W 1997 roku Francuzka Jeanne Calment zmarła przeżywszy 122 lata i 164 dni, co czyni ją najstarszą znaną osobą w historii. Jej wiek był tak niesamowity, że pewien milioner obiecał milion dolarów dla osoby, która pobije ten rekord. Ale w rzeczywistości osiągnięcie takiego wieku lub starszego to wyczyn, którego może dokonać bardzo niewielu, a może nawet nikt. Ludzkie ciała nie są skonstruowane, by dożywać ekstremalnej starości. Ich wytrzymałość to około 90 lat. Czym jest starzenie się i jak niweluje starania organizmu, by utrzymać się przy życiu? Intuicyjnie wiemy, co to jest. Dla niektórych to dorastanie, dla innych przekwitanie. Znalezienie naukowej definicji starzenia to duże wyzwanie. Można powiedzieć, że ma miejsce gdy naturalne procesy i interakcje ze środowiskiem, na przykład światłem słonecznym oraz toksyny w powietrzu i wodzie, nasza dieta powodują zmiany w strukturze i funkcjonowaniu cząsteczek i komórek w organizmie. Zmiany te z kolei powodują zmniejszenie ich sprawności, a następnie niewydolność całego organizmu. Nie znamy jeszcze dokładnie mechanizmów starzenia. Niedawno naukowcy zidentyfikowali dziewięć zjawisk fizjologicznych, takich jak zmiany genetyczne czy zmniejszenie zdolności komórek do regeneracji, które odgrywają w nim kluczową rolę. Z upływem czasu w naszych ciałach wzrasta liczba genów z uszkodzeniami DNA. Pojawiają się one naturalnie podczas replikacji DNA, ale również w komórkach nie ulegających podziałowi. Szczególnie narażone są organella zwane mitochondriami. Produkują adenozynotrójfosforan, zwany ATP, główne źródło energii dla wszystkich procesów komórkowych. Mitochondria regulują też wiele funkcji komórki i odgrywają ważną rolę w jej zaprogramowanej śmierci. Jeśli przestają działać sprawnie, komórki, a następnie całe organy, również stają się niewydolne. Inne zmiany mają miejsce w procesie ekspresji genów. To tak zwane zmiany epigenetyczne, wpływające na tkanki i komórki. Geny wyciszone lub o niskiej ekspresji u noworodków stają się bardzo aktywne u osób starszych, co prowadzi do rozwoju chorób degeneracyjnych, jak choroba Alzheimera, przyspieszających proces starzenia. Nawet gdybyśmy mogli uniknąć szkodliwych zmian genetycznych, zawiodłyby nasze własne komórki. Proces regeneracji komórek, podstawa naszego życia, słabnie wraz z wiekiem. DNA jest upakowane w chromosomach, a każdy ma końcach dwa obszary ochronne, telomery. Skracają się one przy każdym podziale komórki. Gdy są zbyt krótkie, komórki przestają dzielić się i umierają, zmniejszając zdolność organizmu do odnowy. Z wiekiem same komórki starzeją się, co hamuje ich cykl w niebezpiecznym okresie, na przykład, gdy mnożą się komórki rakowe. Z wiekiem organizm reaguje gwałtowniej na zagrożenia, zatrzymując wzrost komórek i pozbawiając je zdolności do podziału. Starzenie wiąże się też z komórkami macierzystymi, które dzielą się bez ograniczeń i zastępują komórki w wielu tkankach. Z czasem maleje ich liczba i potencjał naprawczy, co źle wpływa na odnowę tkanek i utrzymanie sprawności organów. Inne zmiany dotyczą prawidłowego funkcjonowania komórek. Starzejąc się, nie mogą już kontrolować jakości białek, nagromadzają się uszkodzone i potencjalnie toksyczne składniki, co nadmiernie zwiększa metabolizm i może prowadzić do śmierci komórki. Spowolnieniu ulega też komunikacja międzykomórkowa, ostatecznie uniemożliwiając funkcjonowanie organizmu. Proces starzenia nadal kryje w sobie wiele zagadek. Czy dłuższe życie to rzeczywiście rezultat właściwej diety, ruchu, postępów medycyny, czy czegoś innego? Czy technologie przyszłości, jak nanoroboty naprawiające komórki lub terapia genetyczna, sztucznie przedłużą nam życie? I czy chcemy żyć dłużej niż obecnie? 122 lata to tylko inspiracja, a dokąd może nas zaprowadzić ciekawość, nie wiadomo.