1 00:00:01,208 --> 00:00:05,262 W wielu społeczeństwach patriarchalnych i plemiennych 2 00:00:05,262 --> 00:00:10,487 ojcowie są znani dzięki swoim synom. 3 00:00:10,487 --> 00:00:13,703 Ja jestem jednym z nielicznych ojców, 4 00:00:13,703 --> 00:00:15,747 który jest znany dzięki swojej córce 5 00:00:15,747 --> 00:00:17,623 i jestem z tego dumny. 6 00:00:17,623 --> 00:00:21,542 (Brawa) 7 00:00:23,810 --> 00:00:26,588 Malala zaczęła walkę o edukację 8 00:00:26,588 --> 00:00:29,545 i o swoje prawa w 2007 roku. 9 00:00:29,545 --> 00:00:34,103 Kiedy w 2011 roku została uhonorowana 10 00:00:34,103 --> 00:00:37,543 pakistańską nagrodą pokojową dla młodzieży, 11 00:00:37,543 --> 00:00:39,652 stała się bardzo znaną 12 00:00:39,652 --> 00:00:43,456 i popularną nastolatką w swoim kraju. 13 00:00:43,456 --> 00:00:46,784 Wcześniej była znana jako moja córka, 14 00:00:46,784 --> 00:00:49,789 teraz ja jestem znany jako jej ojciec. 15 00:00:51,356 --> 00:00:55,643 Panie i panowie, jeśli spojrzymy na historię ludzkości, 16 00:00:55,643 --> 00:00:58,471 historia kobiet 17 00:00:58,471 --> 00:01:01,847 jest naznaczona niesprawiedliwością, 18 00:01:01,847 --> 00:01:03,907 nierównością, 19 00:01:03,907 --> 00:01:07,768 przemocą i wyzyskiem. 20 00:01:09,218 --> 00:01:11,053 Zwróćcie uwagę na fakt, 21 00:01:11,053 --> 00:01:15,204 że w społeczeństwach patriarchalnych 22 00:01:15,204 --> 00:01:17,646 od samego początku 23 00:01:17,646 --> 00:01:20,652 narodziny dziewczynki 24 00:01:20,652 --> 00:01:24,932 nie są powodem do świętowania. 25 00:01:24,932 --> 00:01:27,096 Nie jest mile widziana 26 00:01:27,096 --> 00:01:29,872 ani przez ojca, ani przez matkę. 27 00:01:29,872 --> 00:01:34,067 Sąsiedzi przychodzą i współczują matce, 28 00:01:34,067 --> 00:01:38,612 nikt nie gratuluje ojcu. 29 00:01:39,152 --> 00:01:43,467 Matka czuje się bardzo niezręcznie 30 00:01:43,467 --> 00:01:47,834 z powodu urodzenia dziewczynki. 31 00:01:47,834 --> 00:01:52,054 Gdy po raz pierwszy rodzi dziewczynkę, 32 00:01:52,054 --> 00:01:55,183 czuje smutek. 33 00:01:55,183 --> 00:01:58,930 Gdy na świat przychodzi druga dziewczynka, 34 00:01:58,930 --> 00:02:00,777 jest zszokowana. 35 00:02:00,777 --> 00:02:04,161 Oczekując narodzin syna, 36 00:02:04,161 --> 00:02:07,367 gdy na świat przychodzi trzecia dziewczynka, 37 00:02:07,367 --> 00:02:12,076 czuje się niczym kryminalistka. 38 00:02:12,906 --> 00:02:15,540 Nie tylko matka cierpi. 39 00:02:15,540 --> 00:02:20,372 Jej nowo narodzona córka, dorastając, 40 00:02:20,372 --> 00:02:22,547 również cierpi. 41 00:02:22,547 --> 00:02:24,600 Mając pięć lat, 42 00:02:24,600 --> 00:02:27,929 zamiast iść do szkoły, 43 00:02:27,929 --> 00:02:29,672 zostaje w domu, 44 00:02:29,672 --> 00:02:34,294 podczas gdy jej bracia rozpoczynają edukację. 45 00:02:34,294 --> 00:02:36,887 Do dwunastych urodzin 46 00:02:36,887 --> 00:02:39,528 jej życie jest dość spokojne. 