0:00:01.228,0:00:05.262
Ne shume shoqeri patriakale dhe tribale

0:00:05.262,0:00:10.487
baballaret njihen zakonisht prej djemve te tyre,

0:00:10.487,0:00:13.703
por une jam nje nga te paktet baballare

0:00:13.703,0:00:15.747
i cili njihet prej vajzes se tij,

0:00:15.747,0:00:17.373
dhe jam krenar per kete.

0:00:17.373,0:00:21.542
(Duartrokitje)

0:00:23.810,0:00:26.658
Malala e nisi fushaten e saj per edukimin

0:00:26.658,0:00:29.545
dhe u ngrit per te drejtat e saj ne 2007,

0:00:29.545,0:00:34.103
dhe kur perpjekjet e saj u nderuan ne 2011,

0:00:34.103,0:00:37.543
e ju dha çmimi kombetar i paqes per te rinjte

0:00:37.543,0:00:39.412
e ajo u be shume e famshme

0:00:39.412,0:00:43.456
nje vajze e re shume e famshme [br]ne vendin e saj.

0:00:43.456,0:00:46.784
Perpara kesaj, ajo ishte vajza ime,

0:00:46.784,0:00:49.789
por tani une jam babai i saj.

0:00:50.741,0:00:52.496
Zonja e Zoterinj

0:00:52.496,0:00:55.643
nese verejme historine njerezore,

0:00:55.643,0:00:58.471
historia e gruas

0:00:58.471,0:01:01.847
eshte historia e padrejtesise,

0:01:01.847,0:01:03.907
e pabarazise,

0:01:03.907,0:01:09.218
e dhunes dhe e shfrytezimit.

0:01:09.218,0:01:11.053
Ju vini re,

0:01:11.053,0:01:15.204
ne shoqerite patriarkale

0:01:15.204,0:01:17.646
qe fare ne fillim,

0:01:17.646,0:01:20.652
kur nje vajze lind,

0:01:20.652,0:01:24.932
lindja e saj nuk festohet.

0:01:24.932,0:01:27.096
Ajo nuk eshte e mireseardhur,

0:01:27.096,0:01:29.872
as nga babai e as nga nena.

0:01:29.872,0:01:31.557
Fqinjet vijne

0:01:31.557,0:01:34.058
dhe meshirojne me nene,

0:01:34.058,0:01:39.152
dhe asnje nuk e uron babain.

0:01:39.152,0:01:43.467
Dhe nje nene ndihet jo mire

0:01:43.467,0:01:47.834
qe ka lindur nje femije vajze.

0:01:47.834,0:01:51.094
Ku ajo lind femijen e pare vajze,

0:01:51.094,0:01:55.183
bija e pare, ajo eshte e trishte.

0:01:55.183,0:01:58.930
Kur ajo lind vajzen e dyte,

0:01:58.930,0:02:00.777
ajo shokohet,

0:02:00.777,0:02:04.161
dhe ne pritshmerine e nje djali,

0:02:04.161,0:02:07.367
kur ajo lind vajzen e trete,

0:02:07.367,0:02:12.906
ajo ndihet fajtore si nje kriminel.

0:02:12.906,0:02:15.540
Jo vetem nena vuan,

0:02:15.540,0:02:18.277
por edhe vajza, vajza e sapolindur,

0:02:18.277,0:02:20.412
kur ajo rritet,

0:02:20.412,0:02:22.547
ajo vuan gjithashtu.

0:02:22.547,0:02:24.600
Ne moshen pese vjeçare,

0:02:24.600,0:02:27.929
ndersa ajo duhet te shkoje ne shkolle,

0:02:27.929,0:02:29.672
ajo rri ne shtepi

0:02:29.672,0:02:34.294
dhe vellezerit e saj regjistrohen ne nje shkolle.

0:02:34.294,0:02:36.887
Deri ne moshen 12 vjeçare, disi,

0:02:36.887,0:02:39.528
ajo ka nje jete te mire.

0:02:39.528,0:02:41.199
Ajo mund te zbavitet.

0:02:41.199,0:02:44.388
Ajo mund te luaje me miqte neper rruge,

0:02:44.388,0:02:46.427
dhe ajo mund te levize neper rruge

0:02:46.427,0:02:49.202
si nje flutur.

