1
00:00:06,593 --> 00:00:08,552
Хүний тархи

2
00:00:08,552 --> 00:00:13,533
товгор гадаргуу нь харваас зүүн ба баруун
2 хэсэгт хуваагдсан байна.

3
00:00:13,533 --> 00:00:18,458
Энэ бүтэц нь тархины талаархи хамгийн
нийтлэг онолийг төрүүлсэн.

4
00:00:18,458 --> 00:00:20,444
Зүүн нь логик сэтгэхүйг удирддаг бол

5
00:00:20,444 --> 00:00:22,924
баруун нь уран сэтгэмжийг захирдаг.

6
00:00:22,924 --> 00:00:28,023
Гэвч энэ нь шинжлэх ухаанаар батлагдаагүй
цуу яриа юм.

7
00:00:28,023 --> 00:00:30,524
Тэгэхээр ийм буруу ойлголт хэрхэн
үүссэн бэ?

8
00:00:30,524 --> 00:00:33,184
Бас яг юун дээр алдсан юм бол?

9
00:00:33,184 --> 00:00:36,266
Тархи баруун бас зүүн талтай нь үнэн.

10
00:00:36,266 --> 00:00:40,105
Үүнийг тархины бор гадаргаас 
амархан анзаарч болно.

11
00:00:40,105 --> 00:00:42,454
Дотоод хэсэг болох харааны төвгөр,

12
00:00:42,454 --> 00:00:43,555
хиппоталамус,

13
00:00:43,555 --> 00:00:44,475
таламус,

14
00:00:44,475 --> 00:00:45,766
мөн тархины судал нь

15
00:00:45,766 --> 00:00:48,646
бүгд үргэлжилсэн эдээс бүтсэн мэт
харагддаг.

16
00:00:48,646 --> 00:00:53,426
Гэвч үнэндээ эдгээр нь ч мөн адил баруун
зүүнд хуваагдсан байдаг.

17
00:00:53,426 --> 00:00:57,217
Тархины зүүн, баруун тал 
хөдөлгөөн болон хараа зэрэг

18
00:00:57,217 --> 00:00:59,896
биеийн өөр өөр үйл ажиллагааг 
удирддаг юм.

19
00:00:59,896 --> 00:01:05,447
Баруун нь зүүн гар, хөлийн хөдөлгөөнийг 
зохицуулж нөгөө тал нь эсрэгээрээ байна.

20
00:01:05,447 --> 00:01:08,667
Харааны систем илүү ярвигтай.

21
00:01:08,667 --> 00:01:12,517
Нүд тус бүр зүүн ба баруун 
харах талбайтай.

22
00:01:12,517 --> 00:01:16,388
Хоёр нүдний зүүн харах талбай 
баруун тархинд очдог ба

23
00:01:16,388 --> 00:01:19,548
баруун харах талбай 
зүүн тархинд хүрдэг.

24
00:01:19,548 --> 00:01:24,436
Тархи хоёр талыг зэрэг хүлээж аваад
эргэн тойрныг бүрэн харагдуулдаг.

25
00:01:24,436 --> 00:01:29,918
Эрдэмтэд яагаад бидэнд энэ давхцал
байдгийг баттай мэддэггүй.

26
00:01:29,918 --> 00:01:35,347
Нэг онол нь амьтад илүү нарийн мэдрэлийн
системтэй болсноор илүү хурдан

27
00:01:35,347 --> 00:01:39,848
рефлекстэй болсон учир амь гарах давуу
талтай болсон.

28
00:01:39,848 --> 00:01:42,829
Хэрвээ амьтан зүүн талаас нь 
араатан ирж буйг харвал

29
00:01:42,829 --> 00:01:45,781
баруун зүгт зугтах хэрэгтэй болно.

30
00:01:45,781 --> 00:01:49,549
Тиймээс бид хараа болон хөдөлгөөн нь 
зүүн ба баруун тархинаас хамаардаг

31
00:01:49,549 --> 00:01:52,929
хоёр систем гэж ойлгож болно.

32
00:01:52,929 --> 00:01:59,381
Гэхдээ энэ онол нь логик болон уран
сэтгэмжид хамаарахгүй.

33
00:01:59,381 --> 00:02:02,360
Уг буруу ойлголт нь 1800-аад оны
дунд үед дэлгэрсэн юм.

