1
00:00:00,975 --> 00:00:07,175
Ngày nay 40 triệu người Mỹ đang mắc nợ 
do sự chuyển đổi nền kinh tế của họ.

2
00:00:08,039 --> 00:00:10,193
Quá nghèo, không trả nổi học phí đại học,

3
00:00:10,193 --> 00:00:14,509
nên giờ họ nợ các chủ nợ 
hơn 1 nghìn tỉ đô la Mỹ.

4
00:00:15,709 --> 00:00:17,978
Họ cố tìm kiếm mọi công việc có thể

5
00:00:17,978 --> 00:00:20,457
để trả dứt khỏi món nợ 
đã bám chặt lấy mình.

6
00:00:21,201 --> 00:00:23,249
Ở nước Mỹ,

7
00:00:23,273 --> 00:00:28,804
ngay cả một con bạc vỡ nợ 
cũng có được cơ hội thứ hai.

8
00:00:30,351 --> 00:00:33,153
Nhưng gần như là bất khả thi

9
00:00:33,177 --> 00:00:36,652
để một người Mỹ dứt được 
món nợ sinh viên của mình.

10
00:00:40,421 --> 00:00:43,161
Ngày xửa ngày xưa trên đất Mỹ,

11
00:00:43,165 --> 00:00:46,335
vào đại học không đồng nghĩa 
tốt nghiệp trong nợ nần.

12
00:00:47,299 --> 00:00:52,585
Cha của anh bạn tôi, Paul, tốt nghiệp 
từ Đại học bang Colorado

13
00:00:52,609 --> 00:00:53,759
nhờ vào Luật G.I. Bill.

14
00:00:55,546 --> 00:00:57,154
Vào thời của ông ấy,

15
00:00:57,158 --> 00:01:00,016
giáo dục đại học là miễn phí 
hoặc gần như miễn phí,

16
00:01:00,020 --> 00:01:02,427
bởi vì nó được xem như 
một thứ hàng hóa công.

17
00:01:03,676 --> 00:01:04,872
Nhưng không còn thế nữa.

18
00:01:06,171 --> 00:01:10,297
Khi Paul cũng tốt nghiệp từ 
Đại học Bang Colorado,

19
00:01:10,297 --> 00:01:13,664
anh ấy làm thêm để chi trả
cho tấm bằng Ngữ văn Anh của mình.

20
00:01:14,164 --> 00:01:15,335
30 năm trước,

21
00:01:15,339 --> 00:01:18,006
học phí bậc đại học 
khá hợp lí và có thể chi trả,

22
00:01:18,030 --> 00:01:21,426
số nợ nần dồn lại,
đến khi tốt nghiệp, bạn có thể trả hết.

23
00:01:21,952 --> 00:01:23,102
Nhưng không còn thế nữa.

24
00:01:23,829 --> 00:01:27,233
Con gái của Paul nối gót cha,

25
00:01:27,233 --> 00:01:28,568
duy có một điểm khác biệt:

26
00:01:28,568 --> 00:01:31,054
khi cô ấy tốt nghiệp năm năm trước,

27
00:01:31,068 --> 00:01:32,417
có một món nợ khổng lồ đi kèm.

28
00:01:33,179 --> 00:01:36,521
Những sinh viên như Kate phải đi vay nợ

29
00:01:36,545 --> 00:01:39,774
bởi chi phí cho giáo dục đại học
đã trở nên không chi trả nổi

30
00:01:39,774 --> 00:01:43,457
với rất nhiều nếu không muốn nói 
hầu hết gia đình Mỹ.

31
00:01:44,427 --> 00:01:45,577
Nhưng thế thì sao?

32
00:01:46,117 --> 00:01:48,695
Vay tiền để chi trả 
cho một nền giáo dục đắt đỏ

33
00:01:48,695 --> 00:01:51,471
cũng không hẳn là tệ nếu bạn
có thể trả được hết nợ

34
00:01:51,475 --> 00:01:54,609
bằng khoản thu nhập tăng lên 
bạn kiếm được nhờ nền giáo dục đó.

35
00:01:55,266 --> 00:01:57,379
Nhưng đó mới là vấn đề.