0:02:49.202,0:02:53.017
Por kur ajo futet ne adoleshence,

0:02:53.017,0:02:55.357
kur ajo mbush 13 vjeç,

0:02:55.357,0:02:58.976
asaj i ndalohet te dale nga shtepia e saj

0:02:58.976,0:03:02.468
pa nje shoqerues mashkull.

0:03:02.468,0:03:07.843
Ajo eshte e kufizuar brenda [br]kater mureve te shtepise se saj.

0:03:07.843,0:03:13.037
Ajo nuk eshte me nje individ i lire.

0:03:13.037,0:03:16.057
Ajo behet i ashtuquajturi nder

0:03:16.057,0:03:18.538
i babait dhe vellezerve te saj,

0:03:18.538,0:03:21.988
dhe i familjes se saj

0:03:21.988,0:03:24.676
dhe nese ajo kundershton

0:03:24.676,0:03:27.887
kodin e te ashtuquajturit nder,

0:03:27.887,0:03:32.251
ajo mundet edhe te vritet.

0:03:32.251,0:03:36.252
Dhe, eshte interesante po ashtu [br]qe i ashtuquajturi

0:03:36.252,0:03:37.615
kod i nderit,

0:03:37.615,0:03:41.305
nuk ndikon vetem jeten e nje vajze,

0:03:41.305,0:03:43.431
por gjithashtu ndikon jeten

0:03:43.431,0:03:48.230
e pjestareve meshkuj te familjes.

0:03:48.230,0:03:54.823
Une njoh nje familje [br]me shtate motra dhe nje vella,

0:03:54.823,0:03:56.645
dhe ai nje vella,

0:03:56.645,0:04:00.149
ka emigruar ne vendet e Golfit

0:04:00.149,0:04:02.844
per te fituar jetesen per shtate motrat e tij

0:04:02.844,0:04:05.192
dhe prinderit,

0:04:05.192,0:04:11.046
sepse ai mendon qe do te ishte poshteruese

0:04:11.046,0:04:13.768
nese shtate motrat e tij [br]do te mesonin nje aftesi

0:04:13.768,0:04:16.148
dhe do te dilnin prej shtepie

0:04:16.148,0:04:20.299
edhe te fitonin jetesen.

0:04:20.299,0:04:21.889
Ndaj ky vella,

0:04:21.889,0:04:25.242
sakrifikon gezimet e jetes se tij

0:04:25.242,0:04:28.634
dhe lumturine e motrave te tij

0:04:28.634,0:04:33.218
per te ngritur ne altar [br]te ashtuquajturin nder.

0:04:33.218,0:04:34.752
Dhe ka edhe nje norme tjeter

0:04:34.752,0:04:37.110
te shoqerive patriarkale

0:04:37.110,0:04:41.560
qe quhet bindje.

0:04:41.560,0:04:45.346
Nje vajze e mire supozohet te jete

0:04:45.346,0:04:50.594
shume e urte, shume e perulur

0:04:50.594,0:04:54.565
dhe shume e nenshtruar.

0:04:54.565,0:04:55.904
Ky eshte kriteri.

0:04:55.904,0:04:59.736
Vajza e mire model duhet te jete [br]shume e urte.

0:04:59.736,0:05:02.025
Ajo supozohet te jete e heshtur

0:05:02.025,0:05:05.196
dhe ajo supozohet te pranoje vendimet

0:05:05.196,0:05:07.416
e babait dhe nenes se saj

0:05:07.416,0:05:10.641
dhe vendimet e me te vjeterve,

0:05:10.641,0:05:13.047
edhe nese ajo nuk i pelqen ato.

0:05:13.047,0:05:16.376
Nese ajo martohet me nje burre [br]qe nuk i pelqen

0:05:16.376,0:05:19.118
apo nese ajo martohet [br]me nje burre te vjeter,

0:05:19.118,0:05:20.678
ajo duhet te pranoje,

0:05:20.678,0:05:23.196
sepse ajo nuk do te konsiderohet

0:05:23.196,0:05:25.819
si e pabindur.

