[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.83,0:00:11.39,Default,,0000,0000,0000,,Gdyby zmierzyć wszystkie \Nnaczynia krwionośne w ciele,
Dialogue: 0,0:00:11.39,0:00:15.43,Default,,0000,0000,0000,,miałyby długość 95 000 kilometrów.
Dialogue: 0,0:00:15.43,0:00:21.98,Default,,0000,0000,0000,,Codziennie transportują\Nponad 7 500 litrów krwi,
Dialogue: 0,0:00:21.98,0:00:27.51,Default,,0000,0000,0000,,choć to wciąż te same \Ncztery czy pięć litrów, krążące w kółko.
Dialogue: 0,0:00:27.51,0:00:30.04,Default,,0000,0000,0000,,Transportują tlen i składniki odżywcze,
Dialogue: 0,0:00:30.04,0:00:34.96,Default,,0000,0000,0000,,takie jak glukoza i aminokwasy,\Ndostarczając je do tkanek.
Dialogue: 0,0:00:34.96,0:00:40.24,Default,,0000,0000,0000,,Cała ta krew wywiera nacisk \Nna ścianki naczyń krwionośnych.
Dialogue: 0,0:00:40.24,0:00:43.07,Default,,0000,0000,0000,,Ta siła nazywana jest ciśnieniem krwi,
Dialogue: 0,0:00:43.07,0:00:46.100,Default,,0000,0000,0000,,które rośnie i opada \Nwraz z cyklami bicia serca.
Dialogue: 0,0:00:46.100,0:00:48.100,Default,,0000,0000,0000,,Jest najwyższe podczas skurczu,
Dialogue: 0,0:00:48.100,0:00:52.85,Default,,0000,0000,0000,,kiedy serce kurczy się,\Naby wypchnąć krew do arterii.
Dialogue: 0,0:00:52.85,0:00:55.20,Default,,0000,0000,0000,,To skurczowe ciśnienie krwi.
Dialogue: 0,0:00:55.20,0:00:57.69,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy serce znajduje się\Nw stanie spoczynku,
Dialogue: 0,0:00:57.69,0:01:02.44,Default,,0000,0000,0000,,ciśnienie spada do najniższego poziomu,\Nto ciśnienie rozkurczowe.
Dialogue: 0,0:01:02.44,0:01:05.86,Default,,0000,0000,0000,,U zdrowego człowieka ciśnienie skurczowe
Dialogue: 0,0:01:05.86,0:01:10.35,Default,,0000,0000,0000,,wynosi od 90 do 120 mm Hg,
Dialogue: 0,0:01:10.35,0:01:14.11,Default,,0000,0000,0000,,a rozkurczowe między 60 a 80 mm Hg.
Dialogue: 0,0:01:14.11,0:01:19.57,Default,,0000,0000,0000,,Wyniki te zebrane razem\Ndają średni wynik 120 na 80.
Dialogue: 0,0:01:19.57,0:01:21.89,Default,,0000,0000,0000,,Krew przemierza długą drogę przez ciało,
Dialogue: 0,0:01:21.89,0:01:24.98,Default,,0000,0000,0000,,wędrując złożonym układem krążenia.
Dialogue: 0,0:01:24.98,0:01:26.48,Default,,0000,0000,0000,,W układzie hydraulicznym
Dialogue: 0,0:01:26.48,0:01:29.94,Default,,0000,0000,0000,,niektóre czynniki mogą zwiększać\Nnacisk na ścianki rur i przewodów.
Dialogue: 0,0:01:29.94,0:01:31.56,Default,,0000,0000,0000,,Właściwości płynów,
Dialogue: 0,0:01:31.56,0:01:32.71,Default,,0000,0000,0000,,dodatkowa ilość płynu
Dialogue: 0,0:01:32.71,0:01:34.76,Default,,0000,0000,0000,,czy zbyt wąskie rury.