36
00:01:59,652 --> 00:02:05,268
Ngay cả một sinh viên tốt nghiệp đại học
vào năm 2001 cũng có thu nhập cao hơn 10%

37
00:02:05,272 --> 00:02:07,247
so với sinh viên tốt nghiệp năm 2013.

38
00:02:07,984 --> 00:02:09,134
Vậy là...

39
00:02:09,779 --> 00:02:11,458
học phí tăng lên,

40
00:02:11,462 --> 00:02:13,015
công quỹ ít hơn,

41
00:02:13,015 --> 00:02:15,486
thu nhập của gia đình giảm,

42
00:02:15,486 --> 00:02:17,882
thu nhập cá nhân thấp.

43
00:02:18,241 --> 00:02:22,666
Liệu có ai biết rằng 
hơn 1/4 người buộc phải vay nợ

44
00:02:22,670 --> 00:02:24,677
không trả nổi khoản vay đại học không?

45
00:02:26,852 --> 00:02:29,859
Thời khắc tồi tệ nhất cũng có thể 
là thời khắc huy hoàng nhất,

46
00:02:29,859 --> 00:02:33,731
bởi những sự thật chắc chắn sẽ soi đến 
theo cái cách mà bạn không thể bỏ qua.

47
00:02:34,446 --> 00:02:36,392
Hôm nay tôi muốn nói đến 
ba trong số đó.

48
00:02:37,571 --> 00:02:41,465
1.2 nghìn tỷ đô la khoản nợ sinh viên

49
00:02:41,469 --> 00:02:43,964
khiến điều này trở nên quá rõ ràng

50
00:02:43,964 --> 00:02:47,696
rằng giáo dục đại học là một sản phẩm
tiêu dùng mà bạn có thể mua.

51
00:02:48,283 --> 00:02:53,131
Tất cả chúng ta bàn về giáo dục
theo cách mà các nhà kinh tế đang làm,

52
00:02:53,131 --> 00:02:57,626
coi đó là một khoản đầu tư bạn tạo ra
để cải thiện loại cổ phiếu con người

53
00:02:57,630 --> 00:02:59,371
bằng cách huấn luyện họ làm việc.

54
00:02:59,812 --> 00:03:04,535
Khoản đầu tư tạo ra để 
sắp xếp và phân loại con người

55
00:03:04,559 --> 00:03:07,327
nhờ đó các nhà tuyển dụng 
có thể thuê họ dễ dàng hơn.

56
00:03:08,396 --> 00:03:11,814
U.S. News & World Report 
xếp hạng các trường đại học

57
00:03:11,818 --> 00:03:15,101
như thể bản báo cáo tiêu dùng
đánh giá các loại máy giặt.

58
00:03:15,101 --> 00:03:18,878
Sử dụng đầy những từ ngữ thông tục.

59
00:03:18,882 --> 00:03:22,263
Giáo viên được gọi là 
"người cung cấp dịch vụ",

60
00:03:22,287 --> 00:03:24,170
sinh viên là "người tiêu dùng".

61
00:03:25,509 --> 00:03:29,390
Xã hội học và Shakespeare, 
bóng đá và khoa học,

62
00:03:29,414 --> 00:03:31,459
đều là "nội dung tiêu dùng" cả.

63
00:03:33,318 --> 00:03:34,699
Khoản nợ sinh viên sinh lãi.

64
00:03:34,723 --> 00:03:35,873
Chỉ không từ bạn thôi.

65
00:03:37,961 --> 00:03:41,564
Khoản nợ của bạn vỗ béo
cho nền công nghiệp vay nợ sinh viên.

66
00:03:42,040 --> 00:03:44,477
Hai con gorilla nặng 800 pound --

67
00:03:44,501 --> 00:03:46,564
Sallie Mae và Navient --

68
00:03:46,588 --> 00:03:51,794
được đăng lên năm ngoái là khoản lãi gộp
từ 1.2 tỷ đô la.

69
00:03:52,568 --> 00:03:55,160
Và cũng giống như khoản thế chấp nhà,

70
00:03:55,170 --> 00:03:58,350
khoản vay sinh viên có thể dồn góp, 
đóng gói, cắt lát và băm nhỏ,

71
00:03:58,374 --> 00:03:59,624
rồi bán trên Phố Wall.