0:05:25.819,0:05:27.451
Nese ajo martohet shume heret,

0:05:27.451,0:05:28.925
ajo duhet te pranoje.

0:05:28.925,0:05:32.947
Ne te kundert, ajo do te quhet e pabindur.

0:05:32.947,0:05:35.750
Dhe çfare ndodh ne fund?

0:05:35.750,0:05:37.505
Me fjalet e nje poeteshe

0:05:37.505,0:05:40.292
ajo martohet, shtrohet,

0:05:40.292,0:05:45.463
pastaj lind me shume djem e vajza.

0:05:45.463,0:05:48.232
Dhe ironia e kesaj situate eshte qe

0:05:48.232,0:05:50.564
kjo nene,

0:05:50.564,0:05:53.616
ajo i meson te njejtin mesim bindjeje

0:05:53.616,0:05:54.676
vajzes se saj

0:05:54.676,0:05:59.109
dhe te njejtin mesim nderi djemve te saj.

0:05:59.109,0:06:04.222
Dhe ky rreth vicios, vazhdon e vazhdon.

0:06:05.997,0:06:08.524
Zonja e Zoterinj,

0:06:08.524,0:06:11.746
kjo gjendje e veshtire e miliona grave

0:06:11.746,0:06:14.578
mund te ndryshohet

0:06:14.578,0:06:16.953
nese ne mendojme ndryshe,

0:06:16.953,0:06:20.934
nese grate dhe burrat mendojne ndryshe,

0:06:20.934,0:06:25.152
nese burrat dhe grate [br]ne shoqerite tribale dhe patriarkale

0:06:25.152,0:06:27.135
ne vendet ne zhvillim,

0:06:27.135,0:06:30.046
nese do te mund te thyenin disa norma

0:06:30.046,0:06:34.650
te familjes e te shoqerise

0:06:34.650,0:06:40.130
nese do te mund te shfuqizonin [br]disa ligje diskriminuese

0:06:40.130,0:06:42.658
te sistemeve ne shtetet e tyre,

0:06:42.658,0:06:44.949
te cilat shkojne kunder [br]te drejtave bazike njerezore

0:06:44.949,0:06:48.743
te gruas.

0:06:48.743,0:06:53.987
Te dashur vellezer e motra, [br]kur Malala lindi,

0:06:53.987,0:06:56.140
dhe per here te pare,

0:06:56.140,0:06:57.414
besomeni,

0:06:57.414,0:07:02.391
mua nuk me pelqejne femijet e porsalindur, [br]te jem i sinqerte,

0:07:02.391,0:07:06.173
por kur shkova dhe pashe ne syte e saj,

0:07:06.173,0:07:08.293
besomeni,

0:07:08.293,0:07:12.274
une isha jashtezakonisht i nderuar.

0:07:12.274,0:07:14.444
E shume me perpara se ajo te lindte,

0:07:14.444,0:07:17.480
kisha menduar per emrin e saj,

0:07:17.480,0:07:20.765
dhe isha i magjepsur me nje legjende

0:07:20.765,0:07:24.630
heroike te nje luftetareje lirie ne Afganistan.

0:07:24.630,0:07:29.639
Emri i saj ishte Malalai i Maiwand,

0:07:29.639,0:07:33.924
dhe une ia vura emrin vajzes time sipas saj.

0:07:33.924,0:07:36.916
Disa dite pas lindjes se Malalas

0:07:36.916,0:07:38.655
vajza ime lindi,

0:07:38.655,0:07:40.313
e kusheriri im erdhi--

0:07:40.313,0:07:42.281
dhe qe nje rastesi--

0:07:42.281,0:07:44.996
ai erdhi ne shtepine time

0:07:44.996,0:07:47.701
dhe solli nje peme te familjes

0:07:47.701,0:07:51.369
nje peme familajre te familjes Yousafzai,

0:07:51.369,0:07:53.925
dhe kur e pashe pemen familjare

0:07:53.925,0:07:59.978
gjurmonte paraardhesit tane [br]deri 300 vjet me pare.