47 00:02:39,528 --> 00:02:41,199 Może się bawić, 48 00:02:41,199 --> 00:02:44,388 spotykać z koleżankami na podwórku 49 00:02:44,388 --> 00:02:48,707 i poruszać po mieście wolna jak ptak. 50 00:02:49,582 --> 00:02:53,017 Jednak gdy staje się nastolatką, 51 00:02:53,017 --> 00:02:55,357 gdy kończy 13 lat, 52 00:02:55,357 --> 00:02:58,976 nie ma prawa wyjść z domu 53 00:02:58,976 --> 00:03:02,468 bez męskiej eskorty. 54 00:03:02,468 --> 00:03:07,843 Jest zamknięta w czterech ścianach. 55 00:03:07,843 --> 00:03:13,037 Już nie jest wolną jednostką. 56 00:03:13,037 --> 00:03:16,057 Staje się tak zwanym honorem 57 00:03:16,057 --> 00:03:18,538 ojca, braci 58 00:03:18,538 --> 00:03:21,988 i całej rodziny. 59 00:03:21,988 --> 00:03:24,826 A jeśli popełni czyn 60 00:03:24,826 --> 00:03:27,887 niezgodny z kodeksem moralnym, 61 00:03:27,887 --> 00:03:32,251 może zostać zabita. 62 00:03:32,251 --> 00:03:35,362 Co ciekawe, 63 00:03:35,362 --> 00:03:37,615 tak zwany kodeks moralny 64 00:03:37,615 --> 00:03:41,305 wpływa nie tylko na życie dziewczynki. 65 00:03:41,305 --> 00:03:43,431 Zmienia także życie 66 00:03:43,431 --> 00:03:47,350 mężczyzn w rodzinie. 67 00:03:48,230 --> 00:03:55,825 W pewnej rodzinie z siedmioma córkami i jednym synem, 68 00:03:55,825 --> 00:04:00,149 syn musiał wyemigrować, 69 00:04:00,149 --> 00:04:02,844 by zarobić na utrzymanie siedmiu sióstr 70 00:04:02,844 --> 00:04:05,192 i rodziców, 71 00:04:05,192 --> 00:04:11,046 bo uważałby za upokorzenie, 72 00:04:11,046 --> 00:04:15,948 gdyby siostry nauczyły się zawodu, opuściły dom 73 00:04:15,948 --> 00:04:20,299 i zarobiły na własne utrzymanie. 74 00:04:20,299 --> 00:04:21,889 Ten brat 75 00:04:21,889 --> 00:04:25,242 poświęca swoją radość życia 76 00:04:25,242 --> 00:04:28,634 i szczęście sióstr 77 00:04:28,634 --> 00:04:33,218 na ołtarzu tak zwanego honoru. 78 00:04:33,218 --> 00:04:34,752 Jest jeszcze jedna norma 79 00:04:34,752 --> 00:04:37,110 w społeczeństwie patriarchalnym. 80 00:04:37,110 --> 00:04:40,550 Posłuszeństwo. 81 00:04:41,560 --> 00:04:45,346 Dobra dziewczynka powinna być 82 00:04:45,346 --> 00:04:49,744 bardzo cicha, bardzo pokorna 83 00:04:50,594 --> 00:04:54,565 i bardzo uległa. 84 00:04:54,565 --> 00:04:56,064 Takie są wymogi. 85 00:04:56,064 --> 00:04:59,736 Wzorowa dziewczynka powinna być bardzo cicha. 86 00:04:59,736 --> 00:05:02,025 Powinna się nie odzywać 87 00:05:02,025 --> 00:05:05,366 i akceptować decyzje 88 00:05:05,366 --> 00:05:07,716 ojca, matki 89 00:05:07,716 --> 00:05:10,641 i starszyzny, 90 00:05:10,641 --> 00:05:13,047 nawet jeśli się z nimi nie zgadza. 91 00:05:13,047 --> 00:05:16,376 Jeśli wychodzi za mąż za mężczyznę, którego nie lubi, 92 00:05:16,376 --> 00:05:19,118 albo za starca, 93 00:05:19,118 --> 00:05:20,678 musi to zaakceptować, 94 00:05:20,678 --> 00:05:23,196 ponieważ nie chce być uważana 95 00:05:23,196 --> 00:05:25,819 za nieposłuszną. 96 00:05:25,819 --> 00:05:28,911 Jeśli wychodzi za mąż młodo, musi to zaakceptować, 97 00:05:28,915 --> 00:05:32,947 w przeciwnym razie będzie uznana za nieposłuszną. 