WEBVTT

00:00:07.839 --> 00:00:10.077
Υπάρχει ένας οργανισμός 
που άλλαξε τον κόσμο.

00:00:10.247 --> 00:00:13.548
Προκάλεσε την πρώτη μαζική 
εξαφάνιση στην ιστορία της Γης,

00:00:13.548 --> 00:00:16.417
αλλά και έστρωσε
τον δρόμο της περίπλοκης ζωής.

00:00:16.547 --> 00:00:17.278
Πώς;

00:00:17.378 --> 00:00:21.530
Στέλνοντας τα πρώτα μόρια 
ελεύθερου οξυγόνου στην ατμόσφαιρά μας

00:00:21.530 --> 00:00:24.789
και όλα αυτά ως μονοκύτταρες μορφές ζωής.

00:00:24.979 --> 00:00:26.619
Είναι τα κυανοβακτήρια

00:00:26.619 --> 00:00:28.576
και η ιστορία αυτών των απλών οργανισμών,

00:00:28.576 --> 00:00:31.393
που δεν έχουν καν πυρήνα
ή άλλα παρόμοια οργανίδια,

00:00:31.393 --> 00:00:34.479
είναι ένα καίριο κεφάλαιο 
της ιστορίας της ζωής πάνω στη Γη.

00:00:34.639 --> 00:00:37.749
Η ατμόσφαιρα της Γης δεν ήταν
πάντα το μείγμα πλούσιο σε οξυγόνο

00:00:37.749 --> 00:00:39.149
που αναπνέουμε σήμερα.

00:00:39.309 --> 00:00:43.301
Πριν από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια
στην ατμόσφαιρα υπήρχαν κυρίως άζωτο,

00:00:43.301 --> 00:00:45.260
διοξείδιο του άνθρακα, και μεθάνιο.

00:00:45.330 --> 00:00:48.662
Όλο σχεδόν το οξυγόνο ήταν 
εγκλωβισμένο σε μόρια όπως του νερού

00:00:48.662 --> 00:00:50.429
και δεν επέπλεε στον αέρα.

00:00:50.489 --> 00:00:53.350
Οι ωκεανοί έβριθαν από αναερόβια μικρόβια.

00:00:53.460 --> 00:00:57.291
Είναι απλοί μονοκύταροι οργανισμοί
που ευδοκιμούν δίχως οξυγόνο

00:00:57.291 --> 00:01:00.290
και απομυζούν ενέργεια
από ό,τι μόρια βρίσκουν.

00:01:00.490 --> 00:01:04.332
Αλλά κάπου ανάμεσα στα 2,5 με 3,5 
δισεκατομμύρια χρόνια πριν,

00:01:04.332 --> 00:01:06.370
ένα από αυτά τα μικροβιακά είδη

00:01:06.370 --> 00:01:08.810
που πιθανόν ενώ επέπλεε
στην επιφάνεια του ωκεανού,

00:01:08.810 --> 00:01:11.551
ανέπτυξε μια νέα ικανότητα: τη φωτοσύνθεση

00:01:11.551 --> 00:01:13.292
Δομές στην κυτταρική τους μεμβράνη

00:01:13.292 --> 00:01:15.991
μπορούσαν να αξιοποιήσουν
την ενέργεια του ηλιακού φωτός

00:01:15.991 --> 00:01:18.581
και να μετατρέψουν το διοξείδιο
του άνθρακα και το νερό

00:01:18.581 --> 00:01:21.492
σε αέριο οξυγόνο και σάκχαρα για ενέργεια.

00:01:21.692 --> 00:01:26.571
Αυτοί οι οργανισμοί ήταν οι πρόγονοι
των αποκαλούμενων κυανοβακτηρίων.

00:01:26.711 --> 00:01:30.093
Παίρνουν το γαλαζωπό τους χρώμα
από τις μπλε-πράσινες χρωστικές ουσίες

00:01:30.093 --> 00:01:31.904
που δεσμεύουν το αναγκαίο ηλιακό φως.

00:01:31.904 --> 00:01:36.092
Χάρη στη φωτοσύνθεση τα αρχαία αυτά
βακτήρια έχουν πλεονέκτημα έναντι άλλων.

00:01:36.092 --> 00:01:38.142
Μπορούσαν να παράγουν δική τους ενέργεια

00:01:38.142 --> 00:01:40.991
από μια σχεδόν ανεξάντλητη
παροχή πρώτων υλών,

00:01:40.991 --> 00:01:43.182
έτσι εκτοξεύθηκαν πληθυσμιακά

00:01:43.182 --> 00:01:47.252
και άρχισαν να μολύνουν την ατμόσφαιρα 
με ένα νέο απόβλητο: το οξυγόνο.

00:01:47.552 --> 00:01:51.227
Αρχικά, η διάχυση του οξυγόνου 
απορροφήθηκε από χημικές αντιδράσεις

00:01:51.227 --> 00:01:53.544
με σίδηρο ή κύτταρα σε αποσύνθεση,

00:01:53.544 --> 00:01:56.042
όμως μετά από μερικές
εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια,

00:01:56.042 --> 00:01:59.672
τα κυανοβακτήρια παρήγαγαν οξυγόνο
ταχύτερα από τη δυνατότητα απορρόφησης

00:01:59.672 --> 00:02:02.033
και ξεκίνησε η συσσώρευση
αερίου στην ατμόσφαιρα.