34
00:02:02,360 --> 00:02:05,421
Мэдрэлийн эмч нар болох Брока болон
Уэрник нар

35
00:02:05,421 --> 00:02:10,981
гэмтлээс үүдэлтэй хэл ярианы асуудалтай
өвчтөнүүдийг судалж эхэлсэн.

36
00:02:10,981 --> 00:02:15,052
Судлаачид өвчтөнүүд зүүн сонсголын
бүсдээ гэмтэлтэйг олж мэдээд

37
00:02:15,052 --> 00:02:20,221
зүүн тархи хэл яриаг удирддаг
хэмээн бодсон.

38
00:02:20,221 --> 00:02:22,702
Энэ нь хамгийн түгээмэл төсөөллийг
үүсгэсэн юм.

39
00:02:22,702 --> 00:02:24,211
Зохиолч Роберт Люс Стевенсон

40
00:02:24,211 --> 00:02:27,832
логикийн зүүн тархи, 
сэтгэл хөдлөлийн баруун тархитай

41
00:02:27,832 --> 00:02:32,272
өрсөлддөг гэсэн санаагаа Др. Жекилл,
ноён Хайд гэх дүрүүдээр

42
00:02:32,272 --> 00:02:35,373
төсөөлөн гаргасан юм.

43
00:02:35,373 --> 00:02:38,236
Гэхдээ эмч болон шинжээч нар 
тархины нэг талаа авахуулсан

44
00:02:38,236 --> 00:02:41,247
эсвэл хоёр тал нь
салсан өвчтөнүүдийг судалж,

45
00:02:41,247 --> 00:02:44,732
уг санааг няцаасан юм.

46
00:02:44,732 --> 00:02:47,960
Оролцсон өвчтнүүдэд логик
болон уран сэтгэмжийн чанарууд

47
00:02:47,960 --> 00:02:50,614
аль, аль нь ажиглагдсан байна.

48
00:02:50,614 --> 00:02:55,053
Дараа нь судалгаагаар зарим үйлдлүүдэд
тархины нэг тал нь

49
00:02:55,053 --> 00:02:57,704
арай илүү идэвхитэй 
ажилладаг гэдгийг олж нээсэн.

50
00:02:57,704 --> 00:03:00,265
Хэл яриа ихэвчлэн зүүн тархинд байрлаж

51
00:03:00,265 --> 00:03:02,784
анхаарал баруун талд байрладаг.

52
00:03:02,784 --> 00:03:05,594
Тархины нэг тал нь нөгөөгөөсөө илүү
ачаалалтай байж болох ч

53
00:03:05,594 --> 00:03:09,555
хүнээс биш тогтолцооноос хамаардаг байна.

54
00:03:09,555 --> 00:03:11,355
Хүмүүсийн тархины нэг тал нь

55
00:03:11,355 --> 00:03:13,934
арай илүү хөгжсөн эсвэл

56
00:03:13,934 --> 00:03:17,925
зүүн, баруун гэх логик болон
уран сэтгэмжийн хуваагдмал байдгийг

57
00:03:17,925 --> 00:03:20,305
дэмжих хангалттай нотолгоо байдаггүй.

58
00:03:20,305 --> 00:03:23,725
Зарим хүмүүс үнэхээр логиктой 
эсвэл бүтээлч байж болох ч

59
00:03:23,725 --> 00:03:27,084
энэ нь тархины аль нэг талтай хамааралгүй.

60
00:03:27,084 --> 00:03:31,564
Логик болон бүтээлч сэтгэлгээ
дангаараа байдаг гэх нь ч

61
00:03:31,564 --> 00:03:33,714
зөв санаа биш.

62
00:03:33,714 --> 00:03:37,677
Хүнд математикийн бодлого бодох нь
бүтээлч сэтгэлгээ шаардаж,

63
00:03:37,677 --> 00:03:42,456
гайхалтай урлагийн бүтээлүүд ээдрээтэй
логикийн үндэстэй байдаг.

64
00:03:42,456 --> 00:03:45,798
Бараг бүхий л бүтээлч болон 
логик сэтгэлгээний хоршоолол нь

65
00:03:45,798 --> 00:03:49,826
тархийг бүтнээр нь ажиллуулж байдаг.