72
00:04:00,369 --> 00:04:01,965
Những trường cao đẳng, đại học

73
00:04:01,989 --> 00:04:05,289
đầu tư vào những khoản nợ được đảm bảo này

74
00:04:06,170 --> 00:04:07,321
được lợi nhuận gấp đôi.

75
00:04:07,735 --> 00:04:09,176
Một lần từ học phí của bạn,

76
00:04:09,180 --> 00:04:11,560
và lần nữa từ lãi suất khoản vay.

77
00:04:13,108 --> 00:04:15,494
Với đống tiền kiếm được đó,

78
00:04:15,498 --> 00:04:21,085
liệu chúng ta có ngạc nhiên khi 
vài cơ sở kinh doanh giáo dục đại học

79
00:04:21,109 --> 00:04:23,181
đã bắt đầu quảng cáo sai sự thật,

80
00:04:23,205 --> 00:04:24,362
câu kéo và lèo lái...

81
00:04:26,585 --> 00:04:30,680
kiếm tiền từ thứ ngu dốt 
mà họ đang giả bộ đào tạo?

82
00:04:32,144 --> 00:04:33,294
Thứ ba:

83
00:04:33,678 --> 00:04:35,067
tấm bằng là một thương hiệu.

84
00:04:35,741 --> 00:04:38,092
Nhiều năm trước 
giáo viên của tôi từng viết,

85
00:04:38,116 --> 00:04:40,657
"Khi sinh viên bị đối xử 
như những nhà tiêu dùng,

86
00:04:40,681 --> 00:04:43,806
họ sẽ trở thành tù nhân
của cơn nghiện và lòng đố kỵ."

87
00:04:47,794 --> 00:04:52,335
Y như việc có thể bán đi bán lại cho khách
các bản nâng cấp của một chiếc iPhone,

88
00:04:52,359 --> 00:04:55,301
ta cũng có thể bán cho con người
nhiều giáo dục hơn nữa.

89
00:04:56,807 --> 00:04:58,673
Đại học là một trường trung học khác,

90
00:04:58,697 --> 00:05:00,021
chúng ta đã nói vậy.

91
00:05:01,408 --> 00:05:02,807
Nhưng sao phải dừng ở đó?

92
00:05:02,831 --> 00:05:06,308
Còn có thể bán thêm cho mọi người
các chứng chỉ và tái chứng chỉ,

93
00:05:06,332 --> 00:05:08,688
bằng thạc sĩ, tiến sĩ.

94
00:05:11,436 --> 00:05:15,149
Giáo dục đại học cũng được đem mua bán
như một món hàng thương mại.

95
00:05:16,634 --> 00:05:17,785
Mua một tấm bằng,

96
00:05:17,809 --> 00:05:21,016
cũng như việc bạn mua một chiếc Lexus
hay chiếc túi Louis Vuitton,

97
00:05:21,020 --> 00:05:22,814
để làm mình khác với mọi người.

98
00:05:22,838 --> 00:05:25,289
Như thế bạn có thể là
thứ đồ khiến người ta ghen tị.

99
00:05:26,669 --> 00:05:28,400
Bằng cấp là một thứ thương hiệu.

100
00:05:29,034 --> 00:05:35,629
Nhưng những sự thật này thường bị giấu 
bởi lời mời chào bán hàng om sòm.

101
00:05:36,535 --> 00:05:38,201
Chẳng có ngày nào trôi qua

102
00:05:38,201 --> 00:05:43,232
mà không có vài kẻ có chức
trên ti vi nói với chúng ta rằng,

103
00:05:43,236 --> 00:05:45,300
"Bằng đại học là thứ cực cần thiết

104
00:05:45,304 --> 00:05:48,021
để bước lên chiếc thang
tiến vào cuộc sống trung lưu."

105
00:05:48,890 --> 00:05:52,588
Và bằng chứng thường được đưa ra
như là một phần thưởng của đại học:

106
00:05:52,592 --> 00:05:57,839
người tốt nghiệp đại học trung bình kiếm 
56% hơn so với người tốt nghiệp trung học.

