilometrów[br]dróg o utwardzonej nawierzchni,

0:03:59.280,0:04:01.336
siedem w całym kraju,

0:04:01.360,0:04:04.496
w tym pas startowy, na którym lądowaliśmy

0:04:04.520,0:04:06.056
na lotnisku Juba.

0:04:06.080,0:04:09.216
To oznacza, że transportowanie [br]wszelkich materiałów wyborczych

0:04:09.240,0:04:11.496
jest nadzwyczaj trudne.

0:04:11.520,0:04:16.495
Ludzie nie mieli pojęcia,[br]jak może wyglądać urna.

0:04:16.519,0:04:18.815
To było bardzo skomplikowane,

0:04:18.839,0:04:22.936
więc porozumiewanie się ustnie[br]było słusznym wyjściem,

0:04:22.960,0:04:25.960
jednakże obowiązywały 132 języki.

0:04:26.800,0:04:29.720
Było to niezwykle wymagające.

0:04:30.480,0:04:34.336
Później dotarłam do Tunezji w 2011 roku.

0:04:34.360,0:04:36.016
Był to czas Arabskiej Wiosny.

0:04:36.040,0:04:40.336
Masa nadziei została wytworzona,[br]dzięki temu wielkiemu ruchowi,

0:04:40.360,0:04:41.936
który miał miejsce w regionie.

0:04:41.960,0:04:45.096
Była Libia, Egipt, Jemen.

0:04:45.120,0:04:48.136
Wielki moment historyczny.

0:04:48.160,0:04:50.736
Siedziałam z komisją wyborczą,

0:04:50.760,0:04:54.496
rozmawialiśmy o różnych aspektach wyborów,

0:04:54.520,0:04:57.856
słyszałam z ich ust słowa, [br]których nigdy wcześniej nie znałam,

0:04:57.880,0:05:02.096
a pracowałam z Irakijczykami, [br]Jordańczykami, Egipcjanami

0:05:02.120,0:05:04.536
i nagle zaczęli używać tych słów,

0:05:04.560,0:05:06.416
a ja pomyślałam: "To jest dziwne".

0:05:06.440,0:05:09.336
Tym, co to spowodowało[br]było słowo "obserwator".

0:05:09.360,0:05:11.616
Dyskutowaliśmy o obserwatorach wyborów

0:05:11.640,0:05:16.456
i komisarz wyborczy opowiadał[br]o "mulahiz" po arabsku.

0:05:16.480,0:05:20.576
Oznacza to "zauważyć"[br]w stronie biernej,

0:05:20.600,0:05:24.216
na przykład "Zauważyłem, że miał [br]na sobie jasnoniebieską koszulę".

0:05:24.240,0:05:27.936
Czy sprawdziłam kolor jego koszulki?

0:05:27.960,0:05:29.936
Oto rola obserwatora wyborów.

0:05:29.960,0:05:34.016
Jest bardzo aktywna, kierowana[br]wszelkimi rodzajami traktatów,

0:05:34.040,0:05:36.816
sprawuje tę funkcję kontrolną.

0:05:36.840,0:05:38.340
Później dowiedziałam się,

0:05:38.340,0:05:40.680
że w Egipcie[br]używało się terminu "mutabi",

0:05:40.680,0:05:42.400
co znaczy "obserować".

0:05:42.400,0:05:44.696
Tak więc mieliśmy obserwatorów wyborów.

0:05:44.720,0:05:47.190
Nie jest to całkowicie właściwe,

0:05:47.190,0:05:50.422
ponieważ obecnie istnieje[br]termin dopuszczony do użytku;

0:05:50.422,0:05:53.376
tym słowem jest "muraqib",[br]co oznacza "kontroler".

0:05:53.400,0:05:55.536
To jest pojęciem kontroli.

0:05:55.560,0:05:59.296
Trzy nazwy jednego pojęcia[br]to niedobre rozwiązanie.

0:05:59.320,0:06:02.416
Razem ze współpracownikami[br]uważaliśmy, że nasza w tym rola,

0:06:02.440,0:06:06.496
by upewnić się, że słowa są zrozumiane

0:06:06.520,0:06:09.656
i stworzyć słownik,

0:06:09.680,0:06:12.336
którego możnaby było używać[br]w całym regionie arabskim.

