0:00:07.219,0:00:10.057
Có một loại sinh vật đã thay đổi thế giới.

0:00:10.057,0:00:13.678
Nó tạo ra cuộc Đại tuyệt chủng đầu tiên [br]trong lịch sử Trái Đất

0:00:13.678,0:00:16.547
và mở đường cho sự sống phức tạp sau này.

0:00:16.547,0:00:17.768
Bằng cách nào?

0:00:17.768,0:00:21.670
Bằng việc đưa vào không khí[br]những phân tử oxy tự do đầu tiên,

0:00:21.670,0:00:25.139
và chúng làm việc này[br]dưới dạng sự sống đơn bào.

0:00:25.139,0:00:26.779
Chúng là vi khuẩn lam,

0:00:26.779,0:00:31.546
và câu chuyện của sinh vật đơn giản,[br]không nhân, không bào quan này

0:00:31.553,0:00:34.859
là một chương then chốt[br]trong lịch sử sự sống trên Trái Đất.

0:00:34.859,0:00:39.489
Bầu khí quyển không phải lúc nào[br]cũng giàu ôxy để hít thở như ngày nay.

0:00:39.489,0:00:43.079
3,5 tỉ năm trước,[br]không khí hầu như toàn nitơ,

0:00:43.079,0:00:45.521
CO2 và mêtan.

0:00:45.521,0:00:48.662
Hầu hết ôxy ở dưới dạng phân tử[br]như nước,

0:00:48.662,0:00:50.599
thay vì trôi nổi trong không khí.

0:00:50.599,0:00:53.460
Đại dương chứa toàn vi khuẩn kị khí.

0:00:53.460,0:00:57.241
Chúng là sinh vật đơn bào, đơn giản,[br]phát triển không cần ôxy

0:00:57.241,0:01:00.630
và lấy năng lượng bằng việc hấp thụ[br]những phân tử tìm được.

0:01:00.630,0:01:04.472
Tuy nhiên,[br]vào khoảng 2,5 - 3,5 tỉ năm trước,

0:01:04.472,0:01:08.810
một trong các loài vi sinh vật này[br]có thể đã nổi lên mặt biển,

0:01:08.810,0:01:12.011
và phát triển một khả năng mới: [br]quang hợp.

0:01:12.011,0:01:15.592
Cấu trúc màng tế bào[br]có thể lấy năng lượng từ ánh sáng mặt trời

0:01:15.592,0:01:20.301
để chuyển hóa CO2 và nước[br]thành khí ôxy và đường

0:01:20.301,0:01:21.992
để sử dụng làm năng lượng.

0:01:21.992,0:01:26.881
Những vi sinh vật này là[br]tổ tiên của khuẩn lam ta biết ngày nay.

0:01:26.881,0:01:29.253
Màu xanh lam này có được[br]là do diệp lục

0:01:29.253,0:01:31.504
giúp chúng hấp thụ ánh sáng mặt trời.

0:01:31.504,0:01:36.092
Quang hợp đem lại cho vi khuẩn xa xưa[br]lợi thế to lớn hơn so với các loài khác.

0:01:36.092,0:01:37.992
Chúng có thể tự sản xuất năng lượng

0:01:37.992,0:01:40.991
từ nguồn nguyên liệu[br]tưởng chừng như vô tận,

0:01:40.991,0:01:43.512
vì vậy, số lượng của chúng tăng đột biến,

0:01:43.512,0:01:47.552
và bắt đầu đầu độc không khí[br]với chất thải mới: khí ôxy.

0:01:47.552,0:01:52.087
Lúc đầu, ôxy tạo ra đều phải[br]phản ứng hóa học với sắt

0:01:52.087,0:01:53.914
hoặc các tế bào đang phân hủy,

0:01:53.914,0:01:55.722
nhưng sau vài trăm triệu năm,

0:01:55.722,0:01:59.672
lượng ôxy sản xuất [br]nhanh hơn hấp thụ

0:01:59.672,0:02:02.033
dần được tích lũy trong khí quyển,

0:02:02.033,0:02:04.979
gây rắc rối lớn [br]cho những cư dân còn lại trên Trái Đất.

