Als je alle bloedvaten in je lichaam
achter elkaar zou leggen,
zouden ze 95.000 kilometer lang zijn.
Dagelijks transporteren ze het equivalent
van meer dan 7.500 liter bloed,
hoewel dat in feite dezelfde vier
of vijf liter is, die hergebruikt wordt.
Het brengt zuurstof
en waardevolle voedingsstoffen,
zoals glucose en aminozuren,
naar de lichaamsweefsels.
Al dat bloed oefent kracht uit op de
gespierde celwanden van de bloedvaten.
Die kracht wordt bloeddruk genoemd
en stijgt en daalt met elke hartslag.
Hij is het hoogst tijdens de systole,
als het hart samentrekt
om het bloed door de vaten te persen.
Dat is je systolische druk.
Als het hart in rust is tussen de slagen,
daalt de bloeddruk naar zijn
laagste waarde, de diastolische druk.
Als je gezond bent, is je systolische druk
tussen de 90 en 120 millimeter kwikdruk
en je diastolische druk
tussen de 60 en 80.
Samengevat is een normale waarde
iets minder dan 120 over 80.
Het bloed reist het hele lichaam door
via de vaten van de bloedsomloop.
Ik elk buizenstelsel kunnen diverse dingen
de kracht op de buiswanden verhogen:
de vloeistofeigenschappen,
extra vloeistof,
of nauwere buizen.
Als het bloed dikker wordt,
is er meer druk nodig
om het erdoor te duwen.
Het hart gaat dan harder pompen.
Een zoutrijk dieet leidt tot hetzelfde.
Het zout bevordert
het vasthouden van vocht
en die extra vloeistof verhoogt
het bloedvolume en de bloeddruk.
Door stress, zoals bij
vecht- of vluchtreacties,
komen hormonen vrij,
zoals adrenaline en noradrenaline,
die de belangrijke vaten
doen samentrekken,
wat zorgt voor grotere weerstand
en de druk stroomopwaarts verhoogt.
Bloedvaten kunnen deze
veranderingen meestal makkelijk aan.
Door elastische vezels in hun wanden
zijn ze veerkrachtig,
maar als je bloeddruk regelmatig
boven ongeveer 140 over 90 komt,
wat we hoge bloedruk noemen,
en dat blijft zo,
kan dat ernstige problemen veroorzaken.
Dat komt omdat extra druk op de aderwand
kleine scheurtjes kan veroorzaken.
Als het aangedane weefsel opzwelt,
kunnen substanties
op de ontsteking reageren,
zoals witte bloedlichaampjes,
en zich rond de scheuren verzamelen.
Vet en cholesterol dat in
het bloed drijft, koekt ook aan,
tot zich een soort plaque vormt
die de binnenwand van het vat
dikker en stugger maakt.
Dit heet atheromatose of aderverkalking
en kan gevaarlijke consequenties hebben.
Als de plaque scheurt,
vormt zich een bloedprop op de scheur
die de al vernauwde buis
nog meer verstopt.
Als de prop groot genoeg is,
kan die de aanvoer van zuurstof en
brandstof naar cellen volledig blokkeren.
In de hartvaten
veroorzaakt dat een hartaanval
als spierweefsel met zuurstoftekort
af begint te sterven.
Als de prop de bloedtoevoer
naar de hersenen belemmert,
veroorzaakt dat een beroerte.
Gevaarlijk verstopte bloedvaten
kunnen verwijd worden
met een techniek die angioplastiek
of dotteren heet.
Artsen leiden dan een draad door het vat
naar de belemmerde plek
en schuiven dan een lege ballonkatheter
over de draad heen.
Als de ballon opgeblazen is,
duwt die de toevoer weer open.
Soms wordt een stijve buis,
stent genaamd,
in het vat geplaatst
om dat open te houden,
en het bloed te laten stromen
om weer zuurstof bij de snakkende cellen
stroomafwaarts te brengen.
Flexibel blijven onder druk
is een zware klus voor slagaders.
De vloeistof die ze pompen,
bestaat uit substanties
die plakkerig kunnen worden
en kunnen klonteren.
Je hart zal ongeveer
70 keer per minuut slaan.
Minstens 2,5 miljard keer
tijdens een gemiddeld leven.
Dat klinkt misschien als een
onoverkomelijke hoeveelheid druk,
maar maak je geen zorgen, je slagaders
zijn goed uitgerust voor deze uitdaging.