1
00:00:07,219 --> 00:00:10,057
Có một loại sinh vật đã thay đổi thế giới.

2
00:00:10,057 --> 00:00:13,678
Nó tạo ra cuộc Đại tuyệt chủng đầu tiên 
trong lịch sử Trái Đất

3
00:00:13,678 --> 00:00:16,547
và mở đường cho sự sống phức tạp sau này.

4
00:00:16,547 --> 00:00:17,768
Bằng cách nào?

5
00:00:17,768 --> 00:00:21,670
Bằng việc đưa vào không khí
những phân tử oxy tự do đầu tiên,

6
00:00:21,670 --> 00:00:25,139
và chúng làm việc này
dưới dạng sự sống đơn bào.

7
00:00:25,139 --> 00:00:26,779
Chúng là vi khuẩn lam,

8
00:00:26,779 --> 00:00:31,546
và câu chuyện của sinh vật đơn giản,
không nhân, không bào quan này

9
00:00:31,553 --> 00:00:34,859
là một chương then chốt
trong lịch sử sự sống trên Trái Đất.

10
00:00:34,859 --> 00:00:39,489
Bầu khí quyển không phải lúc nào
cũng giàu ôxy để hít thở như ngày nay.

11
00:00:39,489 --> 00:00:43,079
3,5 tỉ năm trước,
không khí hầu như toàn nitơ,

12
00:00:43,079 --> 00:00:45,521
CO2 và mêtan.

13
00:00:45,521 --> 00:00:48,662
Hầu hết ôxy ở dưới dạng phân tử
như nước,

14
00:00:48,662 --> 00:00:50,599
thay vì trôi nổi trong không khí.

15
00:00:50,599 --> 00:00:53,460
Đại dương chứa toàn vi khuẩn kị khí.

16
00:00:53,460 --> 00:00:57,241
Chúng là sinh vật đơn bào, đơn giản,
phát triển không cần ôxy

17
00:00:57,241 --> 00:01:00,630
và lấy năng lượng bằng việc hấp thụ
những phân tử tìm được.

18
00:01:00,630 --> 00:01:04,472
Tuy nhiên,
vào khoảng 2,5 - 3,5 tỉ năm trước,

19
00:01:04,472 --> 00:01:08,810
một trong các loài vi sinh vật này
có thể đã nổi lên mặt biển,

20
00:01:08,810 --> 00:01:12,011
và phát triển một khả năng mới: 
quang hợp.

21
00:01:12,011 --> 00:01:15,592
Cấu trúc màng tế bào
có thể lấy năng lượng từ ánh sáng mặt trời

22
00:01:15,592 --> 00:01:20,301
để chuyển hóa CO2 và nước
thành khí ôxy và đường

23
00:01:20,301 --> 00:01:21,992
để sử dụng làm năng lượng.

24
00:01:21,992 --> 00:01:26,881
Những vi sinh vật này là
tổ tiên của khuẩn lam ta biết ngày nay.

25
00:01:26,881 --> 00:01:29,253
Màu xanh lam này có được
là do diệp lục

26
00:01:29,253 --> 00:01:31,504
giúp chúng hấp thụ ánh sáng mặt trời.

27
00:01:31,504 --> 00:01:36,092
Quang hợp đem lại cho vi khuẩn xa xưa
lợi thế to lớn hơn so với các loài khác.

28
00:01:36,092 --> 00:01:37,992
Chúng có thể tự sản xuất năng lượng

29
00:01:37,992 --> 00:01:40,991
từ nguồn nguyên liệu
tưởng chừng như vô tận,

30
00:01:40,991 --> 00:01:43,512
vì vậy, số lượng của chúng tăng đột biến,

31
00:01:43,512 --> 00:01:47,552
và bắt đầu đầu độc không khí
với chất thải mới: khí ôxy.

32
00:01:47,552 --> 00:01:52,087
Lúc đầu, ôxy tạo ra đều phải
phản ứng hóa học với sắt

33
00:01:52,087 --> 00:01:53,914
hoặc các tế bào đang phân hủy,

34
00:01:53,914 --> 00:01:55,722
nhưng sau vài trăm triệu năm,

35
00:01:55,722 --> 00:01:59,672
lượng ôxy sản xuất 
nhanh hơn hấp thụ

36
00:01:59,672 --> 00:02:02,033
dần được tích lũy trong khí quyển,

37
00:02:02,033 --> 00:02:04,979
gây rắc rối lớn 
cho những cư dân còn lại trên Trái Đất.