0:02:04.979,0:02:08.501
Với chúng, không khí giàu ôxy [br]thực chất lại là chất độc.

0:02:08.501,0:02:13.971
Hệ quả là sự tuyệt chủng của hầu hết [br]sinh vật vào khoảng 2,5 tỉ năm trước,

0:02:13.971,0:02:16.273
trừ vi khuẩn lam.

0:02:16.273,0:02:19.353
Các nhà địa chất học gọi nó là[br]Sự kiện Ôxy hóa vĩ đại

0:02:19.353,0:02:21.862
hay Thảm họa Ôxy.

0:02:21.862,0:02:23.314
Vấn đề không dừng lại ở đó.

0:02:23.314,0:02:26.914
Khí mêtan, từ lâu, gây hiệu ứng nhà kính[br]để giữ ấm Trái Đất,

0:02:26.914,0:02:32.925
nhưng giờ đây, ôxy thừa phản ứng với mêtan[br]tạo thành CO2 và nước,

0:02:32.925,0:02:34.665
không giữ được nhiều nhiệt.

0:02:34.665,0:02:36.294
Lớp khí quyển dày này

0:02:36.294,0:02:39.944
tạo ra thời kì băng hà[br]đầu tiên và có lẽ là dài nhất,

0:02:39.944,0:02:41.765
Kỷ băng hà Huron.

0:02:41.765,0:02:46.023
Trái Đất như quả bóng tuyết khổng lồ [br]suốt nhiều trăm triệu năm.

0:02:46.023,0:02:48.045
Cuối cùng, sự sống cũng thích nghi.

0:02:48.045,0:02:51.365
Vi khuẩn hiếu khí[br]có thể dùng ôxy làm năng lượng,

0:02:51.365,0:02:54.897
bắt đầu hấp thụ khí thừa trong không khí.

0:02:54.897,0:02:57.015
Lượng ôxy tăng và giảm

0:02:57.015,0:03:01.095
đến xấp xỉ 21% [br]như ngày hôm nay.

0:03:01.095,0:03:03.875
Khả năng sử dụng hóa năng trong ôxy

0:03:03.875,0:03:06.826
giúp sinh vật nhanh chóng đa dạng

0:03:06.826,0:03:09.215
và tiến hóa thành các loài phức tạp hơn.

0:03:09.215,0:03:12.417
Vi khuẩn lam cũng góp phần vào chuyện đó.

0:03:12.417,0:03:14.195
Hàng trăm triệu năm trước,

0:03:14.195,0:03:18.738
một vài vi khuẩn tiền sử đã nuốt cả[br]một con khuẩn lam,

0:03:18.738,0:03:21.556
quá trình này được gọi là nội cộng sinh.

0:03:21.556,0:03:26.036
Nhờ đó, vi khuẩn có[br]nhà máy quang hợp của riêng mình.

0:03:26.036,0:03:29.006
Đó là tổ tiên của tế bào thực vật.

0:03:29.006,0:03:35.296
Khuẩn lam trở thành lục lạp và[br]bào quan thực hiện quang hợp ngày nay.

0:03:35.328,0:03:39.467
Vi khuẩn lam vẫn đang tồn tại[br]khắp mọi nơi trên Trái Đất:

0:03:39.467,0:03:40.965
đại dương, nước,

0:03:40.965,0:03:44.276
đất, đá Nam cực, lông con lười.

0:03:44.279,0:03:50.767
Chúng vẫn thải ôxy vào không khí,[br]và lấy nitơ để bón cho cây trồng.

0:03:50.767,0:03:53.217
Nếu thiếu chúng, sẽ chẳng có sự sống

0:03:53.217,0:03:57.517
Nhưng cũng vì chúng, mà sự sống [br]trên Trái Đất suýt bị tận diệt.