98 00:05:32,947 --> 00:05:35,750 Do czego to prowadzi? 99 00:05:35,750 --> 00:05:37,505 Według słów poetki: 100 00:05:37,505 --> 00:05:40,292 bierze ślub, idzie do łóżka, 101 00:05:40,292 --> 00:05:45,463 a potem rodzi więcej synów i córek. 102 00:05:45,463 --> 00:05:48,243 Ironią jest fakt, 103 00:05:48,243 --> 00:05:50,533 że ta matka 104 00:05:50,533 --> 00:05:54,674 uczy tego samego posłuszeństwa własną córkę, 105 00:05:54,676 --> 00:05:59,106 a własnych synów tego samego honoru. 106 00:05:59,106 --> 00:06:04,689 I tak zamyka się błędne koło. 107 00:06:05,999 --> 00:06:08,522 Panie i panowie, 108 00:06:08,522 --> 00:06:11,754 ciężka sytuacja milionów kobiet 109 00:06:11,754 --> 00:06:14,576 może się zmienić, 110 00:06:14,576 --> 00:06:16,948 jeśli zaczniemy myśleć inaczej, 111 00:06:16,948 --> 00:06:20,933 jeśli kobiety i mężczyźni będą myśleć inaczej, 112 00:06:20,933 --> 00:06:23,714 jeśli kobiety i mężczyźni w społeczeństwach 113 00:06:23,714 --> 00:06:27,142 plemiennych i patriarchalnych w krajach rozwijających się 114 00:06:27,142 --> 00:06:30,045 złamią kilka norm 115 00:06:30,045 --> 00:06:34,646 rodzinnych i społecznych, 116 00:06:34,646 --> 00:06:40,130 jeśli obalą dyskryminujące przepisy prawne 117 00:06:40,130 --> 00:06:42,660 systemu w ich państwach, 118 00:06:42,660 --> 00:06:46,368 które są sprzeczne z podstawowymi prawami kobiet. 119 00:06:48,739 --> 00:06:53,993 Gdy Malala przyszła na świat 120 00:06:53,993 --> 00:06:56,137 i po raz pierwszy, 121 00:06:56,137 --> 00:06:57,410 uwierzcie mi, 122 00:06:57,410 --> 00:07:01,544 szczerze mówiąc nie lubię noworodków, 123 00:07:02,394 --> 00:07:06,171 ale kiedy spojrzałem jej w oczy, 124 00:07:06,171 --> 00:07:08,293 uwierzcie mi, 125 00:07:08,293 --> 00:07:12,273 poczułem się niezwykle dumny. 126 00:07:12,273 --> 00:07:14,444 Na długo przed jej narodzinami 127 00:07:14,444 --> 00:07:17,484 zastanawiałem się nad imieniem 128 00:07:17,484 --> 00:07:20,770 i byłem zafascynowany 129 00:07:20,770 --> 00:07:24,625 legendarną bohaterką walczącą o wolność w Afganistanie. 130 00:07:24,625 --> 00:07:29,640 Nazywała się Malalai z Maiwand 131 00:07:29,640 --> 00:07:33,289 i to po niej nazwałem swoją córkę. 132 00:07:33,919 --> 00:07:38,716 Kilka dni po narodzinach Malali 133 00:07:38,716 --> 00:07:42,285 przyszedł mój kuzyn i przez czysty przypadek 134 00:07:42,285 --> 00:07:45,001 przyniósł ze sobą 135 00:07:45,001 --> 00:07:47,696 drzewo genealogiczne. 136 00:07:47,696 --> 00:07:51,371 Drzewo genealogiczne rodziny Yousafzai. 137 00:07:51,371 --> 00:07:53,929 Popatrzyłem na nie, 138 00:07:53,929 --> 00:07:59,315 przedstawiało 300 lat naszej historii. 139 00:07:59,975 --> 00:08:04,378 Ale gdy spojrzałem dokładnie, byli tam sami mężczyźni, 140 00:08:04,378 --> 00:08:06,795 wziąłem więc do ręki długopis, 141 00:08:06,795 --> 00:08:08,797 narysowałem linię idącą od mojego imienia 142 00:08:08,797 --> 00:08:12,081 i napisałem "Malala". 