Vào ngày 4 tháng 1 năm 1934 một thanh niên gửi một báo cáo đến Quốc hội Hoa Kì mà 80 năm sau, nó định hướng cuộc sống của mỗi người trong căn phòng này ngày hôm nay, định hướng cho cuộc đời của mọi người trên hành tinh này. Con người trẻ tuổi đó không phải là chính trị gia, anh ta không phải là nhà kinh doanh, nhà hoạt động vì nhân quyền hay thủ lĩnh tinh thần. Anh ta không giống một anh hùng thường thấy mà là một nhà kinh tế. Tên anh là Simon Kuznets và bản báo cáo mà anh gửi được gọi là "National Income, 1929-1932" ("Thu nhập quốc gia, 1929-1932") Giờ đây, bạn có thể nghĩ rằng đây là một báo cáo khá khô khan và ngu ngốc. Và bạn hoàn toàn đúng. Nó khô như một cục xương vậy. Nhưng báo cáo này là nền tảng của phương pháp đánh giá sự phát triển của một quốc gia: được biết đến là Gross Domestic Product (Tổng sản phẩm nội địa) GDP. GDP đã vạch ra và định hướng cuộc sống của chúng ta trong 80 năm. Và hôm nay, tôi muốn nói về một cách khác để tính sự thành công của các quốc gia một cách khác để vạch ra và định hướng cuộc sống của chúng ta trong 80 năm tới. Nhưng trước tiên, ta phải hiểu GDP chi phối đời sống chúng ta như thế nào. Báo cáo của Kuznets được gửi trong thời điểm diễn ra khủng hoảng. Nền kinh tế Mỹ đang lao xuống thẳng vào Sự suy thoái to lớn và những người làm chính sách vẫn đang chống chọi để đối phó. Chống chọi bởi họ không biết điều gì đang diễn ra. Họ không có dữ liệu và các thống kê. Vì vậy, báo cáo của Kuznet đưa đến là dữ liệu đáng tin cậy về những gì nền kinh tế Mỹ đang sản xuất, được cập nhật hàng năm. Và nhờ những thông tin này, các nhà chính sách cuối cùng, đã có thể tìm ra lối thoát khỏi thời kì khủng hoảng. Và bởi vì sáng kiến của Kuznets quá hữu dụng, nó lan rộng ra toàn thế giới. Và ngày nay, mỗi quốc gia đều tính toán thống kê GDP. Nhưng, trong báo cáo đầu tiên đó Kuznets đã tự mình gửi đến một cảnh báo. Trong chương mở đầu, ở trang 7 ông nói rằng, "Sự thịnh vượng của một quốc gia, do vậy, khó có thể phỏng đoán dựa vào đo lường thu nhập quốc gia như đã được định nghĩa ở trên." Đây không phải là lời giới thiệu hay nhất trên thế giới, và nó được che giấu trong ngôn ngữ thận trọng của các nhà kinh tế. Nhưng lời nhắn của ông khá rõ ràng: GDP là một công cụ để giúp chúng ta đo hiệu suất kinh tế. Nó không phải là thước đo chất lượng cuộc sống của chúng ta. Và người ta không nên dựa vào nó để đưa ra tất cả quyết định. Thế nhưng, ta đã lờ đi lời cảnh báo của Kuznets. Chúng ta sống ở một thế giới nơi GDP là tiêu chuẩn của sự thịnh vượng trong một nền kinh tế toàn cầu. Các nhà chính trị gia khoe khoang khi GDP tăng. Thị trường dịch chuyển và số vốn hàng tỉ đôla đi khắp nơi trên thế giới dựa vào nước nào đang phát triển và nước nào đang thụt lùi, tất cả đều được đo bởi GDP. Xã hội của chúng ta đã trở thành động cơ tạo ra nhiều GDP hơn. Nhưng ta biết rằng GDP có kẽ hở. Nó bỏ qua môi trường. Nó tính bom và nhà tù là sự tiến bộ. Nó không thể tính hạnh phúc hay cộng đồng. Và nó chả