0:07:59.978,0:08:04.375
Por kur e pashe, te gjithe ishin burra,

0:08:04.375,0:08:06.797
dhe mora shkronjesin tim

0:08:06.797,0:08:08.801
vizatova nje vije prej emrit tim

0:08:08.801,0:08:12.500
dhe shkruajta, "Malala".

0:08:13.585,0:08:16.355
Dhe kur ajo u rrit,

0:08:16.355,0:08:19.938
kur ajo ishte kater vjeç e gjysem,

0:08:19.938,0:08:23.474
e pranova ate ne shkollen time.

0:08:23.474,0:08:26.380
Ju po pyesni se perse duhet t'a permend

0:08:26.380,0:08:28.882
pranimin ne shkolle te nje vajze?

0:08:28.882,0:08:30.937
Po, duhet t'a permend kete gje.

0:08:30.937,0:08:34.022
Shihet si nje e drejte ne Kanada,

0:08:34.022,0:08:37.849
ne Amerike, ne shume vende te zhvilluara,

0:08:37.849,0:08:40.307
por ne vendet e varfera,

0:08:40.307,0:08:43.875
ne shoqerite patriarkale, ne shoqerite tribale,

0:08:43.875,0:08:47.489
eshte nje ngjarje e madhe per jeten e nje vajze.

0:08:47.489,0:08:51.128
Regjistrimi ne nje shkolle do te thote

0:08:51.128,0:08:56.877
njohje e identitetit te saj dhe emrit te saj.

0:08:56.877,0:08:58.555
Pranimi ne shkolle do te thote

0:08:58.555,0:09:02.237
qe ajo ka hyre ne boten e enderrave

0:09:02.237,0:09:03.900
dhe te aspirimeve

0:09:03.900,0:09:07.412
ku ajo mund te eksploroje potencialet e saj

0:09:07.412,0:09:10.658
per te jeten e saj te ardhme.

0:09:10.658,0:09:12.737
Une kam pese motra,

0:09:12.737,0:09:16.051
dhe asnje nga ato nuk mundi [br]te shkoje ne shkolle,

0:09:16.051,0:09:17.625
dhe ju do te mbeteni te habitur,

0:09:17.625,0:09:21.719
dy jave me pare,

0:09:21.735,0:09:26.018
kur po plotesoja formularin e vizes Kanadeze,

0:09:26.018,0:09:30.683
dhe po plotesoja pjesen ne formular mbi familjen

0:09:30.683,0:09:32.767
nuk mund te kujtoja

0:09:32.767,0:09:36.772
disa nga mbiemrat e motrave te mija.

0:09:36.772,0:09:38.621
E arsyeja ishte

0:09:38.621,0:09:41.913
qe nuk kam pare kurre, kurre emrat

0:09:41.913,0:09:47.739
e motrave te mija te shkruara [br]ne ndonje dokument.

0:09:47.739,0:09:50.679
Kjo ishte arsyeja perse

0:09:50.679,0:09:54.212
e vleresova vajzen time.

0:09:54.212,0:09:58.525
Ate çka babai im nuk mund t'ua jepte[br]motrave te mija

0:09:58.525,0:10:00.280
dhe vajzave te tij,

0:10:00.280,0:10:04.521
une mendova se duhej t'a ndryshoja.

0:10:04.521,0:10:07.528
Une e vleresoja inteligjencen

0:10:07.528,0:10:11.200
dhe shkelqimin e vajzes time.

0:10:11.200,0:10:13.794
E inkurajoja ate te ulej me mua

0:10:13.794,0:10:15.453
kur miqte e mij vinin.

0:10:15.453,0:10:20.237
E inkuraroja ate te vinte me mua [br]ne takime te ndryshme.

0:10:20.237,0:10:21.898
E te gjitha keto vlera te mira,

0:10:21.898,0:10:25.108
u mundova t'ia ngulisja [br]ne personalitetin e saj.

0:10:25.108,0:10:28.771
Dhe kjo nuk ishte vetem ajo, vetem Malala.

0:10:28.771,0:10:31.507
Une i ndava te gjitha keto vlera te mira

0:10:31.507,0:10:36.050
ne shkollen time, studenteve [br]vajza e djem gjithashtu.

