WEBVTT

00:00:00.975 --> 00:00:07.175
Ngày nay 40 triệu người Mỹ đang mắc nợ 
do sự chuyển đổi nền kinh tế của họ.

00:00:08.039 --> 00:00:10.193
Quá nghèo, không trả nổi học phí đại học,

00:00:10.193 --> 00:00:14.509
nên giờ họ nợ các chủ nợ 
hơn 1 nghìn tỉ đô la Mỹ.

00:00:15.709 --> 00:00:17.978
Họ cố tìm kiếm mọi công việc có thể

00:00:17.978 --> 00:00:20.457
để trả dứt khỏi món nợ 
đã bám chặt lấy mình.

00:00:21.201 --> 00:00:23.249
Ở nước Mỹ,

00:00:23.273 --> 00:00:28.804
ngay cả một con bạc vỡ nợ 
cũng có được cơ hội thứ hai.

00:00:30.351 --> 00:00:33.153
Nhưng gần như là bất khả thi

00:00:33.177 --> 00:00:36.652
để một người Mỹ dứt được 
món nợ sinh viên của mình.

NOTE Paragraph

00:00:40.421 --> 00:00:43.161
Ngày xửa ngày xưa trên đất Mỹ,

00:00:43.165 --> 00:00:46.335
vào đại học không đồng nghĩa 
tốt nghiệp trong nợ nần.

00:00:47.299 --> 00:00:52.585
Cha của anh bạn tôi, Paul, tốt nghiệp 
từ Đại học bang Colorado

00:00:52.609 --> 00:00:53.759
nhờ vào Luật G.I. Bill.

00:00:55.546 --> 00:00:57.154
Vào thời của ông ấy,

00:00:57.158 --> 00:01:00.016
giáo dục đại học là miễn phí 
hoặc gần như miễn phí,

00:01:00.020 --> 00:01:02.427
bởi vì nó được xem như 
một thứ hàng hóa công.

00:01:03.676 --> 00:01:04.872
Nhưng không còn thế nữa.

00:01:06.171 --> 00:01:10.297
Khi Paul cũng tốt nghiệp từ 
Đại học Bang Colorado,

00:01:10.297 --> 00:01:13.664
anh ấy làm thêm để chi trả
cho tấm bằng Ngữ văn Anh của mình.

00:01:14.164 --> 00:01:15.335
30 năm trước,

00:01:15.339 --> 00:01:18.006
học phí bậc đại học 
khá hợp lí và có thể chi trả,

00:01:18.030 --> 00:01:21.426
số nợ nần dồn lại,
đến khi tốt nghiệp, bạn có thể trả hết.

00:01:21.952 --> 00:01:23.102
Nhưng không còn thế nữa.

00:01:23.829 --> 00:01:27.233
Con gái của Paul nối gót cha,

00:01:27.233 --> 00:01:28.568
duy có một điểm khác biệt:

00:01:28.568 --> 00:01:31.054
khi cô ấy tốt nghiệp năm năm trước,

00:01:31.068 --> 00:01:32.417
có một món nợ khổng lồ đi kèm.

NOTE Paragraph

00:01:33.179 --> 00:01:36.521
Những sinh viên như Kate phải đi vay nợ

00:01:36.545 --> 00:01:39.774
bởi chi phí cho giáo dục đại học
đã trở nên không chi trả nổi

00:01:39.774 --> 00:01:43.457
với rất nhiều nếu không muốn nói 
hầu hết gia đình Mỹ.

00:01:44.427 --> 00:01:45.577
Nhưng thế thì sao?

00:01:46.117 --> 00:01:48.695
Vay tiền để chi trả 
cho một nền giáo dục đắt đỏ

00:01:48.695 --> 00:01:51.471
cũng không hẳn là tệ nếu bạn
có thể trả được hết nợ

00:01:51.475 --> 00:01:54.609
bằng khoản thu nhập tăng lên 
bạn kiếm được nhờ nền giáo dục đó.

00:01:55.266 --> 00:01:57.379
Nhưng đó mới là vấn đề.