107
00:05:58,425 --> 00:06:00,483
Hãy cùng xem xét con số đó kĩ hơn,

108
00:06:00,483 --> 00:06:01,833
bởi vì có vẻ như,

109
00:06:01,847 --> 00:06:05,191
việc này làm sai lệch đi 
những câu chuyện chúng ta hay nghe

110
00:06:05,215 --> 00:06:09,603
về những người tốt nghiệp đại học làm 
nhân viên pha chế hay thu ngân.

111
00:06:10,545 --> 00:06:15,696
Trong 100 người tham gia bất kì hình thức 
giáo dục sau trung học nào,

112
00:06:15,720 --> 00:06:18,768
45 người không hoàn thành đúng hạn,

113
00:06:18,792 --> 00:06:21,858
bởi nhiều lí do,
bao gồm cả tài chính.

114
00:06:22,275 --> 00:06:24,188
Trong số 55 người tốt nghiệp,

115
00:06:24,212 --> 00:06:26,260
2 người sẽ thất nghiệp,

116
00:06:26,284 --> 00:06:29,014
18 người khác làm việc lương thấp.

117
00:06:30,058 --> 00:06:33,763
Vậy, người tốt nghiệp đại học kiếm được
nhiều hơn người tốt nghiệp trung học,

118
00:06:33,763 --> 00:06:36,780
nhưng liệu nó có bù đắp được 
cho mức học phí cắt cổ

119
00:06:36,780 --> 00:06:39,165
và khoản lương bỏ lỡ khi học đại học?

120
00:06:39,661 --> 00:06:42,277
Giờ cả các nhà kinh tế học cũng thừa nhận

121
00:06:42,281 --> 00:06:47,511
học đại học chỉ là phần thưởng
với những ai hoàn thành nó.

122
00:06:48,095 --> 00:06:52,137
Nhưng đó chỉ bởi lương của người 
học hết trung học đã bị cắt giảm tối đa,

123
00:06:52,151 --> 00:06:53,591
hàng thập kỉ nay.

124
00:06:55,369 --> 00:06:57,288
Suốt nhiều thập kỉ,

125
00:06:57,288 --> 00:06:59,639
người lao động với tấm bằng trung học

126
00:06:59,663 --> 00:07:03,766
không có được phần chia công bằng
từ những gì họ làm ra.

127
00:07:04,480 --> 00:07:07,415
Và nếu họ nhận được 
những gì họ đáng ra phải có,

128
00:07:07,415 --> 00:07:11,392
thì học đại học sẽ là một khoản đầu tư tệ
với nhiều người.

129
00:07:11,392 --> 00:07:13,512
Phần thưởng đại học ư?

130
00:07:13,941 --> 00:07:15,695
Với tôi đó là chiết khấu trung học.

131
00:07:16,688 --> 00:07:21,092
2 trong số 3 người nhập học
sẽ không tìm được một công việc thích hợp.

132
00:07:21,756 --> 00:07:24,867
Và tương lai, với họ,
có vẻ không hứa hẹn mấy --

133
00:07:24,891 --> 00:07:26,633
trên thực tế, nó rõ ràng ảm đạm.

134
00:07:26,637 --> 00:07:29,041
Và họ chính là những người phải chịu đựng

135
00:07:30,541 --> 00:07:33,224
mặt tồi tệ nhất của khoản vay sinh viên.

136
00:07:34,002 --> 00:07:35,153
Và những người này,

137
00:07:35,177 --> 00:07:36,558
đáng tò mò và cũng đáng buồn,

138
00:07:36,582 --> 00:07:40,391
là những người rao giảng lớn tiếng nhất
về thứ gọi là phần thưởng đại học.

139
00:07:41,986 --> 00:07:44,383
Đó không chỉ là quảng cáo phi đạo đức,

140
00:07:44,407 --> 00:07:45,557
nó còn độc ác.

141
00:07:47,277 --> 00:07:48,427
Vậy chúng ta làm gì đây?

142
00:07:49,279 --> 00:07:54,888
Sẽ thế nào nếu sinh viên và phụ huynh
coi giáo dục đại học như một thứ hàng hóa?

143
00:07:56,199 --> 00:07:58,098
Có vẻ như mọi người đều vậy.