Dialogue: 0,0:01:34.76,0:01:36.19,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy krew się rozrzedza,
Dialogue: 0,0:01:36.19,0:01:41.44,Default,,0000,0000,0000,,potrzebne jest wyższe ciśnienie, \Naby ją przepchnąć - serce bije mocniej.
Dialogue: 0,0:01:41.44,0:01:44.78,Default,,0000,0000,0000,,Dieta bogata w sól\Nmoże skutkować tym samym.
Dialogue: 0,0:01:44.78,0:01:46.93,Default,,0000,0000,0000,,Sól zatrzymuje wodę w organizmie,
Dialogue: 0,0:01:46.93,0:01:51.40,Default,,0000,0000,0000,,dodatkowy płyn zwiększa \Nobjętość krwi oraz jej ciśnienie.
Dialogue: 0,0:01:51.40,0:01:54.46,Default,,0000,0000,0000,,Stres, walka czy reakcja na zagrożenie
Dialogue: 0,0:01:54.46,0:01:58.36,Default,,0000,0000,0000,,uwalniają hormony, takie jak\Nadrenalina i noradrenalina,
Dialogue: 0,0:01:58.36,0:02:00.55,Default,,0000,0000,0000,,które zwężają główne naczynia krwionośne,
Dialogue: 0,0:02:00.55,0:02:05.21,Default,,0000,0000,0000,,zwiększając opór przepływu krwi,\Nprzez co ciśnienie rośnie.
Dialogue: 0,0:02:05.21,0:02:08.77,Default,,0000,0000,0000,,Naczynia krwionośne zazwyczaj\Nradzą sobie z tymi zaburzeniami.
Dialogue: 0,0:02:08.77,0:02:13.52,Default,,0000,0000,0000,,Są zbudowane z elastycznych włókien,\N
Dialogue: 0,0:02:13.52,0:02:18.61,Default,,0000,0000,0000,,ale jeśli ciśnienie wzrasta\Nregularnie powyżej 140 na 90
Dialogue: 0,0:02:18.61,0:02:21.85,Default,,0000,0000,0000,,i utrzymuje się tak zwane nadciśnienie,
Dialogue: 0,0:02:21.85,0:02:23.97,Default,,0000,0000,0000,,mogą pojawiać się problemy.
Dialogue: 0,0:02:23.97,0:02:26.69,Default,,0000,0000,0000,,Dodatkowa siła wywierana na ściany żył
Dialogue: 0,0:02:26.69,0:02:28.46,Default,,0000,0000,0000,,może tworzyć maleńkie rozdarcia.
Dialogue: 0,0:02:28.46,0:02:30.62,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy uszkodzona tkanka puchnie,
Dialogue: 0,0:02:30.62,0:02:33.21,Default,,0000,0000,0000,,substancje odpowiedzialne\Nza reakcje na zapalenie,
Dialogue: 0,0:02:33.21,0:02:36.58,Default,,0000,0000,0000,,białe krwinki, gromadzą się\Nwokół tych uszkodzeń.
Dialogue: 0,0:02:36.58,0:02:41.01,Default,,0000,0000,0000,,Tłuszcz i cholesterol przepływający\Nwe krwi również,
Dialogue: 0,0:02:41.01,0:02:43.59,Default,,0000,0000,0000,,tworząc w końcu złogi,
Dialogue: 0,0:02:43.59,0:02:47.69,Default,,0000,0000,0000,,które twardnieją i zatykają\Nwnętrze naczyń krwionośnych.
Dialogue: 0,0:02:47.69,0:02:50.50,Default,,0000,0000,0000,,Jest to tak zwana miażdżyca
Dialogue: 0,0:02:50.50,0:02:52.65,Default,,0000,0000,0000,,i może mieć groźne następstwa.
