WEBVTT 00:00:06.580 --> 00:00:10.082 Thử tưởng tượng nếu một nửa người dân trong làng của bạn, thành phố bạn sống, 00:00:10.082 --> 00:00:12.995 hay thậm chí là cả đất nước của bạn bị hủy diệt. 00:00:12.995 --> 00:00:16.336 Nghe như là một bộ phim kinh dị về ngày tận thế, 00:00:16.336 --> 00:00:19.049 Nhưng nó thực sự đã xảy ra vào thế kỷ 14 00:00:19.049 --> 00:00:22.898 trong suốt sự bùng phát của dịch bệnh được biết đến với cái tên " Cái chết đen". 00:00:22.898 --> 00:00:26.869 Lan truyền từ Trung Quốc ra khắp Châu Á, đến Trung Đông, Châu Phi và cả Châu Âu, 00:00:26.869 --> 00:00:31.743 bệnh dịch có sức tàn phá lớn này đã hủy diệt gần 1/5 dân số Thế giới, 00:00:31.743 --> 00:00:36.469 giết chết gần 50% dân số Châu Âu chỉ trong vòng 4 năm. 00:00:36.469 --> 00:00:39.585 Một trong những điều thú vị và cũng gây hoang mang nhất về "Cái chết đen" 00:00:39.585 --> 00:00:42.478 là căn bệnh này không phải là một căn bệnh mới 00:00:42.478 --> 00:00:45.654 mà là một căn bệnh ảnh hưởng đến con người qua hàng thế kỷ. 00:00:45.654 --> 00:00:48.921 Việc phân tích DNA từ những mẫu xương và răng của thời kỳ này, 00:00:48.921 --> 00:00:54.091 cũng như bệnh dịch trước đó được biết đến là Dịch hạch Justinianic Plague vào năm 541 sau công nguyên, 00:00:54.091 --> 00:00:57.471 đã cho kết quả là cả 2 bệnh dịch này đểu do vi khuẩn Yersinia pestis gây nên. 00:00:57.471 --> 00:01:02.077 Đây cũng là loại vi khuẩn gây nên bệnh dịch hạch thể hạch ngày nay. 00:01:02.077 --> 00:01:06.100 Điều này có nghĩa là cùng một loại bệnh do cùng một mầm bệnh gây ra 00:01:06.100 --> 00:01:10.244 có thể hoạt động và lây lan rất khác nhau trong suốt lịch sử. 00:01:10.244 --> 00:01:14.377 Thậm chí là trước khi sử dụng kháng sinh, những sự bùng phát mạnh mẽ nhất trong thời đại mới, 00:01:14.377 --> 00:01:17.804 như là sự bùng phát xảy ra vào đầu thế kỷ 20 ở Ấn Độ, 00:01:17.804 --> 00:01:21.277 giết chết không quá 3% dân số. 00:01:21.277 --> 00:01:24.509 Những trường hợp mới của bệnh dịch hạch cũng có khuynh hướng duy trì tính cục bộ, 00:01:24.509 --> 00:01:28.058 hoặc di chuyển chậm chạp, khi chúng được lây lan qua bọ chét ở các loài gặm nhấm. 00:01:28.058 --> 00:01:31.091 nhưng Cái chết đen thời Trung cổ, với tốc độ lây lan cực nhanh, 00:01:31.091 --> 00:01:35.002 có khả năng nhất là truyền trực tiếp từ người sang người. 00:01:35.002 --> 00:01:39.713 Và bởi vì việc so sánh gen giữa chủng cổ xưa và chủng hiện đại của vi khuẩn Yersinia pestis 00:01:39.713 --> 00:01:43.247 không cho thấy bất cứ sự khác biệt đáng kể nào về gen, 00:01:43.247 --> 00:01:46.292 nên lý do vì sao những cơn bùng phát trước đó gây chết người nhiều hơn 00:01:46.292 --> 00:01:49.599 không nằm ở ký sinh trùng mà là vật chủ. 00:01:49.599 --> 00:01:52.397 Khoảng 300 năm suốt Trung kỳ Trung Cổ, 00:01:52.397 --> 00:01:54.839 khí hậu ấm áp cùng với những cải tiến trong nông nghiệp 00:01:54.839 --> 00:01:58.777 đã dẫn đến sự bùng nổ dân số khắp Châu Âu. 00:01:58.777 --> 00:02:00.634 Nhưng với quá nhiều miệng ăn mới , 00:02:00.634 --> 00:02:03.687 việc kết thúc thời kỳ ấm áp này đã báo