00:01:59.652 --> 00:02:05.268
Ngay cả một sinh viên tốt nghiệp đại học
vào năm 2001 cũng có thu nhập cao hơn 10%

00:02:05.272 --> 00:02:07.247
so với sinh viên tốt nghiệp năm 2013.

NOTE Paragraph

00:02:07.984 --> 00:02:09.134
Vậy là...

00:02:09.779 --> 00:02:11.458
học phí tăng lên,

00:02:11.462 --> 00:02:13.015
công quỹ ít hơn,

00:02:13.015 --> 00:02:15.486
thu nhập của gia đình giảm,

00:02:15.486 --> 00:02:17.882
thu nhập cá nhân thấp.

00:02:18.241 --> 00:02:22.666
Liệu có ai biết rằng 
hơn 1/4 người buộc phải vay nợ

00:02:22.670 --> 00:02:24.677
không trả nổi khoản vay đại học không?

00:02:26.852 --> 00:02:29.859
Thời khắc tồi tệ nhất cũng có thể 
là thời khắc huy hoàng nhất,

00:02:29.859 --> 00:02:33.731
bởi những sự thật chắc chắn sẽ soi đến 
theo cái cách mà bạn không thể bỏ qua.

00:02:34.446 --> 00:02:36.392
Hôm nay tôi muốn nói đến 
ba trong số đó.

NOTE Paragraph

00:02:37.571 --> 00:02:41.465
1.2 nghìn tỷ đô la khoản nợ sinh viên

00:02:41.469 --> 00:02:43.964
khiến điều này trở nên quá rõ ràng

00:02:43.964 --> 00:02:47.696
rằng giáo dục đại học là một sản phẩm
tiêu dùng mà bạn có thể mua.

00:02:48.283 --> 00:02:53.131
Tất cả chúng ta bàn về giáo dục
theo cách mà các nhà kinh tế đang làm,

00:02:53.131 --> 00:02:57.626
coi đó là một khoản đầu tư bạn tạo ra
để cải thiện loại cổ phiếu con người

00:02:57.630 --> 00:02:59.371
bằng cách huấn luyện họ làm việc.

00:02:59.812 --> 00:03:04.535
Khoản đầu tư tạo ra để 
sắp xếp và phân loại con người

00:03:04.559 --> 00:03:07.327
nhờ đó các nhà tuyển dụng 
có thể thuê họ dễ dàng hơn.

00:03:08.396 --> 00:03:11.814
U.S. News & World Report 
xếp hạng các trường đại học

00:03:11.818 --> 00:03:15.101
như thể bản báo cáo tiêu dùng
đánh giá các loại máy giặt.

00:03:15.101 --> 00:03:18.878
Sử dụng đầy những từ ngữ thông tục.

00:03:18.882 --> 00:03:22.263
Giáo viên được gọi là 
"người cung cấp dịch vụ",

00:03:22.287 --> 00:03:24.170
sinh viên là "người tiêu dùng".

00:03:25.509 --> 00:03:29.390
Xã hội học và Shakespeare, 
bóng đá và khoa học,

00:03:29.414 --> 00:03:31.459
đều là "nội dung tiêu dùng" cả.

NOTE Paragraph

00:03:33.318 --> 00:03:34.699
Khoản nợ sinh viên sinh lãi.

00:03:34.723 --> 00:03:35.873
Chỉ không từ bạn thôi.

00:03:37.961 --> 00:03:41.564
Khoản nợ của bạn vỗ béo
cho nền công nghiệp vay nợ sinh viên.

00:03:42.040 --> 00:03:44.477
Hai con gorilla nặng 800 pound --

00:03:44.501 --> 00:03:46.564
Sallie Mae và Navient --

00:03:46.588 --> 00:03:51.794
được đăng lên năm ngoái là khoản lãi gộp
từ 1.2 tỷ đô la.

00:03:52.568 --> 00:03:55.160
Và cũng giống như khoản thế chấp nhà,

00:03:55.170 --> 00:03:58.350
khoản vay sinh viên có thể dồn góp, 
đóng gói, cắt lát và băm nhỏ,

00:03:58.374 --> 00:03:59.624
rồi bán trên Phố Wall.