143 00:08:13,591 --> 00:08:16,360 Gdy podrosła, 144 00:08:16,360 --> 00:08:19,935 gdy miała cztery i pół roku, 145 00:08:19,935 --> 00:08:23,468 przyjąłem ją do mojej szkoły. 146 00:08:23,468 --> 00:08:26,384 Możecie pytać, po co mówię 147 00:08:26,384 --> 00:08:28,880 o przyjęciu dziewczynki do szkoły? 148 00:08:28,880 --> 00:08:30,942 Tak, muszę o tym wspomnieć. 149 00:08:30,942 --> 00:08:34,017 To może być oczywiste w Kanadzie, 150 00:08:34,017 --> 00:08:37,852 w Stanach, w wielu krajach rozwiniętych, 151 00:08:37,852 --> 00:08:40,309 ale w biednych krajach, 152 00:08:40,309 --> 00:08:43,877 w społeczeństwach patriarchalnych i plemiennych 153 00:08:43,877 --> 00:08:47,485 jest to duże wydarzenie w życiu dziewczynki. 154 00:08:47,485 --> 00:08:51,129 Zapisanie do szkoły oznacza 155 00:08:51,129 --> 00:08:56,878 uznanie jej osoby i imienia. 156 00:08:56,878 --> 00:08:58,557 Przyjęcie do szkoły oznacza, 157 00:08:58,557 --> 00:09:03,905 że wkroczyła do świata marzeń i aspiracji, 158 00:09:03,905 --> 00:09:07,410 gdzie może odkrywać swój potencjał 159 00:09:07,410 --> 00:09:10,662 na przyszłe życie. 160 00:09:10,662 --> 00:09:12,738 Mam pięć sióstr 161 00:09:12,738 --> 00:09:16,047 i żadna z nich nie mogła pójść do szkoły. 162 00:09:16,047 --> 00:09:17,631 Zdziwi was to, 163 00:09:17,631 --> 00:09:21,735 ale kiedy dwa tygodnie temu 164 00:09:21,735 --> 00:09:26,019 wypełniałem wniosek o kanadyjską wizę, 165 00:09:26,019 --> 00:09:30,678 przy rubryce dotyczącej rodziny 166 00:09:30,678 --> 00:09:32,773 nie mogłem sobie przypomnieć 167 00:09:32,773 --> 00:09:36,767 nazwisk kilku sióstr. 168 00:09:36,767 --> 00:09:38,622 A powodem było to, 169 00:09:38,622 --> 00:09:42,651 że nigdy nie widziałem ich imion i nazwisk 170 00:09:42,651 --> 00:09:47,743 na żadnych oficjalnych dokumentach. 171 00:09:47,743 --> 00:09:50,679 Dlatego też 172 00:09:50,679 --> 00:09:54,209 ceniłem swoją córkę. 173 00:09:54,209 --> 00:09:57,132 To, czego mój ojciec nie mógł dać moim siostrom, 174 00:09:57,132 --> 00:10:00,275 swoim córkom, 175 00:10:00,275 --> 00:10:04,520 ja postanowiłem zmienić. 176 00:10:04,520 --> 00:10:07,541 Doceniałem inteligencję 177 00:10:07,541 --> 00:10:11,198 i błyskotliwość córki. 178 00:10:11,198 --> 00:10:13,530 Zachęcałem ją, by ze mną siedziała, 179 00:10:13,530 --> 00:10:15,454 gdy przychodzili do mnie znajomi. 180 00:10:15,454 --> 00:10:20,243 Zachęcałem ją, by chodziła ze mną na różne spotkania. 181 00:10:20,243 --> 00:10:22,497 Starałem się wszczepiać w jej osobowość 182 00:10:22,497 --> 00:10:25,108 te wszystkie dobre wartości. 183 00:10:25,108 --> 00:10:28,768 Ale nie tylko u Malali. 184 00:10:28,768 --> 00:10:31,511 Przekazywałem te wartości 185 00:10:31,511 --> 00:10:36,047 w mojej szkole zarówno dziewczynkom, jak i chłopcom. 186 00:10:36,047 --> 00:10:40,430 Używałem edukacji do wyzwolenia. 