có gì để nói về sự công bằng hay công lý. Có ngạc nhiên không khi thế giới của chúng ta đang ủng hộ GDP, có nghĩa là đang ngấp nghé trên bờ vực của thảm họa thiên nhiên và chứa đầy sự giận dữ, xung đột? Chúng ta cần một cách tốt hơn để đánh giá xã hội, một cách tiêu chuẩn dựa trên sự thật việc thật. Liệu tôi có đủ ăn không? Liệu tôi có thể đọc và viết không? Tôi có an toàn không? Tôi có các quyền của mình không? Tôi có sống trong một xã hội nơi mình không bị phân biệt không? Liệu tương lai tôi và con tôi được bảo vệ khỏi sự tàn phá môi trường không? Đây là những câu hỏi mà GDP không và không thể trả lời. Tất nhiên, đã có những nỗ lực trong quá khứ để tiến xa hơn GDP. Nhưng tôi tin rằng chúng ta đang sống trong thời kỳ sẵn sàng cho một cuộc cách mạng về thước đo cuộc sống. Ta đã sẵn sàng bởi ta đã chứng kiến trong cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2008 bằng cách nào sự tôn thờ tăng trưởng kinh tế đã đưa chúng ta chệch hướng quá xa. Chúng ta đã thấy, trong Cuộc nổi dậy nhân dân Ả Rập làm cách nào mà những nước như Tunisia được cho là những siêu sao trong kinh tế nhưng xã hội ở đó luôn rối loạn bởi sự bất mãn. Chúng ta đã sẵn sàng, bởi ngày nay chúng ta có công nghệ để thu thập và phân tích dữ liệu theo những cách mà chắc hẳn Kuznets không thể tưởng tượng nổi. Hôm nay, tôi muốn giới thiệu tới các bạn Chỉ số tiến bộ xã hội. Nó là thước đo sự tốt đẹp của xã hội, hoàn toàn riêng biệt với GDP. Nó là một cách hoàn toàn mới để nhìn nhận thế giới. Chỉ số tiến bộ xã hội bắt đầu bằng việc định nghĩa xã hội tốt là như thế nào dựa trên 3 tiêu chí. Đầu tiên, mọi người có đủ nhu cầu cơ bản để tồn tại không: thức ăn, nước, chỗ ở, sự an toàn? Thứ hai, liệu mọi người có thể cải thiện đời sống của họ ở các phương diện sau không: giáo dục, thông tin, y tế và môi trường bền vữngi? Và thứ ba, liệu mỗi cá nhân có cơ hội theo đuổi mục tiêu và giấc mơ, hoài bão mà không gặp cản trở? Họ có quyền, tự do lựa chọn, không bị phân biệt đối xử và tiếp cận tới những thông tin tiến bộ nhất của thế giới hay không? Tổng hợp lại, 12 thành phần này tạo nên khuôn khổ của Sự tiến bộ xã hội. Và với mỗi thành phần, chúng ta có những chỉ tiêu để đánh giá các quốc gia thực hiện ra sao. Không phải sự biểu thị về nỗ lực hay ý định mà là kết quả thực sự. Chúng ta không đánh giá một quốc gia chi bao nhiêu vào y tế, chúng ta nhìn vào độ dài và chất lượng cuộc sống con người. Không đánh giá rằng quốc gia đó có luật cấm phân biệt đối xử, chúng ta dựa vào việc người dân có bị phân biệt đối xử hay không. Nhưng các bạn muốn biết quốc gia nào đứng cao nhất phải không? (Cười) Tôi biết, tôi biết, tôi biết mà. Được rồi, tôi sẽ cho các bạn thấy. Tôi sẽ biểu thị trên biểu đồ này. Đây rồi, tôi đặt trục dọc là sự tiến bộ xã hội. Càng cao thì càng tốt. Và sau đó, chỉ để so sánh, cho vui thôi, trên trục ngang là GDP theo đầu người. Càng về phía tay phải thì càng lớn. Vậy trên thế giới, đất nước có chỉ số tiến bộ xã hội cao nhất đứng số