38
00:02:04,979 --> 00:02:08,501
Với chúng, không khí giàu ôxy 
thực chất lại là chất độc.

39
00:02:08,501 --> 00:02:13,971
Hệ quả là sự tuyệt chủng của hầu hết 
sinh vật vào khoảng 2,5 tỉ năm trước,

40
00:02:13,971 --> 00:02:16,273
trừ vi khuẩn lam.

41
00:02:16,273 --> 00:02:19,353
Các nhà địa chất học gọi nó là
Sự kiện Ôxy hóa vĩ đại

42
00:02:19,353 --> 00:02:21,862
hay Thảm họa Ôxy.

43
00:02:21,862 --> 00:02:23,314
Vấn đề không dừng lại ở đó.

44
00:02:23,314 --> 00:02:26,914
Khí mêtan, từ lâu, gây hiệu ứng nhà kính
để giữ ấm Trái Đất,

45
00:02:26,914 --> 00:02:32,925
nhưng giờ đây, ôxy thừa phản ứng với mêtan
tạo thành CO2 và nước,

46
00:02:32,925 --> 00:02:34,665
không giữ được nhiều nhiệt.

47
00:02:34,665 --> 00:02:36,294
Lớp khí quyển dày này

48
00:02:36,294 --> 00:02:39,944
tạo ra thời kì băng hà
đầu tiên và có lẽ là dài nhất,

49
00:02:39,944 --> 00:02:41,765
Kỷ băng hà Huron.

50
00:02:41,765 --> 00:02:46,023
Trái Đất như quả bóng tuyết khổng lồ 
suốt nhiều trăm triệu năm.

51
00:02:46,023 --> 00:02:48,045
Cuối cùng, sự sống cũng thích nghi.

52
00:02:48,045 --> 00:02:51,365
Vi khuẩn hiếu khí
có thể dùng ôxy làm năng lượng,

53
00:02:51,365 --> 00:02:54,897
bắt đầu hấp thụ khí thừa trong không khí.

54
00:02:54,897 --> 00:02:57,015
Lượng ôxy tăng và giảm

55
00:02:57,015 --> 00:03:01,095
đến xấp xỉ 21% 
như ngày hôm nay.

56
00:03:01,095 --> 00:03:03,875
Khả năng sử dụng hóa năng trong ôxy

57
00:03:03,875 --> 00:03:06,826
giúp sinh vật nhanh chóng đa dạng

58
00:03:06,826 --> 00:03:09,215
và tiến hóa thành các loài phức tạp hơn.

59
00:03:09,215 --> 00:03:12,417
Vi khuẩn lam cũng góp phần vào chuyện đó.

60
00:03:12,417 --> 00:03:14,195
Hàng trăm triệu năm trước,

61
00:03:14,195 --> 00:03:18,738
một vài vi khuẩn tiền sử đã nuốt cả
một con khuẩn lam,

62
00:03:18,738 --> 00:03:21,556
quá trình này được gọi là nội cộng sinh.

63
00:03:21,556 --> 00:03:26,036
Nhờ đó, vi khuẩn có
nhà máy quang hợp của riêng mình.

64
00:03:26,036 --> 00:03:29,006
Đó là tổ tiên của tế bào thực vật.

65
00:03:29,006 --> 00:03:35,296
Khuẩn lam trở thành lục lạp và
bào quan thực hiện quang hợp ngày nay.

66
00:03:35,328 --> 00:03:39,467
Vi khuẩn lam vẫn đang tồn tại
khắp mọi nơi trên Trái Đất:

67
00:03:39,467 --> 00:03:40,965
đại dương, nước,

68
00:03:40,965 --> 00:03:44,276
đất, đá Nam cực, lông con lười.

69
00:03:44,279 --> 00:03:50,767
Chúng vẫn thải ôxy vào không khí,
và lấy nitơ để bón cho cây trồng.

70
00:03:50,767 --> 00:03:53,217
Nếu thiếu chúng, sẽ chẳng có sự sống

71
00:03:53,217 --> 00:03:57,517
Nhưng cũng vì chúng, mà sự sống 
trên Trái Đất suýt bị tận diệt.