187 00:10:40,430 --> 00:10:42,299 Uczyłem moje dziewczynki, 188 00:10:42,299 --> 00:10:44,254 uczyłem moje uczennice, 189 00:10:44,254 --> 00:10:49,319 by oduczyły się zasady posłuszeństwa. 190 00:10:49,319 --> 00:10:52,278 Uczyłem moich uczniów, 191 00:10:52,278 --> 00:10:57,333 by oduczyli się zasady pseudo-honoru. 192 00:11:01,703 --> 00:11:05,674 Drodzy bracia i siostry, 193 00:11:05,676 --> 00:11:10,261 staraliśmy się o więcej praw dla kobiet 194 00:11:10,261 --> 00:11:13,894 i walczyliśmy o więcej miejsca 195 00:11:13,894 --> 00:11:18,106 dla kobiet w społeczeństwie. 196 00:11:18,106 --> 00:11:21,333 Ale natknęliśmy się na nowe zjawisko. 197 00:11:21,333 --> 00:11:23,826 To było zabójcze dla praw człowieka, 198 00:11:23,826 --> 00:11:27,269 a w szczególności dla praw kobiet. 199 00:11:27,269 --> 00:11:31,937 To była talibanizacja. 200 00:11:31,937 --> 00:11:35,634 Oznacza ona całkowitą negację 201 00:11:35,634 --> 00:11:37,842 uczestnictwa kobiet 202 00:11:37,842 --> 00:11:44,042 w aktywności politycznej, ekonomicznej i społecznej. 203 00:11:44,042 --> 00:11:47,577 Setki szkół zamknięto. 204 00:11:47,577 --> 00:11:53,824 Dziewczynkom zakazano chodzić do szkoły. 205 00:11:53,824 --> 00:11:57,515 Kobietom nakazano nosić chusty 206 00:11:57,515 --> 00:12:01,081 i zakazano im chodzić na bazary. 207 00:12:01,081 --> 00:12:03,657 Muzycy byli uciszani, 208 00:12:03,657 --> 00:12:05,621 dziewczęta były bite, 209 00:12:05,621 --> 00:12:09,228 a piosenkarzy mordowano. 210 00:12:09,228 --> 00:12:11,321 Miliony ludzi cierpiały, 211 00:12:11,321 --> 00:12:14,215 ale tylko garstka protestowała. 212 00:12:14,215 --> 00:12:16,440 To było najbardziej przerażające, 213 00:12:16,440 --> 00:12:22,534 gdy otaczają cię tacy ludzie, 214 00:12:22,534 --> 00:12:26,040 którzy mordują i biją, a ty walczysz o swoje prawa. 215 00:12:26,040 --> 00:12:29,742 To jest naprawdę przerażające. 216 00:12:30,062 --> 00:12:31,949 Mając 10 lat, 217 00:12:31,949 --> 00:12:36,202 Malala się sprzeciwiła i zawalczyła 218 00:12:36,202 --> 00:12:38,506 o swoje prawo do nauki. 219 00:12:38,506 --> 00:12:43,277 Napisała pamiętnik na blogu BBC, 220 00:12:43,277 --> 00:12:45,479 sama się zgłosiła 221 00:12:45,479 --> 00:12:49,083 do filmu dokumentalnego New York Timesa 222 00:12:49,083 --> 00:12:53,987 i przemawiała korzystając z każdego możliwego kanału. 223 00:12:53,987 --> 00:12:58,383 Jej głos był najsilniejszy. 224 00:12:58,383 --> 00:13:03,641 Roznosił się po całym świecie. 225 00:13:04,631 --> 00:13:06,494 To dlatego talibowie 226 00:13:06,494 --> 00:13:10,816 nie mogli dłużej tego tolerować. 227 00:13:10,816 --> 00:13:13,667 9 października 2012 228 00:13:13,667 --> 00:13:19,416 Malala została postrzelona w głowę z bliskiej odległości. 229 00:13:19,416 --> 00:13:23,555 Dla mnie i rodziny był to koniec świata. 230 00:13:23,555 --> 00:13:29,380 Świat zmienił się w wielką czarną dziurę. 