144
00:07:58,686 --> 00:08:00,948
Vậy thì, cũng như mọi thứ hàng hóa khác,

145
00:08:00,972 --> 00:08:03,501
bạn sẽ đòi được biết thứ bạn đang
chi trả cho là gì.

146
00:08:03,501 --> 00:08:04,730
Khi bạn mua thuốc,

147
00:08:04,734 --> 00:08:06,649
bạn sẽ được biết một loạt tác dụng phụ.

148
00:08:06,673 --> 00:08:08,785
Khi bạn mua sản phẩm giáo dục đại học,

149
00:08:08,809 --> 00:08:10,463
đáng ra bạn phải có tờ cảnh báo

150
00:08:10,467 --> 00:08:12,689
giúp người tiêu dùng chọn lựa

151
00:08:12,689 --> 00:08:14,152
với thông tin đầy đủ.

152
00:08:14,838 --> 00:08:16,030
Khi bạn mua một chiếc xe,

153
00:08:16,054 --> 00:08:18,665
bạn biết mỗi gallon xăng có thể
đi được bao nhiêu mile.

154
00:08:19,188 --> 00:08:20,654
Nhưng ai biết phải kì vọng gì

155
00:08:20,658 --> 00:08:24,372
từ một tấm bằng, ví dụ như, Canada học.

156
00:08:24,806 --> 00:08:26,465
Nhân tiện, đó là một bằng có thật.

157
00:08:28,989 --> 00:08:31,044
Sẽ ra sao nếu có 
ứng dụng cho điều đó?

158
00:08:34,402 --> 00:08:39,270
Thứ mà tạo ra quan hệ giữa chi phí 
cho một tấm bằng với thu nhập mong đợi.

159
00:08:40,208 --> 00:08:42,614
Hãy gọi nó là 
Học phí dựa trên thu nhập hoặc IBT.

160
00:08:42,614 --> 00:08:44,930
Ai trong số các bạn
viết ứng dụng này đi.

161
00:08:45,707 --> 00:08:47,439
Hãy khám phá thực tại.
(Cười)

162
00:08:49,796 --> 00:08:51,245
Có ba ưu điểm,

163
00:08:51,249 --> 00:08:53,930
ba lợi ích của Học phí dựa trên thu nhập.

164
00:08:55,232 --> 00:08:57,171
Người dùng nào cũng có thể tìm hiểu

165
00:08:57,171 --> 00:09:00,349
anh hoặc cô ấy sẽ kiếm được bao nhiêu
với đại học và ngành cụ thể.

166
00:09:01,105 --> 00:09:02,447
Người dùng đủ thông tin

167
00:09:02,471 --> 00:09:06,416
sẽ khó để trở thành nạn nhân 
của mánh khóe từ kẻ hám lợi,

168
00:09:06,440 --> 00:09:07,850
của những lời rao bán.

169
00:09:07,874 --> 00:09:09,580
Và còn để lựa chọn thật khôn ngoan.

170
00:09:09,604 --> 00:09:12,026
Tại sao bất kì ai cũng 
chịu chi cho đại học

171
00:09:12,030 --> 00:09:15,056
nhiều hơn chừng 15% 
từ thu nhập có thêm của họ?

172
00:09:17,040 --> 00:09:19,756
Lợi ích thứ hai của Học phí 
dựa trên thu nhập.

173
00:09:19,780 --> 00:09:22,740
Bằng cách liên kết chi phí với thu nhập,

174
00:09:22,764 --> 00:09:27,185
những nhà quản lý đại học sẽ buộc phải
quản lý chi phí tốt hơn,

175
00:09:27,209 --> 00:09:29,549
hay tìm ra những sáng kiến để làm thế.

176
00:09:29,573 --> 00:09:30,727
Ví dụ,

177
00:09:30,751 --> 00:09:34,811
tất cả sinh viên ở đây đóng học phí 
tương đương nhau cho mọi chuyên ngành.

178
00:09:35,478 --> 00:09:39,525
Rõ ràng là bất công, và cần phải thay đổi.