0:10:36.050,0:10:40.429
Une e perdora edukimin per emancipim,

0:10:40.429,0:10:42.294
I mesova vazjat e mija,

0:10:42.294,0:10:44.249
I mesova vajzat e mija studnete,

0:10:44.249,0:10:49.318
ta ç'mesonin leksionin e bindjes.

0:10:49.318,0:10:52.283
I mesova studentet e mij djem

0:10:52.283,0:10:57.764
t'a çmesonin leksionin [br]e te ashtu-quajturit pseudo-nder.

0:11:01.696,0:11:05.681
Te dashur vellezer e motra,

0:11:05.681,0:11:10.264
ne po mundoheshim per me shume [br]te drejta per grate,

0:11:10.264,0:11:13.886
dhe ne po mundoheshim te kishim me shume,

0:11:13.886,0:11:18.113
shume e me shume hapesire [br]per grate ne shoqeri.

0:11:18.113,0:11:21.326
Por ne ndeshem nje fenoment te ri.

0:11:21.326,0:11:23.819
Ishte vdekje prurese per te drejtat njerezore

0:11:23.819,0:11:27.267
dhe veçanerisht per te drejtat e grave.

0:11:27.267,0:11:31.944
Quhej Talibanizim.

0:11:31.944,0:11:35.632
Do te thote nje mohim i plote

0:11:35.632,0:11:37.842
i pjesemarrjes se gruas

0:11:37.842,0:11:44.037
ne te gjithe aktivitetet politike, [br]ekonomike dhe sociale.

0:11:44.037,0:11:47.584
Qindra shkolla u mbyllen.

0:11:47.584,0:11:53.815
Vajzave iu ndalua te shkonin ne shkolle.

0:11:53.815,0:11:57.521
Grate u detyruan te vishin perçe

0:11:57.521,0:12:01.077
dhe iu ndalua te dilnin ne tregje.

0:12:01.077,0:12:03.661
Muzika u pushua,

0:12:03.661,0:12:05.618
vajzat u fshikulluan

0:12:05.618,0:12:09.101
dhe kengentaret u vrane.

0:12:09.101,0:12:10.975
Miliona po vuanin,

0:12:10.975,0:12:14.220
por shume pak folen,

0:12:14.220,0:12:16.444
dhe ishte gjeja me e frikshme

0:12:16.444,0:12:22.530
kur ju keni rrotull njerez te tille

0:12:22.530,0:12:24.556
qe vrasin dhe qe fshikullojne

0:12:24.556,0:12:25.852
dhe ju flisni per te drejtat tuaja.

0:12:25.852,0:12:30.059
Eshte me te vertete gjeja me e frikshme.

0:12:30.059,0:12:31.952
Ne moshen 10 vjeçare,

0:12:31.952,0:12:36.196
Malala u ngrit per te drejten

0:12:36.196,0:12:38.507
e edukimit.

0:12:38.507,0:12:43.279
Ajo shkruajti ditarin e saj per blogun e BBC-se,

0:12:43.279,0:12:45.483
ajo doli vullnetare

0:12:45.483,0:12:49.077
per dokumentarin e New York Times

0:12:49.077,0:12:53.993
dhe ajo foli per çdo platforme qe mundt'te.

0:12:53.993,0:12:58.381
Dhe zeri i saj ishte zeri me i fuqishem.

0:12:58.381,0:13:04.634
Perhapej si nje "crescendo" ne te gjithe boten.

0:13:04.634,0:13:06.486
E kjo qe arsyeja qe Talebanet

0:13:06.486,0:13:10.817
nuk mund t'a toleronin fushaten e saj

0:13:10.817,0:13:13.666
dhe ne 9 Tetor 2012,

0:13:13.666,0:13:19.415
ajo u qellua ne koke [br]nga nje distance shume e vogel.

0:13:19.415,0:13:23.560
Ishte fundi i botes [br]per familjen time dhe per mua.

0:13:23.560,0:13:29.379
Bota u shnderrua [br]ne nje vrime te madhe te zeze.

0:13:29.379,0:13:31.045
Nderkohe qe vajza ime

0:13:31.045,0:13:34.497
ishte midis jetes e vdekjes,

0:13:34.497,0:13:38.336
Une pershperita ne veshin e gruas time,

0:13:38.336,0:13:41.438
" A duhet te fajsohem per çka i ndodhi

0:13:41.438,0:13:45.114
vajzes time dhe vajzes tende?"