hiệu những thảm họa. 00:02:03.687 --> 00:02:06.600 Mức sinh cao cộng với việc mất mùa , 00:02:06.600 --> 00:02:09.899 đồng nghĩa với việc canh tác không còn cung cấp đủ lương thực cho người dân, 00:02:09.899 --> 00:02:13.048 trong khi nguồn lao động dồi dào dẫn đến mức lương giảm. 00:02:13.048 --> 00:02:16.402 Hậu quả là, hầu hết người dân châu Âu đầu TK 14, 00:02:16.402 --> 00:02:19.489 quen với việc sụt giảm mức sống liên tục, 00:02:19.489 --> 00:02:24.681 biểu hiện qua nạn đói, sự nghèo nàn và sức khỏe yếu, làm cho họ mất khả năng đề kháng trước sự nhiễm trùng. 00:02:24.681 --> 00:02:28.216 Thực vậy, bộ xương còn lại từ những nạn nhân của Cái Chết Đen tìm thấy ở London 00:02:28.216 --> 00:02:32.626 cho thấy những dấu hiệu của việc suy dinh dưỡng và những căn bệnh mắc phải từ trước đó. 00:02:32.626 --> 00:02:37.271 Sự hủy diệt gây ra bởi Cái Chết Đen đã thay đổi nhân loại theo 2 hướng quan trọng. 00:02:37.271 --> 00:02:40.362 Ở mức xã hội, việc giảm dân số đột ngột 00:02:40.362 --> 00:02:43.717 dẫn đến những thay đổi quan trọng trong điều kiện kinh tế Châu Âu. 00:02:43.717 --> 00:02:45.535 Việc cung ứng nhiều lương thực hơn, 00:02:45.535 --> 00:02:49.836 cũng như nhiều đất canh tác và việc trả lương cao hơn cho những nông dân và công nhân sống sót, 00:02:49.836 --> 00:02:55.221 con người bắt đầu ăn ngon và sống lâu hơn qua sự công bố các nghiên cứu về những nghĩa trang ở London. 00:02:55.221 --> 00:02:58.955 Mức sống cao hơn cũng dẫn đến gia tăng những biến đổi nhanh chóng của xã hội, 00:02:58.955 --> 00:03:03.244 chế độ phong kiến suy yếu, cuối cùng dẫn đến cải tổ chính trị. 00:03:03.244 --> 00:03:06.786 Nhưng dịch hạch cũng có một ảnh hưởng sinh học quan trọng. 00:03:06.786 --> 00:03:10.357 Cái chết đột ngột của nhiều người, hầu hết là những người yếu ớt và miễn dịch kém, 00:03:10.357 --> 00:03:14.042 đã để lại một dân số có vốn gen khác biệt đáng kể, 00:03:14.042 --> 00:03:17.299 bao gồm những gen có thể giúp những người sống sót chống lại bệnh tật. 00:03:17.299 --> 00:03:20.357 Và bởi vì những đột biến thường quyết định sự miễn dịch 00:03:20.357 --> 00:03:23.269 với nhiều tác nhân hoạt động theo cùng một cách, 00:03:23.269 --> 00:03:26.638 nghiên cứu đã khám phá ra những hệ quả di truyền của Cái chết đen 00:03:26.638 --> 00:03:29.287 có khả năng là những lợi ích lớn lao. 00:03:29.287 --> 00:03:32.328 Ngày nay, sự đe dọa của bệnh dịch cùng cấp độ như Cái chết đen 00:03:32.328 --> 00:03:35.528 đã được kiểm soát diện rộng nhờ vào kháng sinh. 00:03:35.528 --> 00:03:40.596 Nhưng bệnh dịch hạch thể hạch vẫn tiếp tục giết chết vài ngàn người trên thế giới hằng năm, 00:03:40.596 --> 00:03:43.103 và sự xuất hiện gần đây của các chủng kháng thuốc 00:03:43.103 --> 00:03:45.983 có nguy cơ dẫn đến thời kỳ đen tối hơn. 00:03:45.983 --> 00:03:49.278 Tìm hiểu về nguyên nhân và ảnh hưởng của Cái chết đen rất quan trọng 00:03:49.278 --> 00:03:53.164 không chỉ để hiểu cách mà thế giới được sắp xếp lại trong quá khứ. 00:03:53.164 --> 00:03:57.544 Nó cũng giúp cứu chúng ta khỏi một cơn ác mộng tương tự trong tương lai.