[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.64,0:00:09.08,Default,,0000,0000,0000,,İstatistikler ikna edicidir.
Dialogue: 0,0:00:09.08,0:00:12.54,Default,,0000,0000,0000,,Öyle ikna edici ki, insanlar,\Nkurumlar ve bütün ülkeler
Dialogue: 0,0:00:12.54,0:00:17.75,Default,,0000,0000,0000,,en önemli bazı kararlarını\Ndüzenli bilgiye dayanarak alırlar.
Dialogue: 0,0:00:17.75,0:00:19.48,Default,,0000,0000,0000,,Ancak burada bir sorun var.
Dialogue: 0,0:00:19.48,0:00:23.30,Default,,0000,0000,0000,,İstatistik verilerinde gizlenmiş,\Nsonuçları tamamen alt üst edebilecek
Dialogue: 0,0:00:23.30,0:00:27.25,Default,,0000,0000,0000,,bir şeyler olabilir.
Dialogue: 0,0:00:27.25,0:00:30.92,Default,,0000,0000,0000,,Örneğin, yaşlı bir akrabanızın \Nameliyatı için iki hastane arasında
Dialogue: 0,0:00:30.92,0:00:33.74,Default,,0000,0000,0000,,seçim yapmak zorunda olduğunuzu düşünün.
Dialogue: 0,0:00:33.74,0:00:36.43,Default,,0000,0000,0000,,Her iki hastanenin de \Nson 1000 hastasından,
Dialogue: 0,0:00:36.43,0:00:39.61,Default,,0000,0000,0000,,A hastanesinde 900'ü hayatta kalırken
Dialogue: 0,0:00:39.61,0:00:43.02,Default,,0000,0000,0000,,B hastanesinde sadece \N800 kişi sağ kalmış.
Dialogue: 0,0:00:43.02,0:00:46.17,Default,,0000,0000,0000,,O hâlde A hastanesi \Ndaha iyi bir seçim gibi görünüyor.
Dialogue: 0,0:00:46.17,0:00:47.84,Default,,0000,0000,0000,,Ancak karar vermeden önce
Dialogue: 0,0:00:47.84,0:00:51.41,Default,,0000,0000,0000,,tüm hastaların hastaneye\Naynı sağlık durumunda
Dialogue: 0,0:00:51.41,0:00:53.81,Default,,0000,0000,0000,,gelmediğini hatırlayın.
Dialogue: 0,0:00:53.81,0:00:56.70,Default,,0000,0000,0000,,İki hastanenin de son 1000 hastasını
Dialogue: 0,0:00:56.70,0:01:01.13,Default,,0000,0000,0000,,sağlıklı gelenler ve sağlıksız\Ngelenler olarak bölersek
Dialogue: 0,0:01:01.13,0:01:03.77,Default,,0000,0000,0000,,resim çok daha farklı görünmeye başlar.
Dialogue: 0,0:01:03.77,0:01:07.85,Default,,0000,0000,0000,,A hastanesine sağlıksız durumda gelen\Nsadece 100 hasta varken
Dialogue: 0,0:01:07.85,0:01:10.32,Default,,0000,0000,0000,,30'u kurtarılmıştır.
Dialogue: 0,0:01:10.32,0:01:14.85,Default,,0000,0000,0000,,Fakat B hastanesinde 400 hastadan\N210'u kurtarılmıştır.
Dialogue: 0,0:01:14.85,0:01:17.17,Default,,0000,0000,0000,,O zaman B hastanesi
Dialogue: 0,0:01:17.17,0:01:20.74,Default,,0000,0000,0000,,ağır durumda gelen hastalar için \N%52,5 kurtulma oranıyla
Dialogue: 0,0:01:20.74,0:01:24.53,Default,,0000,0000,0000,,daha iyi bir seçimdir.
Dialogue: 0,0:01:24.53,0:01:28.44,Default,,0000,0000,0000,,Peki ya hastanızın sağlığı hastaneye\Nvardığında iyiyse?
