0:00:06.953,0:00:09.856
Hayalinizde ideal bir dünya [br]canlandırmayı denediniz mi?

0:00:09.856,0:00:12.676
İçinde savaşın, fakirliğin veya[br]suçun olmadığı türden?

0:00:12.676,0:00:14.636
Cevabınız evetse yalnız değilsiniz.

0:00:14.636,0:00:19.206
Platon, filozof kralların yönettiği [br]aydın bir cumhuriyet hayal etmişti.

0:00:19.206,0:00:22.077
Birçok din öbür dünyada mutluluk vadeder,

0:00:22.077,0:00:23.382
tarih boyunca da

0:00:23.382,0:00:27.447
çeşitli topluluklar Dünya'da [br]cenneti kurmaya çalışmıştır.

0:00:27.447,0:00:32.606
Thomas More'nin 1516 yılında yazdığı[br]"Ütopya", bu konsepte

0:00:32.926,0:00:35.517
Yunanca "olmayan yer" [br]anlamına gelen bir isim verir.

0:00:35.517,0:00:37.707
Kelime olarak imkânsızlığı çağrıştırsa da

0:00:37.707,0:00:40.077
bugünkü bilimsel ve politik gelişmeler,

0:00:40.077,0:00:44.068
bu hayallerin nihayet[br]gerçekleşeceği umutlarını artırdı.

0:00:44.068,0:00:48.007
Fakat her seferinde, savaş, kıtlık ve

0:00:48.007,0:00:50.837
baskı kâbuslarına dönüştüler.

0:00:50.837,0:00:53.988
Sanatçılar ütopik düşünceyi[br]sorgulamaya başladığında ise

0:00:53.988,0:00:58.768
distopya türü;[br]"iyi olmayan yer" ortaya çıktı.

0:00:58.768,0:01:03.418
Jonathan Swift'in "Güliver'in Maceraları"[br]distopik eserlerin ilk örneklerindendir.

0:01:03.418,0:01:06.618
Yolculuğu boyunca Güliver, [br]ilk bakışta bazıları etkileyici görünen

0:01:06.738,0:01:11.728
ancak sonra ciddi kusurları ortaya çıkan[br]hayali toplumlarla karşılaşır.

0:01:11.728,0:01:13.628
Uçan ada Laputa'da,

0:01:13.628,0:01:18.287
bilim adamları ve sosyal planlayıcılar[br]sıradan insanların temel ihtiyaçlarını

0:01:18.287,0:01:22.147
göz ardı ederken, saçma ve gereksiz [br]programlar uygular.

0:01:22.147,0:01:25.168
Mükemmel bir mantık uyumu içinde [br]yaşayan Houyhnhnm'lerin ise

0:01:25.168,0:01:30.128
gerçek insanların kusurlarına[br]toleransları hiç yoktur.

0:01:30.128,0:01:33.488
Bu romanıyla Swift, çağdaş toplumların

0:01:33.488,0:01:37.179
temel eksikliklerini ortaya çıkaran[br]bazı meselelerin abartıldığı

0:01:37.179,0:01:38.928
bir dünya hayal ederek

0:01:38.928,0:01:42.258
distopyanın temelini kurmuştur.

0:01:42.258,0:01:46.952
Sonraki yüzyıllar ise [br]birçok malzeme sunacaktı.

0:01:46.952,0:01:50.129
İşçilere özgürlük vadeden [br]endüstriyel teknoloji,

0:01:50.129,0:01:54.530
onları tam tersi gecekondulara ve[br]fabrikalara hapsederken

0:01:54.530,0:01:57.858
büyük iş adamlarını [br]krallardan daha zengin etmişti.

0:01:57.858,0:02:02.699
1800'lerin sonlarına doğru, birçoğu[br]bu durumun sonuçlarından korkuyordu.

0:02:02.699,0:02:06.489
H.G. Wells'in "Zaman Makinesi", [br]üst sınıf ve işçileri

0:02:06.489,0:02:09.209
karmaşık bölünmüş topluluklar[br]olarak resmederken

0:02:09.209,0:02:13.840
Jack London'ın "Demir Ökçe"si,[br]fakirleştirilmiş kalabalıklara hükmeden

0:02:13.840,0:02:17.399
zalim bir oligarşi resmeder.

0:02:17.399,0:02:22.609
Yeni yüzyıl çok etkileyici ve korkutucu[br]değişikliklere sebep olmuştur.

0:02:22.609,0:02:26.680
Tıptaki ilerlemeler, biyolojik sınırların[br]ötesine geçmeyi mümkün kılarken

0:02:26.680,0:02:29.350
kitle iletişim araçları liderler ve[br]halk arasında

0:02:29.350,0:02:31.980
hızlı iletişime olanak sağlamaktadır.

0:02:31.980,0:02:36.159
Aldous Huxley'in "Cesur Yeni Dünya"sında[br]karakterler genetik olarak

0:02:36.159,0:02:39.910
toplumsal rollerine göre ayarlanmış ve[br]şartlara uygun hâle getirilmişlerdir.

0:02:39.910,0:02:42.690
Propaganda ve uyuşturucular toplumu[br]huzurlu yaşatırken,

0:02:42.690,0:02:46.490
insanlık için çok önemli bazı değerlerin[br]yok olduğu anlaşılır.

0:02:46.490,0:02:51.960
Fakat en meşhur distopyalar[br]hiç de hayali değildir.