0:06:12.360,0:06:13.616
To właśnie zrobiliśmy.

0:06:13.640,0:06:15.296
Razem ze współpracownikami

0:06:15.320,0:06:19.296
stworzyliśmy "Arabski Leksykon [br]Terminologii Wyborczej";

0:06:19.320,0:06:21.640
pracowaliśmy w ośmiu różnych krajach.

0:06:22.600,0:06:27.176
Oznaczało to zdefiniowanie 481 pojęć,

0:06:27.200,0:06:30.056
które tworzą podstawę [br]wszystkiego, co trzeba wiedzieć

0:06:30.080,0:06:32.730
jeśli zamierza się [br]zorganizować demokratyczne wybory.

0:06:32.880,0:06:34.216
Zdefiniowaliśmy te pojęcia

0:06:34.240,0:06:36.216
wraz z arabskimi współpracownikami

0:06:36.240,0:06:39.830
i doszliśmy do porozumienia w tym,[br]jakie powinno być odpowiednie słowo,[br]

0:06:39.830,0:06:41.616
które będzie funkcjonować w arabskim.

0:06:41.640,0:06:45.896
Częścią problemu było to, [br]że język arabski jest bardzo urozmaicony.

0:06:45.920,0:06:48.896
Są 22 państwa, gdzie mówi się po arabsku,

0:06:48.920,0:06:53.616
wszystkie używają [br]nowoczesnego standardu arabskiego,

0:06:53.640,0:06:56.496
który jest stosowany w całym regionie

0:06:56.520,0:06:59.016
w gazetach i audycjach,

0:06:59.040,0:07:03.936
ale codzienny język [br]różni się między państwami -

0:07:03.970,0:07:07.296
dialekty, kolokwializmy i inne takie.

0:07:07.320,0:07:09.896
To dołożyło kolejną warstwę komplikacji.

0:07:09.920,0:07:12.416
W pewnym sensie był problem z tym,

0:07:12.440,0:07:16.096
że język nie był wykształcony,

0:07:16.120,0:07:18.800
pojawiały się neologizmy, nowe wyrazy.

0:07:19.240,0:07:21.216
Zdefiniowaliśmy wszystkie te terminy.

0:07:21.216,0:07:24.376
Mieliśmy ośmiu korespondentów w regionie.

0:07:24.400,0:07:26.296
Wysłaliśmy im projekt,

0:07:26.320,0:07:27.896
a oni odpowiedzieli.

0:07:27.920,0:07:30.536
"Tak, rozumiemy tę definicję.

0:07:30.560,0:07:32.256
Zgadzamy się z nią,

0:07:32.280,0:07:35.456
ale w naszym kraju mówimy inaczej".

0:07:35.480,0:07:39.096
Nie zamierzaliśmy tego spójniać[br]ani do tego spójnania zmuszać.

0:07:39.120,0:07:42.120
Próbowaliśmy ułatwić ludziom zrozumienie.

0:07:42.640,0:07:47.696
Na żółto podkreślono zwroty różniące się

0:07:47.720,0:07:49.190
w różnych krajach.

0:07:50.000,0:07:53.936
Miło mi stwierdzić, [br]że tworzenie tego trwało trzy lata,

0:07:53.960,0:07:58.080
ponieważ zakończyliśmy projekt,[br]i zaczęliśmy go wykorzystywać,

0:07:58.080,0:08:01.463
usiedliśmy z komisjami wyborczymi[br]we wszystkich tych różnych krajach,

0:08:01.487,0:08:04.376
debatowaliśmy, definiowaliśmy [br]i szlifowaliśmy ten projekt,

0:08:04.400,0:08:09.416
by ostatecznie opublikować go[br]w listopadzie 2014 roku w Kairze.

0:08:09.440,0:08:12.696
Przeszedł długą drogę.[br]Opublikowaliśmy 10 tysięcy kopii.

0:08:12.720,0:08:17.936
PDF-a pobrano z Internetu 3000 razy.

