0:00:06.580,0:00:10.082
Mahallenizdeki, şehrinizdeki[br]ve hatta ülkenizdeki insanların

0:00:10.082,0:00:12.995
yarısının öldüğünü düşünün.

0:00:12.995,0:00:16.336
Kulağa kıyamet konulu bir korku filmi[br]gibi gelebilir

0:00:16.336,0:00:19.049
ama bunlar 14. yüzyılda "Kara Ölüm"[br]olarak bilinen

0:00:19.049,0:00:22.898
bir hastalık salgını sırasında[br]gerçekten yaşandı.

0:00:22.898,0:00:26.869
Çin'den Asya, Orta Doğu, Afrika[br]ve Avrupa boyunca yayılarak

0:00:26.869,0:00:31.743
bu yıkıcı hastalık,[br]dünya nüfusunun 5'te 1'ini yok etti

0:00:31.743,0:00:36.469
ve Avrupa nüfusunun yarısını[br]sadece 4 yılda öldürdü.

0:00:36.469,0:00:39.585
Kara Ölüm hakkındaki etkileyici[br]ve anlaşılmaz şeylerden biri de

0:00:39.585,0:00:42.478
hastalığın yeni bir olgu olmadığı

0:00:42.478,0:00:45.654
ve insanları yüzyıllardır etkilediğidir.

0:00:45.654,0:00:48.921
Bu dönemdeki ve daha önce[br]gerçekleşen bir salgın olan

0:00:48.921,0:00:54.091
M.S 541 yılındaki Justinianos Veba Salgını[br]dönemindeki diş ve kemiklerin DNA analizi

0:00:54.091,0:00:57.471
her iki hastalığında bugünkü[br]bubonik vebaya yol açan

0:00:57.471,0:01:02.077
aynı bakteri olan Yersinia pestis [br]tarafından meydana geldiğini gösterir.

0:01:02.077,0:01:06.100
Bu, aynı patojenden meydana gelen[br]aynı hastalığın tarih boyunca

0:01:06.100,0:01:10.244
tamamen farklı bir şekilde davranıp[br]farklı yollarla yayılabileceğini gösterir.

0:01:10.244,0:01:14.377
Antibiyotik kullanımdan önce bile,[br]20. yüzyılın başlarında Hindistan'da

0:01:14.377,0:01:17.804
meydana gelenler gibi[br]modern zamanlardaki ölümcül salgınlar

0:01:17.804,0:01:21.277
nüfusun %3'ünden fazlasını öldüremedi.

0:01:21.277,0:01:24.509
Günümüzde veba bölgesel sınırlar [br]içinde kalıyor ya da

0:01:24.509,0:01:28.058
kemirgen pireleri tarafından taşındığı [br]için yayılsa bile yavaş yayılıyor.

0:01:28.058,0:01:31.091
Fakat süratle yayılan Orta Çağ vebası

0:01:31.091,0:01:35.002
büyük ihtimalle insandan insana geçiyordu.

0:01:35.002,0:01:39.713
Eski ve modern bubonik veba [br]bakterilerinin karşılaştırılması

0:01:39.713,0:01:43.247
sonucu göze çarpan[br]bir genetik fark ortaya çıkmadı,

0:01:43.247,0:01:46.292
bu da önceki salgınların neden[br]bu kadar ölümcül olduğu sırrının

0:01:46.292,0:01:49.599
bakteride değil,[br]hastada yattığını gösterir.

0:01:49.599,0:01:52.397
Orta Çağ döneminde 300 yıl boyunca,

0:01:52.397,0:01:54.839
ılıman iklim ve tarımsal gelişmeler

0:01:54.839,0:01:58.777
nüfusun Avrupa boyunca[br]artmasına neden oldu.

0:01:58.777,0:02:00.634
Ama beslenmek zorunda olan bu kadar

0:02:00.634,0:02:03.687
insan yüzünden bu ılıman dönem[br]felaketlere yol açmaya başladı.

