1
00:00:06,822 --> 00:00:10,548
لەساڵی ١٩٩٧، ئافرەتێکی فەڕەنسی
بەناوی جانی کاڵمێنت

2
00:00:10,548 --> 00:00:16,981
کۆچی دوای کرد دوای ۱۲۲ ساڵ و ۱٦٤
ڕۆژی مانەوە لە ژیان لەسەر زەوی،

3
00:00:16,981 --> 00:00:20,354
بەهۆی ئەوە بوو بە
بە تەمەنترین کەس لە مێژوودا.

4
00:00:20,354 --> 00:00:22,170
تەمەنی ئەو ئافرەتە زۆر سەرسوڕهێنەر بوو

5
00:00:22,170 --> 00:00:26,733
ملیۆنێرێک بەڵێنی ملیۆنێک دۆلاری دا
بۆهەرکەسێک بتوانێ ئەم پێوانەیە بشکێنێت.

6
00:00:26,733 --> 00:00:30,796
بەڵام لەڕاستیدا مانەوە لەژیان
لەم تەمەنە یان زیاتر

7
00:00:30,796 --> 00:00:34,169
کارێکی زۆر دەگمەنە، یان ڕەنگە هیچ مرۆڤێک،

8
00:00:34,169 --> 00:00:36,179
توانای بەدیهێنانی ئەم کارەی نەبێت.

9
00:00:36,179 --> 00:00:39,631
لاشەی مرۆڤەکان بەم شێوەیە دروست
نەکراوە بەرگەی بەتەمەن داچوون بگرێت.

10
00:00:39,631 --> 00:00:42,692
توانستی ئێمەی مرۆڤ بە ۹۰
ساڵ مەزەندە دەکرێت.

11
00:00:42,692 --> 00:00:46,352
بەڵام مەبەستمان لە پیربوون چییە بەتەواوی

12
00:00:46,352 --> 00:00:50,132
هەروەها دژایەتی لاشە چۆنە
لەپێناو مانەوە لەژیان؟

13
00:00:50,132 --> 00:00:53,162
ئێمە بەشێوەیەکی ڕووکەشی دەزانین پیری چییە.

14
00:00:53,162 --> 00:00:55,725
بۆهەندێک کەس، بەمانای گەشەکردن
و گەورەبوون دێت،

15
00:00:55,725 --> 00:00:58,858
لەکاتێکدا بۆهەندێکی تر، پیربوونە.

16
00:00:58,858 --> 00:01:04,199
سەڕەرای ئەوەش هێشتا پێناسەی
زانست بۆ پیری بەرەنگارییە.

17
00:01:04,199 --> 00:01:08,358
دەتوانین بڵێین پیری پڕۆسەیەکی
سەرەکییە دەکرێ ڕووبدات

18
00:01:08,358 --> 00:01:11,898
و بە کارلێکردن لەگەڵ
ژینگە و تیشکی خۆر،

19
00:01:11,898 --> 00:01:15,663
و ژەهراویبوونی هەوا، ئاو
و ماددە خۆراکیەکانمان،

20
00:01:15,663 --> 00:01:17,754
بەهۆیی گۆرانی پێکهاتەیی

21
00:01:17,754 --> 00:01:20,982
و چالاکی گەردیلە کیماییەکان
و خانەکانی لاشە.

22
00:01:20,982 --> 00:01:23,724
ئەم گۆڕانکاریانە دەگەڕێنەوە
بۆ پووکانەوەی خانەکان،

23
00:01:23,724 --> 00:01:27,544
و دوای ئەمەش شکست هێنانی زیندەیی بەتەواوی.

24
00:01:27,544 --> 00:01:31,439
تێگەیشتنمان بۆ میکانیزمی پیری
زۆر کەم و کورتە.

25
00:01:31,439 --> 00:01:35,923
بەڵام بەم دوایانە زاناکان نۆ تایبەتمەندی
فسیۆلۆژییان دایە پاڵ،

26
00:01:35,923 --> 00:01:38,254
خۆیی دەبینێتەوە لە گۆڕانی بۆماوە

27
00:01:38,254 --> 00:01:41,361
و هەتا گۆڕان لەتوانای 
نوێبوونەوەی خانەکانیش

28
00:01:41,361 --> 00:01:44,221
و ئەمە ڕۆڵێکی گرینگ دەگێڕێت.