Dialogue: 0,0:01:28.44,0:01:32.27,Default,,0000,0000,0000,,Garip gelebilir ama B hastanesi \N%98 hayatta kalma oranıyla
Dialogue: 0,0:01:32.27,0:01:35.68,Default,,0000,0000,0000,,yine daha iyi bir seçimdir.
Dialogue: 0,0:01:35.68,0:01:39.26,Default,,0000,0000,0000,,Her iki gruptan hastalar için B hastanesi\Ndaha iyi kurtulma oranına sahipken
Dialogue: 0,0:01:39.26,0:01:44.83,Default,,0000,0000,0000,,A hastanesi genelde nasıl daha iyi\Nbir kurtulma orana sahip olabilir?
Dialogue: 0,0:01:44.83,0:01:48.59,Default,,0000,0000,0000,,Karşılaştığımız şey, \Ngruplandırma şekline bağlı olarak
Dialogue: 0,0:01:48.59,0:01:51.90,Default,,0000,0000,0000,,aynı verilerin \Nzıt eğilimler gösterebildiği
Dialogue: 0,0:01:51.90,0:01:54.66,Default,,0000,0000,0000,,Simpson paradoksudur.
Dialogue: 0,0:01:54.66,0:01:58.74,Default,,0000,0000,0000,,Bu durum genelde kümelenmiş bilgi\Nkoşullu bir değişkeni örttüğünde oluşur,
Dialogue: 0,0:01:58.74,0:02:01.38,Default,,0000,0000,0000,,karışıklığa neden olan değişken\Nolarak da bilinir,
Dialogue: 0,0:02:01.38,0:02:06.58,Default,,0000,0000,0000,,bu ise sonuçları önemli ölçüde etkileyen\Ngizli bir ek faktördür.
Dialogue: 0,0:02:06.58,0:02:10.02,Default,,0000,0000,0000,,Buradaki gizli faktör, sağlıklı ve\Nsağlıksız gelen hastaların
Dialogue: 0,0:02:10.02,0:02:13.26,Default,,0000,0000,0000,,göreceli oranıdır.
Dialogue: 0,0:02:13.26,0:02:16.54,Default,,0000,0000,0000,,Simpson paradoksu basit bir \Nvarsayımsal durum değildir.
Dialogue: 0,0:02:16.54,0:02:18.92,Default,,0000,0000,0000,,Gerçek dünyada ara sıra,
Dialogue: 0,0:02:18.92,0:02:22.13,Default,,0000,0000,0000,,bazen önemli durumlarda ortaya çıkar.
Dialogue: 0,0:02:22.13,0:02:24.13,Default,,0000,0000,0000,,Birleşik Krallık'ta yapılan bir araştırma
Dialogue: 0,0:02:24.13,0:02:27.60,Default,,0000,0000,0000,,sigara içenlerin içmeyenlerden\N-yirmi yıldan fazla bir sürede-
Dialogue: 0,0:02:27.60,0:02:30.22,Default,,0000,0000,0000,,daha yüksek yaşama oranına \Nsahip olduğunu gösteriyordu.
Dialogue: 0,0:02:30.22,0:02:33.31,Default,,0000,0000,0000,,Katılımcıların yaş gruplarına bölünmesi,
Dialogue: 0,0:02:33.31,0:02:37.82,Default,,0000,0000,0000,,sigara içmeyenlerin önemli oranda\Nortalamadan yaşlı olduğunu
Dialogue: 0,0:02:37.82,0:02:40.93,Default,,0000,0000,0000,,ve bu nedenle genel olarak\Ndaha uzun yaşadıkları için
Dialogue: 0,0:02:40.93,0:02:44.44,Default,,0000,0000,0000,,tam da deney sırasında ölmelerinin\Nmuhtemel olduğunu gösteriyordu.
