1
00:00:06,953 --> 00:00:09,856
Та өмнө нь төгс ертөнцийн талаар 
төсөөлж байсан уу?

2
00:00:09,856 --> 00:00:12,676
Ямар ч дайн, ядуурал эсвэл 
гэмт хэрэггүй тийм нэгэн ертөнц?

3
00:00:12,676 --> 00:00:14,636
Хэрвээ тийм бол та ганцаараа биш юм.

4
00:00:14,636 --> 00:00:19,206
Жишээ нь: философич хаантай,
соён гэгээрсэн засаглалыг Платон мөрөөдөж,

5
00:00:19,206 --> 00:00:22,077
олон шашин хойд амьдралд 
мөнхийн жаргал байдгийг амлаж,

6
00:00:22,077 --> 00:00:23,382
түүхийн туршид

7
00:00:23,382 --> 00:00:27,447
хэд хэдэн бүлэг хүмүүс дэлхийн дээр 
диваажинг бүтээх гэж оролдсон билээ.

8
00:00:27,447 --> 00:00:32,926
Томас Мор 1516 онд бичсэн "Утопи" 
номоороо уг ойлголтыг нэрлэсэн юм.

9
00:00:32,926 --> 00:00:35,237
Утопи нь Грекээр "огт байхгүй" гэсэн
утгатай ба

10
00:00:35,237 --> 00:00:37,887
хэдийгээр биелэх боломжгүй
мөрөөдлийг илтгэж байгаа ч

11
00:00:37,887 --> 00:00:40,077
өнөө цагийн улс төр, 
шинжлэх ухааны дэвшил нь

12
00:00:40,077 --> 00:00:44,068
тэдгээр мөрөөдлүүдийг бодит
болгоход тусласан билээ.

13
00:00:44,068 --> 00:00:46,687
Гэвч тэрхүү мөрөөдлүүд 
он цагийн туршид

14
00:00:46,687 --> 00:00:50,837
дайн дажин, өлсгөлөн, дарлал мөлжлөгийн
хар дарсан зүүд болж хувирсан юм.

15
00:00:50,837 --> 00:00:53,988
Тиймээс ч уран бүтээлчид утопид эргэлзэж
эхэлмэгц

16
00:00:53,988 --> 00:00:58,768
"сайн бус газар" гэсэн утгатай дистопи
урсгал төрөн гарчээ.

17
00:00:58,768 --> 00:01:03,418
Хамгийн эртний дистопи бүтээлийн нэг нь 
Жонатан Свифтийн "Гулливерийн аялал" юм.

18
00:01:03,418 --> 00:01:06,848
Гулливер аяллынхаа туршид бодит бус,
зохиомол нийгэмтэй тааралдах ба

19
00:01:06,848 --> 00:01:10,138
тэдгээрийн зарим нь эхэндээ гайхалтай мэт
санагдавч сүүлдээ

20
00:01:10,138 --> 00:01:11,728
олон муу талтай
гэдгийг ойлгоно.

21
00:01:11,728 --> 00:01:13,628
Уг зохиолд
Лапута хэмээх нисдэг арлын

22
00:01:13,628 --> 00:01:18,287
эрдэмтэд болон нийгмийн шийдвэр гаргагчид
хүмүүсийн бодит хэрэгцээг хангахаас илүү

23
00:01:18,287 --> 00:01:22,147
хэт туйлширсан, ямар ч ашиггүй
системийн араас хөөцөлдөж байна.

24
00:01:22,147 --> 00:01:25,168
Учир зүйн төгс зохицолдоонд
амьдрах Хүэнэм нь

25
00:01:25,168 --> 00:01:30,128
жинхэнэ хүний төгс бус байдлыг тэвчиж
чаддахгүй байгаагаар гардаг.

26
00:01:30,128 --> 00:01:33,488
Свифт энэхүү бүтээлээрээ
хэт их туйлширсан нийгмийн хандлагууд нь

27
00:01:33,488 --> 00:01:37,179
тухайн нийгмийнхээ дутагдлуудыг
ил болгон харуулдаг талаар дурьдаж,

28
00:01:37,179 --> 00:01:40,138
тэрхүү "дистопи" хэмээх
хийсвэр ертөнцийн

29
00:01:40,138 --> 00:01:42,258
өөр өөр төсөөллийг толилуулсан юм.

30
00:01:42,258 --> 00:01:46,952
Дараагийн хэдэн зуунд ч бас үүн шиг
олон бүтээл төрсөн.

31
00:01:46,952 --> 00:01:50,669
Хэдийгээр аж үйлдвэрлэлийн эрин
ажил хөнгөвчлөхийг оролдсон ч

32
00:01:50,669 --> 00:01:54,530
эсрэгээрээ бизнес эрхлэгчдийг
хаанаас ч илүү баян болгож,

33
00:01:54,530 --> 00:01:57,858
жирийн ажилчдыг ядуурал, 
үйлдвэрүүдэд хорьсон юм.