29
00:01:44,221 --> 00:01:48,629
سەرەتا، بۆماوەیی لاشەمان
بە تێپەڕبوونی کات بە کۆمەڵ تێک دەشکێت

30
00:01:48,629 --> 00:01:50,907
دەگۆڕێ بۆ سەرشێوەی برینی ناوکە ترش"DNA".

31
00:01:50,977 --> 00:01:54,659
ئەوە بەشێوەیەکی سرووشتی ڕوودەدات کاتێک
ناووکە ترش دووبارە لە لاشە نوێدەبێتەوە،

32
00:01:54,659 --> 00:01:57,174
بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا لەخانە 
دابەشبووەکان نیە.

33
00:01:57,174 --> 00:02:02,098
ئەندامەکانی مایتۆکۆندریا هۆکاری
سەرەکی ئەم تێک شکاندنەن.

34
00:02:02,098 --> 00:02:06,002
مایتۆکۆندریا ئەدینۆسین و سێ
فۆسفات بەرهەم دێنێت.

35
00:02:06,002 --> 00:02:07,603
یان ATP،

36
00:02:07,603 --> 00:02:11,196
کە ئەمەش سەرچاوەی سەرەکی وزەیە
بۆ سەرجەم پڕۆسەکانی خانەیی،

37
00:02:11,196 --> 00:02:14,662
سەرەڕایی ئەوەش مایتۆکۆندریا دەست 
بەسەر چەندین چالاکی جیاوازدا دەگرێت

38
00:02:14,662 --> 00:02:18,721
و ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە خانە
مردووە ڕێکخراوەکاندا.

39
00:02:18,721 --> 00:02:21,120
ئەگەر چالاکی مایتۆکۆندریا سست ببێت،

40
00:02:21,120 --> 00:02:25,086
دواتر خانەکان و سەرجەم
ئەندامەکانیش تێک دەشکێن.

41
00:02:25,869 --> 00:02:29,902
وەک زانراوە گۆڕانەکانی تر
لە شێوەی بۆ ماوەیی ڕوودەدات،

42
00:02:29,902 --> 00:02:32,370
هەروەها پێیدەڵێن گۆڕانی نا
بۆ ماوەی ئۆپۆژنیتیکی،

43
00:02:32,370 --> 00:02:35,288
کە کار دەکاتە سەر خانەو شانەکانی لاشە.

44
00:02:35,288 --> 00:02:38,683
خامۆشی بۆماوەیی بە ئاستێکی نزمتر
دەردەکەوێ لە نەوە نوێیەکاندا

45
00:02:38,683 --> 00:02:41,812
لە مرۆڤە بە تەمەنەکان زیاتر دەردەکەوێ،

46
00:02:41,812 --> 00:02:44,534
دەبێتە هۆیی بەرز بوونەوەی گەشەی
نەخۆشیە خراپەکانی ڕزین،

47
00:02:44,534 --> 00:02:48,119
پووکانەوە، وەک ئەلزەهایمەر
کە پیری زیاتر پێش دەخات.

48
00:02:48,119 --> 00:02:52,592
تەنانەت ئەگەر خۆمان لە هەموو
گۆڕانێکی بۆماوەیی بەدوور بگرین،

49
00:02:52,592 --> 00:02:55,404
سەرەڕای ئەمەش خانەکانیش نامان پارێزن.

50
00:02:55,404 --> 00:02:58,415
ڕاستیەکەی بۆ نوێبوونەوەی
خانەکان دەگەڕێتەوە،

51
00:02:58,415 --> 00:03:00,462
کە ئەمە کارێکی زۆر
سەرەکییە بۆمانەوە لەژیان،

52
00:03:00,462 --> 00:03:02,400
دەگەڕێتەوە بۆ ئەوکاتەی بەتەمەندا دەچین.

53
00:03:02,400 --> 00:03:06,093
ناوکە ترشی ناو خانەکانمان لەناو 
کڕۆمۆسۆماکاندا ناواخنن،

54
00:03:06,093 --> 00:03:11,932
هەریەک لەمانە دوو ناوچەی پارێزەری
هەیە لە دەورووبەری پێیدەڵێن تێلۆمێرەکان.

55
00:03:11,932 --> 00:03:14,931
هه‌رجارێك خانه‌كان نوێده‌بنه‌وه‌
ئه‌مانه‌ كورتده‌بنه‌وه‌.

56
00:03:14,931 --> 00:03:17,462
کاتێک تێلۆمێرەکان زۆر کورت دەبنەوە،

57
00:03:17,462 --> 00:03:20,123
خانەکان لە نوێ بوونەوە دەوەستن و دەمرن،

58
00:03:20,123 --> 00:03:23,185
توانایی لاشەمان زۆرهێواش
دەبێت لەنوێ کردنەوەی خۆیدا.