Dialogue: 0,0:02:52.65,0:02:56.69,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli złóg się rozerwie,\Nna uszkodzeniu może powstać skrzep,
Dialogue: 0,0:02:56.69,0:02:59.60,Default,,0000,0000,0000,,który zatyka już i tak zwężoną tętnicę.
Dialogue: 0,0:02:59.60,0:03:00.92,Default,,0000,0000,0000,,Odpowiednio duży skrzep
Dialogue: 0,0:03:00.92,0:03:06.74,Default,,0000,0000,0000,,może całkowicie zablokować przepływ tlenu\Ni składników odżywczych do komórek.
Dialogue: 0,0:03:06.74,0:03:08.37,Default,,0000,0000,0000,,W naczyniach odżywiających serce
Dialogue: 0,0:03:08.37,0:03:10.40,Default,,0000,0000,0000,,prowadzi to do zwału.
Dialogue: 0,0:03:10.40,0:03:14.89,Default,,0000,0000,0000,,Komórki mięśnia sercowego \Npozbawione tlenu umierają.
Dialogue: 0,0:03:14.89,0:03:17.58,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy skrzep zablokuje\Nprzepływ krwi do mózgu,
Dialogue: 0,0:03:17.58,0:03:20.27,Default,,0000,0000,0000,,spowoduje udar.
Dialogue: 0,0:03:20.27,0:03:22.99,Default,,0000,0000,0000,,Skrajnie zablokowane naczynia \Nkrwionośne można poszerzyć
Dialogue: 0,0:03:22.99,0:03:25.80,Default,,0000,0000,0000,,za pomocą angioplastyki.
Dialogue: 0,0:03:25.80,0:03:28.87,Default,,0000,0000,0000,,Lekarze wprowadzają przewód \Ndo naczyń krwionośnych,
Dialogue: 0,0:03:28.87,0:03:30.83,Default,,0000,0000,0000,,w zablokowane miejsce,
Dialogue: 0,0:03:30.83,0:03:34.90,Default,,0000,0000,0000,,a następnie umieszczają tam\Ncewnik z niewielkim balonikiem,
Dialogue: 0,0:03:34.90,0:03:38.89,Default,,0000,0000,0000,,który po napompowaniu \Nposzerza zwężoną tętnicę.
Dialogue: 0,0:03:38.89,0:03:41.83,Default,,0000,0000,0000,,Czasami niewielka sprężynka\Nnazywana stentem
Dialogue: 0,0:03:41.83,0:03:45.12,Default,,0000,0000,0000,,jest umieszczana w naczyniu,\Naby przywrócić mu drożność,
Dialogue: 0,0:03:45.12,0:03:46.75,Default,,0000,0000,0000,,i krew przepływa swobodnie,
Dialogue: 0,0:03:46.75,0:03:50.28,Default,,0000,0000,0000,,dostarczając ponownie tlen do komórek.
Dialogue: 0,0:03:50.28,0:03:53.91,Default,,0000,0000,0000,,Utrzymywanie właściwego ciśnienia\Nto ciężkie zadanie dla tętnic.
Dialogue: 0,0:03:53.91,0:03:56.67,Default,,0000,0000,0000,,Płyn, który pompują,\Nskłada się z substancji,
Dialogue: 0,0:03:56.67,0:03:59.28,Default,,0000,0000,0000,,które mogą się sklejać i je zatykać.
Dialogue: 0,0:03:59.28,0:04:02.93,Default,,0000,0000,0000,,Zdrowe serce bije około 70 razy na minutę,
Dialogue: 0,0:04:02.93,0:04:07.72,Default,,0000,0000,0000,,przynajmniej 2,5 miliarda razy\Nprzez całe życie.
Dialogue: 0,0:04:07.72,0:04:10.90,Default,,0000,0000,0000,,Choć wydaje się, że to okropnie dużo,
Dialogue: 0,0:04:10.90,0:04:15.11,Default,,0000,0000,0000,,nasze tętnice są znakomicie \Nprzygotowane na to wyzwanie.