00:04:00.369 --> 00:04:01.965
Những trường cao đẳng, đại học

00:04:01.989 --> 00:04:05.289
đầu tư vào những khoản nợ được đảm bảo này

00:04:06.170 --> 00:04:07.321
được lợi nhuận gấp đôi.

00:04:07.735 --> 00:04:09.176
Một lần từ học phí của bạn,

00:04:09.180 --> 00:04:11.560
và lần nữa từ lãi suất khoản vay.

NOTE Paragraph

00:04:13.108 --> 00:04:15.494
Với đống tiền kiếm được đó,

00:04:15.498 --> 00:04:21.085
liệu chúng ta có ngạc nhiên khi 
vài cơ sở kinh doanh giáo dục đại học

00:04:21.109 --> 00:04:23.181
đã bắt đầu quảng cáo sai sự thật,

00:04:23.205 --> 00:04:24.362
câu kéo và lèo lái...

00:04:26.585 --> 00:04:30.680
kiếm tiền từ thứ ngu dốt 
mà họ đang giả bộ đào tạo?

NOTE Paragraph

00:04:32.144 --> 00:04:33.294
Thứ ba:

00:04:33.678 --> 00:04:35.067
tấm bằng là một thương hiệu.

00:04:35.741 --> 00:04:38.092
Nhiều năm trước 
giáo viên của tôi từng viết,

00:04:38.116 --> 00:04:40.657
"Khi sinh viên bị đối xử 
như những nhà tiêu dùng,

00:04:40.681 --> 00:04:43.806
họ sẽ trở thành tù nhân
của cơn nghiện và lòng đố kỵ."

00:04:47.794 --> 00:04:52.335
Y như việc có thể bán đi bán lại cho khách
các bản nâng cấp của một chiếc iPhone,

00:04:52.359 --> 00:04:55.301
ta cũng có thể bán cho con người
nhiều giáo dục hơn nữa.

00:04:56.807 --> 00:04:58.673
Đại học là một trường trung học khác,

00:04:58.697 --> 00:05:00.021
chúng ta đã nói vậy.

00:05:01.408 --> 00:05:02.807
Nhưng sao phải dừng ở đó?

00:05:02.831 --> 00:05:06.308
Còn có thể bán thêm cho mọi người
các chứng chỉ và tái chứng chỉ,

00:05:06.332 --> 00:05:08.688
bằng thạc sĩ, tiến sĩ.

NOTE Paragraph

00:05:11.436 --> 00:05:15.149
Giáo dục đại học cũng được đem mua bán
như một món hàng thương mại.

00:05:16.634 --> 00:05:17.785
Mua một tấm bằng,

00:05:17.809 --> 00:05:21.016
cũng như việc bạn mua một chiếc Lexus
hay chiếc túi Louis Vuitton,

00:05:21.020 --> 00:05:22.814
để làm mình khác với mọi người.

00:05:22.838 --> 00:05:25.289
Như thế bạn có thể là
thứ đồ khiến người ta ghen tị.

00:05:26.669 --> 00:05:28.400
Bằng cấp là một thứ thương hiệu.

NOTE Paragraph

00:05:29.034 --> 00:05:35.629
Nhưng những sự thật này thường bị giấu 
bởi lời mời chào bán hàng om sòm.

00:05:36.535 --> 00:05:38.201
Chẳng có ngày nào trôi qua

00:05:38.201 --> 00:05:43.232
mà không có vài kẻ có chức
trên ti vi nói với chúng ta rằng,

00:05:43.236 --> 00:05:45.300
"Bằng đại học là thứ cực cần thiết

00:05:45.304 --> 00:05:48.021
để bước lên chiếc thang
tiến vào cuộc sống trung lưu."

00:05:48.890 --> 00:05:52.588
Và bằng chứng thường được đưa ra
như là một phần thưởng của đại học:

00:05:52.592 --> 00:05:57.839
người tốt nghiệp đại học trung bình kiếm 
56% hơn so với người tốt nghiệp trung học.