0:02:51.960,0:02:55.101
Avrupa, benzeri görülmemiş[br]endüstriyel savaştan zarar gördükçe

0:02:55.101,0:02:57.673
yeni politik hareketler gücü ele aldı.

0:02:57.673,0:03:01.100
Bazısı sosyal ayrımcılıkları tümüyle[br]yok etmeyi vadederken,

0:03:01.100,0:03:04.331
bazısı da insanları hayali miraslar[br]etrafında birleştirmeyi amaçladı.

0:03:04.331,0:03:07.501
Sonuçlar, hayatın [br]

0:03:07.621,0:03:11.572
devlet gözetimi altında geçtiği

0:03:11.572,0:03:16.902
ve ölümün hak etmeyene zalimce[br]geldiği gerçek dünya distopyalarıydı.

0:03:16.902,0:03:19.812
Dönemin çoğu yazarı sadece bu[br]korkulara seyirci kalmayıp

0:03:19.812,0:03:22.231
ayrıca bunları tecrübe etmişlerdir.

0:03:22.231,0:03:26.782
Sovyet yazar Yevgeny Zamyatin[br]"Biz" romanında,

0:03:26.782,0:03:30.652
özgür iradenin ve bireyselliğin[br]yok edildiği bir gelecek resmi çizer.

0:03:30.652,0:03:34.832
SSCB'de yasaklanan kitap, faşizm ve [br]komünizme karşı George Orwell gibi

0:03:34.832,0:03:39.533
ön saflarda savaşan [br]yazarlara ilham vermiştir.

0:03:39.533,0:03:43.362
Orwell'ın "Hayvan Çiftliği" romanı [br]Sovyet rejimiyle doğrudan alay ederken

0:03:43.362,0:03:50.442
klasik yapıtı "1984", totaliterlik, medya [br]ve dilin kapsamlı bir eleştirisidir.

0:03:50.442,0:03:54.013
ABD'de ise Sinclair Lewis'in[br]"It Can't Happen Here" romanı

0:03:54.013,0:03:59.412
demokrasinin kolaylıkla faşizme [br]boyun eğmesini anlatır.

0:03:59.412,0:04:01.293
II. Dünya Savaşını takip eden yıllarda,

0:04:01.293,0:04:03.214
yazarlar atom enerjisi,

0:04:03.214,0:04:06.873
yapay zekâ ve uzay seyahati gibi [br]yeni teknolojilerin

0:04:06.873,0:04:09.553
insanlığın geleceği için[br]ne hazırladığını merak etmiştir.

0:04:09.553,0:04:12.422
Parlak ilerleyişin [br]yaygın görüşlerine zıt olarak

0:04:12.422,0:04:18.044
distopik bilim kurgular film, mizah ve[br]oyunlara konu olmuşlardır.

0:04:18.044,0:04:21.403
Robotlar yaratıcılarına karşı çıkarken

0:04:21.403,0:04:25.494
TV ekranları sıkıcı kitle eğlence[br]yayınları yapmaktadır.

0:04:25.494,0:04:30.153
İşçiler, uzay kolonilerinde[br]kaynakları tükenmiş ve aşırı kalabalık,

0:04:30.153,0:04:34.003
şehirlerde suçun kol gezdiği bir Dünya'da[br]zorluk içinde çalışmaktadır.

0:04:34.003,0:04:36.644
Ancak politikadan uzak durulmamıştır.

0:04:36.644,0:04:42.064
"Dr. Garipaşk" ve "Watchmen" gibi yapıtlar[br]nükleer savaşın asıl tehdidini incelerken

0:04:42.064,0:04:44.645
"V for Vendetta" ve[br]"Damızlık Kızın Öyküsü"

0:04:44.645,0:04:49.634
haklarımızın kriz durumunda ne kadar [br]kolay yok olacağına dair uyarıda bulunur.

0:04:49.634,0:04:53.294
Günümüzün distopik kurgusu ise[br]

0:04:53.294,0:04:54.644
eşitsizlik,

0:04:54.644,0:04:55.634
iklim değişikliği,

0:04:55.634,0:04:56.545
iktidar gücü ve

0:04:56.545,0:04:58.914
küresel salgınlara dair[br]modern kaygıları resmeder.

0:04:58.914,0:05:01.565
Peki tüm bu karamsarlığa ne gerek var?

0:05:01.565,0:05:04.984
Çünkü distopyalar özünde [br]uyarı niteliğinde hikâyelerdir,

0:05:04.984,0:05:08.095
belli bir yönetim veya teknoloji[br]ile ilgili değil,

0:05:08.095,0:05:14.344
ancak insanlığı ideal bir kalıba[br]sokma fikriyle ilgilidir.

0:05:14.344,0:05:17.665
Hayalini kurduğunuz [br]mükemmel dünyayı tekrar düşünün.

0:05:17.665,0:05:20.936
Gerçekleşmesi için neler gerektiğini de[br]düşünmüş müydünüz?

0:05:20.936,0:05:24.355
İnsanları nasıl[br]iş birliği içinde tutardınız?

0:05:24.355,0:05:28.065
Bunun devam edeceğinden[br]nasıl emin olurdunuz?

0:05:28.065,0:05:30.055
Şimdi tekrar bakın.

0:05:30.055,0:05:32.507
O dünya hâlâ mükemmel görünüyor mu?