0:00:08.019,0:00:10.377
Pewien organizm zmienił świat,

0:00:10.377,0:00:13.678
powodując pierwsze masowe[br]wymieranie w historii Ziemi

0:00:13.678,0:00:16.547
i torując drogę złożonym formom życia.

0:00:16.547,0:00:17.518
Jak?

0:00:17.518,0:00:21.670
Emitując pierwsze wolne [br]cząsteczki tlenu do atmosfery,

0:00:21.670,0:00:25.139
jako proste jednokomórkowce.

0:00:25.139,0:00:26.779
Sinice.

0:00:26.779,0:00:28.676
Historia tych organizmów,

0:00:28.676,0:00:31.553
nie posiadających jądra[br]ani innych organelli,

0:00:31.553,0:00:34.859
to kluczowy rozdział[br]w historii życia na Ziemi.

0:00:34.859,0:00:39.489
Ziemska atmosfera nie zawsze była[br]bogatą w tlen mieszanką.

0:00:39.489,0:00:43.079
3,5 miliarda lat temu [br]składała się głównie z azotu,

0:00:43.079,0:00:44.211
dwutlenku węgla

0:00:44.211,0:00:45.510
i metanu.

0:00:45.510,0:00:48.012
Niemal cały tlen [br]nie unosił się w powietrzu,

0:00:48.012,0:00:50.599
ale był uwięziony [br]w cząsteczkach takich jak woda,

0:00:50.599,0:00:53.460
Oceany były pełne beztlenowców,

0:00:53.460,0:00:57.501
prostych jednokomórkowych formy życia,[br]rozwijających się bez tlenu

0:00:57.501,0:01:00.630
i czerpiących energię[br]ze zjadanych cząsteczek.

0:01:00.630,0:01:04.472
Ale między 2,5 a 3,5 miliarda lat temu,

0:01:04.472,0:01:06.510
jeden z tych mikrobowych gatunków

0:01:06.510,0:01:08.830
być może żyjący na powierzchni oceanu,

0:01:08.830,0:01:12.011
wykształcił nową zdolność: fotosyntezę.

0:01:12.011,0:01:15.502
Struktury w błonie komórkowej [br]mogły czerpać energię ze słońca,

0:01:15.502,0:01:20.301
żeby dwutlenek węgla i wodę[br]zmienić w tlen i cukry,

0:01:20.301,0:01:21.992
z których czerpały energię.

0:01:21.992,0:01:26.881
Te organizmy to przodkowie [br]znanych nam dziś sinic.

0:01:26.881,0:01:29.413
Swój kolor zawdzięczają[br]niebiesko-zielonym pigmentom,

0:01:29.413,0:01:31.594
pochłaniającym potrzebne im[br]światło słoneczne.

0:01:31.594,0:01:36.092
Fotosynteza dała tym prastarym bakteriom[br]dużą przewagę nad innymi gatunkami.

0:01:36.092,0:01:37.992
Mogły produkować własną energię

0:01:37.992,0:01:40.991
z niemal nieskończonego źródła surowców.

0:01:40.991,0:01:43.182
Ich populacja ogromnie wzrosła

0:01:43.182,0:01:47.552
i zaczęła zanieczyszczać atmosferę[br]nowym produktem przemiany materii: tlenem.

0:01:47.552,0:01:52.087
Najpierw strużkę dodatkowego tlenu[br]pochłaniały reakcje z żelazem

0:01:52.087,0:01:53.914
czy rozkładającymi się komórkami,

0:01:53.914,0:01:55.722
ale po kilkuset milionach lat,

0:01:55.722,0:01:59.672
sinice produkowały tlen szybciej[br]niż mógł być wchłaniany,

0:01:59.672,0:02:02.033
więc zaczął się gromadzić w atmosferze.

0:02:02.033,0:02:04.979
To był nie lada problem[br]dla innych mieszkańców Ziemi.