NOTE Paragraph

00:05:58.425 --> 00:06:00.483
Hãy cùng xem xét con số đó kĩ hơn,

00:06:00.483 --> 00:06:01.833
bởi vì có vẻ như,

00:06:01.847 --> 00:06:05.191
việc này làm sai lệch đi 
những câu chuyện chúng ta hay nghe

00:06:05.215 --> 00:06:09.603
về những người tốt nghiệp đại học làm 
nhân viên pha chế hay thu ngân.

00:06:10.545 --> 00:06:15.696
Trong 100 người tham gia bất kì hình thức 
giáo dục sau trung học nào,

00:06:15.720 --> 00:06:18.768
45 người không hoàn thành đúng hạn,

00:06:18.792 --> 00:06:21.858
bởi nhiều lí do,
bao gồm cả tài chính.

00:06:22.275 --> 00:06:24.188
Trong số 55 người tốt nghiệp,

00:06:24.212 --> 00:06:26.260
2 người sẽ thất nghiệp,

00:06:26.284 --> 00:06:29.014
18 người khác làm việc lương thấp.

00:06:30.058 --> 00:06:33.763
Vậy, người tốt nghiệp đại học kiếm được
nhiều hơn người tốt nghiệp trung học,

00:06:33.763 --> 00:06:36.780
nhưng liệu nó có bù đắp được 
cho mức học phí cắt cổ

00:06:36.780 --> 00:06:39.165
và khoản lương bỏ lỡ khi học đại học?

NOTE Paragraph

00:06:39.661 --> 00:06:42.277
Giờ cả các nhà kinh tế học cũng thừa nhận

00:06:42.281 --> 00:06:47.511
học đại học chỉ là phần thưởng
với những ai hoàn thành nó.

00:06:48.095 --> 00:06:52.137
Nhưng đó chỉ bởi lương của người 
học hết trung học đã bị cắt giảm tối đa,

00:06:52.151 --> 00:06:53.591
hàng thập kỉ nay.

00:06:55.369 --> 00:06:57.288
Suốt nhiều thập kỉ,

00:06:57.288 --> 00:06:59.639
người lao động với tấm bằng trung học

00:06:59.663 --> 00:07:03.766
không có được phần chia công bằng
từ những gì họ làm ra.

00:07:04.480 --> 00:07:07.415
Và nếu họ nhận được 
những gì họ đáng ra phải có,

00:07:07.415 --> 00:07:11.392
thì học đại học sẽ là một khoản đầu tư tệ
với nhiều người.

00:07:11.392 --> 00:07:13.512
Phần thưởng đại học ư?

00:07:13.941 --> 00:07:15.695
Với tôi đó là chiết khấu trung học.

NOTE Paragraph

00:07:16.688 --> 00:07:21.092
2 trong số 3 người nhập học
sẽ không tìm được một công việc thích hợp.

00:07:21.756 --> 00:07:24.867
Và tương lai, với họ,
có vẻ không hứa hẹn mấy --

00:07:24.891 --> 00:07:26.633
trên thực tế, nó rõ ràng ảm đạm.

00:07:26.637 --> 00:07:29.041
Và họ chính là những người phải chịu đựng

00:07:30.541 --> 00:07:33.224
mặt tồi tệ nhất của khoản vay sinh viên.

00:07:34.002 --> 00:07:35.153
Và những người này,

00:07:35.177 --> 00:07:36.558
đáng tò mò và cũng đáng buồn,

00:07:36.582 --> 00:07:40.391
là những người rao giảng lớn tiếng nhất
về thứ gọi là phần thưởng đại học.

00:07:41.986 --> 00:07:44.383
Đó không chỉ là quảng cáo phi đạo đức,

00:07:44.407 --> 00:07:45.557
nó còn độc ác.

NOTE Paragraph

00:07:47.277 --> 00:07:48.427
Vậy chúng ta làm gì đây?

00:07:49.279 --> 00:07:54.888
Sẽ thế nào nếu sinh viên và phụ huynh
coi giáo dục đại học như một thứ hàng hóa?

00:07:56.199 --> 00:07:58.098
Có vẻ như mọi người đều vậy.

