0:00:06.715,0:00:08.584
Ихэнх хүмүүс эм ууж,

0:00:08.584,0:00:09.834
тариа тариулж,

0:00:09.834,0:00:13.335
амьдралынхаа туршид[br]ямар нэгэн эмийн бодисыг хэрэглэдэг.

0:00:13.335,0:00:18.266
Гэхдээ бидний ихэнх нь эдгээр бодисууд[br]хэрхэн үйлчилдгийг мэддэггүй.

0:00:18.266,0:00:21.186
Олон төрлийн бодисууд[br]бидний бие,

0:00:21.186,0:00:22.536
сэтгэн бодох чадвар,

0:00:22.536,0:00:24.844
ааш араншинд[br]хэрхэн нөлөөлдөг вэ?

0:00:24.844,0:00:28.735
Ихэнхдээ эдгээр нь эмийн бодис[br]тархины эсийн холбоосыг

0:00:28.735,0:00:31.226
хэрхэн өөрчилж буйгаас хамаардаг.

0:00:31.226,0:00:33.787
Тэрхүү холбоо олон янзаар[br]өөрчлөгдөж болно.

0:00:33.787,0:00:35.866
Гэхдээ эм тархинд очихоос өмнө

0:00:35.866,0:00:38.074
эхлээд цусны эргэлтэд орох ёстой.

0:00:38.074,0:00:41.707
Тэр хүртэл эмийн бодисыг хэрхэн[br]хэрэглэснээс шалтгаалан

0:00:41.707,0:00:44.327
хэдэн секундээс хэдэн цаг ч болж болно.

0:00:44.327,0:00:46.947
Хамгийн удаан нь эмийг уух юм.

0:00:46.947,0:00:49.677
Учир нь эм эхлээд[br]хоол боловсруулах системд

0:00:49.677,0:00:51.759
шингэж байж үйлчилгээ үзүүлдэг.

0:00:51.759,0:00:54.128
Эмийн бодисыг[br]амьсгалын замаар хэрэглэвэл

0:00:54.128,0:00:56.038
цусны эргэлтэд хурдан хүрдэг.

0:00:56.038,0:00:58.888
Химийн бодисыг шууд цусанд шахдаг учир

0:00:58.888,0:01:02.007
судсаар тарих ч мөн[br]хурдан үйлчилгээ үзүүлдэг.

0:01:02.007,0:01:06.518
Үүний дараа эм хүрэх газартаа буюу[br]тархинд хурдан хүрдэг.

0:01:06.518,0:01:10.186
Тархинд орох зам нь цус-тархины [br]хаалтаар хамгаалагдсан байдаг.

0:01:10.186,0:01:13.398
Энэ нь цусыг мэдрэлийн системээс[br]тусгаарлаж,

0:01:13.398,0:01:15.940
хортой бодисыг ялгах үүрэгтэй.[br]

0:01:15.940,0:01:20.058
Тиймээс бүх бодис эдгээр[br]хаалтыг давахад шаардагдах

0:01:20.058,0:01:23.468
тодорхой химийн найрлага агуулах ёстой.

0:01:23.468,0:01:27.888
Үүний дараа, бодис нь[br]нейрон ба синапсын холбоог онилон

0:01:27.888,0:01:30.938
тархины ердийн ажиллагаанд нөлөөлдөг.

0:01:30.938,0:01:35.498
Нейрон нь бөөм, дентрит[br]болон аксоноос бүтдэг мэдрэлийн эс юм.

0:01:35.498,0:01:39.540
Синапс нь аксон болон[br]дентритийн хооронд байрлаж

0:01:39.540,0:01:43.499
цахилгаан химийн дохиог[br]нейронуудийн хооронд дамжуулдаг.

0:01:43.499,0:01:47.669
Эдгээр дохионууд нийлэгжин[br]медиатор болдог.

0:01:47.669,0:01:49.420
Ааш зан, сэтгэл хөдлөл,

0:01:49.420,0:01:51.150
танин мэдэхүйг зохицуулахад

0:01:51.150,0:01:53.400
медиатор бүр[br]ондоо үүрэг гүйцэтгэдэг.

0:01:53.400,0:01:55.880
Гэхдээ бүгд 2 үйлдлийн[br]аль нэгийг гүйцэтгэдэг.

0:01:55.880,0:01:58.080
Нэг бол хүлээн авагч нейроныг саатуулж

0:01:58.080,0:01:59.601
идэвхийг нь хязгаарлана.

0:01:59.601,0:02:00.980
Эсвэл өдөөж

0:02:00.980,0:02:05.079
мэдрэлийн тогтолцоонд тарах[br]шинэ дохио үүсгэнэ.

0:02:05.079,0:02:08.020
Үлдсэн медиатор нь ихэнхдээ задарна.

0:02:08.020,0:02:11.120
Эсвэл дамжуулагч мэдрэлийн эсүүдэд[br]буцаад шингэнэ.

0:02:11.120,0:02:15.591
Эдгээр синапсын дамжуулалтын[br]үе шатанд хэр нөлөөлж буйгаас

0:02:15.591,0:02:18.651
эмийн бодисын үйлчилгээ шууд хамаарна.

0:02:18.651,0:02:21.981
Эцсийн үр дүн нь[br]медиаторын тархалтын хэмжээ

0:02:21.981,0:02:24.752
ихсэх эсвэл багасах байдаг.

0:02:24.752,0:02:28.402
Жишээ нь, түгээмэл[br]сэтгэл гутралын эсрэг эмүүд нь

0:02:28.402,0:02:31.181
сэтгэл санааг тэнцвэржүүлэгч[br]медиатор болох

0:02:31.181,0:02:34.572
серотонины буцан шингээлтийг зогсоодог.

