WEBVTT

00:00:07.095 --> 00:00:08.584
လူအများစုဟာ ဆေးလုံးသောက်ကြမယ်၊

00:00:08.584 --> 00:00:09.834
ဆေးထိုးခံကြမယ်၊

00:00:09.834 --> 00:00:13.335
ဒါမှမဟုတ် သူတို့ရဲ့ အသက်တာအတွင်းမှာ 
ဆေးတစ်မျိုးမျိုးကို သောက်ကြမယ်ပေါ့။

00:00:13.335 --> 00:00:18.266
ဒါပေမဲ့ အများစုဟာ ဒီအရာတွေ ဘယ်လို
လုပ်ဆောင်တယ်ဆိုတာ တစ်ခုမှမသိကြပါဘူး။

00:00:18.266 --> 00:00:21.816
ဒီဒြပ်ပေါင်းအမျိုးမျိုးဟာ ကျွန်ုပ်တို့
ရုပ်ပိုင်း ခံစားပုံ၊ တွေးတောပုံနဲ့

00:00:21.816 --> 00:00:22.726
ပြုမူပုံကိုတောင်


00:00:22.726 --> 00:00:24.844
ဘယ်လို သက်ရောက်စေနိုင်ပါသလဲ။

00:00:24.844 --> 00:00:28.665
အများစုကတော့ ဒါက ဦးနှောက်အတွင်းက 
ဆဲလ်တွေအကြားက ဆက်သွယ်ရေးကို

00:00:28.665 --> 00:00:31.226
ဆေးဝါးက ပြောင်းလဲပုံကို မူတည်ပါတယ်။

00:00:31.226 --> 00:00:33.787
ဒါဖြစ်ပေါ်စေနိုင်တဲ့ များစွာသော 
နည်းလမ်းစုံရှိပါတယ်။

00:00:33.787 --> 00:00:35.866
ဒါပေမဲ့ ဦးနှောက်ထဲကို မရောက်ခင်

00:00:35.866 --> 00:00:38.124
ဆေးတိုင်းဟာ ဆေးတိုက်ပုံလို
အကြောင်းအရင်းတွေကို

00:00:38.124 --> 00:00:41.897
မူတည်ကာ စက္ကန့်ကနေ နာရီချီကြာနိုင်တဲ့
ခရီးတစ်ခုပေါ်မှာရှိတဲ့

00:00:41.897 --> 00:00:44.327
သွေးကြောကို ပထမရောက်ရှိပါတယ်။

00:00:44.327 --> 00:00:47.367
အနှေးဆုံးနည်းကတော့ ဆေးကို
မျိုချတာပါ၊

00:00:47.367 --> 00:00:50.097
အကြောင်းက အစွမ်းမပြခင်
ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ အစာခြေအင်္ဂါစုကနေ

00:00:50.097 --> 00:00:52.189
စုတ်ယူရမှာဖြစ်လို့ပါ။

00:00:52.189 --> 00:00:55.398
ဆေးဝါးကို ရှုခြင်းက သွေးကြောထဲကို
ပိုလျင်မြန်စွာ ရောက်စေပါတယ်။

00:00:55.398 --> 00:00:58.888
ဆေးကို အကြောထဲထိုးခြင်းကလည်း
လျှင်မြန်စွာ လုပ်ဆောင်ပါတယ်၊

00:00:58.888 --> 00:01:02.007
အကြောင်းက ဓါတုပစ္စည်းတွေကို
သွေးထဲကို တိုက်ရိုက် ထိုးသွင်းလို့ပါ။

00:01:02.007 --> 00:01:06.788
အဲဒီရောက်တာနဲ့ ဆေးဟာ ၎င်းရဲ့ခရီးဆုံး 
ဂိတ်ဝတွေ၊ ဦးနှောက်ဆီရောက်သွားတယ်။

NOTE Paragraph

00:01:06.788 --> 00:01:10.606
ဒီအင်္ဂါဆီ အဝင်လမ်းကို ဦးနှောက် သွေး 
အကာအရံနဲ့စောင့်ကြပ်ထားပါတယ်၊

00:01:10.606 --> 00:01:12.858
ဒါက ဘေးဖြစ်နိုင်တဲ့ 
ပစ္စည်းတွေကိုတားဆီးဖို့

00:01:12.858 --> 00:01:15.940
သွေးကို အာရုံကြောအဖွဲ့အစည်းကနေ
ခွဲခြားပေးတာပါ။

00:01:15.940 --> 00:01:19.148
ဒီတော့ ဆေးဝါးအားလုံးမှာ ဒီအတားအဆီးကို 
ဖွင့်ဖို့ သော့ပေးကာ