00:07:58.686 --> 00:08:00.948
Vậy thì, cũng như mọi thứ hàng hóa khác,

00:08:00.972 --> 00:08:03.501
bạn sẽ đòi được biết thứ bạn đang
chi trả cho là gì.

00:08:03.501 --> 00:08:04.730
Khi bạn mua thuốc,

00:08:04.734 --> 00:08:06.649
bạn sẽ được biết một loạt tác dụng phụ.

00:08:06.673 --> 00:08:08.785
Khi bạn mua sản phẩm giáo dục đại học,

00:08:08.809 --> 00:08:10.463
đáng ra bạn phải có tờ cảnh báo

00:08:10.467 --> 00:08:12.689
giúp người tiêu dùng chọn lựa

00:08:12.689 --> 00:08:14.152
với thông tin đầy đủ.

00:08:14.838 --> 00:08:16.030
Khi bạn mua một chiếc xe,

00:08:16.054 --> 00:08:18.665
bạn biết mỗi gallon xăng có thể
đi được bao nhiêu mile.

00:08:19.188 --> 00:08:20.654
Nhưng ai biết phải kì vọng gì

00:08:20.658 --> 00:08:24.372
từ một tấm bằng, ví dụ như, Canada học.

00:08:24.806 --> 00:08:26.465
Nhân tiện, đó là một bằng có thật.

NOTE Paragraph

00:08:28.989 --> 00:08:31.044
Sẽ ra sao nếu có 
ứng dụng cho điều đó?

00:08:34.402 --> 00:08:39.270
Thứ mà tạo ra quan hệ giữa chi phí 
cho một tấm bằng với thu nhập mong đợi.

00:08:40.208 --> 00:08:42.614
Hãy gọi nó là 
Học phí dựa trên thu nhập hoặc IBT.

00:08:42.614 --> 00:08:44.930
Ai trong số các bạn
viết ứng dụng này đi.

NOTE Paragraph

00:08:45.707 --> 00:08:47.439
Hãy khám phá thực tại.
(Cười)

NOTE Paragraph

00:08:49.796 --> 00:08:51.245
Có ba ưu điểm,

00:08:51.249 --> 00:08:53.930
ba lợi ích của Học phí dựa trên thu nhập.

00:08:55.232 --> 00:08:57.171
Người dùng nào cũng có thể tìm hiểu

00:08:57.171 --> 00:09:00.349
anh hoặc cô ấy sẽ kiếm được bao nhiêu
với đại học và ngành cụ thể.

00:09:01.105 --> 00:09:02.447
Người dùng đủ thông tin

00:09:02.471 --> 00:09:06.416
sẽ khó để trở thành nạn nhân 
của mánh khóe từ kẻ hám lợi,

00:09:06.440 --> 00:09:07.850
của những lời rao bán.

00:09:07.874 --> 00:09:09.580
Và còn để lựa chọn thật khôn ngoan.

00:09:09.604 --> 00:09:12.026
Tại sao bất kì ai cũng 
chịu chi cho đại học

00:09:12.030 --> 00:09:15.056
nhiều hơn chừng 15% 
từ thu nhập có thêm của họ?

NOTE Paragraph

00:09:17.040 --> 00:09:19.756
Lợi ích thứ hai của Học phí 
dựa trên thu nhập.

00:09:19.780 --> 00:09:22.740
Bằng cách liên kết chi phí với thu nhập,

00:09:22.764 --> 00:09:27.185
những nhà quản lý đại học sẽ buộc phải
quản lý chi phí tốt hơn,

00:09:27.209 --> 00:09:29.549
hay tìm ra những sáng kiến để làm thế.

00:09:29.573 --> 00:09:30.727
Ví dụ,

00:09:30.751 --> 00:09:34.811
tất cả sinh viên ở đây đóng học phí 
tương đương nhau cho mọi chuyên ngành.

00:09:35.478 --> 00:09:39.525
Rõ ràng là bất công, và cần phải thay đổi.