0:02:34.572,0:02:37.744
Ингэснээр илүү их серотониныг[br]мэдрэлийн тогтолцоонд оруулдаг.

0:02:37.744,0:02:40.332
Харин морфин зэрэг[br]өвчин намдаагчид

0:02:40.332,0:02:43.394
серотонин болон нор-адреналины[br]хэмжээг ихэсгэдэг.

0:02:43.394,0:02:44.892
Эдгээр нь эрч хүч,

0:02:44.892,0:02:45.801
сэрэл,

0:02:45.801,0:02:46.740
сэрэмж,

0:02:46.740,0:02:48.190
болон таашаалыг хянадаг.

0:02:48.190,0:02:51.812
Эдгээр мэдрэлийн дамжуулагчид[br]эндорфин хүлээн авагчид нөлөөлж

0:02:51.812,0:02:53.542
өвчин мэдрэлтийг багасгадаг.

0:02:53.542,0:02:57.492
Тайвшруулах эм нь[br]мэдрэлийн идэвхийг сулруулагч болох

0:02:57.492,0:03:00.882
ГАБХ бодисын ялгарлыг нэмэгдүүлснээр

0:03:00.882,0:03:03.623
хүнийг амрааж, тайвшруулдаг.

0:03:03.623,0:03:06.663
Хууль бус болон мансууруулах[br]бодис яадаг бол?

0:03:06.663,0:03:10.784
Эдгээр нь тархинд хүчтэй нөлөөлдөг бөгөөд[br]эрдэмтэд судалсаар л байгаа.

0:03:10.784,0:03:14.314
Амфетамин болох болор мет[br]зэрэг сэргээш нь

0:03:14.314,0:03:16.943
таашаал болон урамшуулалтай холбоотой

0:03:16.943,0:03:20.655
медиатор болох допамины[br]удаан хугацааны ялгарлыг өдөөдөг.

0:03:20.655,0:03:23.283
Мөн нораднералины ресепторыг [br]идэвхжүүлдэг.

0:03:23.283,0:03:25.125
Ингэснээр зүрхний цохилт хурдсаж,

0:03:25.125,0:03:26.368
хүүхэн хараа томорч,

0:03:26.368,0:03:29.632
мөн биеийн тэмцэх эсвэл зугтах хариу[br]үйлдлийг өдөөдөг.

0:03:29.632,0:03:32.924
Кокаин нь серотонин ба допамины[br]шингэлтийг хааж

0:03:32.924,0:03:35.193
мэдрэлийн тогтолцоонд[br]улам ихийг оруулснаар

0:03:35.193,0:03:36.572
эрч хүч нэмэгдэж,

0:03:36.572,0:03:38.365
сэтгэл хөөрөл үүсэж,

0:03:38.365,0:03:40.454
хоолны дуршлыг дардаг.

0:03:40.454,0:03:44.159
Хий юм үзэгдүүлэгч бодисууд[br]хамгийн хачирхалтай нөлөө үзүүлдэг.

0:03:44.159,0:03:45.659
ЛСД,

0:03:45.659,0:03:46.638
мескалин,

0:03:46.638,0:03:47.757
ДМТ зэрэг бодисууд нь

0:03:47.757,0:03:50.475
сэтгэл санаа ба хөөрөл[br]зохицуулагч болох

0:03:50.475,0:03:52.895
серотонины ялгаралтыг зогсоодог.

0:03:52.895,0:03:57.166
Мөн мэдрэхүй, суралцах,[br]харилцааг зохицуулахад оролцдог

0:03:57.166,0:03:59.815
мэдрэлийн холбоосуудад нөлөөлдөг нь

0:03:59.815,0:04:04.078
эдгээр бодисын маш хүчтэй нөлөөг[br]тайлбарлах байх.

0:04:04.078,0:04:06.594
Зарим нөлөө нь сонирхолтой[br]сонсогдож байсан ч,

0:04:06.594,0:04:10.944
эдгээр бодисын зарим нь хууль бус эсвэл[br]хатуу хяналттай байдаг нь учиртай.

0:04:10.944,0:04:14.898
Мансууруулах бодисууд тархины[br]химийн төлөвт нөлөөлөх хүчтэй бөгөөд

0:04:14.898,0:04:17.795
давтан хэрэглэх нь[br]мэдрэлийн тогтолцоог саатуулж

0:04:17.795,0:04:19.107
хүний бодох чадвар,

0:04:19.107,0:04:20.255
шийдвэр гаргах,

0:04:20.255,0:04:21.000
суралцах,

0:04:21.000,0:04:22.757
мөн санах ойг үүрд өөрчилнө.

0:04:22.757,0:04:24.686
Мансууруулах бодисын нөлөөний талаар

0:04:24.686,0:04:27.911
бидний мэдэхгүй сайн, муу[br]олон зүйлс байсаар байна.

0:04:27.911,0:04:31.647
Гэхдээ бидний мэддэг бодисууд нь[br]маш сайн судлагдсан бөгөөд

0:04:31.647,0:04:33.978
үр дүнтэй эмийн бодис болон өөрчлөгдсөн.

0:04:33.978,0:04:37.968
Бид тархи болон мансууруулах бодисын[br]талаар илүү ихийг мэдэх тусам

0:04:37.968,0:04:41.658
судлаачдыг төөрөгдүүлж буй өнөөгийн олон[br]анагаахын асуудлуудыг

0:04:41.658,0:04:43.987
шийдвэрлэх боломж ихсэх юм.