231 00:13:29,380 --> 00:13:31,049 Gdy moja córka 232 00:13:31,049 --> 00:13:34,495 była na granicy życia i śmierci, 233 00:13:34,495 --> 00:13:38,337 wyszeptałem żonie na ucho: 234 00:13:38,337 --> 00:13:41,076 "Czy powinienem się winić za to, 235 00:13:41,076 --> 00:13:45,108 co się przydarzyło mojej i twojej córce?". 236 00:13:45,108 --> 00:13:46,644 A ona powiedziała mi: 237 00:13:46,644 --> 00:13:50,145 "Proszę, nie obwiniaj się. 238 00:13:50,145 --> 00:13:53,356 Walczyłeś w słusznej sprawie. 239 00:13:53,356 --> 00:13:56,902 Ryzykowałeś życiem za prawdę, 240 00:13:56,902 --> 00:14:00,200 pokój i edukację. 241 00:14:00,200 --> 00:14:02,239 Zainspirowałeś córkę 242 00:14:02,239 --> 00:14:04,468 i przyłączyła się do ciebie. 243 00:14:04,468 --> 00:14:06,139 Oboje szliście dobrą drogą 244 00:14:06,139 --> 00:14:09,524 i Bóg będzie ją chronił". 245 00:14:09,524 --> 00:14:12,857 Te słowa wiele dla mnie znaczyły 246 00:14:12,857 --> 00:14:16,973 i więcej nie zadałem tego pytania. 247 00:14:16,973 --> 00:14:21,094 Gdy Malala była w szpitalu 248 00:14:21,094 --> 00:14:24,344 i bardzo cierpiała, 249 00:14:24,344 --> 00:14:26,861 miała silne bóle głowy, 250 00:14:26,861 --> 00:14:30,051 bo nerw twarzowy był uszkodzony, 251 00:14:30,051 --> 00:14:32,499 widziałem smutek 252 00:14:32,499 --> 00:14:36,811 na twarzy żony. 253 00:14:38,041 --> 00:14:43,318 Ale córka nigdy nie narzekała. 254 00:14:44,138 --> 00:14:46,200 Zwykła nam mówić: 255 00:14:46,200 --> 00:14:48,450 "Dobrze mi z moim krzywym uśmiechem 256 00:14:48,450 --> 00:14:50,991 i z paraliżem twarzy. 257 00:14:50,991 --> 00:14:53,073 Będzie dobrze, nie martwcie się". 258 00:14:53,073 --> 00:14:55,202 Była naszą pociechą 259 00:14:55,202 --> 00:14:58,371 i nas pocieszała. 260 00:15:00,121 --> 00:15:04,338 Drodzy bracia i siostry, 261 00:15:04,338 --> 00:15:06,961 nauczyła nas wytrwałości 262 00:15:06,961 --> 00:15:10,283 w trudnych chwilach. 263 00:15:10,283 --> 00:15:13,288 Miło mi wam powiedzieć, 264 00:15:13,288 --> 00:15:21,576 że będąc ikoną walki o prawa dzieci i kobiet, 265 00:15:22,198 --> 00:15:27,287 Malala jest jednocześnie jak każda szesnastolatka. 266 00:15:27,287 --> 00:15:32,420 Płacze, gdy nie dokończy zadania domowego, 267 00:15:32,420 --> 00:15:34,492 kłóci się z braćmi 268 00:15:34,492 --> 00:15:38,210 i bardzo się z tego cieszę. 269 00:15:38,210 --> 00:15:40,633 Ludzie pytają mnie, 270 00:15:40,633 --> 00:15:44,106 czym wyróżnia się mój wychowanie, 271 00:15:44,106 --> 00:15:46,648 że Malala jest taka odważna, 272 00:15:46,648 --> 00:15:51,138 pewna siebie i opanowana? 273 00:15:51,138 --> 00:15:57,420 Odpowiadam: "Nie pytajcie, co zrobiłem, 274 00:15:57,420 --> 00:16:01,275 pytajcie, czego nie zrobiłem". 275 00:16:01,275 --> 00:16:06,526 Nie podciąłem jej skrzydeł, to wszystko. 276 00:16:06,526 --> 00:16:09,423 Dziękuję bardzo. 277 00:16:09,423 --> 00:16:11,975 (Brawa) 278 00:16:14,905 --> 00:16:18,021 Dziękuję. Bardzo dziękuję. Dziękuję. 279 00:16:18,021 --> 00:16:19,255 (Brawa)