WEBVTT

00:00:06.828 --> 00:00:11.248
Ako biste poredali
sve krvne žile u vašem tijelu,

00:00:11.248 --> 00:00:15.429
bile bi duge 95,000 kilometara

00:00:15.429 --> 00:00:21.984
i svakog dana one prenose
preko 7500 litara krvi,

00:00:21.984 --> 00:00:27.508
iako je to, zapravo, istih
četiri ili pet litara krvi reciklirano,

00:00:27.508 --> 00:00:30.041
isporučujući kisik i važne hranjive tvari,

00:00:30.041 --> 00:00:34.420
poput glukoze i aminokiselina,
do tkiva u tijelu.

00:00:34.420 --> 00:00:40.240
Sva ta krv stvara silu na
mišićnim stijenkama krvnih žila.

00:00:40.240 --> 00:00:43.066
Ta sila zove se krvni tlak

00:00:43.066 --> 00:00:46.999
koji raste i pada s fazama otkucaja srca.

00:00:46.999 --> 00:00:48.995
Najviši je tijekom sistole,

00:00:48.995 --> 00:00:52.854
kada se srce kontrahira da bi
potjeralo krv kroz arterije.

00:00:52.854 --> 00:00:55.196
To je vaš sistolički krvni tlak.

00:00:55.196 --> 00:00:57.694
Kada se srce odmara između otkucaja,

00:00:57.694 --> 00:01:02.436
krvni tlak pada na najnižu vrijednost,
a to je dijastolički tlak.

00:01:02.436 --> 00:01:05.862
Tipičan zdravi pojedinac
stvara sistolički tlak

00:01:05.862 --> 00:01:10.348
između 90 i 120 milimetara žive

00:01:10.348 --> 00:01:14.110
i dijastolički tlak između 60 i 80.

00:01:14.110 --> 00:01:19.572
Uzeto zajedno, normalno očitanje je
malo manje od 120 kroz 80.

00:01:19.572 --> 00:01:21.891
Krv putuje krajobrazom tijela

00:01:21.891 --> 00:01:24.977
kroz cijevi cirkulacijskog sustava.

00:01:24.977 --> 00:01:26.477
U bilo kojem sustavu cijevi,

00:01:26.477 --> 00:01:29.945
više stvari može povećati
silu na stijenke cijevi:

00:01:29.945 --> 00:01:31.556
svojstva tekućine,

00:01:31.556 --> 00:01:32.708
dodatna tekućina,

00:01:32.708 --> 00:01:34.760
ili uže cijevi.

00:01:34.760 --> 00:01:36.190
Pa ako se krv zgusne,

00:01:36.190 --> 00:01:41.437
potreban je veći tlak da je potjera
pa će srce jače pumpati.

00:01:41.437 --> 00:01:44.782
Prehrana koja sadrži puno soli
dovest će do sličnog rezultata.

00:01:44.782 --> 00:01:46.933
Sol potiče zadržavanje vode

00:01:46.933 --> 00:01:51.397
pa dodatna tekućina povećava
volumen krvi i krvni tlak

00:01:51.397 --> 00:01:54.456
te stres, kao reakcija "borba ili bijeg",

00:01:54.456 --> 00:01:58.365
otpušta hormone kao
epinefrin i norepinefrin

00:01:58.365 --> 00:02:00.550
koji sužavaju ključne žile,

00:02:00.550 --> 00:02:05.211
povećavajući otpor tijeku
i podižući tlak uzvodno.

00:02:05.211 --> 00:02:08.772
Krvne žile se obično mogu
lako nositi s ovim fluktuacijama.

00:02:08.772 --> 00:02:13.101
Elastična vlakna na njihovim
stijenkama čine ih otpornima,

00:02:13.101 --> 00:02:18.606
ali ako vam je krvni tlak
obično iznad 140 kroz 90,

00:02:18.606 --> 00:02:21.846
što zovemo hipertenzija, i ne pada,

00:02:21.846 --> 00:02:23.970
to može stvoriti ozbiljne probleme.

00:02:23.970 --> 00:02:26.694
To je zato što dodatni napor
na arterijsku stijenku

00:02:26.694 --> 00:02:28.456
može stvoriti malene pukotine.

00:02:28.456 --> 00:02:30.619
Kada ozlijeđeno tkivo natekne,

00:02:30.619 --> 00:02:33.214
tvari koje odgovaraju na upalu,

00:02:33.214 --> 00:02:36.583
poput bijelih krvnih stanica,
skupljaju se oko pukotina.

00:02:36.583 --> 00:02:41.014
Masnoća i kolesterol koji se nalaze
u krvi, također se hvataju,

00:02:41.014 --> 00:02:43.586
nakon nekog vremena stvarajući naslagu

00:02:43.586 --> 00:02:47.694
koja ukrućuje i zgušnjava
unutarnju arterijsku stijenku.

00:02:47.694 --> 00:02:50.498
Ovo stanje zove se ateroskleroza

00:02:50.498 --> 00:02:52.646
i može imati opasne posljedice.

00:02:52.646 --> 00:02:56.692
Ako naslaga pukne, krvni ugrušak
stvara se na pukotini,

00:02:56.692 --> 00:02:59.605
začepljujući već usku cijev.

00:02:59.605 --> 00:03:01.082
Ako je ugrušak dovoljno velik,

00:03:01.082 --> 00:03:06.745
može u potpunosti blokirati tijek
kisika i nutrijenata nizvodno do stanica.

00:03:06.745 --> 00:03:08.374
U žilama koje vode do srca,

00:03:08.374 --> 00:03:10.401
to će izazvati srčani udar,

00:03:10.401 --> 00:03:14.892
kada stanice srčanog mišića
bez kisika počinju umirati.

00:03:14.892 --> 00:03:17.576
Ako ugrušak prekine dotok krvi u mozak,

00:03:17.576 --> 00:03:20.266
izaziva moždani udar.

00:03:20.266 --> 00:03:22.991
Opasno začepljene krvne žile
mogu biti proširene

00:03:22.991 --> 00:03:25.797
postupkom koji se zove angioplastika.

00:03:25.797 --> 00:03:28.870
Liječnici tada provuku žicu kroz žilu

00:03:28.870 --> 00:03:30.829
do mjesta začepljenja,

00:03:30.829 --> 00:03:34.903
a zatim postave balon kateter preko žice.

00:03:34.903 --> 00:03:38.894
Kada se balon napuhne,
prisili prolaz da se opet otvori.

00:03:38.894 --> 00:03:41.833
Ponekad čvrsta cijev koja se zove stent

00:03:41.833 --> 00:03:45.118
bude postavljena u žilu
kako bi je držala otvorenom,

00:03:45.118 --> 00:03:46.747
puštajući krv da slobodno teče,

00:03:46.747 --> 00:03:50.280
kako bi ponovno stanice
nizvodno dobile kisik.

00:03:50.280 --> 00:03:53.911
Ostati fleksibilnima pod pritiskom
težak je posao za arterije.

00:03:53.911 --> 00:03:56.673
Tekućina koju pumpaju sastoji se od tvari

00:03:56.673 --> 00:03:59.278
koje mogu postati ljepljive i začepiti ih

00:03:59.278 --> 00:04:02.930
i tipično zdravo srce
otkucava 70 puta u minuti

00:04:02.930 --> 00:04:07.723
te barem dvije i pol milijarde puta
u prosječnom životu.

00:04:07.723 --> 00:04:11.219
To se može činiti kao
nepremostiva količina pritiska,

00:04:11.219 --> 00:04:15.108
ali ne brinite, vaše arterije
spremne su za izazov.