00:02:02.033 --> 00:02:04.979
Αυτό ήταν μεγάλο πρόβλημα
για τους άλλους κατοίκους της Γης.

00:02:04.979 --> 00:02:07.743
Ο πλούσιος σε οξυγόνο αέρας
ήταν τοξικός γι' αυτά.

00:02:07.743 --> 00:02:08.631
Το αποτέλεσμα;

00:02:08.631 --> 00:02:13.821
Συνεπώς, σχεδόν κάθε ίχνος ζωής στη Γη
εξαλείφθηκε πριν από 2,5 δις χρόνια,

00:02:13.821 --> 00:02:15.863
και μόλις που γλίτωσαν τα κυανοβακτήρια.

00:02:15.863 --> 00:02:19.353
Αυτό ονομάστηκε από τους γεωλόγους
Γεγονός της Μεγάλης Οξυγόνωσης,

00:02:19.353 --> 00:02:21.642
ή επίσης Καταστροφή από το Οξυγόνο.

00:02:21.802 --> 00:02:23.254
Δεν ήταν το μόνο πρόβλημα.

00:02:23.314 --> 00:02:26.914
Το μεθάνιο λειτουργούσε ως εν δυνάμει 
αέριο θερμοκηπίου που ζέσταινε τη Γη,

00:02:26.914 --> 00:02:30.635
τώρα όμως το παραπάνω οξυγόνο
αντέδρασε με το μεθάνιο,

00:02:30.635 --> 00:02:34.505
σχηματίζοντας διοξείδιο του άνθρακα
και νερό που δεν παγίδευαν τόση θερμότητα.

00:02:34.665 --> 00:02:36.294
Η λεπτότερη ατμοσφαιρική στρώση

00:02:36.294 --> 00:02:39.944
προκάλεσε τη πρώτη και μάλλον
μακρύτερη εποχή των Παγετώνων,

00:02:39.944 --> 00:02:41.765
την Παγετοποίηση Huronian.

00:02:41.765 --> 00:02:43.896
Ο πλανήτης ήταν μια γιγάντια χιονόμπαλα

00:02:43.896 --> 00:02:46.013
για πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια.

00:02:46.123 --> 00:02:47.895
Τελικά, η ζωή προσαρμόστηκε.

00:02:48.045 --> 00:02:51.365
Οι αερόβιοι οργανισμοί,
που χρησιμοποιούν οξυγόνο για ενέργεια,

00:02:51.365 --> 00:02:54.897
άρχισαν να απορροφούν ποσότητες
του περισσού αερίου της ατμόσφαιρας.

00:02:54.897 --> 00:02:57.185
Η συγκέντρωση του οξυγόνου
αυξήθηκε και μειώθηκε

00:02:57.185 --> 00:03:00.865
μέχρι που έφτασε στο σημερινό 21%.

00:03:01.095 --> 00:03:03.875
Η ικανότητα χρήσης
της χημικής ενέργειας του οξυγόνου

00:03:03.875 --> 00:03:06.156
έδωσε στους οργανισμούς
την απαραίτητη ώθηση

00:03:06.156 --> 00:03:09.055
για διαφοροποίηση και εξέλιξη
σε πιο περίπλοκους οργανισμούς.

00:03:09.215 --> 00:03:12.187
Τα κυανοβακτήρια έπαιξαν ρόλο και σε αυτό.

00:03:12.367 --> 00:03:14.145
Εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια πριν,

00:03:14.145 --> 00:03:18.688
ένα άλλο προϊστορικό μικρόβιο
κατάπιε ένα ακέραιο κυανοβακτήριο

00:03:18.688 --> 00:03:21.396
σε μια διαδικασία
που λέγεται ενδοσυμβίωση.

00:03:21.556 --> 00:03:25.946
Ετσι, το μικρόβιο απόκτησε το δικό του 
εσωτερικό εργοστάσιο φωτοσύνθεσης.

00:03:26.036 --> 00:03:28.826
Ήταν ο πρόγονος των φυτικών κυττάρων.

00:03:29.006 --> 00:03:31.856
Τα κυανοβακτήρια έγιναν χλωροπλάστες,

00:03:31.856 --> 00:03:35.038
τα οργανίδια που εκτελούν
τη φωτοσύνθεση σήμερα.

00:03:35.198 --> 00:03:39.337
Τα κυανοβακτήρια εξακολουθούν
να κυκλοφορούν στο περιβάλλον της Γης:

00:03:39.337 --> 00:03:41.067
στους ωκεανούς, στο φρέσκο νερό,

00:03:41.067 --> 00:03:42.948
στο έδαφος, στους ανταρκτικούς βράχους,

00:03:42.948 --> 00:03:44.269
στο τρίχωμα του βραδύποδα.

00:03:44.269 --> 00:03:46.398
Διοχετεύουν συνεχώς οξυγόνο
στην ατμόσφαιρα,

00:03:46.398 --> 00:03:50.927
και αφαιρούν το διοξείδιο για γονιμοποίηση
των φυτών που βοήθησαν να δημιουργήσουν.

00:03:50.927 --> 00:03:53.107
Χωρίς αυτά δεν θα είχαμε ζωή στη Γη.

00:03:53.107 --> 00:03:54.447
Αλλά και εξαιτίας αυτών,

00:03:54.447 --> 00:03:56.898
παραλίγο να μην έχουμε καθόλου ζωή 
στον Πλανήτη Γη.