0:02:03.687,0:02:06.600
İşgücü arzı çok olmasına rağmen[br]maaşlar azdı

0:02:06.600,0:02:09.899
ve yüksek doğum oranı[br]ile düşük üretim birleştiğinde

0:02:09.899,0:02:13.048
toprağın nüfusunu[br]destekleyemediği ortaya çıktı.

0:02:13.048,0:02:16.402
Sonuç olarak 14. yüzyıldaki çoğu[br]Avrupalının yaşam standartları düştü.

0:02:16.402,0:02:19.489
Bu da kıtlığa, yoksulluğa [br]ve hastalığa neden oldu.

0:02:19.489,0:02:24.681
Ve onları hastalıklara karşı[br]savunmasız bıraktı.

0:02:24.681,0:02:28.216
Gerçekten de veba kurbanlarının[br]Londra'daki iskeletleri incelendiğinde

0:02:28.216,0:02:32.626
kötü beslenmenin ve daha önceden var olan[br]diğer hastalıkların işaretlerini görürüz.

0:02:32.626,0:02:37.271
Veba tarafından meydana gelen yıkım[br]insanlığı iki yönde değiştirdi.

0:02:37.271,0:02:40.362
Toplumsal açıdan,[br]nüfusun hızlı şekilde yok olması

0:02:40.362,0:02:43.717
Avrupa'nın ekonomik durumda[br]önemli değişimlere yol açtı.

0:02:43.717,0:02:45.535
Daha fazla yiyecek, toprak olması

0:02:45.535,0:02:49.836
ve hayatta kalan çiftçilerle işçilere daha[br]iyi para ödenmesi insanların daha iyi

0:02:49.836,0:02:55.221
beslenip uzun yaşamasını sağladı ki[br]mezarlıklardaki sayımlar bunu destekler.

0:02:55.221,0:02:58.955
Yüksek yaşam standartları ayrıca[br]sosyal hareketliliği yükseltti,

0:02:58.955,0:03:03.244
feodalizmi azalttı ve en sonunda[br]politik reformlara neden oldu.

0:03:03.244,0:03:06.786
Ama vebanın ayrıca[br]önemli bir biyolojik etkisi de oldu.

0:03:06.786,0:03:10.357
Bu kadar zayıf ve hassas insanın[br]bir anda ölmesi

0:03:10.357,0:03:14.042
geriye belki de hayatta kalanların[br]kurtulmasını sağlayan genlerin de

0:03:14.042,0:03:17.299
yer aldığı farklı gen [br]havuzlarından insanlar bıraktı.

0:03:17.299,0:03:20.357
Ve bu tipteki mutasyonlar[br]veba ile aynı şekilde çalışan

0:03:20.357,0:03:23.269
birçok mikroba karşı[br]bağışıklık sağladığı için

0:03:23.269,0:03:26.638
araştırmalar vebanın genetik sonuçlarının

0:03:26.638,0:03:29.287
çoğunlukla yararlı olduğunu gösteriyor.

0:03:29.287,0:03:32.328
Günümüzde veba ölçüsünde [br]bir salgın olasılığı

0:03:32.328,0:03:35.528
antibiyotikler sayesinde[br]ortadan kaldırılmıştır.

0:03:35.528,0:03:40.596
Fakat bubonik veba her yıl dünya çapında[br]birkaç bin insanı öldürmeye devam ediyor

0:03:40.596,0:03:43.103
ve yakınlarda ilaca dirençli[br]yeni bir türün doğması

0:03:43.103,0:03:45.983
karanlık günlerin[br]geri dönebileceğini gösteriyor.

0:03:45.983,0:03:49.278
Vebanın nedenleri ve sonuçları[br]hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak

0:03:49.278,0:03:53.212
sadece geçmişin dünyamızı nasıl[br]etkilediğini anlamak için değil,

0:03:53.212,0:03:56.686
ayrıca gelecekteki bir salgından[br]kurtulmamız açısından da önemli.