59
00:03:23,185 --> 00:03:26,935
لەگەڵ پیربوون خانەکانیش بەشێوەیەکی
زیاتر گەشەدەکەن و گەورە دەبن،

60
00:03:26,935 --> 00:03:30,474
پڕۆسەیەکە تیایدا خانە بازنەیەکان
دەوەستن لەکاتی مەترسی،

61
00:03:30,474 --> 00:03:33,385
لەم کاتەدا خانە شێرپەنجەیەکان
دەست بە زیاد بوون دەکەن.

62
00:03:33,385 --> 00:03:36,620
ئەم کاردانەوانە کەم دەبنەوە
بە تێپەڕبوونی تەمەن،

63
00:03:36,620 --> 00:03:40,568
گەشەی خانەکان دەوەستن،
توانای نوێبوونەوەی کەم دەکات.

64
00:03:40,568 --> 00:03:44,475
هەروەها پیری لە خانەکانیش لە چەندین لقی
خانەیی پێکدێن، لەزۆربەی شانەکان جێگیر دەبن

65
00:03:44,475 --> 00:03:49,382
و تایبەتمەندی دابەشبوونی بێ سنووری هەیه
بێ ئەوەی قەرەبووی خانەکانی تر بکاتەوە.

66
00:03:49,382 --> 00:03:52,750
کاتێک پیردەبین خانە لق دارەکان
لە ژمارەدا کەم دەبنەوە

67
00:03:52,750 --> 00:03:55,217
و دەست دەکەن بە لەدەستدانی
توانستی دابەشبوونیان،

68
00:03:55,217 --> 00:03:59,728
کارلەسەر نوێبوونەوەی شانەکان و هێزی
پارێزگاری کردن لە فرمانی سەرەکی ئەندامەکان

69
00:03:59,728 --> 00:04:04,098
گۆڕانکاریەکانی تری خانە بریتیە لە
ئەنجامدانی فرمانەکانی خانە بە دروستی.

70
00:04:04,098 --> 00:04:08,498
کاتێک پیر دەبن، لە کۆنتڕۆڵ کردنی
کوالێتی پڕۆتینەکان دەوەستن،

71
00:04:08,498 --> 00:04:12,851
هۆکاری کەڵەکە بوونی تێک شکاندنەکان
و خۆراکە ژەهراویەکان،

72
00:04:12,851 --> 00:04:17,555
بەهۆی چالاکی زۆری خۆراکی کە
ئەمەش دەبێتە هۆی کوشتنیان.

73
00:04:17,555 --> 00:04:20,597
پەیوەندی نێوان خانەکان
زۆر کزو هێواش دەبێت،

74
00:04:20,597 --> 00:04:24,009
سەرەنجام توانای لاشە لە ڕاپەڕاندنی
فرمانەکانی کزو لاواز دەبێت.

75
00:04:24,009 --> 00:04:27,105
زۆرشت هەن تا ئێستا تێنەگەیشتووین
دەربارەی پیربوون.

76
00:04:27,105 --> 00:04:32,193
لەکۆتایدا، ئایا تەمەنێکی درێژ پەیوەندی
بە سیستەمی خۆراکییەوە هەیە،

77
00:04:32,193 --> 00:04:33,400
یان ڕاهێنان،

78
00:04:33,400 --> 00:04:34,405
و داو دەرمان،

79
00:04:34,405 --> 00:04:35,965
یان هەرشتێکی تر؟

80
00:04:35,965 --> 00:04:39,094
ئایا تەکنیکی نوێی داهاتوو وەک
چاک بوونەوەی خانەکانی کاربۆهیدرات،

81
00:04:39,094 --> 00:04:40,587
یان چارەسەری بۆماوەیی،

82
00:04:40,587 --> 00:04:43,311
بەشێوەیەکی دەستکرد تەمەنمان زیاد دەکات؟

83
00:04:43,311 --> 00:04:46,405
و ئایا لەم کاتەدا دەمانەوێ زیاتر بژین
وەک لەوەی ئێستا هەیە؟

84
00:04:46,405 --> 00:04:50,375
١٢٢ساڵ مانەوە لەژیان وەک ئیلهامێک وایە،

85
00:04:50,375 --> 00:04:53,434
هیچ قسەیەکمان نییە،
زانیخوازی بۆ کوێمان دەبات.