0:02:04.979,0:02:07.743
Powietrze bogate w tlen [br]było dla nich zabójcze.

0:02:07.743,0:02:08.631
Co z tego wynikło?

0:02:08.631,0:02:13.971
Około 2,5 miliarda lat temu [br]wymarło niemal całe życie na Ziemi,

0:02:13.971,0:02:16.273
co ledwo przeżyły jedynie sinice.

0:02:16.273,0:02:19.353
Geolodzy nazywają to rewolucją tlenową

0:02:19.353,0:02:21.862
czy nawet katastrofą tlenową.

0:02:21.862,0:02:23.314
To nie był jedyny problem.

0:02:23.314,0:02:26.914
Metan był potężnym gazem cieplarnianym, [br]utrzymującym ciepło na planecie,

0:02:26.914,0:02:32.925
a dodatkowy tlen zareagował z nim[br]i utworzył dwutlenek węgla i wodę,

0:02:32.925,0:02:34.665
które nie utrzymują tak dużo ciepła.

0:02:34.665,0:02:36.294
Cieńsza warstwa atmosferyczna

0:02:36.294,0:02:39.874
spowodowała pierwszą[br]i chyba najdłuższą epokę lodowcową,

0:02:39.874,0:02:41.765
zlodowacenie hurońskie.

0:02:41.765,0:02:43.896
Ziemia była wielką kulą śnieżną

0:02:43.896,0:02:46.123
przez kilkaset milionów lat.

0:02:46.123,0:02:48.045
W końcu życie dostosowało się.

0:02:48.045,0:02:51.365
Organizmy tlenowe, [br]wykorzystujące tlen jako energię,

0:02:51.365,0:02:54.897
zaczęły wchłaniać nadmiar[br]tego gazu z atmosfery.

0:02:54.897,0:02:57.015
Stężenie tlenu rosło i malało,

0:02:57.015,0:03:01.095
aż osiągnęło obecny poziom 21%.

0:03:01.095,0:03:03.875
Dzięki wykorzystaniu[br]chemicznej energii z tlenu,

0:03:03.875,0:03:06.826
organizmy rozwijały się i różnicowały,

0:03:06.826,0:03:09.215
tworząc bardziej złożone formy.

0:03:09.215,0:03:12.417
Sinice odegrały też[br]ważną rolę w tej historii.

0:03:12.417,0:03:14.195
Setki milionów lat temu

0:03:14.195,0:03:18.738
inna prehistoryczna bakteria[br]pochłonęła sinice w całości

0:03:18.738,0:03:21.556
w procesie zwanym endosymbiozą.

0:03:21.556,0:03:26.036
Ten organizm posiadł własną[br]wewnętrzną fabrykę fotosyntezy.

0:03:26.036,0:03:29.006
Był to przodek komórek roślinnych.

0:03:29.006,0:03:32.136
Sinica stała się chloroplastem,

0:03:32.136,0:03:35.328
organellum, które dziś[br]wykonuje fotosyntezę.

0:03:35.328,0:03:39.467
Sinice wciąż są obecne [br]w niemal każdym środowisku.

0:03:39.467,0:03:40.307
W oceanach,

0:03:40.307,0:03:41.205
słodkiej wodzie,

0:03:41.205,0:03:42.016
glebie,

0:03:42.016,0:03:43.167
skałach Antarktydy,

0:03:43.167,0:03:44.359
futrze leniwca.

0:03:44.359,0:03:46.398
Wciąż pompują tlen do atmosfery,

0:03:46.398,0:03:51.037
pobierają też azot, by nawozić rośliny,[br]które pomogły stworzyć.

0:03:51.037,0:03:53.217
Bez nich Ziemia byłaby nie do poznania.

0:03:53.217,0:03:54.437
Jednak również dzięki nim

0:03:54.437,0:03:56.598
omal nie mielibyśmy życia na Ziemi.