34
00:01:57,858 --> 00:02:02,699
1800 оны сүүлээр олон хүмүүс ирээдүй
цаашид ямар байх бол хэмээн айдаг байлаа.

35
00:02:02,699 --> 00:02:06,489
"Цаг хугацааны машин" зохиолоороо 
Вэлс нийгмийн дээд болон ажилчин анги

36
00:02:06,489 --> 00:02:09,209
хоёр өөр төрөл зүйл болон хувирч
байгаагаар,

37
00:02:09,209 --> 00:02:13,840
"Төмөр өсгий" зохиолоороо Жэк Лондон
ядуу ардыг удирдах

38
00:02:13,840 --> 00:02:17,399
харгис олигархуудыг
тус тус дүрсэлсэн байдаг.

39
00:02:17,399 --> 00:02:22,609
Харин шинэ зуун илүү сэтгэл хөдөлгөм бас
аймшигтай өөрчлөлтүүдийг авчирсан юм.

40
00:02:22,609 --> 00:02:26,680
Анагаах ухааны дэвшил нь биологийн нөөц
чадавхийг хол давах боломж олгож,

41
00:02:26,680 --> 00:02:29,350
сошиал медиагийн тусламжтайгаар
энгийн ард түмэн болон

42
00:02:29,350 --> 00:02:31,980
эрх мэдэлтнүүд эгшин зуур
холбогдох боломжтой болсон юм.

43
00:02:31,980 --> 00:02:36,159
Олдус Хагслигийн "Зоригт шинэ ертөнц"-д
хотын иргэдийн генийг хүн тус бүр

44
00:02:36,159 --> 00:02:39,910
нийгмийн үүргээ зохистой биелүүлэх
зорилгоор өөрчилсөн байдаг.

45
00:02:39,910 --> 00:02:43,390
Хэдийгээр элдэв суртал болон эм тариа нь
нийгмийг жаргалтай байлгах ч

46
00:02:43,390 --> 00:02:46,490
хүн төрөлхтний нэгэн амин чанар
үгүй болсон нь тодхон мэдрэгддэг.

47
00:02:46,490 --> 00:02:52,020
Гэвч хамгийн их алдаршсан дистопи нь
огтхон ч төсөөллийн зүйл байгаагүй юм.

48
00:02:52,020 --> 00:02:55,101
Европчууд урьд хожид байгаагүй
агуу дайнтай нүүр тулах үед

49
00:02:55,101 --> 00:02:57,673
шинэ улс төрийн хөдөлгөөнүүд 
хүчээ авч эхэлжээ.

50
00:02:57,673 --> 00:03:00,610
Тэдгээрийн зарим нь нийгмийн бүх
ялгааг устгахыг амлаж байхад

51
00:03:00,610 --> 00:03:04,331
зарим нь домог болсон үндэс язгуураар
хүмүүсийг нэгтгэхийг оролдож байв.

52
00:03:04,331 --> 00:03:07,621
Үр дүнд нь бодит ертөнцийн
дистопи бий болсон юм.

53
00:03:07,621 --> 00:03:11,131
Жирийн амьдрал төр засгийн хараан дор
өрнөж,

54
00:03:11,151 --> 00:03:14,812
тэрхүү амьдралын хэв маягт
багтаагүй хүн бүрийг

55
00:03:14,812 --> 00:03:16,902
үхэл хайр найргүй дайран авч байв.

56
00:03:16,902 --> 00:03:19,812
Тэр үеийн зохиолчид тэр аймшигийг
зүгээр ажиглаад зогсохгүй

57
00:03:19,812 --> 00:03:22,231
дунд нь амьдарч байсан юм.

58
00:03:22,231 --> 00:03:26,782
ЗХУ-ын зохиолч Евгений Замятин "Бид"
бүтээлдээ эрх чөлөө болон

59
00:03:26,782 --> 00:03:30,652
хувь хүний онцлог устан алга болсон
ертөнцийг дүрсэлжээ.

60
00:03:30,652 --> 00:03:34,832
Энэхүү зохиол нь ЗХУ-д хориглогдсон ч,
фашизм, коммунизмын эсрэг тууштай тэмцсэн

61
00:03:34,832 --> 00:03:39,533
Жорж Орвэл зэрэг олон зохиолчдын
онгод урам болсон юм.

62
00:03:39,533 --> 00:03:43,362
Түүний "Амьтаны ферм" зохиол нь зөвлөлтийн
дэглэмийг шууд шүүмжилж,

63
00:03:43,362 --> 00:03:50,442
"1984" зохиол нь тоталитаризм, медиа болон
хэл шинжлэлийг өргөн утгаар шүүмжилжээ.