0:13:45.114,0:13:47.635
E ajo befas me tha,

0:13:47.635,0:13:50.146
"Mos e fajso veten.

0:13:50.146,0:13:53.362
Ti qendrove per nje kauze te drejte.

0:13:53.362,0:13:55.497
Vendose jeten tende ne rrezik

0:13:55.497,0:13:56.900
per kauzen e te vertetes

0:13:56.900,0:13:58.081
per kauzen e paqes,

0:13:58.081,0:14:00.189
per kauzen e edukimit,

0:14:00.189,0:14:02.238
dhe vajza jote e frymezuar nga ti

0:14:02.238,0:14:04.469
t'u bashkua.

0:14:04.469,0:14:06.144
Ju te dy ishit ne rrugen e duhur

0:14:06.144,0:14:09.517
dhe Zoti do t'a mbroje ate."

0:14:09.517,0:14:12.863
Keto pak fjale kishin [br]domethenie te madhe per mua,

0:14:12.863,0:14:16.974
dhe nuk e bere me kurre ate pyetje.

0:14:16.974,0:14:21.094
Kur Malala ishte ne spital,

0:14:21.094,0:14:24.341
dhe po kalonte dhimbje shume te forta

0:14:24.341,0:14:26.861
dhe kishte dhimbje shume te forta koke

0:14:26.861,0:14:30.049
per shkak se nervi i saj facial ishte prere,

0:14:30.049,0:14:32.501
une shikoja nje hije te zeze

0:14:32.501,0:14:38.038
qe perhapej ne fytyren e sime shoqe.

0:14:38.038,0:14:44.139
Por vajza ime nuk u ankua kurre.

0:14:44.139,0:14:46.200
Ajo na thoshte,

0:14:46.200,0:14:48.251
"Jam ne rregull me buzeqeshjen[br]time te shtrember

0:14:48.251,0:14:50.993
dhe me pandjesine time ne fytyre.

0:14:50.993,0:14:53.072
Do te behem mire. Ju lutem, mos u shqetesoni."

0:14:53.072,0:14:55.201
Ajo ishte nje lehtesim per ne,

0:14:55.201,0:14:58.098
dhe ajo na ngushellonte.

0:15:00.120,0:15:04.341
Te dashur vellezer e motra,

0:15:04.341,0:15:06.963
ne mesuam nga ajo si te jemi te qendrueshem,

0:15:06.963,0:15:10.268
ne kohet me te veshtira,

0:15:10.268,0:15:13.276
dhe jam i lumtur t'a ndaj me ju

0:15:13.276,0:15:19.168
qe pavaresisht te qenurit nje ikone

0:15:19.168,0:15:21.997
per te drejtat e femijeve dhe te grave

0:15:21.997,0:15:27.290
ajo eshte si çdo 16 vjeçare tjeter.

0:15:27.290,0:15:32.422
Ajo qan kur s'ka mbaruar detyrat te shtepise.

0:15:32.422,0:15:34.490
Ajo grindet me vellezerit e saj,

0:15:34.490,0:15:38.213
dhe une jam shume i lumtur per kete.

0:15:38.213,0:15:40.616
Njerezit me pyesin,

0:15:40.616,0:15:44.108
çfare veçantie ka ne mentorimin tim

0:15:44.108,0:15:46.648
qe e ka bere Malalan kaq te forte

0:15:46.648,0:15:51.140
dhe ka guximtare dhe kaq te zeshme [br]e te gatshme?

0:15:51.140,0:15:57.415
U them atyre, mos me pyesni çfare kam bere.

0:15:57.415,0:16:01.276
Me pyesni çfare nuk kam bere.

0:16:01.276,0:16:06.533
Une nuk i preva flatrat e saj, vetem kaq.

0:16:06.533,0:16:09.415
Faleminderit shume.

0:16:09.415,0:16:14.911
(Duartrokitje)

0:16:14.911,0:16:18.911
Faleminderit. Faleminderit shume. Faleminderit. (Duartrokitje)