một về tiến bộ xã hội là New Zealand. (Vỗ tay) Tốt lắm! Tôi chưa bao giờ tới đó cả. Phải đi thôi. (Cười) Đất nước có sự tiến bộ xã hội thấp nhất, xin lỗi vì phải nói ra, là Chad. Tôi cũng chưa bao giờ đi tới đó cả. Chắc năm tới sẽ đi. (Cười) Hoặc có thể là năm kia. Giờ tôi biết bạn đang nghĩ gì. Bạn nghĩ rằng, "Aha, nhưng mà New Zealand có số GDP cao hơn Chad!" Đó là một nhận xét hay. Nhưng để tôi chỉ cho các bạn hai quốc gia khác. Đây là Hoa Kỳ - giàu hơn New Zealand nhiều, nhưng lại có mức độ phát triển xã hội thấp hơn. Và đây là Senegal - nước này có mức độ phát triển xã hội cao hơn Chad, nhưng lại có cùng mức GDP. Tiếp đến là gì? Nhìn đây. Hãy xem các quốc gia còn lại của thế giới, 132 nước mà ta có thể tính toán, mỗi nước được đại diện bởi 1 dấu chấm. Đây rồi. Rất nhiều dấu chấm. Giờ dĩ nhiên tôi không thể nói hết, vì vậy một vài nước được nổi bật: Nước nằm trong G7 có thứ hạng cao nhất là Canada. Nước tôi, Anh quốc, nằm ở khoảng giữa, phần nào đó khá chán, nhưng ai quan tâm - ít nhất còn hơn được nước Pháp. (Cười) Và rồi nhìn vào nền kinh tế mới nổi, ở phía trên, xin giới thiệu, Brazil. (Vỗ tay) Nào nào, xin chúc mừng! Hay lắm, Brazil! Đánh bại Nam Phi, rồi Nga, rồi Trung Quốc, rồi sau đó là Ấn Độ. Nằm riêng ra ở phía bên tay phải, bạn sẽ thấy một dấu chấm của một quốc gia với rất nhiều GDP nhưng không nhiều sự tiến bộ xã hội, đó là Kuwait. Trên Brazil một chút, là một quốc gia siêu tiến bộ xã hội đó là Costa Rica. Nó có chỉ số tiến bộ xã hội bằng vài nước phương Tây, với ít GDP hơn rất nhiều. Bây giờ, bài trình chiếu của tôi hơi bị lộn xộn và tôi muốn quay lại một chút. Vậy để tôi tắt đi, và rồi bật lên dòng hồi quy. Thứ này chỉ ra mối quan hệ giữa GDP và tiến bộ xã hội. Điều đầu tiên ta chú ý tới, là dữ liệu bị rối loạn xung quanh đường thẳng này. Và điều này chỉ ra, điều mà nó chứng tỏ từ kinh nghiệm thực tiễn, là GDP không phải là tất cả. Tại mỗi mức GDP bình quân theo đầu người, cơ hội cho tiến bộ xã hội tăng lên, thì rủi ro ít đi. Điều thứ hai ta chú ý tới, đó là với các nước nghèo, đường cong thật sự rất dốc. Vậy điều này nói với ta là nếu các nước nghèo có thêm một chút GDP, và họ tái đầu tư vào bác sĩ, y tá, nguồn cung cấp nước, hệ thống vệ sinh,... sẽ có được rất nhiều sự tiến bộ xã hội xứng đáng với số GDP. Và đó là tin tốt, và đó là việc chúng ta đã chứng kiến suốt 20, 30 năm qua, với rất nhiều người thoát nghèo nhờ tăng trưởng kinh tế và chính sách tốt ở các quốc gia nghèo. Nhưng đi một chút xa hơn ở phía trên đường cong và sau đó ta thấy nó thẳng ra. Từng đồng dollar GDP thêm vào đang mua lại càng ít tiến bộ xã hội. Và với càng nhiều dân số thế giới sống ở phần này của đường cong, nó có nghĩa là GDP đang trở nên ít hiệu quả hơn với vai trò dẫn ta đến sự phát triển. Tôi sẽ chỉ ra một ví dụ của Brazil. Đây là Brazil: chỉ số tiến bộ xã hội là khoảng 70/100, GDP bình quân đầu người khoảng 14.000 USD mỗi năm. Và nhìn kìa, Brazil ở trên đường thẳng. Brazil đang thực hiện rất