0:08:17.960,0:08:21.856
Ostatnio usłyszałam od kolegi,[br]że zainteresowali się Somalią.

0:08:21.880,0:08:24.776
Zamierzają stworzyć wersję dla Somalii,

0:08:24.800,0:08:26.816
bo w Somalii nie ma nic.

0:08:26.840,0:08:29.856
Bardzo dobrze to wiedzieć.

0:08:29.880,0:08:34.135
Nowo uformowana Arabska Organizacja[br]Wyborczych Organów Zarządzających,

0:08:34.159,0:08:37.096
próbująca spersonalizować

0:08:37.120,0:08:39.416
sposób działania wyborów w regionie,

0:08:39.440,0:08:41.535
też używa tego projektu.

0:08:41.559,0:08:47.496
Liga Państw Arabskich rozwinęła[br]jednostkę obserwacji ruchu panarabów

0:08:47.520,0:08:48.776
i także tego używa.

0:08:48.800,0:08:51.416
To naprawdę świetne.

0:08:51.440,0:08:55.256
Jednakże, ten słownik jest dość wnikliwy.

0:08:55.280,0:08:58.176
Jest złożony, wiele pojęć[br]jest ściśle technicznych,

0:08:58.200,0:09:02.360
więc przeciętna osoba nie musiałaby znać[br]przynajmniej jednej trzeciej zawartości.

0:09:02.960,0:09:05.016
Jednakże ludzie Bliskiego Wschodu

0:09:05.040,0:09:09.536
byli pozbawieni jakiejkolwiek[br]formy wychowania obywatelskiego.

0:09:09.560,0:09:12.336
U nas to część programu szkolnego,

0:09:12.360,0:09:15.456
która nie istnieje w tej części świata,

0:09:15.480,0:09:18.616
a według mnie każdy ma prawo wiedzieć,

0:09:18.616,0:09:20.016
jak to działa.

0:09:20.040,0:09:24.656
Dobrze byłoby pomyśleć [br]o zrobieniu takiego słownika

0:09:24.680,0:09:26.336
dla przeciętnej osoby.

0:09:26.360,0:09:29.466
Mając na uwadze,[br]że obecnie mamy podstawę,

0:09:29.466,0:09:30.696
na której możemy budować,

0:09:30.720,0:09:32.856
ale także mamy technologię,

0:09:32.880,0:09:37.256
więc możemy dotrzeć[br]za pośrednictwem aplikacji na komórkę,

0:09:37.280,0:09:39.416
filmów, animacji.

0:09:39.440,0:09:41.736
Możemy użyć wszystkich narzędzi,

0:09:41.760,0:09:44.256
by pierwszy raz przekazać ludziom te idee

0:09:44.280,0:09:47.000
w ich własnym języku.

0:09:48.200,0:09:50.456
Słyszymy o nędzy na Bliskim Wschodzie.

0:09:50.480,0:09:53.656
Słyszymy o wojennym chaosie. [br]Słyszymy o terroryzmie.

0:09:53.680,0:09:58.590
Słyszymy o powstawaniu sekt [br]i wszystkich strasznych wieściach,

0:09:58.590,0:10:00.896
które nieustannie stamtąd dochodzą.

0:10:00.920,0:10:05.776
Nie słyszymy tego,[br]co tamtejsi ludzie myślą.

0:10:05.800,0:10:07.400
Do czego oni dążą?

0:10:07.960,0:10:11.880
Dajmy im środki,[br]dajmy im informacje.

0:10:12.480,0:10:14.696
Milcząca większość milczy,

0:10:14.720,0:10:16.800
bo nie mają informacji.

0:10:17.200,0:10:19.720
Ta większość musi wiedzieć.

0:10:20.440,0:10:23.456
Nadszedł czas, by zaopatrzyć ich[br]w narzędzia wiedzy,

0:10:23.480,0:10:25.720
z którymi będą mogli się zapoznać.

0:10:26.920,0:10:30.056
Milcząca większość [br]wcale taka być nie musi.

0:10:30.080,0:10:32.376
Pomóżmy im mieć głos.

0:10:32.400,0:10:33.656
Dziękuję bardzo.

0:10:33.656,0:10:37.656
(Brawa)