Dialogue: 0,0:02:44.44,0:02:47.29,Default,,0000,0000,0000,,Burada karışıklığa yol açan\Ndeğişken yaş gruplarıdır ve
Dialogue: 0,0:02:47.29,0:02:50.18,Default,,0000,0000,0000,,veriyi doğru yorumlamada \Nson derece önemlidir.
Dialogue: 0,0:02:50.18,0:02:51.56,Default,,0000,0000,0000,,Diğer bir örnekte ise
Dialogue: 0,0:02:51.56,0:02:54.28,Default,,0000,0000,0000,,Florida'nın idam cezası \Ndavalarının analizi,
Dialogue: 0,0:02:54.28,0:02:58.26,Default,,0000,0000,0000,,cinayetten hükümlü\Nsiyahi ve beyaz zanlılar arasında
Dialogue: 0,0:02:58.26,0:03:01.58,Default,,0000,0000,0000,,ceza kararlarında ırksal eşitsizliğin\Nolmadığını ortaya çıkarır.
Dialogue: 0,0:03:01.58,0:03:06.40,Default,,0000,0000,0000,,Fakat davaları mağdurun ırkına göre \Nayırmak farklı bir tablo gösterir.
Dialogue: 0,0:03:06.40,0:03:07.97,Default,,0000,0000,0000,,Her iki durumda da
Dialogue: 0,0:03:07.97,0:03:11.09,Default,,0000,0000,0000,,siyahi davalıların idam cezası alması\Ndaha muhtemeldir.
Dialogue: 0,0:03:11.09,0:03:15.07,Default,,0000,0000,0000,,Beyaz sanıkların genel ceza oranlarının\Nnispeten yüksek olması,
Dialogue: 0,0:03:15.07,0:03:18.69,Default,,0000,0000,0000,,mağdurların beyaz olduğu davalarda\N
Dialogue: 0,0:03:18.69,0:03:21.36,Default,,0000,0000,0000,,idam cezasının çıkmasının,
Dialogue: 0,0:03:21.36,0:03:24.09,Default,,0000,0000,0000,,mağdurun siyahi olduğu davalardan\Ndaha muhtemel olması
Dialogue: 0,0:03:24.09,0:03:28.48,Default,,0000,0000,0000,,ve çoğu cinayetin aynı ırktan insanlar\Narasında olmasından dolayıydı.
Dialogue: 0,0:03:28.48,0:03:31.32,Default,,0000,0000,0000,,Peki çelişkiye düşmekten \Nnasıl kurtulabiliriz?
Dialogue: 0,0:03:31.32,0:03:34.69,Default,,0000,0000,0000,,Ne yazık ki hepsine uyan bir cevap yok.
Dialogue: 0,0:03:34.69,0:03:38.50,Default,,0000,0000,0000,,Veriler birçok şekilde\Ngruplanıp kategoriye bölünebilir
Dialogue: 0,0:03:38.50,0:03:42.11,Default,,0000,0000,0000,,ve genel rakamlar bazen \Nyanıltıcı ve rastlantısal kategorilere
Dialogue: 0,0:03:42.11,0:03:46.64,Default,,0000,0000,0000,,bölünen verilerden\Ndaha doğru bir tablo verir.
Dialogue: 0,0:03:46.64,0:03:52.09,Default,,0000,0000,0000,,Tek yapabileceğimiz, \Nistatistiğin verdiği geçerli durumu
Dialogue: 0,0:03:52.09,0:03:55.98,Default,,0000,0000,0000,,iyi inceleyip karışıklığa neden olan \Ndeğişkeni olup olmadığını düşünmektir.
Dialogue: 0,0:03:55.98,0:03:59.38,Default,,0000,0000,0000,,Aksi takdirde kendimizi, verileri \Nbaşkalarını yönlendirmek ve
Dialogue: 0,0:03:59.38,0:04:02.81,Default,,0000,0000,0000,,kendi çıkarlarını korumak için \Nkullananlara karşı savunmasız bırakırız.