00:01:19.148 --> 00:01:23.568
ဖြတ်ကျော်စေတဲ့ တိကျတဲ့ 
ဓါတုဖွဲ့စည်းမှုတစ်ခု ရှိရပါမယ်။

00:01:23.568 --> 00:01:27.428
အတွင်းရောက်တာနဲ့ ဆေးဝါးတွေဟာ 
Neurons နဲ့
Synapses တွေရဲ ကွန်ရက်ကို ဦးတည်ကာ

00:01:27.428 --> 00:01:30.938
ဦးနှောက်ရဲ့ပုံမှန် လုပ်ဆောင်မှုတွေကို 
စတင်စွက်ဖက်ပါတယ်

00:01:30.938 --> 00:01:35.498
Neurons ဟာ ဗဟိုချက်၊ ဆဲလ်ကိုင်းခွဲတွေနဲ့ 
ဆဲလ်မျှင်တွေပါတဲ့ ဦးနှောက်ဆဲလ်တွေပါ။

00:01:35.498 --> 00:01:39.540
Synapses ကတော့ ဆဲလ်ကိုင်းခွဲတွေနဲ့ ဆဲလ်
မျှင်တွေတစ်လျှောက်က တည်ဆောက်မှုတွေပါ။

00:01:39.540 --> 00:01:43.989
ဒါက နျူရွန်းတွေကြားက လျှပ်စစ်ဓာတု 
အချက်ပြတွေရဲ့ ဖလှယ်မှုကို ခွင့်ပေးပါတယ်။

00:01:43.989 --> 00:01:47.669
ဒီအချက်ပြတွေဟာ neurotransmitters
ခေါ်တဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတွေရဲ့ ပုံစံကိုယူတယ်။

00:01:47.669 --> 00:01:51.470
neurotransmitter တိုင်းဟာ အပြုအမူတွေကို
ထိန်းညှိရာမှာ ကဏ္ဍစုံပါဝင်တယ်

00:01:51.470 --> 00:01:52.280
စိတ်ခံစားမှုတွေ၊

00:01:52.280 --> 00:01:53.489
ပြီးတော့ သိမှတ်မှုပါ။

00:01:53.489 --> 00:01:55.880
ဒါပေမဲ့ အားလုံးဟာ နည်းနှစ်ခုထဲက
တစ်ခုနဲ့ လုပ်ပါတယ်။

00:01:55.880 --> 00:01:58.080
ကွန်ရက်တစ်ခုလုံး ပျံ့နှံ့တဲ့လျှစ်စစ်ဓာတု

00:01:58.080 --> 00:01:59.601
အချက်ပြအသစ်တစ်ခု ဖန်တီးရင်း

00:01:59.601 --> 00:02:00.980
နျူရွန်းလက်ခံခြင်းကို (သို့)

00:02:00.980 --> 00:02:05.079
၎င်းရဲ့ လှုပ်ရှားမှုကို ကန့်သတ်ခြင်းကို
ချုပ်ချယ်တာ (သို့) ၎င်းကို နိုးကြွစေတာပါ။

00:02:05.079 --> 00:02:08.020
ကျန်တဲ့ neurotransmitter တိုင်းဟာ 
နျူရွန်း သယ်ဆောင်မှုထဲကို


00:02:08.020 --> 00:02:11.120
အမြဲလို အဆင့်ကျလာတယ် (သို့) 
ပြန်စုပ်ယူသွားပါတယ်။

00:02:11.120 --> 00:02:13.981
ဆေးဝါးတစ်ခုရဲ့ သက်ရောက်မှုဟာ
ဖြစ်စဉ်ရဲ့ အဆင့်မျိုးစုံမှာ

00:02:13.981 --> 00:02:18.651
ဆဲလ်ပိုင်းပေးပို့ခြင်းတွေကို ခြယ်လှယ်ဖို့ 
၎င်းရဲ့ အစွမ်းကနေ အရင်းခံပါတယ်။

00:02:18.651 --> 00:02:21.401
ဒီရလဒ်တွေက ပျံ့နှံခြင်းခံရတဲ့ 
neurotransmitters

00:02:21.401 --> 00:02:24.752
ပမာဏအလိုက် တိုးတာ (သို့)
လျော့တာရှိပါတယ်။

00:02:24.752 --> 00:02:28.402
ဥပမာ SSRIs လို့ အသုံးများတဲ့ 
စိတ်ကျမှု ကာကွယ်ဆေးတွေဟာ