tốt việc biến GDP thành tiến bộ xã hội. Nhưng tiếp theo Brazil sẽ hướng đến đâu? Hãy nói rằng Brazil áp dụng một kế hoạch kinh tế táo bạo để gấp đôi GDP trong thập kỉ tới. Nhưng đó chỉ là nửa kế hoạch. Nó còn chưa được một nửa, bởi Brazil muốn sự tiến bộ xã hội của họ sẽ như thế nào? Brazil, có đủ khả năng để tăng sự phát triển, tăng GDP, trong trì trệ hay thụt lùi ở tiến bộ xã hội. Ta không muốn Brazil trở nên giống Nga. Bạn thực sự muốn cho Brazil thực hiện hiệu quả hơn trong việc tạo ra sự tiến bộ xã hội từ GDP, để từ đó trở nên giống New Zealand hơn. Và điều đó có nghĩa là Brazil cần ưu tiên tiến bộ xã hội trong kế hoạch phát triển của mình và thấy rằng không chỉ phát triển đơn thuần, mà phát triển cùng với tiến bộ xã hội. Và đó là cái mà danh mục tiến bộ xã hội thực hiện: Nó điều chỉnh cuộc tranh luận về sự phát triển, không chỉ GDP không thôi, mà bao gồm, sự phát triển bền vững mang lại những cải thiện thiết thực cho đời sống con người. Và nó không chỉ dánh cho các quốc gia. Đầu năm nay cùng với các bạn từ tổ chức phi lợi nhuận Imazon ở Brazil, chúng tôi triển khai Chỉ số tiến bộ xã hội ở địa phương đầu tiên. Chúng tôi thực hiên ở vùng Amazon. Đó là một khu vực rộng bằng châu Âu, 24 triệu dân, một trong số những vùng thiếu thốn nhất của Brazil. Và đây là kết quả, và nó phân ra vào khoảng gần 800 thành phố tự trị khác nhau. Và với thông tinh chính xác này về chất lượng cuộc sống thật sự trong vùng này của đất nước, Imazon và các cộng sự từ chính phủ, giới kinh doanh và tổ chức công dân có thể làm việc cùng nhau để xây dựng một kế hoạch xây dựng sẽ giúp cải thiện cuộc sống người dân, cùng với bảo vệ tài sản quý giá của toàn cầu là Rừng nhiệt đơi Amazon. Và đây chỉ mới là sự khởi đầu. Bạn có thể tạo ra Chỉ số tiến bộ xã hội cho bất kì khu vực, vùng, thành phố hay khu tự trị nào. Chúng ta đều biết tới và yêu quí TEDx; đây là phiên bản Tiến bộ Xã hội. Đây là một công cụ cho mọi người đến và sử dụng. Trái với cách mà ta thỉnh thoảng nói về nó, GDP không được Chúa truyền lại ở trên một máy tính bảng bằng đá. (Cười) Nó là một công cụ tiêu chuẩn được phát minh vào thế kỉ 20 để giải quyết các thách thức của thế kỉ 20. Trong thế kỉ 21, chúng ta đối mặt với các thách thức mới: lão hóa, béo phì, biến đổi khí hậu,.... Để đối mặt với các thách thức đó, ta cần công cụ đánh giá mới cách thức mới để xác định sự phát triển. Tưởng tượng nếu ta có thể tính toán được thành tích mà các tổ chức phi lợi nhuận, từ thiện, tình nguyện, các tổ chức công dân thực sự cống hiến cho xã hội. Tưởng tượng các doanh nghiệp ganh đua nhau không chỉ trên nền tảng của sự cống hiến kinh tế của họ, mà còn trên sự cống hiến cho tiến bộ xã hội. Tưởng tượng nếu ta có thể làm cho chính trị gia chú trọng vào cải thiện đời sống nhân dân. Tưởng tượng xem chúng ta có thể cùng nhau làm việc - gồm chính phủ, tổ chức thương mại, tổ chức công dân, tôi, các bạn- và biến thế kỉ này trở thành thế kỉ của sự tiến bộ xã hội. Xin cảm ơn. (Vỗ tay)