179
00:09:40,295 --> 00:09:44,216
Một sinh viên kĩ sư
dùng nhiều tài nguyên,

180
00:09:44,240 --> 00:09:46,699
cơ sở vật chất, 
phòng thí nghiệm và làm việc hơn

181
00:09:46,699 --> 00:09:48,351
hơn một sinh viên triết học.

182
00:09:49,581 --> 00:09:51,805
Nhưng sinh viên triết học, kết quả,

183
00:09:51,805 --> 00:09:53,899
lại đang trợ giúp cho sinh viên kỹ sư.

184
00:09:54,300 --> 00:09:57,001
Người mà sau này sẽ tiến lên
và kiếm được nhiều hơn.

185
00:09:57,015 --> 00:10:00,722
Tại sao hai người mua cùng một món hàng,

186
00:10:00,726 --> 00:10:01,961
trả như nhau,

187
00:10:01,961 --> 00:10:04,722
nhưng một người lại chỉ nhận được
một nửa hoặc 1/3 dịch vụ.

188
00:10:06,448 --> 00:10:10,539
Thực tế, người tốt nghiệp đại học, 
ở vài chuyên ngành,

189
00:10:10,543 --> 00:10:14,163
dành 25% thu nhập 
trả cho khoản vay sinh viên,

190
00:10:14,187 --> 00:10:15,860
trong khi những người khác là 5%.

191
00:10:17,510 --> 00:10:22,026
Thứ bất công đó sẽ kết thúc
khi chuyên ngành được định giá đúng hơn.

192
00:10:23,042 --> 00:10:25,201
Giờ thì tất nhiên, tất cả dữ liệu này...

193
00:10:25,205 --> 00:10:27,309
và các bạn phải có ai viết app này chứ hả?

194
00:10:27,323 --> 00:10:29,170
Tất cả dữ liệu này 
phải được thiết kế gọn gàng

195
00:10:29,194 --> 00:10:31,292
có thể là do hãng kiểm toán công kiểm tra

196
00:10:31,316 --> 00:10:33,258
để tránh gian lận thống kê.

197
00:10:33,258 --> 00:10:35,137
Chúng ta biết về thống kê, phải không?

198
00:10:36,766 --> 00:10:37,989
Nhưng dù là như thế,

199
00:10:38,013 --> 00:10:42,394
lợi ích thứ ba và lớn nhất của 
Học phí dựa trên thu nhập,

200
00:10:42,418 --> 00:10:47,877
đó là nó sẽ giải thoát cho người Mỹ
khỏi nỗi sợ và sự phá sản có thể

201
00:10:47,877 --> 00:10:50,037
bởi mua phải một món hàng lỗi.

202
00:10:50,813 --> 00:10:53,162
Có lẽ, đến lúc,

203
00:10:53,162 --> 00:10:55,404
người Mỹ già hay trẻ sẽ nhận ra,

204
00:10:55,428 --> 00:10:57,625
như diễn giả nói trước tôi đây,

205
00:10:57,639 --> 00:10:59,682
tính tò mò của họ, lòng ham học,...

206
00:10:59,682 --> 00:11:01,169
khi anh bắt đầu học thứ mình yêu thích,

207
00:11:01,173 --> 00:11:02,352
yêu thích thứ được học,

208
00:11:02,376 --> 00:11:03,759
theo đuổi đam mê...

209
00:11:04,577 --> 00:11:07,046
được kích thích bởi trí tuệ,

210
00:11:07,070 --> 00:11:10,507
bước vào con đường tìm tòi tri thức
mà họ thực sự mong muốn.

211
00:11:10,848 --> 00:11:15,298
Cuối cùng, đó là Eric và Kevin,

212
00:11:15,322 --> 00:11:16,490
2 năm trước,

213
00:11:17,498 --> 00:11:20,950
chính xác là kiểu người trẻ này,

214
00:11:20,954 --> 00:11:22,976
đã tạo cảm hứng cho tôi,
làm việc cùng tôi,

215
00:11:23,000 --> 00:11:24,581
và đến nay vẫn vậy,

216
00:11:24,585 --> 00:11:28,271
cùng nghiên cứu về 
những khoản nợ sinh viên tại Mỹ.

217
00:11:29,272 --> 00:11:30,803
Cảm ơn vì đã lắng nghe.