64
00:03:50,442 --> 00:03:54,013
Харин АНУ-ийн зохиолч Синклэр Люис
"Энд болох боломжгүй" зохиолдоо

65
00:03:54,013 --> 00:03:59,412
ардчилал өөрөө фашизм үүсэх нөхцлийг
хичнээн амар тавьдгийг харуулжээ.

66
00:03:59,412 --> 00:04:01,693
Дэлхийн хоёр дугаар дайны
дараах арван жилд

67
00:04:01,693 --> 00:04:04,904
цөмийн энерги, хиймэл оюу ухаан,
сансрын аялал гэх мэт

68
00:04:04,904 --> 00:04:06,963
шинэ үеийн технологи
хүн төрөлхтний ирээдүйд

69
00:04:06,963 --> 00:04:09,553
хэрхэн нөлөөлж болохыг
эргэцүүлж эхэлжээ.

70
00:04:09,553 --> 00:04:12,422
Олонхи хүмүүс их амжилтыг төсөөлж
байсан ч, эсрэгээрээ

71
00:04:12,422 --> 00:04:18,044
дистопи шинжлэх ухааны уран зөгнөлүүд
кино, ном, тоглоом болон хүрээгээ тэлжээ.

72
00:04:18,044 --> 00:04:21,403
Роботууд зохион бүтээгчийнхээ
эсрэг босч,

73
00:04:21,403 --> 00:04:25,494
зурагт дэлгэцээр маш их хэмжээний цэнгээнт
нэвтрүүлгүүд удаа дарааллан гарна.

74
00:04:25,494 --> 00:04:30,153
Шавхагдсан нөөцтэй, хүн ам ихэдсэн,
гэмт хэрэгт ялзарсан хотуудаар дүүрсэн

75
00:04:30,153 --> 00:04:34,003
дэлхийгээс хүмүүс дайжиж, өөр
гариг дээр цөхрөнгүй ажиллана.

76
00:04:34,003 --> 00:04:36,644
Гэхдээ улс төр үүнээс огтхон ч
ангид байгаагүй.

77
00:04:36,644 --> 00:04:41,514
"Манаач", "Ноён Стрэнжлөүв" зэрэг кинонууд
цөмийн дайны бодит аюулыг дэлгэж,

78
00:04:41,514 --> 00:04:44,645
Харин "Зарц эмэгтэйн тууж", 
"V for Vendetta" зэрэг бүтээлүүд

79
00:04:44,645 --> 00:04:49,634
хямралын үед хүний эрх ямар хурдан
үгүй болж болохыг анхааруулна.

80
00:04:49,634 --> 00:04:53,294
Өнөөгийн дистопи зөгнөлт зохиолууд
энэ цаг үеийн айдас болох

81
00:04:53,294 --> 00:04:54,644
тэгш бус байдал,

82
00:04:54,644 --> 00:04:55,804
цаг агаарын өөрчлөлт,

83
00:04:55,804 --> 00:04:57,005
төр засгийн эрх мэдэл,

84
00:04:57,005 --> 00:04:58,914
халдварт өвчин
зэргийг тусгасаар байна.

85
00:04:58,914 --> 00:05:01,855
Тэгвэл яагаад заавал энэ
муу бүхэнтэй зууралдах ёстой гэж?

86
00:05:01,855 --> 00:05:04,284
Яагаад гэвэл дистопигийн цаад утга нь


87
00:05:04,284 --> 00:05:08,095
зүгээр нэг улс төр эсвэл техник
технологийн тухай бус

88
00:05:08,095 --> 00:05:14,344
хүн чанар гэдэг аливаа нэгэн идеал хэвэнд
орж болдгийг анхааруулсан учраас юм.

89
00:05:14,344 --> 00:05:17,665
Одоо бүгдээрээ анх төсөөлсөн төгс
ертөнцийнхөө талаар дахин бодоцгооё.

90
00:05:17,665 --> 00:05:21,886
Та ингэх явцдаа тэрхүү ертөнцийг
бүтээхийн тулд юу шаардагдах,

91
00:05:21,886 --> 00:05:24,355
хүмүүсийг хэрхэн нэгдүүлэх,

92
00:05:24,355 --> 00:05:28,065
бас хэрхэн удаан хугацаанд тогтвортой
байлгах талаар бодож үзсэн үү?

93
00:05:28,065 --> 00:05:30,055
Та дахин нэг бодоод үзнэ үү.

94
00:05:30,055 --> 00:05:32,507
Таны төсөөлсөн тэр төгс ертөнц
үнэхээр төгс гэж үү?