00:02:28.402 --> 00:02:31.181
စိတ်သဘောထားတွေ ညှိပေးတဲ့
neurotransmitter တစ်ခုဖြစ်တဲ့

00:02:31.181 --> 00:02:34.572
serotonin ရဲ့ ပြန်လည်စုပ်ယူမှုကို 
တားဆီးပါတယ်။

00:02:34.572 --> 00:02:37.744
ဒါက နာဗ်ကြောဆိုင်ရာ ကွန်ရက်ထဲကို 
ထိရောက်စွာ ပိုပြီးတွန်းပို့တယ်။

00:02:37.744 --> 00:02:40.332
တစ်ချိန်တည်းမှာ မော်ဖင်းလို 
အကိုက်အခဲပျောက်ဆေးတွေက

00:02:40.332 --> 00:02:43.444
စွမ်းအင်ကို ထိန်းညှိပေးတဲ့ serotonin 
နဲ့ noradrenaline

00:02:43.444 --> 00:02:44.842
အဆင့်တွေကို မြှင့်ပေးတယ်။

00:02:44.842 --> 00:02:45.801
နိုးကြွမှု၊

00:02:45.801 --> 00:02:46.740
နိုးကြားမှုနဲ့

00:02:46.740 --> 00:02:48.190
သာယာမှုပါ။

00:02:48.190 --> 00:02:51.812
ဒီအလားတူ neurotransmitters ကလည်း
နာကျင်မှုသိစိတ် လျှော့ချကာ ဟိုမုန်းထွက်တဲ့

00:02:51.812 --> 00:02:53.542
တုံ့ပြန်မှုတွေကို သက်ရောက်စေပါတယ်။

00:02:53.542 --> 00:02:57.712
စိတ်ငြိမ်ဆေးတွေကတော့ အာရုံကြော
ဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုကို ကန့်သတ်ဖို့

00:02:57.712 --> 00:02:59.902
လူကို အေးဆေးဖို့ (သို့) စိတ်ငြိမ်အောင်

00:02:59.902 --> 00:03:03.913
လုပ်ပေးရင်း GABA ထုတ်လုပ်မှုကို
တိုးပွားခြင်းနဲ့ အလုပ်လုပ်ပါတယ်။

00:03:03.913 --> 00:03:06.473
တရားမဝင် (သို့) စိတ်ကြွဆေးတွေကရော။

00:03:06.473 --> 00:03:10.954
၎င်းတို့မှာ ဦးနှောက်အပေါ် ပြင်းထန်တဲ့ သက်
ရောက်မှုတွေရှိပြီး နားလည်ဖို့ကြိုးစားဆဲပါ။

00:03:10.954 --> 00:03:12.884
Crystal meth စိတ်ကြွဆေးဟာ

00:03:12.884 --> 00:03:15.943
ဆုလာဘ်နဲ့ သာယာမှုရဲ့ သိမြင်မှုနဲ့ 
ဆက်နွယ်တဲ့ neurotransmitter

00:03:15.943 --> 00:03:21.055
ဒိုပါမင်ရဲ့ ရှည်ကြာတဲ့ လွှတ်ထုတ်မှုကို
ဆွဲဆောင်ပါတယ်။

00:03:21.055 --> 00:03:23.593
နိုရာအန်ဒရီနလင်း တုံ့ပြန်မှုတွေကိုလည်း
အသက်ဝင်စေပါတယ်၊

00:03:23.593 --> 00:03:25.125
ဒါက နှလုံးခုန်မြန်စေ၊


00:03:25.125 --> 00:03:26.368
သူငယ်အိမ်ကျယ်လာစေပြီး

00:03:26.368 --> 00:03:29.632
ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ တိုက်၊ မတိုက်ရင်ပြေးဆိုတဲ့
တုံ့ပြန်မှုကို အစပျိုးတယ်။

00:03:29.632 --> 00:03:33.444
ကိုကင်းဟာ ဒိုပါမင်နဲ့ ဆီရိုတိုနင်ရဲ့
စုပ်ယူမှုကို ပိတ်စေတယ်၊