00:09:40.295 --> 00:09:44.216
Một sinh viên kĩ sư
dùng nhiều tài nguyên,

00:09:44.240 --> 00:09:46.699
cơ sở vật chất, 
phòng thí nghiệm và làm việc hơn

00:09:46.699 --> 00:09:48.351
hơn một sinh viên triết học.

00:09:49.581 --> 00:09:51.805
Nhưng sinh viên triết học, kết quả,

00:09:51.805 --> 00:09:53.899
lại đang trợ giúp cho sinh viên kỹ sư.

00:09:54.300 --> 00:09:57.001
Người mà sau này sẽ tiến lên
và kiếm được nhiều hơn.

00:09:57.015 --> 00:10:00.722
Tại sao hai người mua cùng một món hàng,

00:10:00.726 --> 00:10:01.961
trả như nhau,

00:10:01.961 --> 00:10:04.722
nhưng một người lại chỉ nhận được
một nửa hoặc 1/3 dịch vụ.

00:10:06.448 --> 00:10:10.539
Thực tế, người tốt nghiệp đại học, 
ở vài chuyên ngành,

00:10:10.543 --> 00:10:14.163
dành 25% thu nhập 
trả cho khoản vay sinh viên,

00:10:14.187 --> 00:10:15.860
trong khi những người khác là 5%.

00:10:17.510 --> 00:10:22.026
Thứ bất công đó sẽ kết thúc
khi chuyên ngành được định giá đúng hơn.

NOTE Paragraph

00:10:23.042 --> 00:10:25.201
Giờ thì tất nhiên, tất cả dữ liệu này...

00:10:25.205 --> 00:10:27.309
và các bạn phải có ai viết app này chứ hả?

00:10:27.323 --> 00:10:29.170
Tất cả dữ liệu này 
phải được thiết kế gọn gàng

00:10:29.194 --> 00:10:31.292
có thể là do hãng kiểm toán công kiểm tra

00:10:31.316 --> 00:10:33.258
để tránh gian lận thống kê.

00:10:33.258 --> 00:10:35.137
Chúng ta biết về thống kê, phải không?

NOTE Paragraph

00:10:36.766 --> 00:10:37.989
Nhưng dù là như thế,

00:10:38.013 --> 00:10:42.394
lợi ích thứ ba và lớn nhất của 
Học phí dựa trên thu nhập,

00:10:42.418 --> 00:10:47.877
đó là nó sẽ giải thoát cho người Mỹ
khỏi nỗi sợ và sự phá sản có thể

00:10:47.877 --> 00:10:50.037
bởi mua phải một món hàng lỗi.

NOTE Paragraph

00:10:50.813 --> 00:10:53.162
Có lẽ, đến lúc,

00:10:53.162 --> 00:10:55.404
người Mỹ già hay trẻ sẽ nhận ra,

00:10:55.428 --> 00:10:57.625
như diễn giả nói trước tôi đây,

00:10:57.639 --> 00:10:59.682
tính tò mò của họ, lòng ham học,...

00:10:59.682 --> 00:11:01.169
khi anh bắt đầu học thứ mình yêu thích,

00:11:01.173 --> 00:11:02.352
yêu thích thứ được học,

00:11:02.376 --> 00:11:03.759
theo đuổi đam mê...

00:11:04.577 --> 00:11:07.046
được kích thích bởi trí tuệ,

00:11:07.070 --> 00:11:10.507
bước vào con đường tìm tòi tri thức
mà họ thực sự mong muốn.

NOTE Paragraph

00:11:10.848 --> 00:11:15.298
Cuối cùng, đó là Eric và Kevin,

00:11:15.322 --> 00:11:16.490
2 năm trước,

00:11:17.498 --> 00:11:20.950
chính xác là kiểu người trẻ này,

00:11:20.954 --> 00:11:22.976
đã tạo cảm hứng cho tôi,
làm việc cùng tôi,

00:11:23.000 --> 00:11:24.581
và đến nay vẫn vậy,

00:11:24.585 --> 00:11:28.271
cùng nghiên cứu về 
những khoản nợ sinh viên tại Mỹ.

NOTE Paragraph

00:11:29.272 --> 00:11:30.803
Cảm ơn vì đã lắng nghe.