00:03:33.444 --> 00:03:35.073
စွမ်းအင်တိုးမြှင့်တဲ့နေရာက

00:03:35.073 --> 00:03:36.432
ကွန်ရက်ထဲကို ပိုတွန်းပို့ကာ

00:03:36.432 --> 00:03:38.125
ဝမ်းသာပီတိခံစားမှုကို ဖန်တီးကာ

00:03:38.125 --> 00:03:40.454
စားချင်စိတ်ကို ချုပ်ထိန်းပါတယ်။

00:03:40.454 --> 00:03:44.159
စိတ်ချောက်ချားစေတဲ့ဆေးတွေမှာ စိတ်ရှုပ်စရာ
အကောင်းဆုံး အာနိသင်တွေရှိပါတယ်။

00:03:44.159 --> 00:03:45.659
LSD လို အရာတွေ၊

00:03:45.659 --> 00:03:46.638
ရှားစောင်းဆေးနဲ့


00:03:46.638 --> 00:03:47.757
DMT တို့အားလုံးဟာ

00:03:47.757 --> 00:03:50.225
စိတ်ထားနဲ့ စိတ်လိုက်မာန်ပါဖြစ်မှုကို
ထိန်းညှိတဲ့

00:03:50.225 --> 00:03:52.895
ဆီရိုတိုနင် ထုတ်လုပ်မှုကို တားဆီးပါတယ်။

00:03:52.895 --> 00:03:55.246
၎င်းတို့ဟာ သိမြင်ခြင်း၊ သင်ယူခြင်းနဲ့ 
အပြုအမူ

00:03:55.246 --> 00:03:59.815
ထိန်းသိမ်းမှုတွေပါဝင်တဲ့ အာရုံကြော 
ပတ်လမ်းတွေပေါ်ကိုပါ သက်ရောက်မှုရှိပါတယ်၊

00:03:59.815 --> 00:04:04.348
ဒါက ဒီဆေးဝါးတွေ ဒီလောက်အားပြင်းတဲ့ သက်
ရောက်မှုတွေ ရှိတာကို ရှင်းပြနိုင်လောက်တယ်။

00:04:04.348 --> 00:04:06.594
ဒီအာနိသင်တစ်ချို့ဟာ စိတ်လှုပ်ရှားစရာ
ဆိုတာတောင်

00:04:06.594 --> 00:04:10.944
ဆေးတစ်ချို့ကို အလွန်ထိန်းချုပ်ကာ မကြာခဏ 
တရားမဝင်ဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းတွေ အများကြီးပါ။

00:04:10.944 --> 00:04:13.468
ဆေးတွေဟာ ဦးနှောက် ဓာတုဗေဒကို
ပြောင်းဖို့ အစွမ်းရှိကာ

00:04:13.468 --> 00:04:17.315
အထပ်ထပ်သုံးတာဟာ စဉ်းစားဖို့၊ဆုံးဖြတ်ဖို့၊ 
သင်ယူဖို့

00:04:17.315 --> 00:04:19.107
အရာတွေကို မှတ်စေနိုင်ဖို့

00:04:19.107 --> 00:04:20.255
ထောက်ပံ့တဲ့အာရုံကြော

00:04:20.255 --> 00:04:21.000
ကွန်ရက်တွေကို

00:04:21.000 --> 00:04:22.757
အမြဲ ပြန်သွယ်ပါတယ်။

00:04:22.757 --> 00:04:25.996
ဆေးဝါးတွေနဲ့ ၎င်းတို့ရဲ့ အာနိသင်တွေ
အကြောင်း အကောင်းရော၊ အဆိုးပါ

00:04:25.996 --> 00:04:27.911
မသိသေးတာတွေ အများကြီးပါ။

00:04:27.911 --> 00:04:31.647
ဒါပေမဲ့ ကျွန်ုပ်တို့ သိတာတွေဟာ
အသေးစိပ် လေ့လာထားပြီး

00:04:31.647 --> 00:04:33.978
ထိရောက်တဲ့ ဆေးဝါးတွေအဖြစ်
ပြောင်းထားတာပါ။

00:04:33.978 --> 00:04:36.958
ဆေးဝါးနဲ့ ဦးနှောက်အကြောင်းကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ 
အသိတိုးလာတာနဲ့အမျှ

00:04:36.958 --> 00:04:39.308
ယနေ့ သုတေသီတွေ အကြံအိုက်စေတဲ့ 
ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ

00:04:39.308 --> 00:04:43.287
ပြဿနာတွေကို ကုသရေးအတွက် ဖြစ်နိုင်ခြေ
တွေလည်း တိုးလာပါလိမ့်မယ်။